ერთეულთა საერთაშორისო სისტემა
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | '''ერთეულთა საერთაშორისო სისტემა''' – ფიზიკური სიდიდეების ერთეულთა სისტემა, რომელიც მიღებულია ზომა-წონის XI გენერალური კონფერენციის მიერ 1960 წელს, პარიზში. სისტემის შემოკლებული აღნიშვნაა SI (ქართულად სი). SI-ს აქვს შვიდი ძირითადი და ორი დამატებითი ერთეული. ძირითად ერთეულებად ირჩევენ დამოუკიდებელ ერთეულებს, რომელთა აღწარმოება შეიძლება ზუსტი ეტალონების სახით. ძირითადი ერთეულების საშუალებით განისაზღვრებიან წარმოებული ერთეულები; მათ განსაზღვრავენ იმ | + | '''ერთეულთა საერთაშორისო სისტემა''' – ფიზიკური [[სიდიდე (მათემატიკა)|სიდიდეების]] ერთეულთა [[სისტემა (მათემატიკური)|სისტემა]], რომელიც მიღებულია ზომა-წონის XI გენერალური კონფერენციის მიერ 1960 წელს, პარიზში. სისტემის შემოკლებული აღნიშვნაა SI (ქართულად სი). SI-ს აქვს შვიდი ძირითადი და ორი დამატებითი ერთეული. ძირითად ერთეულებად ირჩევენ დამოუკიდებელ ერთეულებს, რომელთა აღწარმოება შეიძლება ზუსტი ეტალონების სახით. ძირითადი ერთეულების საშუალებით განისაზღვრებიან [[წარმოებული |წარმოებული]] ერთეულები; მათ განსაზღვრავენ იმ [[განტოლება]]თა საშუალებით, რომლებიც ფიზიკური კანონების მათემატიკურ ჩანაწერს წარმოადგენენ. |
| − | ვინაიდან ყველა ფიზიკური მოვლენა მიმდინარეობს სივრცესა და დროში, ძირითად ერთეულებად პირველ რიგში იღებენ სიგრძისა და | + | ვინაიდან ყველა ფიზიკური მოვლენა მიმდინარეობს [[სივრცე და დრო|სივრცესა და დროში]], ძირითად ერთეულებად პირველ რიგში იღებენ [[სიგრძე (მათემატიკა)|სიგრძისა]] და [[დრო]]ის ერთეულებს. მესამე ძირითად [[ერთეული|ერთეულად]] იღებენ [[მასა (ფიზიკა)|მასის]] ერთეულს. ერთეულთა სისტემას სიგრძის, მასისა და დროის საზომი ძირითადი ერთეულებით ეწოდება ერთეულთა [[აბსოლუტური]] სისტემა. ამჟამად ეს ტერმინი მოძველებულად ითვლება. |
| − | ერთეულთა საერთაშორისო სისტემის ძირითადი ერთეულებია: სიგრძე [L] (მეტრი –მ), მასა [M] (კილოგრამი – კგ), დრო [T] (წამი – წმ), ელექტრული დენის ძალა [I] (ამპერი – ა), თერმოდინამიკური ტემპერატურა [Θ] (კელვინი), სინათლის ძალა [J] (კანდელა – კდ), ნივთიერების რაოდენობა [N] (მოლი – მოლ). დამატებითი ერთეულებია: ბრტყელი კუთხე (რადიანი – რად), სივრცითი კუთხე (სტერადიანი – სტერ). | + | ერთეულთა საერთაშორისო სისტემის ძირითადი ერთეულებია: [[სიგრძე (მათემატიკა)|სიგრძე]] [L] ([[მეტრი (სიგრძის ერთეული)|მეტრი]] –მ), [[მასა (ფიზიკა)|მასა]] [M] ([[კილოგრამი]] – კგ), დრო [T] ([[წამი]] – წმ), ელექტრული დენის ძალა [I] ([[ამპერი]] – ა), [[თერმოდინამიკა|თერმოდინამიკური]] ტემპერატურა [Θ] ([[კელვინი]]), სინათლის ძალა [J] (კანდელა – კდ), ნივთიერების რაოდენობა [N] (მოლი – მოლ). დამატებითი ერთეულებია: ბრტყელი [[კუთხე (გეომეტრია)|კუთხე]] ([[რადიანი |რადიანი]] – რად), [[სივრცითი კუთხე]] ([[სტერადიანი]] – სტერ). |
| − | ყველა სხვა ფიზიკური სიდიდეების ერთეულები შედგენილია, როგორც ძირითადიდან წარმოებული და გამოისახებიან ძირითადი ერთეულების რაიმე ხარისხების | + | ყველა სხვა ფიზიკური სიდიდეების ერთეულები შედგენილია, როგორც ძირითადიდან წარმოებული და გამოისახებიან ძირითადი ერთეულების რაიმე [[ხარისხი (მათემატიკა)|ხარისხების]] [[ნამრავლი]]თ. მაგალითად: |
::{| | ::{| | ||
|- | |- | ||
| − | | სიჩქარე: |||| [V] = [L] / [T] = [LT<sup>1</sup>]; | + | | [[სიჩქარე]]: |||| [V] = [L] / [T] = [LT<sup>1</sup>]; |
|- | |- | ||
| − | | აჩქარება: |||| [W] = [V] / [T] = [LT<sup>1</sup>] / [T] = [LT<sup>2</sup>]; | + | | [[აჩქარება (მათემატიკა)|აჩქარება]]: |||| [W] = [V] / [T] = [LT<sup>1</sup>] / [T] = [LT<sup>2</sup>]; |
|- | |- | ||
| ძალა: |||| [F] = [M] · [W] = [M LT<sup>2</sup>] და ა.შ. | | ძალა: |||| [F] = [M] · [W] = [M LT<sup>2</sup>] და ა.შ. | ||
მიმდინარე ცვლილება 00:19, 30 ივნისი 2024 მდგომარეობით
ერთეულთა საერთაშორისო სისტემა – ფიზიკური სიდიდეების ერთეულთა სისტემა, რომელიც მიღებულია ზომა-წონის XI გენერალური კონფერენციის მიერ 1960 წელს, პარიზში. სისტემის შემოკლებული აღნიშვნაა SI (ქართულად სი). SI-ს აქვს შვიდი ძირითადი და ორი დამატებითი ერთეული. ძირითად ერთეულებად ირჩევენ დამოუკიდებელ ერთეულებს, რომელთა აღწარმოება შეიძლება ზუსტი ეტალონების სახით. ძირითადი ერთეულების საშუალებით განისაზღვრებიან წარმოებული ერთეულები; მათ განსაზღვრავენ იმ განტოლებათა საშუალებით, რომლებიც ფიზიკური კანონების მათემატიკურ ჩანაწერს წარმოადგენენ.
ვინაიდან ყველა ფიზიკური მოვლენა მიმდინარეობს სივრცესა და დროში, ძირითად ერთეულებად პირველ რიგში იღებენ სიგრძისა და დროის ერთეულებს. მესამე ძირითად ერთეულად იღებენ მასის ერთეულს. ერთეულთა სისტემას სიგრძის, მასისა და დროის საზომი ძირითადი ერთეულებით ეწოდება ერთეულთა აბსოლუტური სისტემა. ამჟამად ეს ტერმინი მოძველებულად ითვლება.
ერთეულთა საერთაშორისო სისტემის ძირითადი ერთეულებია: სიგრძე [L] (მეტრი –მ), მასა [M] (კილოგრამი – კგ), დრო [T] (წამი – წმ), ელექტრული დენის ძალა [I] (ამპერი – ა), თერმოდინამიკური ტემპერატურა [Θ] (კელვინი), სინათლის ძალა [J] (კანდელა – კდ), ნივთიერების რაოდენობა [N] (მოლი – მოლ). დამატებითი ერთეულებია: ბრტყელი კუთხე (რადიანი – რად), სივრცითი კუთხე (სტერადიანი – სტერ).
ყველა სხვა ფიზიკური სიდიდეების ერთეულები შედგენილია, როგორც ძირითადიდან წარმოებული და გამოისახებიან ძირითადი ერთეულების რაიმე ხარისხების ნამრავლით. მაგალითად:
