ბახთიარ-ნამე
(ახალი გვერდი: ბახთიარ-ნამე (XVIII ს. პირველი ნახევარი) — ერთი ჩარჩოთი შეკრული [[...) |
|||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | ბახთიარ-ნამე (XVIII ს. პირველი ნახევარი) | + | '''ბახთიარ-ნამე''' — (XVIII ს. პირველი ნახევარი) ერთი ჩარჩოთი შეკრული [[არაკი|არაკების]] კრებული. სპარსულიდან ითარგმნა [[ვახტანგ მეექვსე|ვახტანგ მეექვსი]]ს ინიციატივით. მთარგმნელის ვინაობა უცნობია. ამ კრებულის წყარო დიდაქტიკური ჟანრის თხზულებებით მდიდარ ფაჰლაურ მწერლობაშია საძიებელი. აქედან მომდინარე არაბული ვერსია (სხვაგვარად „ათვეზირიანი“) X ს. თარიღდება და შესულია „ათას ერთ ღამეში“. ადრინდელი პროზაული სპარსული ვერსია მიეწერება დაყიყის (XIII ს.), ხოლო პოეტური — ფანაჰის (XV ს.). XVI საუკუნიდან ჩნდება ხალხური დამუშავება — სტილი მარტივდება, [[ქარგა]] და [[არაკი|არაკები]] შიგ ჩართული ლექსებით თითქმის უცვლელია. სწორედ ამა ხალხური დასთანის თარგმანს წარმოადგენს „ბახთიარ-ნამეს“ ქართული ვერსია, რომელიც საკმაოდ ზუსტი მხატვრული გადმოღებაა სპარსული ტექსტისა: ცალკეული სპარსიზმები ვერ არღვევენ მისი სტილის ბუნებრივობას („ქარისაგან უმალედ მიდი, და რა მუნ მიხვიდე, შავარდენთა ბოლო და მხარი გამოისხი, ეგრე სწრაფით მომგვარე ასული ჩემი მზისა და უნათლესი“). ქართულად არსებობს „ბახთიარ-ნამეს“ მეორე ვერსიაც. ფანაჰის პოემა 1828 წ. პროზად უთარგმნია ალექსანდრე სულხანიშვილს. ქართულ თარგმანს, რომელიც დედანს ზუსტად მისდევს, დიდი მნიშვნელობა ენიჭება თავისი სისრულის გამო, რადგან დღეს ცნობილი რამდენიმე სპარსული ნუსხა ამ თხზულებისა დეფექტურია. |
| ხაზი 9: | ხაზი 9: | ||
[[ქართული მწერლობა: ლექსიკონი-ცნობარი]] | [[ქართული მწერლობა: ლექსიკონი-ცნობარი]] | ||
| − | + | [[კატეგორია: ქართული მწერლობა]] | |
| − | [[კატეგორია: | + | [[კატეგორია: ლიტერატურული ძეგლები]] |
| − | [[კატეგორია: | + | |
[[კატეგორია:თარგმანები]] | [[კატეგორია:თარგმანები]] | ||
23:42, 27 სექტემბერი 2023-ის ვერსია
ბახთიარ-ნამე — (XVIII ს. პირველი ნახევარი) ერთი ჩარჩოთი შეკრული არაკების კრებული. სპარსულიდან ითარგმნა ვახტანგ მეექვსის ინიციატივით. მთარგმნელის ვინაობა უცნობია. ამ კრებულის წყარო დიდაქტიკური ჟანრის თხზულებებით მდიდარ ფაჰლაურ მწერლობაშია საძიებელი. აქედან მომდინარე არაბული ვერსია (სხვაგვარად „ათვეზირიანი“) X ს. თარიღდება და შესულია „ათას ერთ ღამეში“. ადრინდელი პროზაული სპარსული ვერსია მიეწერება დაყიყის (XIII ს.), ხოლო პოეტური — ფანაჰის (XV ს.). XVI საუკუნიდან ჩნდება ხალხური დამუშავება — სტილი მარტივდება, ქარგა და არაკები შიგ ჩართული ლექსებით თითქმის უცვლელია. სწორედ ამა ხალხური დასთანის თარგმანს წარმოადგენს „ბახთიარ-ნამეს“ ქართული ვერსია, რომელიც საკმაოდ ზუსტი მხატვრული გადმოღებაა სპარსული ტექსტისა: ცალკეული სპარსიზმები ვერ არღვევენ მისი სტილის ბუნებრივობას („ქარისაგან უმალედ მიდი, და რა მუნ მიხვიდე, შავარდენთა ბოლო და მხარი გამოისხი, ეგრე სწრაფით მომგვარე ასული ჩემი მზისა და უნათლესი“). ქართულად არსებობს „ბახთიარ-ნამეს“ მეორე ვერსიაც. ფანაჰის პოემა 1828 წ. პროზად უთარგმნია ალექსანდრე სულხანიშვილს. ქართულ თარგმანს, რომელიც დედანს ზუსტად მისდევს, დიდი მნიშვნელობა ენიჭება თავისი სისრულის გამო, რადგან დღეს ცნობილი რამდენიმე სპარსული ნუსხა ამ თხზულებისა დეფექტურია.
ტექსტი და ლიტერატურა
- ა. გვახარია, სპარსული ხალხური დასთანების ქართული ვერსიები - „ბახთიარ-ნამე“ (გამოკვლევა, ტექსტები, ლექსიკონი), თბ., 1968.
