ჰეროდოტე
ჰეროდოტე – (ძვ. ბერძნ. Ἡρόδοτος Ἁλικαρνᾱσσεύς, 484-425)- ძველი ბერძენი ისტორიკოსი. დაიბადა მცირე აზიაში. პოლიტიკური უთანხმოების გამო დატოვა მშობლიური ქალაქი ჰალიკარნასი. დიდხანს ცხოვრობდა ათენში. ახლო ურთიერთობა ჰქონდა იმდროინდელი საბერძნეთის სულიერი კულტურის გამოჩენილ მოღვაწეებთან (პერიკლე, სოფოკლე და სხვ.) მონაწილეობდა ქ. თურიუს (სამხრეთ იტალია) კოლონიზაციაში, სადღაც გაატარა სიცოცხლის ბოლო წლები.
ჰეროდოტე მიჩნეულია პირველ ბერძენ ისტორიკოსად, ციცერონმა მას „ისტორიის მამა“ უწოდა. ჰეროდოტეს თხზულება „ისტორია“ (ცხრა წიგნად) წარმოადგენს ბერძენ-სპარსელთა ომების მხატვრულ აღწერას. ისტორიკოსი ბევრს მოგზაურობდა ძველი ცივილიზაციის ქვეყნებში (ეგვიპტე, ბაბილონი) და ხშირად მწიგნობრული გზით შეძენილ ცოდნასთან ერთად საკუთარ შთაბეჭდილებებსაც გადმოგვცემს. „ისტორიის“ პირველ წიგნებში მოთხრობილია ძვ. წ. V საუკუნეში მცხოვრები განათლებული ბრძენისათვის ცნობილი მსოფლიოს ისტორია. ჰეროდოტე გვაუწყებს, რა დონის ინფორმაციას ფლობდნენ ელინები ეგვიპტის, ბაბილონის, სპარსეთის, ლიდიის და სხვ. შესახებ. ისტორიკოსი კრიტიკულად იყენებდა თავისი წინამორბედების – ლოგოგრაფოსების ნაშრომებს. ჰეროდოტეს დაცული აქვს ძველი ხალხების -ურთიერთობათა დამადასტურებელი მრავალი ხელშეკრულება.
ჰეროდოტეს „ისტორიაში“ დაცულია ცნობები საქართველოს შესახებ და აღწერილია ქართველთა ზოგიერთი ზნე-ჩვეულება. ჰეროდოტეს თხზულებაში ვხვდებით ზღაპრებს, თქმულებებს, ლეგენდებს, ანეკდოტებსა და სხვა ფოლკლორულ ჟანრებს. აღსანიშნავია „რამპსინიტის ზღაპარი“, რომელიც წარმოადგენს საერთაშორისო ეპოსში გავრცელებული ორი ქურდის ციკლის ყველაზე ადრინდელ ჩანაწერს.ვ. მაცაბერიძე
ლიტერატურა
- ყაუხჩიშვილი, თ. ჰეროდოტეს ცნობები საქართველოს შესახებ, 1960;
- ღლონტი ა., ქართული ხალხური ნოველა, II, 1966.
