ახალციხის საფაშო
მ (მომხმარებელმა Tkenchoshvili გვერდი „ჩილდირის საფაშო“ გადაიტანა გვერდზე „ახალციხის საფაშო“ გადამი...) |
|||
| (ერთი მომხმარებლის 7 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | '''ახალციხის საფაშო''' – | + | '''ახალციხის საფაშო, ჩილდირის საფაშო''' – ადმინისტრაციულ-პოლიტიკური ერთეული ძველ საქართველოში, [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის]] მიერ დაპყრობილ სამცხე-საათაბაგოს ტერიტორიაზე. XVII საუკუნეში დაყოფილი იყო 13 სანჯაყად: არტანუჯი, აჭარა, დიდი არტაანი, ლივანი, მაჭახელი, ოლთისი, ფანაკი, ფერთექრეთი, ფოცხოვი, ქვემო ლივანა, შავშეთი, ჭიჭირაქი, ხერთვისი. ამ პერიოდში იგი იქცა ტყვეთა სყიდვის ცენტრად. |
| − | ახალციხის საფაშოს პოლიტიკური ორგანიზაცია ოსმალურ საფუძველზე იყო მოწყობილი, თუმცა ქართული ფეოდალური გადმონაშთების სახით მთელ რიგ თავისებურებებს ინარჩუნებდა, რითიც გამოირჩეოდა სხვა ოსმალური ვილაიეთებისაგან. ახალციხის ფაშებად, როგორც წესი, გამაჰმადიანებული | + | ახალციხის საფაშოს პოლიტიკური ორგანიზაცია ოსმალურ საფუძველზე იყო მოწყობილი, თუმცა ქართული ფეოდალური გადმონაშთების სახით მთელ რიგ თავისებურებებს ინარჩუნებდა, რითიც გამოირჩეოდა სხვა ოსმალური ვილაიეთებისაგან. ახალციხის ფაშებად, როგორც წესი, გამაჰმადიანებული ქართველი ფეოდალები ინიშნებოდნენ, ძირითადად, [[ათაბაგი|ათაბაგთა]] (ჯაყელების) საგვარეულოდან. |
| − | ქართველი ფეოდალები ინიშნებოდნენ, ძირითადად, [[ათაბაგი|ათაბაგთა]] (ჯაყელების) საგვარეულოდან. | + | |
ახალციხის საფაშოს სამხედრო ძალებში შედიოდნენ ციხეებისა და ქალაქების [[გარნიზონი|გარნიზონები]], დაქირავებულთა [[რაზმი (სამხედრო)|რაზმები]] და სიპაჰთა ფეოდალური [[ლაშქარი]]. ეს უკანასკნელი ძირითადად გამაჰმადიანებული ქართველი თავადაზნაურებისა და მათი მხლებლებისაგან შედგებოდა და XVII საუკუნის 50-იან წლებში 2 | ახალციხის საფაშოს სამხედრო ძალებში შედიოდნენ ციხეებისა და ქალაქების [[გარნიზონი|გარნიზონები]], დაქირავებულთა [[რაზმი (სამხედრო)|რაზმები]] და სიპაჰთა ფეოდალური [[ლაშქარი]]. ეს უკანასკნელი ძირითადად გამაჰმადიანებული ქართველი თავადაზნაურებისა და მათი მხლებლებისაგან შედგებოდა და XVII საუკუნის 50-იან წლებში 2 | ||
| ხაზი 11: | ხაზი 10: | ||
ქართველ მეფეებს, განსაკუთრებით [[ერეკლე II|ერეკლე II-ს]], არაერთხელ ულაშქრიათ ახალციხის საფაშოში ([[ასპინძის ბრძოლა 1770]]). 1828-29 წლებში, [[რუსეთ-ოსმალეთის ომი 1828-29|რუსეთ-ოსმალეთის ომი]]ს დროს, [[რუსეთი|რუსეთის]] [[ჯარები|ჯარებმა]] [[იერიში|იერიშით]] აიღეს ახალციხე და საფაშოს მნიშვნელოვანი ნაწილი დაიპყრეს. ეს ტერიტორია 1829 წელს [[ადრიანოპოლის საზავო ხელშეკრულებები|ადრიანოპოლის საზავო ხელშეკრულებით]] რუსეთის მფლობელობაში გადავიდა. | ქართველ მეფეებს, განსაკუთრებით [[ერეკლე II|ერეკლე II-ს]], არაერთხელ ულაშქრიათ ახალციხის საფაშოში ([[ასპინძის ბრძოლა 1770]]). 1828-29 წლებში, [[რუსეთ-ოსმალეთის ომი 1828-29|რუსეთ-ოსმალეთის ომი]]ს დროს, [[რუსეთი|რუსეთის]] [[ჯარები|ჯარებმა]] [[იერიში|იერიშით]] აიღეს ახალციხე და საფაშოს მნიშვნელოვანი ნაწილი დაიპყრეს. ეს ტერიტორია 1829 წელს [[ადრიანოპოლის საზავო ხელშეკრულებები|ადრიანოპოლის საზავო ხელშეკრულებით]] რუსეთის მფლობელობაში გადავიდა. | ||
| − | ახალციხის საფაშოს ოსმალთა ხელში დარჩენილი მიწები XIX საუკუნის შუა წლებში სხვადასხვა ვილაიეთებს (პროვინციებს) შეუერთდა. | + | ახალციხის საფაშოს ოსმალთა ხელში დარჩენილი მიწები XIX საუკუნის შუა წლებში სხვადასხვა ვილაიეთებს (პროვინციებს) შეუერთდა. |
| ხაზი 17: | ხაზი 16: | ||
==წყარო== | ==წყარო== | ||
[[ქართული სამხედრო ენციკლოპედიური ლექსიკონი]] | [[ქართული სამხედრო ენციკლოპედიური ლექსიკონი]] | ||
| − | [[კატეგორია:ადმინისტრაციულ- | + | [[სამცხე-ჯავახეთი: ცნობარი]] |
| + | [[კატეგორია:ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულები ძველ საქართველოში]] | ||
მიმდინარე ცვლილება 15:17, 24 აპრილი 2024 მდგომარეობით
ახალციხის საფაშო, ჩილდირის საფაშო – ადმინისტრაციულ-პოლიტიკური ერთეული ძველ საქართველოში, ოსმალეთის მიერ დაპყრობილ სამცხე-საათაბაგოს ტერიტორიაზე. XVII საუკუნეში დაყოფილი იყო 13 სანჯაყად: არტანუჯი, აჭარა, დიდი არტაანი, ლივანი, მაჭახელი, ოლთისი, ფანაკი, ფერთექრეთი, ფოცხოვი, ქვემო ლივანა, შავშეთი, ჭიჭირაქი, ხერთვისი. ამ პერიოდში იგი იქცა ტყვეთა სყიდვის ცენტრად.
ახალციხის საფაშოს პოლიტიკური ორგანიზაცია ოსმალურ საფუძველზე იყო მოწყობილი, თუმცა ქართული ფეოდალური გადმონაშთების სახით მთელ რიგ თავისებურებებს ინარჩუნებდა, რითიც გამოირჩეოდა სხვა ოსმალური ვილაიეთებისაგან. ახალციხის ფაშებად, როგორც წესი, გამაჰმადიანებული ქართველი ფეოდალები ინიშნებოდნენ, ძირითადად, ათაბაგთა (ჯაყელების) საგვარეულოდან.
ახალციხის საფაშოს სამხედრო ძალებში შედიოდნენ ციხეებისა და ქალაქების გარნიზონები, დაქირავებულთა რაზმები და სიპაჰთა ფეოდალური ლაშქარი. ეს უკანასკნელი ძირითადად გამაჰმადიანებული ქართველი თავადაზნაურებისა და მათი მხლებლებისაგან შედგებოდა და XVII საუკუნის 50-იან წლებში 2 ათ. მხედარს ითვლიდა.
ახალციხის საფაშო ოსმალეთისათვის ხელსაყრელი პლაცდარმი იყო, ერთი მხრით, დასავლეთ საქართველოზე სამეთვალყურეოდ, ხოლო მეორე მხრით, ქართლ-კახეთის საწინააღმდეგოდ და დაღესტანთან დასაკავშირებლად. ახალციხეში თავს აფარებდნენ ლეკთა მოთარეშე რაზმები (ლეკიანობა).
ქართველ მეფეებს, განსაკუთრებით ერეკლე II-ს, არაერთხელ ულაშქრიათ ახალციხის საფაშოში (ასპინძის ბრძოლა 1770). 1828-29 წლებში, რუსეთ-ოსმალეთის ომის დროს, რუსეთის ჯარებმა იერიშით აიღეს ახალციხე და საფაშოს მნიშვნელოვანი ნაწილი დაიპყრეს. ეს ტერიტორია 1829 წელს ადრიანოპოლის საზავო ხელშეკრულებით რუსეთის მფლობელობაში გადავიდა.
ახალციხის საფაშოს ოსმალთა ხელში დარჩენილი მიწები XIX საუკუნის შუა წლებში სხვადასხვა ვილაიეთებს (პროვინციებს) შეუერთდა.
[რედაქტირება] წყარო
ქართული სამხედრო ენციკლოპედიური ლექსიკონი სამცხე-ჯავახეთი: ცნობარი
