ლომოური ნიკო

ნიკო ლომოური

ლომოური ნიკო – (ფსევდონიმები: „ლევან ცაველი“, „გორელი“, „არბოელი“, „სემინარიელი“, „თქვენებური“, „პროვინციელი“), (1852-1915), პროზაიკოსი, პედაგოგი. ხალხოსან მწერალთა ჯგუფს ეკუთვნოდა, მაგრამ ბოლომდე არ იზიარებდა მათს ლიტერატურულ პრინციპებს და სამოციანელთა ტრადიციებს მიჰყვებოდა.

ბიოგრაფია

სწავლობდა გორის, შემდეგ თბილისის სასულიერო სასწავლებლებში, თბილისის სასულიერო სემინარიაში, რომლის დამთავრების შემდეგ (1857) ჩაირიცხა კიევის სასულიერო აკადემიაში (1875-79), სადაც გაეცნო და ეზიარა ჩერნიშევსკის, დობროლიუბოვის, უსპენსკის, ნეკრასოვის იდეებს, რომლებმაც, ჭავჭავაძის თხზულებებთან ერთად, დიდი გავლენა იქონიეს მისი მსოფლმხედველობის ჩამოყალიბებაზე (აქვე გაიცნო სამხედრო გიმნაზიის მოსწავლე დ. კლდიაშვილი და კეთილისმყოფელი გავლენა იქონია მასზე). სამშობლოში დაბრუნების შემდეგ მიიწვიეს თბილისის სათავადაზნაურო სკოლაში, 1883 წლიდან იყო გორის საოსტატო სემინარიისა და ქალთა პროგიმნაზიის ქართული ენის მასწავლებელი. ამავე დროს თავის სოფელში გახსნა პატარა სკოლა გლეხის ბავშვთათვის.

ლექსები

1872 წ. „მნათობში“ დაიბეჭდა ნ. ლომოურის პირველი ლექსები და საგაზეთო კორესპონდენციები, რომლებიც უმთავრესად გამოხატავდა გლეხობის ყოფას, მათს გაუნათლებლობას. მალე ლექსების წერას თავი დაანება და პროზის დარგში დაიწყო ნაყოფიერი მუშაობა. მოთხრობები „ალი“, „ქაჯანა“, „პაწია მეგობრები“, „გიგო ღრუბელაშვილი“ ასახავდა გლეხის უმწეო მდგომარეობას, მასში ღრმად გამჯდარ ცრუმორწმუნეობას, მეფის ხელისუფლებისა და სოფლის მოხელეთა თვითნებობას, ეკლესიის მსახურთა უდიერ დამოკიდებულებას გლეხობისადმი. ამ თხზულებებში ავტორი ქადაგებდა განმანათლებლურ შეხედულებებს, სახავდა ხალხოსანთა პრაქტიკული მუშაობის გზას, გვიჩვენებდა მათს ურთიერთობას გლეხობასთან, ხელისუფლების წარმომადგენლებთან. იმდროინდელი სოფლის ყოფა, გლეხობის მატერიალური სივიწროვე და უუფლებობა გადმოცემულია მოთხრობებში „ბედი უბედურთა“, „ქრისტიანი ლეკები“, „ყოველის მხრიდან“, „ბერიტა ქრისტესაშვილი“. საქართველოს წარსულს მიუძღვნა მოთხრობები „წინაპართა აჩრდილი“ და „ხერხი სჯობია ღონესა“.

მოთხრობები

ნ. ლომოურის მოთხრობები იბეჭდებოდა „მნათობში“, „დროებაში“, „ივერიაში“, „მოამბეში“, განათლებაში“, გამოდიოდა ცალკე წიგნებად. მისი ზოგიერთი ქმნილება („ალი“, „ქაჯანა“, „პაწია მეგობრები“, „ყოველის მხრიდან“) დღესაც საქრესტომათიო თხზულებებად არის მიჩნეული.

თარგმანები

ნ. ლომოური ტ. შევჩენკოს, ნ. დობროლუბოვისა და ნ. ნეკრასოვის ერთ-ერთი პირველი მთარგმნელია. მასვე ეკუთვნის დღესაც პოპულარული საბავშვო ლექსის „ყინვა და პატარა შეგირდის“ თარგმანი. მისი მოთხრობები თარგმნილია რუსულად.

თხზულებანი

• მოთხრობები, 1951; თხზულებანი 2 ტომად, ტ. I, 1963;

ლიტერატურა

• მ. ზანდუკელი, ახალი ქართული ლიტერატურა, ტ. 3. 1955;
• ს. ხუციშვილი, ნიკო ლომოური, 1955.

წყარო

ქართული მწერლობა: ლექსიკონი-ცნობარი