შაირი
NPLG Wiki Dictionaries გვერდიდან
შაირი – ქართული ხალხური ლექსის ძირითადი საზომი, მეტრი. მარცვალთა რაოდენობის მიბედვით გვაქვს თექვსმეტმარცვლიანი და რვამარცვლიანი, ტერფების განლაგების მიხედვით მაღალი და დაბალი შაირი. გენეტიკურად ქართული ხალხური ლექსის აღმოცენების პირველ საფეხურებს უკავშირდება. შაირის ნიმუშები დაცულია უძველეს მითოლოგიურ და საწესჩვეულებო ლექს-სიმღერებში, აგრეთვე ამირანის თქმულებაში. გავრცელებულია ყველა ქართველურ ტომში და ყველგან ძირითად სალექსო საზომს წარმოადგენს.
შაირის საზომი, ერთნაირად შესაფერისია როგორც ეპიკური, ასევე ლირო-ეპიკური და ლირიკული ლექსებისთვის. ამ მხრივ იგი უნივერსალურია. მე-10 საუკუნიდან შაირი ლიტერატურაშიც შეიჭრა და მთელი ცხრა საუკუხის მანძილზე გაბატონებული მდგომარეობა ეჭირა ხალხური შაირის უძველესი ნიმუშები ასტროფულია.
ჯ. ბარდაველიძე
ლიტერატურა
- ს. გორეაძე, ქართული ლექსი, 1920;
- ლიტ. ძიებანი, III;
- პ. ბერაძე, ჰეგზამეტრი და გრძელშაირის ლექსი, „ლიტ. საქართველო“, 1941, № 20;
- ჯ. ბარდაველიძე, ქართული ხალხური ლექსის საზომები (შაირი და თისტიკაური) „ქართული ფოლკლორი, I-II, 19 4;
- პ. ბერაძე, შველი ბერძნული ღა ქართული ლექსთწყობის საკითხები, 1969.
