ფითრი
| (3 მომხმარებლების 8 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | [[ფაილი:FiTri.jpg|thumb|ფითრი]] | + | [[ფაილი:FiTri.jpg|thumb|250პქ|ფითრი]] |
| + | '''ფითრი''' – (Viscum album L.); <br /> | ||
| + | '''ოჯახი:''' ფითრისებრნი (Loranthaceae). <br /> | ||
| + | '''მეგრულად''' – '''ლიყვი, ლეყვი, ფიფი'''. | ||
| − | + | მარადმწვანე, მრავალწლოვანი 40-50 სმ-მდე სიმაღლის დატოტვილი ბუჩქია, მოყვითალო-მწვანე და შიშველი. [[ფესვი|ფესვების]] ნაცვლად საწოვრები უვითარდება, რომლებსაც ხის ტოტებში ჩაუშვებს და აქედან წყალსა და მასში გახსნილ საკვებ მარილებს იწოვს. ნახევრადპარაზიტია, ვინაიდან ორგანულ ნივთიერებებს მწვანე ფოთლებში თვითონ ქმნის, ასე საზრდოობს წლობით, სანამ მკვებავ მცენარეს დასუსტებული ტოტი არ მოახმება. [[ღერო]]ები ორთითივითაა დატოტვილი. [[ფოთოლი|ფოთლები]] მოპირისპირედაა განლაგებული, სქელია, ხორცოვანი, მეზამთრე, მოგრძო ან ელიფსური, პარალელურად დაძარღვული, თავბლაგვი, ტყავისებრი. [[ყვავილი|ყვავილები]] ერთსქესიანია, ერთსახლიანი ან ორსახლიანი, ტოტების ბოლოებსა და განშტოებების ადგილებში ჯგუფ¬ჯგუფად შეკრებილი. [[ნაყოფი]] ბურთივით მრგვალია, თეთრი, ოდნავ გამჭვირვალე და წებოვანი, 1-თესლიანი, გვიან შემოდგომით მწიფდება და ზამთარში ხეზე რჩება. ნაყოფები ძალიან უყვართ ფრინველებს, რომლებიც ხელს უწყობენ მის გავრცელებას: წებოვანი [[თესლი]] მიეკვრება ნისკარტს, მის მოსაცილებლად ფრინველი ნისკარტს ტოტებზე იწმენდს, თესლი მიეწებება ტოტს, გამოიტანს ღივს, რომელიც ქერქის გავლით მერქანში იჭრება. პარაზიტობს მრავალნაირ ხეზე, უფრო ხშირად კი [[პანტა|პანტაზე]], [[მსხალი|მსხალზე]], ვაშლზე, [[ვერხვი|ვერხვზე]], [[ოფი|ოფზე]], [[მუხა|მუხაზე]],[[ტირიფი|ტირიფზე]]; უფრო იშვიათად წიწვოვან მცენარეებზე, რომლებსაც დიდ ზიანს აყენებს (მაყაშვილი, 1995). | |
| + | შეიცავს მთელ რიგ აქტიურ ბიოლოგიურ ნივთიერებებს: აზოტისშემცველ და ორგანულ მჟავებს, ტერპენოიდებს, ვიტამინებს С, Е, В, აცეტილქოლინს, ფლავონოიდებს, გუმფისს, საპონინებს და ალკალოიდებს. ХХ ს-ში ჩატარებული მეცნიერული გამოკვლევებით გამოვლინდა რიგი ფარმაკოლოგიური ნივთიერებები, რომლებმაც პრაქტიკული გამოყენება ჰპოვა ოფიცინალურ მედიცინაში. დადგენილია, რომ ფითრის პრეპარატები აძლიერებს გულის მუშაობას, აფართოებს სისხლძარღვებს, ადაბლებს არტერიალურ წნევას, ამცირებს ცენტრალური ნერვული სისტემის აღგზნებადობას, იწვევს შემკვრელ, სისხლშემაჩერებელ მოქმედებას. მისი პრეპარატები გამოიყენება შემდეგი დაავადებების სამკურნალოდ: ჰიპერტონია, ნაწლავების ათონია, ნევრალგიის იშვიათი სახეები, სტენოკარდია, ეფექტურია ინსულტის შემდგომ პერიოდში, ასევე სტაფილოკოკური და სტრეპტოკოკური ინფექციის, ვირუსული ბუნების დაავადებებისას (პაპილომა). | ||
| + | ხალხურ მედიცინაში ფითრი ადრიდანვე გამოიყენებოდა ეპილეპსიისა და ისტერიის სამკურნალოდ, ცნობილი იყო მისი თვისება კონვულსიის შემცირების. გარეგანად მას იყენებდნენ რევმატიზმის, ნიკრისის ქარის, სხვადასხვა სახის წყლულების დროს. გარდა ამისა მისი ნაყენები და ნახარშები შველის შეუძლოდ ყოფნას, თავის ტკივილებს, სისხლდენას (ჰემოროიდალურ, ფილტვების, კუჭ-ნაწლავის, საშვილოსნოს, გახანგრძლივებულ მენსტრუაციებს), ჰელმინტურ ინფექციებს, რევმატიზმს, ნიკრისის ქარს, ჭრილობებს, ფსორიაზს, ენტერიტს, გასტრიტს, კოლიტს, კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის ანთებას, ისტერიას, ნერვული სისტემის დაავადებებს. | ||
| + | ომელას პრეპარატები უკუმაჩვენებელია შემდეგი დაავადებებისას: ასთენია, ფეხმძიმობა და ლაქტაციის პერიოდი, დაბალი არტერიალური წნევა, ინდივიდუალური შეუთავსებლობა, თირკმლისმიერი უკმარისობა. | ||
==წყარო== | ==წყარო== | ||
| − | კახეთის რეგიონის მცენარეები | + | * [[სამეგრელოს ბიომრავალფეროვნება და სამკურნალო მცენარეები]]. |
| + | * [[კახეთის რეგიონის მცენარეები]] | ||
| − | + | [[კატეგორია:ბუჩქოვანი მცენარეები]] | |
| − | [[კატეგორია:მცენარეები]] | + | [[კატეგორია:პარაზიტული მცენარეები]] |
[[კატეგორია:ფითრისებრნი]] | [[კატეგორია:ფითრისებრნი]] | ||
| + | [[კატეგორია: საქართველოს სამკურნალო მცენარეები]] | ||
| + | [[კატეგორია:მარადმწვანე მცენარეები]] | ||
| + | [[კატეგორია:მრავალწლიანი მცენარეები]] | ||
მიმდინარე ცვლილება 01:06, 21 ნოემბერი 2023 მდგომარეობით
ფითრი – (Viscum album L.);
ოჯახი: ფითრისებრნი (Loranthaceae).
მეგრულად – ლიყვი, ლეყვი, ფიფი.
მარადმწვანე, მრავალწლოვანი 40-50 სმ-მდე სიმაღლის დატოტვილი ბუჩქია, მოყვითალო-მწვანე და შიშველი. ფესვების ნაცვლად საწოვრები უვითარდება, რომლებსაც ხის ტოტებში ჩაუშვებს და აქედან წყალსა და მასში გახსნილ საკვებ მარილებს იწოვს. ნახევრადპარაზიტია, ვინაიდან ორგანულ ნივთიერებებს მწვანე ფოთლებში თვითონ ქმნის, ასე საზრდოობს წლობით, სანამ მკვებავ მცენარეს დასუსტებული ტოტი არ მოახმება. ღეროები ორთითივითაა დატოტვილი. ფოთლები მოპირისპირედაა განლაგებული, სქელია, ხორცოვანი, მეზამთრე, მოგრძო ან ელიფსური, პარალელურად დაძარღვული, თავბლაგვი, ტყავისებრი. ყვავილები ერთსქესიანია, ერთსახლიანი ან ორსახლიანი, ტოტების ბოლოებსა და განშტოებების ადგილებში ჯგუფ¬ჯგუფად შეკრებილი. ნაყოფი ბურთივით მრგვალია, თეთრი, ოდნავ გამჭვირვალე და წებოვანი, 1-თესლიანი, გვიან შემოდგომით მწიფდება და ზამთარში ხეზე რჩება. ნაყოფები ძალიან უყვართ ფრინველებს, რომლებიც ხელს უწყობენ მის გავრცელებას: წებოვანი თესლი მიეკვრება ნისკარტს, მის მოსაცილებლად ფრინველი ნისკარტს ტოტებზე იწმენდს, თესლი მიეწებება ტოტს, გამოიტანს ღივს, რომელიც ქერქის გავლით მერქანში იჭრება. პარაზიტობს მრავალნაირ ხეზე, უფრო ხშირად კი პანტაზე, მსხალზე, ვაშლზე, ვერხვზე, ოფზე, მუხაზე,ტირიფზე; უფრო იშვიათად წიწვოვან მცენარეებზე, რომლებსაც დიდ ზიანს აყენებს (მაყაშვილი, 1995).
შეიცავს მთელ რიგ აქტიურ ბიოლოგიურ ნივთიერებებს: აზოტისშემცველ და ორგანულ მჟავებს, ტერპენოიდებს, ვიტამინებს С, Е, В, აცეტილქოლინს, ფლავონოიდებს, გუმფისს, საპონინებს და ალკალოიდებს. ХХ ს-ში ჩატარებული მეცნიერული გამოკვლევებით გამოვლინდა რიგი ფარმაკოლოგიური ნივთიერებები, რომლებმაც პრაქტიკული გამოყენება ჰპოვა ოფიცინალურ მედიცინაში. დადგენილია, რომ ფითრის პრეპარატები აძლიერებს გულის მუშაობას, აფართოებს სისხლძარღვებს, ადაბლებს არტერიალურ წნევას, ამცირებს ცენტრალური ნერვული სისტემის აღგზნებადობას, იწვევს შემკვრელ, სისხლშემაჩერებელ მოქმედებას. მისი პრეპარატები გამოიყენება შემდეგი დაავადებების სამკურნალოდ: ჰიპერტონია, ნაწლავების ათონია, ნევრალგიის იშვიათი სახეები, სტენოკარდია, ეფექტურია ინსულტის შემდგომ პერიოდში, ასევე სტაფილოკოკური და სტრეპტოკოკური ინფექციის, ვირუსული ბუნების დაავადებებისას (პაპილომა).
ხალხურ მედიცინაში ფითრი ადრიდანვე გამოიყენებოდა ეპილეპსიისა და ისტერიის სამკურნალოდ, ცნობილი იყო მისი თვისება კონვულსიის შემცირების. გარეგანად მას იყენებდნენ რევმატიზმის, ნიკრისის ქარის, სხვადასხვა სახის წყლულების დროს. გარდა ამისა მისი ნაყენები და ნახარშები შველის შეუძლოდ ყოფნას, თავის ტკივილებს, სისხლდენას (ჰემოროიდალურ, ფილტვების, კუჭ-ნაწლავის, საშვილოსნოს, გახანგრძლივებულ მენსტრუაციებს), ჰელმინტურ ინფექციებს, რევმატიზმს, ნიკრისის ქარს, ჭრილობებს, ფსორიაზს, ენტერიტს, გასტრიტს, კოლიტს, კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის ანთებას, ისტერიას, ნერვული სისტემის დაავადებებს. ომელას პრეპარატები უკუმაჩვენებელია შემდეგი დაავადებებისას: ასთენია, ფეხმძიმობა და ლაქტაციის პერიოდი, დაბალი არტერიალური წნევა, ინდივიდუალური შეუთავსებლობა, თირკმლისმიერი უკმარისობა.
