აზერბაიჯანული ენა
(ახალი გვერდი: '''აზერბაიჯანული ენა''' – აზერბაიჯანის სახელმწიფო ენა. განეკ...) |
|||
| (ერთი მომხმარებლის 5 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | '''აზერბაიჯანული ენა''' – [[აზერბაიჯანი]]ს სახელმწიფო ენა. განეკუთვნება | + | '''აზერბაიჯანული ენა''' – [[აზერბაიჯანი]]ს სახელმწიფო ენა. განეკუთვნება [[თურქული ენები|თურქულ ენათ]]ა ოღუზურ შტოს. |
| − | + | ||
| − | + | აზერბაიჯანულ ენაზე ლაპარაკობს 6 მლნ-მდე კაცი აზერბაიჯანში (1989 აღწერა) და 15 მლნ-მდე – [[ირანი|ირანში]]. ასეულ ათასობით აზერბაიჯანულ ენაზე მოლაპარაკე მოსახლეობა ცხოვრობს [[ერაყი|ერაყში]], [[თურქეთი|თურქეთში]], [[რუსეთი|რუსეთში]], [[ყაზახეთი|ყაზახეთში]] და ა. შ. [[საქართველო]]ში აზერბაიჯანულენოვანი მოსახლეობის რაოდენობა დაახლ. 300 ათასამდეა (1989 აღწერა). აზერბაიჯანელები კომპაქტურად დასახლებული არიან მარნეულის, გარდაბნის, ბოლნისისა და დმანისის რაიონებში; ფუნქციონირებს ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლები, გამოდის გაზეთი. აზერბაიჯანული ენა ისწავლებოდა თბილისის [[სულხან-საბა ორბელიანი]]ს სახელობის პედაგოგიურ უნივერსიტეტში. | |
| − | აზერბაიჯანული | + | აზერბაიჯანული ენის მორფოლოგიური წყობა აგლუტინაციურია, ლექსიკის ძირითადი ნაწილი აზერბაიჯანულია (თურქული). საკმაოდ ბევრია არაბულ-სპარსული და რუსული ნასესხობები. შეინიშნება კავკასიურ ენათა გავლენაც. |
| − | აზერბაიჯანულ-ქართულ ლიტერატურულ ურთიერთობას საკმაოდ დიდი ხნის ტრადიცია აქეს. აზერბაიჯანელი მწერლები [[საქართველო]]ს იხსენიებენ XII ს-იდან (ნიზამი განჯევი და სხვ.). საქართველოშიც კარგად იცნობდნენ აზერბაიჯანულ (სპარსულენოვან) ლიტერატურას. ორი ქვეყნის ლიტერატურული ურთიერთობის | + | აზერბაიჯანული [[სალიტერატურო ენა]] ძირითადად ყალიბდებოდა XIII ს-იდან. დამწერლობას საფუძვლად ედო არაბული ანბანი. 1929-1939 გამოიყენებოდა ლათინური ანბანი, რომელიც 1939 შეცვალა რუსული გრაფიკის საფუძველზე შექმნილმა ანბანმა. 1993-იდან მიღებულ იქნა ისევ ლათინური ანბანი. |
| + | |||
| + | აზერბაიჯანულ-ქართულ ლიტერატურულ ურთიერთობას საკმაოდ დიდი ხნის ტრადიცია აქეს. აზერბაიჯანელი მწერლები [[საქართველო]]ს იხსენიებენ XII ს-იდან (ნიზამი განჯევი და სხვ.). საქართველოშიც კარგად იცნობდნენ აზერბაიჯანულ (სპარსულენოვან) ლიტერატურას. ორი ქვეყნის ლიტერატურული ურთიერთობის განვითარებაში დიდი როლი ითამაშეს XIX ს-ში საქართველოში მოღვაწე აზერბაიჯანელმა მწერლებმა (მ. ფ. ახუნდოვი და სხვ… განსაკუთრებით განმტკიცდა ურთიერთობა XX ს-ში. [[ქართველები|ქართველი]] მკითხველი გაეცნო აზერბაიჯანული ლიტერატურის მრავალ ნიმუშს. აზერბაიჯანულ ენაზე ითარგმნა ქართული მწერლობის არაერთი მნიშვნელოვანი ძეგლი, მათ შორის „ვეფხისტყაოსანი“, ქართულ-აზერბაიჯანულ ენობრივ ურთიერთობას ქართველ მეცნიერებთან (ს. ჯიქია, ქ. ჯანგიძე, გ. თუშმალიშვილი) ერთად იკვლევენ აზერბაიჯანელი მეცნიერებიც. | ||
| ხაზი 16: | ხაზი 17: | ||
==წყარო== | ==წყარო== | ||
[[ქართული ენა: ენციკლოპედია]] | [[ქართული ენა: ენციკლოპედია]] | ||
| − | [[კატეგორია:მსოფლიოს | + | [[კატეგორია:მსოფლიოს ენები]] |
| + | [[კატეგორია:ენები]] | ||
| + | [[კატეგორია:თურქული ენები]] | ||
მიმდინარე ცვლილება 01:22, 16 თებერვალი 2024 მდგომარეობით
აზერბაიჯანული ენა – აზერბაიჯანის სახელმწიფო ენა. განეკუთვნება თურქულ ენათა ოღუზურ შტოს.
აზერბაიჯანულ ენაზე ლაპარაკობს 6 მლნ-მდე კაცი აზერბაიჯანში (1989 აღწერა) და 15 მლნ-მდე – ირანში. ასეულ ათასობით აზერბაიჯანულ ენაზე მოლაპარაკე მოსახლეობა ცხოვრობს ერაყში, თურქეთში, რუსეთში, ყაზახეთში და ა. შ. საქართველოში აზერბაიჯანულენოვანი მოსახლეობის რაოდენობა დაახლ. 300 ათასამდეა (1989 აღწერა). აზერბაიჯანელები კომპაქტურად დასახლებული არიან მარნეულის, გარდაბნის, ბოლნისისა და დმანისის რაიონებში; ფუნქციონირებს ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლები, გამოდის გაზეთი. აზერბაიჯანული ენა ისწავლებოდა თბილისის სულხან-საბა ორბელიანის სახელობის პედაგოგიურ უნივერსიტეტში.
აზერბაიჯანული ენის მორფოლოგიური წყობა აგლუტინაციურია, ლექსიკის ძირითადი ნაწილი აზერბაიჯანულია (თურქული). საკმაოდ ბევრია არაბულ-სპარსული და რუსული ნასესხობები. შეინიშნება კავკასიურ ენათა გავლენაც.
აზერბაიჯანული სალიტერატურო ენა ძირითადად ყალიბდებოდა XIII ს-იდან. დამწერლობას საფუძვლად ედო არაბული ანბანი. 1929-1939 გამოიყენებოდა ლათინური ანბანი, რომელიც 1939 შეცვალა რუსული გრაფიკის საფუძველზე შექმნილმა ანბანმა. 1993-იდან მიღებულ იქნა ისევ ლათინური ანბანი.
აზერბაიჯანულ-ქართულ ლიტერატურულ ურთიერთობას საკმაოდ დიდი ხნის ტრადიცია აქეს. აზერბაიჯანელი მწერლები საქართველოს იხსენიებენ XII ს-იდან (ნიზამი განჯევი და სხვ.). საქართველოშიც კარგად იცნობდნენ აზერბაიჯანულ (სპარსულენოვან) ლიტერატურას. ორი ქვეყნის ლიტერატურული ურთიერთობის განვითარებაში დიდი როლი ითამაშეს XIX ს-ში საქართველოში მოღვაწე აზერბაიჯანელმა მწერლებმა (მ. ფ. ახუნდოვი და სხვ… განსაკუთრებით განმტკიცდა ურთიერთობა XX ს-ში. ქართველი მკითხველი გაეცნო აზერბაიჯანული ლიტერატურის მრავალ ნიმუშს. აზერბაიჯანულ ენაზე ითარგმნა ქართული მწერლობის არაერთი მნიშვნელოვანი ძეგლი, მათ შორის „ვეფხისტყაოსანი“, ქართულ-აზერბაიჯანულ ენობრივ ურთიერთობას ქართველ მეცნიერებთან (ს. ჯიქია, ქ. ჯანგიძე, გ. თუშმალიშვილი) ერთად იკვლევენ აზერბაიჯანელი მეცნიერებიც.
[რედაქტირება] ლიტერატურა
ფაღავა კ. აზერბაიჯანული და ქართელი კულტურული ურთიერთობისათვის., თბ. 1966:
