რიტმი (სპექტაკლი)
მ (მომხმარებელმა Tkenchoshvili გვერდი „რითმი (სპექტაკლი)“ გადაიტანა გვერდზე „რიტმი (სპექტაკლი)“ გადამ...) |
|||
| (ერთი მომხმარებლის 6 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | '''რიტმი''' – დროსა და სივრცეში | + | '''რიტმი''' – (ბერძნ. rhythmos – თანაზომიერება, სიმწყობრე), შეთანხმებული მოძრაობა დროსა და სივრცეში, [[სცენური მოქმედება|სცენური მოქმედების]] ყველა ელემენტების და გამომსახველი საშუალებების თანაზომიერი მონაცვლეობა. |
| + | რიტმი დაკავშირებულია აღმავლობასთან ან ვარდნასთან, აჩქარებასთან ან შენელებასთან, ქმედების მდორე ან მძაფრ განვითარებასთან. აქ რიტმი თითქოსდა ერწყმის [[ტემპი (თეატრი)|ტემპს]], შეჯერებულია მასთან. ამით აიხსნება [[სტანისლავსკი კონსტანტინ|სტანისლავსკი]]ს მიერ მათი გაერთიანება ტერმინით – „ტემპო-რიტმი“. იგი განასხვავებდა მთლიანად [[პიესა (დრამატული ნაწარმოები)|პიესის]], ცალკეული [[როლი (მსახიობის)|როლი]]ს, მოქმედების, სიტყვების წარმოთქმის ტემპო-რიტმს, ასევე ეძებდა რთულ ურთიერთკავშირს შინაგან (მსახიობის მიერ ნაგრძნობი ფსიქოლოგიური ამოცანა, ამა თუ იმ ეპიზოდის განწყობილება) პროცესებთან დაკავშირებულ ტემპო-რიტმსა და გარეგან (მაყურებლისთვის განკუთვნილი [[პერსონაჟი]]ს სახასიათო მოძრაობა და [[ქცევა (სცენური) |ქცევა]]) [[ტემპო-რიტმი|ტემპო-რიტმს]] შორის. ერთსა და იმავე გარეგნულ ტემპში შესაძლებელია განთავსებული იყოს სხვადასხვა რიტმული აქცენტები (მაგ. [[პერსონაჟი]]ს მიხრა-მოხრა და [[ჟესტი]] თვალსაჩინოდ უნდა განსხვავდებოდეს სეირნობის, სამგლოვიარო მსვლელობის და სამხედრო [[მარში (სამხედრო)|მარში]]ს დროს). კონტრასტის შემთხვევაში, როცა შინაგანი და გარეგანი ტემპო-რიტმი ერთმანეთს არ ემთხვევა, წარმოიშვება კომედიური ეფექტი ან დრამატული დაძაბულობა. | ||
| + | რიტმმა განსაკუთრებული მნიშვნელობა შეიძინა ზოგიერთ სიმბოლისტურ და ექსპრესიონისტულ სპექტაკლებში. მეტყველების და მოძრაობის რიტმს უდიდესს მნიშვნელობას ანიჭებდნენ [[ახმეტელი სანდრო|ა. ახმეტელი]], ა. თაიროვი. სპექტაკლის ტემპიდან გამომდინარე, მსახიობების მოძრაობას მკაცრ რიტმს უქვემდებარებდა ვ. მეიერხოლდი. [[არისტოტელე]]მ დრამატული პოეზიის განხილვის დროს („[[არისტოტელეს პოეტიკა|პოეტიკა]]]]“), პირველყოვლისა, რიტმი მოიხსენია („რიტმი, მეტრი, ჰარმონია“). | ||
| + | |||
| + | ==იხილე აგრეთვე== | ||
| + | [[ბიომექანიკა]] | ||
==წყარო== | ==წყარო== | ||
| − | [[ | + | [[მსოფლიო თეატრის ენციკლოპედიური ლექსიკონი]] |
[[კატეგორია:თეატრალური ტერმინები]] | [[კატეგორია:თეატრალური ტერმინები]] | ||
| + | [[კატეგორია:რიტმი]] | ||
მიმდინარე ცვლილება 13:45, 23 ივნისი 2023 მდგომარეობით
რიტმი – (ბერძნ. rhythmos – თანაზომიერება, სიმწყობრე), შეთანხმებული მოძრაობა დროსა და სივრცეში, სცენური მოქმედების ყველა ელემენტების და გამომსახველი საშუალებების თანაზომიერი მონაცვლეობა.
რიტმი დაკავშირებულია აღმავლობასთან ან ვარდნასთან, აჩქარებასთან ან შენელებასთან, ქმედების მდორე ან მძაფრ განვითარებასთან. აქ რიტმი თითქოსდა ერწყმის ტემპს, შეჯერებულია მასთან. ამით აიხსნება სტანისლავსკის მიერ მათი გაერთიანება ტერმინით – „ტემპო-რიტმი“. იგი განასხვავებდა მთლიანად პიესის, ცალკეული როლის, მოქმედების, სიტყვების წარმოთქმის ტემპო-რიტმს, ასევე ეძებდა რთულ ურთიერთკავშირს შინაგან (მსახიობის მიერ ნაგრძნობი ფსიქოლოგიური ამოცანა, ამა თუ იმ ეპიზოდის განწყობილება) პროცესებთან დაკავშირებულ ტემპო-რიტმსა და გარეგან (მაყურებლისთვის განკუთვნილი პერსონაჟის სახასიათო მოძრაობა და ქცევა) ტემპო-რიტმს შორის. ერთსა და იმავე გარეგნულ ტემპში შესაძლებელია განთავსებული იყოს სხვადასხვა რიტმული აქცენტები (მაგ. პერსონაჟის მიხრა-მოხრა და ჟესტი თვალსაჩინოდ უნდა განსხვავდებოდეს სეირნობის, სამგლოვიარო მსვლელობის და სამხედრო მარშის დროს). კონტრასტის შემთხვევაში, როცა შინაგანი და გარეგანი ტემპო-რიტმი ერთმანეთს არ ემთხვევა, წარმოიშვება კომედიური ეფექტი ან დრამატული დაძაბულობა.
რიტმმა განსაკუთრებული მნიშვნელობა შეიძინა ზოგიერთ სიმბოლისტურ და ექსპრესიონისტულ სპექტაკლებში. მეტყველების და მოძრაობის რიტმს უდიდესს მნიშვნელობას ანიჭებდნენ ა. ახმეტელი, ა. თაიროვი. სპექტაკლის ტემპიდან გამომდინარე, მსახიობების მოძრაობას მკაცრ რიტმს უქვემდებარებდა ვ. მეიერხოლდი. არისტოტელემ დრამატული პოეზიის განხილვის დროს („პოეტიკა]]“), პირველყოვლისა, რიტმი მოიხსენია („რიტმი, მეტრი, ჰარმონია“).
