განზომილება (მათემატიკაში)
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | '''განზომილება''' – მ ა თ ე მ ა ტ ი კ ა შ ი – რიცხვი, რომელიც ტოლია ერთისა, თუ ფიგურა წარმოადგენს | + | '''განზომილება''' – [[მათემატიკა|მ ა თ ე მ ა ტ ი კ ა შ ი]] – [[რიცხვი (მათემატიკა)|რიცხვი]], რომელიც [[ტოლობა|ტოლია]] ერთისა, თუ [[ფიგურა (გეომეტრიული)|ფიგურა]] წარმოადგენს [[წრფე]]ს, ორის – თუ ფიგურა წარმოადგენს [[ზედაპირი (გეომეტრია)|ზედაპირს]], სამისა – თუ ფიგურა წარმოადგენს [[სხეული (გეომეტრიული)|სხეულს]]. |
| − | ანალიზური გეომეტრიის თვალსაზრისით ფიგურის განზომილება უდრის კოორდინატთა რაოდენობას, რომელიც საჭიროა ამ ფოგურაზე მდებარე წერტილის განსაზღვრისათვის. მაგალითად, წერტილის მდებარეობდა წირზე განისაზღვრება ერთი კოორდინატით, ზედაპირზე – ორით, სამგანზომილებიან | + | [[ანალიზური გეომეტრია|ანალიზური გეომეტრიის]] თვალსაზრისით ფიგურის განზომილება უდრის [[კოორდინატები|კოორდინატთა]] რაოდენობას, რომელიც საჭიროა ამ ფოგურაზე მდებარე [[წერტილი (გეომეტრია)|წერტილის]] განსაზღვრისათვის. მაგალითად, წერტილის მდებარეობდა [[წირი|წირზე]] განისაზღვრება ერთი კოორდინატით, ზედაპირზე – ორით, სამგანზომილებიან [[სივრცე]]ში – სამით. |
| − | XIX ს-ის შუა წლებამდე გეომეტრია სწავლობდა მხოლოდ პირველი სამი განზომილების ფიგურებს. მრავალგანზომილებიანი სივრცის ცნების განვითარების შედეგად XIX ს-ის მეორე ნახევრიდან გეომეტრია შეისწავლის ნებისმიერი განზომილების ფიგურებს. | + | XIX ს-ის შუა წლებამდე [[გეომეტრია]] სწავლობდა მხოლოდ პირველი სამი განზომილების ფიგურებს. მრავალგანზომილებიანი სივრცის ცნების განვითარების შედეგად XIX ს-ის მეორე ნახევრიდან გეომეტრია შეისწავლის ნებისმიერი განზომილების ფიგურებს. |
| − | ფ ი ზ ი კ ა შ ი – ფიზიკური სიდიდეების დამოკიდებულების ფორმა იმ სიდიდეებზე, რომლებიც მიღებულია ძირითად სიდიდეებად. ყველაზე უფრო მიზანშეწონილია ამ დამოკიდებულების გამოსახვა L სიგრძის, M მასისა და T | + | ფ ი ზ ი კ ა შ ი – ფიზიკური [[სიდიდე (მათემატიკა)|სიდიდეების]] დამოკიდებულების [[ფორმა (მათემატიკა)|ფორმა]] იმ სიდიდეებზე, რომლებიც მიღებულია ძირითად სიდიდეებად. ყველაზე უფრო მიზანშეწონილია ამ [[დამოკიდებულება (მათემატიკური ტერმინი)|დამოკიდებულების]] გამოსახვა L [[სიგრძე (მათემატიკა)|სიგრძის]], M [[მასა (ფიზიკა)|მასისა]] და T [[დრო]]ის მიხედვით. მათემატიკური [[ფორმულა|ფორმულის]] შესაბამისად ფართობს აქვს განზომილება L<sup>2</sup>, [[მოცულობა (გეომეტრია)|მოცულობა]]ს – L<sup>3</sup>, [[სიჩქარე]]ს – LT<sup>-1</sup>, აჩქარებას- LT<sup>-2</sup>. იმისათვის, რომ განზომილების ფორმულები განასხვაონ სათანადო ფიზიკური დამოკიდებულების გამომსახველი ფორმულებისაგან, იყენებენ კვადრატულ [[ფრჩხილები (მათემატიკური ნიშანი)|ფრჩხილებს]]. მაგალითად [L<sup>2</sup>], [LT<sup>-1</sup>] და ა. შ. |
17:18, 27 ნოემბერი 2023-ის ვერსია
განზომილება – მ ა თ ე მ ა ტ ი კ ა შ ი – რიცხვი, რომელიც ტოლია ერთისა, თუ ფიგურა წარმოადგენს წრფეს, ორის – თუ ფიგურა წარმოადგენს ზედაპირს, სამისა – თუ ფიგურა წარმოადგენს სხეულს.
ანალიზური გეომეტრიის თვალსაზრისით ფიგურის განზომილება უდრის კოორდინატთა რაოდენობას, რომელიც საჭიროა ამ ფოგურაზე მდებარე წერტილის განსაზღვრისათვის. მაგალითად, წერტილის მდებარეობდა წირზე განისაზღვრება ერთი კოორდინატით, ზედაპირზე – ორით, სამგანზომილებიან სივრცეში – სამით.
XIX ს-ის შუა წლებამდე გეომეტრია სწავლობდა მხოლოდ პირველი სამი განზომილების ფიგურებს. მრავალგანზომილებიანი სივრცის ცნების განვითარების შედეგად XIX ს-ის მეორე ნახევრიდან გეომეტრია შეისწავლის ნებისმიერი განზომილების ფიგურებს.
ფ ი ზ ი კ ა შ ი – ფიზიკური სიდიდეების დამოკიდებულების ფორმა იმ სიდიდეებზე, რომლებიც მიღებულია ძირითად სიდიდეებად. ყველაზე უფრო მიზანშეწონილია ამ დამოკიდებულების გამოსახვა L სიგრძის, M მასისა და T დროის მიხედვით. მათემატიკური ფორმულის შესაბამისად ფართობს აქვს განზომილება L2, მოცულობას – L3, სიჩქარეს – LT-1, აჩქარებას- LT-2. იმისათვის, რომ განზომილების ფორმულები განასხვაონ სათანადო ფიზიკური დამოკიდებულების გამომსახველი ფორმულებისაგან, იყენებენ კვადრატულ ფრჩხილებს. მაგალითად [L2], [LT-1] და ა. შ.
