ხუნდაძე სილოვან
ხუნდაძე სილოვან - (დ. - 3.IV.1860, სოფ. კალაგონი - გ. - 12.V.1928, ქუთაისი) - ცნობილი პედაგოგი, ახალი ქართული სალიტერატურო ენის ერთ-ერთი დამდგენი, ლიტერატორი და პუბლიცისტი.
სარჩევი |
ბიოგრაფია
დაიბადა მღვდელ თომა ხუნდაძის ოჯახში. 1880 წელს სილოვან ხუნდაძემ დაამთავრა ქუთაისის კლასიკური გიმნაზია. 1879-1880 წლებში მისი რედაქტორობით გამოვიდა გიმნაზიის მოსწავლეთა ხელნაწერი ჟურნალის - „სამშობლოს” ოთხი ნომერი. 1884 წელს დაამთავრა სანკტ-პეტერბურგის უნივერსიტეტის აღმოსავლურ ენათა ფაკულტეტი. სამშობლოში დაბრუნებისთანავე, 1884 შეუდგა პედაგოგიურ და საზოგადოებრივ მოღვაწეობას. 1888 წლამდე ასწავლიდა ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების ძველი სენაკის ქართულ სათავადაზნაურო სკოლაში. 1888 წელს დაინიშნა ქუთაისის ქართული სათავადაზნაურო სკოლის ქართული ენისა და ლიტერატურის პედაგოგად. ამის შემდეგ მთელი მისი ცხოვრება დაკავშირებული იყო ქუთაისთან. იყო ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების ნამდვილი წევრი. 1900 აღნიშნული სკოლის ინსპექტორის იოსებ ოცხელის და სილოვან ხუნდაძის თაოსნობით, შესაძლებელი გახდა სკოლის ბაზაზე ქუთაისის ქართული სათავადაზნაურო გიმნაზიის დაფუძნება. თბილისის ქართულ სათავადაზნაურო გიმნაზიასთან ერთად, ეს სასწავლებელი წარმოადგენდა საქართველოში საშუალო განათლების უმნიშვნელოვანეს კერას. ამ გიმნაზიასთან იყო დაკავშირებული სილოვან ხუნდაძის მთელი შემდგომი პედაგოგიური მოღვაწეობა. მის აღზრდილთა შორის ბევრი იყო შემდგომში გამოჩენილი მოღვაწე, მათ შორის: ნიკო ლორთქიფანიძე, გიორგი ახვლედიანი, შალვა ნუცუბიძე, კონსტანტინე ერისთავი, არნოლდ ჩიქობავა, პეტრე ქავთარაძე, დიმიტრი უზნაძე, სიმონ ყაუხჩიშვილი, გიორგი წერეთელი, ალექსანდრე წერეთელი, კონსტანტინე გამსახურდია, ვარლამ თოფურია, ვიქტორ ნოზაძე და სხვანი.
იყო დასავლეთ საქართველოს მასწავლებელთა კავშირის ერთ-ერთი ფუძემდებელი (1916). გარდა ამისა, 1910 წელს იოსებ ოცხელთან ერთად დააარსა გამომცემლობა „მერანი”, რომელმაც გამოსცა არაერთი მნიშვნელოვანი სახელმძღვანელო. ილია ჭავჭავაძის ხსოვნას მიეძღვნა 1907 წელს ქუთაისში გამოცემული სილოვან ხუნდაძის ნაშრომები „ილია ჭავჭავაძის სახსოვრად” და „მკვლელები და მცველები”. 1914 წელს კავკასიის სასწავლო ოლქის ინსპექტორმა კორიცკიმ, რომელსაც არ მოეწონა გამოსაშვებ გამოცდებში მონაწილე მოსწავლეთა რაოდენობა, „ატესტატების სიმცირის” საბაბით გადაწყვიტა მოსწავლეთა რაოდენობის შემცირება. გიმნაზიის პედაგოგები, პირველ ყოვლისა - იოსებ ოცხელი და სილოვან ხუნდაძე, აღაშფოთა მისმა თვითნებობამ. მეორე დღეს სამასწავლებლოში სილოვან ხუნდაძე შეხვდა კორიცკის და პროტესტის ნიშნად ხელი არ ჩამოართვა. ეს უთანხმოება გახდა გიმნაზიიდან მისი დათხოვნის მიზეზი.
ხუნდაძე გიმნაზიას 1916 წლის დამლევს დაუბრუნდა. 1917 წლის 17 მაისს ქუთაისში, ქართული სათავადაზნაურო გიმნაზიის შენობაში, შედგა სხდომა, რომელმაც განიხილა თბილისში ქართული უნივერსიტეტის დაფუძნების საორგანიზაციო საკითხები. მონაწილეთა შორის იყო სილოვან ხუნდაძეც. სხდომაზე შეიქმნა „თბილისის უნივერსიტეტის დამფუძნებელი საზოგადოება”. 1919 გარდაცვლილი ი. ოცხელის ნაცვლად, გიმნაზიის დირექტორად დაინიშნა სილოვან ხუნდაძე. ამ მოვალეობას ასრულებდა 1923 წლამდე.
დაკრძალულია ქუთაისში, საზოგადო მოღვაწეთა პანთეონში. ქუთაისის ყოფილი სათავადაზნაურო გიმნაზიის ეზოში დგას მისი ბიუსტი. (დოდო ჭუმბურიძე)
ლიტერატურა
- „სახალხო განათლების ქართველი მოღვაწეები და სახალხო მასწავლებლები“, წიგნი I, საქართველოს სსრ განათლების სამინისტროს პედაგოგიკურ მეცნ. ინსტ-ის გამომც., თბ., 1953;
- გ. ახვლედიანი, „სილოვან ხუნდაძის გარდაცვალების გამო“, ჟურნ. „ქართული მწერლობა“, თბ., 1928.
- ქუთ. სახ. საისტ. არქ. ფ. 1717, ფ. 44-61.
იხილე აგრეთვე
წყარო
საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა (1918-1921) ენციკლოპედია-ლექსიკონი
