აბანო
| (ერთი მომხმარებლის 8 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | [[ფაილი: | + | [[ფაილი:Gogirdis abano, saerTo xedi.PNG|thumb|აბანოთუბანი. გოგირდის აბანოების საერთო ხედი]] |
| − | '''აბანო''' - ადამიანთა | + | [[ფაილი:Wreli abano.PNG|thumb|თბილისის ჭრელი აბანო (XIX საუკუნის ფოტო)]] |
| + | '''აბანო''' - ადამიანთა ტანის დასაბანად საგანგებოდ მოწყობილი [[შენობა]], სადაც ცხელ წყალთან ერთად, ოფლის ჭარბად გამოსაყოფად ხშირად იყენებენ ცხელ ჰაერს (მაგ., თურქული აბანო (ჰამამი), რომაული აბანო ([[თერმა]]), მშრალი საუნა), ორთქლს (მაგ., ფინური (საუნა), რუსული აბანო) ან მხოლოდ წყლით სავსე სპეციალურ ხის კასრებს (იაპონური აბანო (სენტო)). ასეთ ხის კასრს ოფურო ეწოდება და მიუხედავად იმისა, რომ წყალში ადამიანის კანი არ სუნთქავს, წყლის საკმაოდ მაღალი ტემპერატურის გამო ოფლი მაინც დიდი რაოდენობით გამოიყოფა, რაც უზრუნველყოფს კანის ფორებიდან ცხიმებისა და წიდის კარგად მოცილებას. | ||
| + | [[ფაილი:Abano 1.jpg|thumb|150px|ჭრელი აბანოს აღმოსავლური სტილის შესასვლელი]] | ||
| + | მსოფლიოს სხვადასხვა ხალხს აბანოების მშენებლობისა და მათი გამოყენების უნიკალური [[ტრადიცია]] გააჩნია. ზემოთ ჩამოთვლილის გარდა აღსანიშნავია აგრეთვე ირლანდიური (იგივე რომაულ-ირლანდიური) აბანო, რომელიც ფაქტობრივად სახეცვლილი რომაული თერმაა და ახლა ძალიან პოპულარულია ევროპაში, შვედური აბანო (ბასტუ) და ქართული აბანო. [[საქართველო]]ში უძველესი აბანოები აღმოჩენილია [[არმაზისხევი|არმაზისხევში]], [[ბაგინეთი|ბაგინეთში]], [[ბიჭვინთა]]ში, ციხისძირში, გრემში, ურბნისში, სამშვილდეში, თელავში, [[გორი|გორში]] და სხვ. საზოგადოებრივი აბანოებისათვის დამახასიათებელი იყო დიდი აუზები, რომლებიც, ადამიანთა გემოვნების შესაფერისად, სხვადასხვა სტილითა და შემკულობით იყო მორთული. საქართველოს არქეოლოგიურ ძეგლებში მიკვლეული აბანოების განხილვა ცხადად ადასტურებს იმ საზოგადოების მაღალ ჰიგიენურ მოთხოვნილებას, რომლისთვისაც ისინი შენდებოდა. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | ===თბილისური აბანოები=== | |
| − | + | ცალკე აღნიშვნის ღირსია თბილისური გოგირდის აბანოები რომლებიც განთქმული იყო მთელს მახლობელ აღმოსავლეთში და XIX საუკუნეში საქართველოში [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიის]] მმართველობის დამკვიდრებისთანავე მისი არისტოკრატიის დიდი ყურადღება დაიმსახურა. [[თბილისი]]ს უძველეს უბანში, [[აბანოთუბანი|აბანოთუბანში]] (აბანოების უბანში) განთავსებული ასეთი აბანოების ღირსებას წარმოადგენდა ბუნებრივად ცხელი გოგირდოვანი მინერალური წყლები, მათი განუყრელი [[პერსონაჟი]] კი იყო მექისე, რომელსაც ბუნებრივი ცხელი წყლით ადამიანის სხეულის განბანვის გარდა შეეძლო მასაჟის გაკეთებაც. ბუნებრივ მინერალურ წყალს | |
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | ცალკე აღნიშვნის ღირსია თბილისური აბანოები | + | |
| − | + | სამკურნალოდაც იყენებდნენ. XIX საუკუნის დასასრულს თბილისში მოქმედებდა [[ერეკლე II|ერეკლე მეფი]]ს, ჩარხის, ციხის, სიონის, მეითარის, ბებუთას, მელიქაანთ, ეინალისა და გრილის აბანოები. | |
| − | + | თბილისური აბანოები არა მხოლოდ ჰიგიენურ-სამკურნალო დაწესებულება იყო, არამედ ხალხის თავშეყრის, აზრთა გაცვლა-გამოცვლის, დასვენების, გართობისა და ნადიმობის ადგილიც. | |
| − | + | ||
| + | |||
| + | ==იხილე აგრეთვე== | ||
| + | [[ქისა (აბანოს)|ქისა]] | ||
== წყარო == | == წყარო == | ||
| − | [[ | + | [[სამშენებლო ენციკლოპედიური ლექსიკონი]] |
[[კატეგორია:ეთნოგრაფია]] | [[კატეგორია:ეთნოგრაფია]] | ||
[[კატეგორია:აბანო]] | [[კატეგორია:აბანო]] | ||
[[კატეგორია:შენობა-ნაგებობები]] | [[კატეგორია:შენობა-ნაგებობები]] | ||
მიმდინარე ცვლილება 23:58, 28 სექტემბერი 2023 მდგომარეობით
აბანო - ადამიანთა ტანის დასაბანად საგანგებოდ მოწყობილი შენობა, სადაც ცხელ წყალთან ერთად, ოფლის ჭარბად გამოსაყოფად ხშირად იყენებენ ცხელ ჰაერს (მაგ., თურქული აბანო (ჰამამი), რომაული აბანო (თერმა), მშრალი საუნა), ორთქლს (მაგ., ფინური (საუნა), რუსული აბანო) ან მხოლოდ წყლით სავსე სპეციალურ ხის კასრებს (იაპონური აბანო (სენტო)). ასეთ ხის კასრს ოფურო ეწოდება და მიუხედავად იმისა, რომ წყალში ადამიანის კანი არ სუნთქავს, წყლის საკმაოდ მაღალი ტემპერატურის გამო ოფლი მაინც დიდი რაოდენობით გამოიყოფა, რაც უზრუნველყოფს კანის ფორებიდან ცხიმებისა და წიდის კარგად მოცილებას.
მსოფლიოს სხვადასხვა ხალხს აბანოების მშენებლობისა და მათი გამოყენების უნიკალური ტრადიცია გააჩნია. ზემოთ ჩამოთვლილის გარდა აღსანიშნავია აგრეთვე ირლანდიური (იგივე რომაულ-ირლანდიური) აბანო, რომელიც ფაქტობრივად სახეცვლილი რომაული თერმაა და ახლა ძალიან პოპულარულია ევროპაში, შვედური აბანო (ბასტუ) და ქართული აბანო. საქართველოში უძველესი აბანოები აღმოჩენილია არმაზისხევში, ბაგინეთში, ბიჭვინთაში, ციხისძირში, გრემში, ურბნისში, სამშვილდეში, თელავში, გორში და სხვ. საზოგადოებრივი აბანოებისათვის დამახასიათებელი იყო დიდი აუზები, რომლებიც, ადამიანთა გემოვნების შესაფერისად, სხვადასხვა სტილითა და შემკულობით იყო მორთული. საქართველოს არქეოლოგიურ ძეგლებში მიკვლეული აბანოების განხილვა ცხადად ადასტურებს იმ საზოგადოების მაღალ ჰიგიენურ მოთხოვნილებას, რომლისთვისაც ისინი შენდებოდა.
[რედაქტირება] თბილისური აბანოები
ცალკე აღნიშვნის ღირსია თბილისური გოგირდის აბანოები რომლებიც განთქმული იყო მთელს მახლობელ აღმოსავლეთში და XIX საუკუნეში საქართველოში რუსეთის იმპერიის მმართველობის დამკვიდრებისთანავე მისი არისტოკრატიის დიდი ყურადღება დაიმსახურა. თბილისის უძველეს უბანში, აბანოთუბანში (აბანოების უბანში) განთავსებული ასეთი აბანოების ღირსებას წარმოადგენდა ბუნებრივად ცხელი გოგირდოვანი მინერალური წყლები, მათი განუყრელი პერსონაჟი კი იყო მექისე, რომელსაც ბუნებრივი ცხელი წყლით ადამიანის სხეულის განბანვის გარდა შეეძლო მასაჟის გაკეთებაც. ბუნებრივ მინერალურ წყალს
სამკურნალოდაც იყენებდნენ. XIX საუკუნის დასასრულს თბილისში მოქმედებდა ერეკლე მეფის, ჩარხის, ციხის, სიონის, მეითარის, ბებუთას, მელიქაანთ, ეინალისა და გრილის აბანოები.
თბილისური აბანოები არა მხოლოდ ჰიგიენურ-სამკურნალო დაწესებულება იყო, არამედ ხალხის თავშეყრის, აზრთა გაცვლა-გამოცვლის, დასვენების, გართობისა და ნადიმობის ადგილიც.
