ჰასკელი უილიამ ნაფიუ (უმცროსი)
(→წყარო) |
(→წყარო) |
||
| (2 მომხმარებლების 7 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | '''ჰასკელი უილიამ ნაფიუ უმცროსი''' - (13.VIII.1878, ნიუ-იორკი - 14.VIII.1952, კონექტიკუტი) - [[ამერიკის შეერთებული შტატები (აშშ)|ამერიკის შეერთებული შტატები]]ს [[არმია|არმიის]] [[ოფიცერი]], ამერიკის შეერთებული შტატების მისიის ხელმძღვანელი [[რუმინეთი|რუმინეთში]] და საბჭოთა რუსეთში, მოკავშირეთა უმაღლესი კომისარი [[სომხეთი|სომხეთში]] | + | [[ფაილი:Haskeli uiliam nafiu umcrosi.jpg|thumb|'''ჰასკელი უილიამ ნაფიუ უმცროსი''']] |
| − | ([[ამიერკავკასია|ამიერკავკასიაში]]). | + | '''ჰასკელი უილიამ ნაფიუ უმცროსი''' - (13.VIII.1878, ნიუ-იორკი - 14.VIII.1952, კონექტიკუტი) - [[ამერიკის შეერთებული შტატები (აშშ)|ამერიკის შეერთებული შტატები]]ს [[არმია|არმიის]] [[ოფიცერი]], ამერიკის შეერთებული შტატების მისიის ხელმძღვანელი [[რუმინეთი|რუმინეთში]] და საბჭოთა რუსეთში, მოკავშირეთა უმაღლესი კომისარი [[სომხეთი|სომხეთში]] ([[ამიერკავკასია|ამიერკავკასიაში]]). |
| − | 1897-1901 | + | ====ბიოგრაფია==== |
| + | 1897-1901 წლებში სწავლობდა ვესტპოინტის სამხედრო აკადემიაში. მონაწილეობდა ამერიკა-ფილიპინების ომში. [[პირველი მსოფლიო ომი|პირველი მსოფლიო ომის]] დროს შედიოდა ახლო აღმოსავლეთში ამერიკული ხსნის კომიტეტის მისიაში, რომელსაც აშშ-ის მომავალი პრეზიდენტი ჰერბერტ ჰუვერი ხელმძღვანელობდა. იყო კომიტეტის წარმომადგენელი რუმინეთში. | ||
| − | 1919 წლის ივნისში, ჰუვერის ინიციატივით, პრეზიდენტმა ვუდრო ვილსონმა [[პოლკოვნიკი]] ჰასკელის კანდიდატურა მოკავშირეთა უმაღლეს საბჭოს შესთავაზა ამიერკავკასიაში მოკავშირეთა უმაღლესი კომისრის თანამდებობაზე, უმაღლესმა საბჭომ ჰასკელის სამოქმედო არეალად მხოლოდ სომხეთი განსაზღვრა, [[საქართველო|საქართველოსთან]] და [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანთან]] მიმართებაში კი ამერიკელ პოლკოვნიკს მხოლოდ ჰუმანიტარული საქმიანობის უფლება მიენიჭა | + | 1919 წლის ივნისში, ჰუვერის ინიციატივით, პრეზიდენტმა ვუდრო ვილსონმა [[პოლკოვნიკი]] ჰასკელის კანდიდატურა მოკავშირეთა უმაღლეს საბჭოს შესთავაზა ამიერკავკასიაში მოკავშირეთა უმაღლესი კომისრის თანამდებობაზე, უმაღლესმა საბჭომ ჰასკელის სამოქმედო არეალად მხოლოდ [[სომხეთი]] განსაზღვრა, [[საქართველო|საქართველოსთან]] და [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანთან]] მიმართებაში კი ამერიკელ [[პოლკოვნიკი|პოლკოვნიკს]] მხოლოდ ჰუმანიტარული საქმიანობის უფლება მიენიჭა. |
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | საბჭოთა რუსეთის მიერ ამიერკავკასიის ოკუპირების შემდეგ, 1921-1923 | + | ამ პერიოდის აშშ-ის კავკასიური პოლიტიკა ცალმხრივად არმენოფილურ შინაარსს ატარებდა, კონგრესშიც და მთავრობაშიც მძლავრობდა სომხეთისადმი მკაფიო სიმპათიები და დახმარების სურვილი, თუმცა [[მანდატი|მანდატის]] აღება სომხეთზე კონგრესისათვის მაინც მიუღებელი იყო. პრეზიდენტი უილსონი, ხსნის კომიტეტის ხელმძღვანელი ჰუვერი და სხვა მაღალჩინოსნები ცდილობდნენ სომხეთის დახმარებას და სომხური [[სახელმწიფო|სახელმწიფოს]] გაძლიერებას, თუმცა მონროს დოქტრინის შენარჩუნებისა და კონგრესთან უთანხმოების გამო, მნიშვნელოვანი პოლიტიკური და მით უფრო [[სამხედრო დახმარება|სამხედრო დახმარების]] გაწევა ვერ შეძლეს. თავის მხრივ, ჰასკელი, რომელიც ცდილობდა გამხდარიყო მოკავშირეთა კომისარი მთლიანად ამიერკავკასიაში, მუდმივად ცდილობდა დაერწმუნებინა საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკისა და აზერბაიჯანის წარმომადგენლები მათდამი სიმპათიებში. |
| − | [[რუსეთი|რუსეთში]]. შემდგომში ხელმძღვანელობდა წითელ ჯვარს თურქეთ-საბერძნეთს შორის [[ლტოლვილი|ლტოლვილთა]] გაცვლის პროცესში. შემდგომში დაბრუნდა ნიუ-იორკში და გააგრძელა სამხედრო სამსახური. 1832 ჰუვერის ინსტიტუტმა | + | |
| − | პოლკოვნიკი ჰასკელის მოგონებები გამოსცა, რომლის დიდი ნაწილიც სწორედ ამიერკავკასიას შეეხება. მონაწილეობა მიიღო მეორე მსოფლიო ომში. მიენიჭა გენერალ-ლეიტენანტის წოდება. | + | ქართული პრესა აქტიურად აშუქებდა 1919-1920 წლებში ჰასკელის საქმიანობას, რომელიც ძირითადად [[თბილისი|თბილისსა]] და ერევანს შორის მოგზაურობდა და ცდილობდა სომხეთისათვის სურსათისა და ტანსაცმლის მიწოდების უზრუნველყოფას. პოლკოვნიკი ცდილობდა სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის მუდმივ რეჟიმში მიმდინარე [[სამხედრო დაპირისპირება|სამხედრო დაპირისპირებების]] შეჩერებას. ჰასკელი სომხეთისა, და ზოგადად, ამიერკავკასიის საკითხზე მოსალაპარაკებლად რამდენიმეჯერ შეხვდა საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრ [[გეგეჭკორი ევგენი|გეგეჭკორს]]. 1919-1920 წლებში ჰასკელისა და სომხეთში ამერიკის [[სამხედრო მისია|სამხედრო მისიის]] ხელმძღვანელის [[გენერალი|გენერალ]] [[ჰარბორდი ჯეიმს გუთრი|ჯეიმზ ჰარბორდის]] მოხსენებები, მიუხედავად ქართველი ხალხისადმი სიმპათიისა, ბევრ ნეგატიური ინფორმაციას შეიცავს საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკისა და მისი მთავრობის შესახებ. |
| − | ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: | + | |
| + | [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ოკუპაცია საბჭოთა რუსეთის მიერ|საბჭოთა რუსეთის მიერ ამიერკავკასიის ოკუპირების]] შემდეგ, 1921-1923 წლებში, ჰასკელი იყო ამერიკული მისიის ხელმძღვანელი [[რუსეთი|რუსეთში]]. შემდგომში ხელმძღვანელობდა წითელ ჯვარს [[თურქეთი|თურქეთ]]-[[საბერძნეთი|საბერძნეთს]] შორის [[ლტოლვილი|ლტოლვილთა]] გაცვლის პროცესში. შემდგომში დაბრუნდა ნიუ-იორკში და გააგრძელა [[სამხედრო სამსახური]]. 1832 ჰუვერის ინსტიტუტმა პოლკოვნიკი ჰასკელის მოგონებები გამოსცა, რომლის დიდი ნაწილიც სწორედ ამიერკავკასიას შეეხება. მონაწილეობა მიიღო მეორე მსოფლიო ომში. მიენიჭა გენერალ-ლეიტენანტის წოდება. | ||
| + | :::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::'''''ირაკლი ირემაძე''''' | ||
==ლიტერატურა== | ==ლიტერატურა== | ||
| ხაზი 22: | ხაზი 21: | ||
[[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა (1918-1921) ენციკლოპედია-ლექსიკონი]] | [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა (1918-1921) ენციკლოპედია-ლექსიკონი]] | ||
[[კატეგორია:ამიერკავკასიის ისტორია]] | [[კატეგორია:ამიერკავკასიის ისტორია]] | ||
| − | |||
[[კატეგორია:ამერიკელი ოფიცრები]] | [[კატეგორია:ამერიკელი ოფიცრები]] | ||
[[კატეგორია:აშშ-ს პოლიტიკა ამიერკავკასიაში]] | [[კატეგორია:აშშ-ს პოლიტიკა ამიერკავკასიაში]] | ||
| + | [[კატეგორია:მეორე მსოფლიო ომის მონაწილეები]] | ||
მიმდინარე ცვლილება 16:05, 6 აგვისტო 2019 მდგომარეობით
ჰასკელი უილიამ ნაფიუ უმცროსი - (13.VIII.1878, ნიუ-იორკი - 14.VIII.1952, კონექტიკუტი) - ამერიკის შეერთებული შტატების არმიის ოფიცერი, ამერიკის შეერთებული შტატების მისიის ხელმძღვანელი რუმინეთში და საბჭოთა რუსეთში, მოკავშირეთა უმაღლესი კომისარი სომხეთში (ამიერკავკასიაში).
[რედაქტირება] ბიოგრაფია
1897-1901 წლებში სწავლობდა ვესტპოინტის სამხედრო აკადემიაში. მონაწილეობდა ამერიკა-ფილიპინების ომში. პირველი მსოფლიო ომის დროს შედიოდა ახლო აღმოსავლეთში ამერიკული ხსნის კომიტეტის მისიაში, რომელსაც აშშ-ის მომავალი პრეზიდენტი ჰერბერტ ჰუვერი ხელმძღვანელობდა. იყო კომიტეტის წარმომადგენელი რუმინეთში.
1919 წლის ივნისში, ჰუვერის ინიციატივით, პრეზიდენტმა ვუდრო ვილსონმა პოლკოვნიკი ჰასკელის კანდიდატურა მოკავშირეთა უმაღლეს საბჭოს შესთავაზა ამიერკავკასიაში მოკავშირეთა უმაღლესი კომისრის თანამდებობაზე, უმაღლესმა საბჭომ ჰასკელის სამოქმედო არეალად მხოლოდ სომხეთი განსაზღვრა, საქართველოსთან და აზერბაიჯანთან მიმართებაში კი ამერიკელ პოლკოვნიკს მხოლოდ ჰუმანიტარული საქმიანობის უფლება მიენიჭა.
ამ პერიოდის აშშ-ის კავკასიური პოლიტიკა ცალმხრივად არმენოფილურ შინაარსს ატარებდა, კონგრესშიც და მთავრობაშიც მძლავრობდა სომხეთისადმი მკაფიო სიმპათიები და დახმარების სურვილი, თუმცა მანდატის აღება სომხეთზე კონგრესისათვის მაინც მიუღებელი იყო. პრეზიდენტი უილსონი, ხსნის კომიტეტის ხელმძღვანელი ჰუვერი და სხვა მაღალჩინოსნები ცდილობდნენ სომხეთის დახმარებას და სომხური სახელმწიფოს გაძლიერებას, თუმცა მონროს დოქტრინის შენარჩუნებისა და კონგრესთან უთანხმოების გამო, მნიშვნელოვანი პოლიტიკური და მით უფრო სამხედრო დახმარების გაწევა ვერ შეძლეს. თავის მხრივ, ჰასკელი, რომელიც ცდილობდა გამხდარიყო მოკავშირეთა კომისარი მთლიანად ამიერკავკასიაში, მუდმივად ცდილობდა დაერწმუნებინა საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკისა და აზერბაიჯანის წარმომადგენლები მათდამი სიმპათიებში.
ქართული პრესა აქტიურად აშუქებდა 1919-1920 წლებში ჰასკელის საქმიანობას, რომელიც ძირითადად თბილისსა და ერევანს შორის მოგზაურობდა და ცდილობდა სომხეთისათვის სურსათისა და ტანსაცმლის მიწოდების უზრუნველყოფას. პოლკოვნიკი ცდილობდა სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის მუდმივ რეჟიმში მიმდინარე სამხედრო დაპირისპირებების შეჩერებას. ჰასკელი სომხეთისა, და ზოგადად, ამიერკავკასიის საკითხზე მოსალაპარაკებლად რამდენიმეჯერ შეხვდა საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრ გეგეჭკორს. 1919-1920 წლებში ჰასკელისა და სომხეთში ამერიკის სამხედრო მისიის ხელმძღვანელის გენერალ ჯეიმზ ჰარბორდის მოხსენებები, მიუხედავად ქართველი ხალხისადმი სიმპათიისა, ბევრ ნეგატიური ინფორმაციას შეიცავს საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკისა და მისი მთავრობის შესახებ.
საბჭოთა რუსეთის მიერ ამიერკავკასიის ოკუპირების შემდეგ, 1921-1923 წლებში, ჰასკელი იყო ამერიკული მისიის ხელმძღვანელი რუსეთში. შემდგომში ხელმძღვანელობდა წითელ ჯვარს თურქეთ-საბერძნეთს შორის ლტოლვილთა გაცვლის პროცესში. შემდგომში დაბრუნდა ნიუ-იორკში და გააგრძელა სამხედრო სამსახური. 1832 ჰუვერის ინსტიტუტმა პოლკოვნიკი ჰასკელის მოგონებები გამოსცა, რომლის დიდი ნაწილიც სწორედ ამიერკავკასიას შეეხება. მონაწილეობა მიიღო მეორე მსოფლიო ომში. მიენიჭა გენერალ-ლეიტენანტის წოდება.
- ირაკლი ირემაძე
[რედაქტირება] ლიტერატურა
- ბ. კობახიძე, „საქართველოს საკითხი პარიზის საზავო კონფერენციაზე“, ისტორიის დოქტორის აკადემიური ხარისხის მოსაპოვებლად წარმოდგენილი დისერტაცია, თსუ, 2015;
- გაზ. „საქართველოს რესპუბლიკა“, 1919, №182, №185, 1920, №112.
[რედაქტირება] წყარო
საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა (1918-1921) ენციკლოპედია-ლექსიკონი
