აფხაზი კონსტანტინე
მ (მომხმარებელმა Tkenchoshvili გვერდი „აფხაზი კონსტანტინე ნიკოლოზის ძე“ გადაიტანა გვერდზე „[[კონსტანტ...) |
|||
| (2 მომხმარებლების 14 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | [[ფაილი:Kote abxazi.jpg||thumb|210px|'''კონსტანტინე აფხაზი'''<br />'''დაბადების თარიღი''' - 27 ნოემბერი, 1867<br />'''დაბადების ადგილი''' - სიღნაღის მაზრის სოფ. კარდენახი<br />'''გარდაცვალების თარიღი''' - 19 მაისი, 1923 (56 წლის)<br />'''გარდაცვალების ადგილი''' - ქ. თბილისი<br />'''საქმიანობა''' - პოლიტიკური ლიდერი, სამხედრო პირი]] | + | [[ფაილი:Kote abxazi.jpg||thumb|210px|'''კონსტანტინე აფხაზი'''<br />'''დაბადების თარიღი''' - 27 ნოემბერი, 1867<br />'''დაბადების ადგილი''' - სიღნაღის მაზრის სოფ. [[კარდენახი]]<br />'''გარდაცვალების თარიღი''' - 19 მაისი, 1923 (56 წლის)<br />'''გარდაცვალების ადგილი''' - ქ. თბილისი<br />'''საქმიანობა''' - პოლიტიკური ლიდერი, სამხედრო პირი]] |
| − | '''კონსტანტინე ნიკოლოზის ძე | + | '''აფხაზი კონსტანტინე ნიკოლოზის ძე''' (27.XI.1867, 43 კარდენახი, სიღნაღის მაზრ. - 20.V.1923, [[თბილისი]]) - საზოგადო, პოლიტიკური და სამხედრო მოღვაწე, [[ეროვნულ-დემოკრატიული პარტია|საქართველოს ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის]] თვალსაჩინო წევრი, ილია ჭავჭავაძის დისშვილი. |
| + | ====ბიოგრაფია==== | ||
| + | 1885 დაამთავრა თბილისის კადეტთა კორპუსი, ხოლო 1890 - პეტერბურგის პავლეს სახელობის სამხედრო სასწავლებელი. მეფის რუსეთის არმიაში განვლო გზა [[არტილერია (ჯარების გვარეობა)|არტილერიის]] გენერალ-მაიორობამდე (1916). 1906-1913 წლებში არჩეული იყო თბილისის სათავადაზნაურო საადგილმამულო ბანკის ზედამხედველი კომიტეტის წევრად. 1911 წელს განთავისუფლდა [[სამხედრო სამსახური|სამხედრო სამსახურისაგან]] [[პოლკოვნიკი|პოლკოვნიკის]] წოდებით. 1913 წლის იანვარში აირჩიეს აღმოსავლეთ საქართველოს თავად-აზნაურთა წინამძღოლად ([[მარშალი (მოხელე)|მარშლად]]), | ||
| + | თუმცა [[I მსოფლიო ომი 1914–18|I მსოფლიო ომი]]ს დაწყებისას, კავკასიის მეფისნაცვლის თხოვნით, კვლავ შეუდგა სამსახურს და [[სარდლობა|სარდლობდა]] მისივე ხელმძღვანელობით ჩამოყალიბებულ კავკასიის საარტილერიო [[ბრიგადა|ბრიგადას]]. თავდაპირველად ოსმალეთის [[ფრონტი|ფრონტზე]] გაგზავნეს, 1915 წლის აპრილიდან დეკემბრამდე დასავლეთის ფრონტზე იბრძოდა, შემდეგ კი მეფისნაცვლმა გამოიწვია თბილისში, თავად-აზნაურთა წინამძღოლობის მოვალეობის აღსასრულებლად. მისი უშუალო ხელმძღვანელობით გაყვანილ იქნა [[კახეთი]]ს [[რკინიგზა]]. 1916 წელს სამხედრო მინისტრის განკარგულებით დაინიშნა სახელმწიფო დაცვის განსაკუთრებული თათბირის თავმჯდომარის რწმუნებულად და კავკასიის რაიონის თავმჯდომარედ. იმავე წელს ხელახალი ვადით არჩეული იყო აღმოსავლეთ საქართველოს თავად-აზნაურთა წინამძღოლად. 1916-1917 წლებში იყო რუსეთის სახელმწიფო საბჭოს წევრი. 1917 | ||
| + | წლის მარტში, [[რუსეთის დროებითი მთავრობა|რუსეთის დროებითი მთავრობის]] მეთაურის გ. ლვოვის წინადადებით, დაიკავა თბილისში შექმნილი კავკასიის ფრონტის საინჟინრო-საამშენებლო რაზმის კომიტეტის თავმჯდომარის თანამდებობა. | ||
| − | + | მიღებული ჰქონდა მაღალი სამხედრო ჯილდოები: წმ. ანას მესამე ხარისხის ორდენი (1906); წმ. სტანისლავის მეორე ხარისხის ორდენი (1910); წმ. ვლადიმირის მეოთხე ხარისხის ორდენი ხმლითა და ბაბთით (1915) და წმ. ვლადიმირის მესამე ხარისხის ორდენი (1916). | |
| − | სამხედრო | + | |
| − | + | 1917 აქტიური მონაწილეობა მიიღო [[საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენა|საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენაში]]. 1917-1918 წლებში იყო [[თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი|ქართული უნივერსიტეტის]] დამფუძნებელი საზოგადოების თავმჯდომარე და დიდი წვლილი შეიტანა მის დაარსებაში. 1917 წლის ნოემბერში [[საქართველოს ეროვნული ყრილობა|საქართველოს პირველ ეროვნულ ყრილობა]]ს გადასცა ქართველი თავადაზნაურობის კოლექტიური ქონება (26 მილიონი ოქროს მანეთის ღირებულებისა), რითაც საფუძველი ჩაეყარა დამოუკიდებელი საქართველოს ფინანსურ სისტემას. ყრილობაზე აირჩიეს [[საქართველოს ეროვნული საბჭო|ეროვნული საბჭო]]ს წევრად. შედიოდა საბჭოს სამხედრო კომისიაში. | |
| − | + | ||
| − | + | 1918 წელს იყო პოლიტიკური ორგანიზაცია „[[უპარტიოთა კავშირი]]ს“ ერთ-ერთი დამფუძნებელი და ლიდერი. „კავშირმა“ დამოუკიდებლად მიიღო მონაწილეობა [[საქართველოს დამფუძნებელი კრების არჩევნები|დამფუძნებელი კრების არჩევნებში]], მაგრამ დეპუტატის გაყვანა ვერ შეძლო. 1921 წლის იანვარში უპარტიოთა კავშირი [[ეროვნულ-დემოკრატიული პარტია|ეროვნულ-დემოკრატებთან]] გაერთიანდა და შეიქმნა გაერთიანებული დემოკრატიული | |
| − | + | პარტია. კ. აფხაზი მისი მთავარი კომიტეტის წევრად აირჩიეს. ქმედითი მონაწილეობა მიიღო საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის სამხედრო მმართველობის, [[რეგულარული არმია საქართველოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში|საქართველოს რესპუბლიკის რეგულარული არმიის]] ორგანიზაციისა და რიგი კანონპროექტების შემუშავებაში, რომლებიც დაამტკიცა პარლამენტმა. | |
| − | + | [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ოკუპაცია საბჭოთა რუსეთის მიერ|საქართველოს ბოლშევიკური ოკუპაციისას]] უცხოეთში არ გახიზნულა, სამშობლოში დარჩა და ქართველი ერის განმათავისუფლებელი მოძრაობის ერთ-ერთ ლიდერად მოგვევლინა. 1922 წელს კოოპტაციის წესით შევიდა ედპ-ის | |
| + | არალეგალური ცკ-ის შემადგენლობაში, მალე კი იატაკქვეშეთში გადასული ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის თავმჯდომარედ დაამტკიცეს. შედიოდა 1922 წელს ჩამოყალიბებული დამოუკიდებლობის კომიტეტის სამხედრო ცენტრის შემადგენლობაში, რომელიც საერთო-სამხედრო კოორდინაციას უწევდა საყოველთაო | ||
| + | ეროვნული [[აჯანყება|აჯანყების]] მზადებას. როდესაც საბჭოთა სპეცსამსახურებმა კ. აფხაზის კვალს მიაგნეს, თანაპარტიელებმა სასწრაფოდ საზღვარგარეთ წასვლა შესთავაზეს, სადაც მისი ცოლ-შვილიც იმყოფებოდა, მაგრამ უარი მიიღეს. „ჩვენს ქვეყანასა და ხალხს ვერ მივატოვებ ამ მის ბრძოლის გაჭირვების ხანაში. გარდა ქართულ ძველ ისტორიულ ტრადიციისა, რომელიც ასეთ დროს იშვიათად ატოვებინებდა ქართველ კაცს თავის სამშობლოს, სად გაგონილა, რომ [[გენერალი|ღენერლები]] ჯარს [[ბრძოლის ველი|ბრძოლის ველზე]] სტოვებდნენ… მე ვრჩები და დავრჩები ბოლომდე, რათა დავეხმარო საქართველოს | ||
| + | მებრძოლ ბანაკს მის განთავისუფლებისათვის ბრძოლაში!” – უპასუხია კ. აფხაზს. 1923 წელს საგანგებო კომისიამ დააპატიმრა სამხედრო ცენტრის მთელი შემადგენლობა (15 კაცი). ისინი გაასამართლეს „საბჭოთა ხელისუფლების წინააღმდეგ შეთქმულების, მუშურ-გლეხურ სახელმწიფოსათვის ღალატისა და ანტისაბჭოთა აჯანყების მზადების მცდელობისთვის“. ყველა მათგანს სასჯელის უმაღლესი ზომა - დახვრეტა მიუსაჯეს და აღასრულეს კიდეც 1923 წლის 20 მაისს, თბილისში, დღევანდელი ვაკის პარკის ტერიტორიაზე. დახვრეტის წინ კ. აფხაზის ბოლო სიტყვები იყო: „მე ვკვდები სიხარულით, რადგან ღირსი გავხდი სამშობლოს სამსხვერპლოზე ზვარაკად მიტანისა, ჩვენი სიკვდილი გამარჯვებას მოუტანს საქართველოს“. | ||
| − | + | ჰყავდა მეუღლე - ელენე აფხაზი და ვაჟი - ნიკოლოზი. კ. აფხაზის საცხოვრებელ სახლზე - ყოფილი ბებუთოვის ქ. 46 (დღევანდელი ლ. ასათიანის ქ. 46) განთავსებულია მემორიალური დაფა. | |
| + | ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::ოთარ ჯანელიძე | ||
| − | == | + | ==ლიტერატურა== |
| − | * | + | * ენც. „საქართველო“, ტ. I, თბ., 1997, გვ. 256; |
| − | + | * გ. საითიძე, სწამდა სამშობლოს აღორძინება, თბ., 1997; | |
| − | * | + | * ლ. ურუშაძე, გენერალ კონსტანტინე (კოტე) აფხაზის ბიოგრაფიისათვის, საქართველოს ეროვნული მუზეუმის მოამბე, N3 (48-B), თბ., 2012; |
| − | * | + | * ო. ჯანელიძე, ნარკვევები საქართველოს ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის ისტორიიდან, თბ., 2002. |
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | * საქართველოს | + | |
| − | + | ||
| − | + | ||
| − | + | ||
== იხილეთ აგრეთვე == | == იხილეთ აგრეთვე == | ||
| − | [http://www.nplg.gov.ge/bios/ka/00004023/ საქართველოს ბიოგრაფიული ლექსიკონი] | + | * [http://www.nplg.gov.ge/bios/ka/00004023/ საქართველოს ბიოგრაფიული ლექსიკონი] |
| + | * [https://civiledu.wordpress.com/2016/04/27/%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%94-%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%A1-%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%A7/ კონსტანტინე აფხაზის სიტყვა წარმოთქმული საქართველოს პირველ ეროვნულ ყრილობაზე] | ||
| + | * [https://civiledu.wordpress.com/2019/07/08/%e1%83%90%e1%83%a4%e1%83%ae%e1%83%90%e1%83%96%e1%83%98-%e1%83%99%e1%83%9d%e1%83%9c%e1%83%a1%e1%83%a2%e1%83%90%e1%83%9c%e1%83%a2%e1%83%98%e1%83%9c%e1%83%94-%e1%83%9c%e1%83%98%e1%83%99%e1%83%9d%e1%83%9a/ აფხაზი კონსტანტინე ნიკოლოზის ძე] | ||
==წყარო== | ==წყარო== | ||
| − | [[საქართველოს | + | [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა (1918-1921) ენციკლოპედია-ლექსიკონი]] |
| + | [[კატეგორია:ქართველი პოლიტიკური მოღვაწენი]] | ||
| + | [[კატეგორია:საქართველოს საზოგადო მოღვაწეები]] | ||
[[კატეგორია:საქართველოს ეროვნული საბჭოს წევრები]] | [[კატეგორია:საქართველოს ეროვნული საბჭოს წევრები]] | ||
| + | [[კატეგორია:თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის დამაარსებლები]] | ||
| + | [[კატეგორია:უპარტიოთა კავშირის წევრები]] | ||
| + | [[კატეგორია:ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის წევრები]] | ||
| + | [[კატეგორია:საბჭოთა რეპრესიების მსხვერპლნი საქართველოში]] | ||
| + | [[კატეგორია:უპარტიოთა კავშირი]] | ||
მიმდინარე ცვლილება 01:20, 1 აპრილი 2024 მდგომარეობით
დაბადების თარიღი - 27 ნოემბერი, 1867
დაბადების ადგილი - სიღნაღის მაზრის სოფ. კარდენახი
გარდაცვალების თარიღი - 19 მაისი, 1923 (56 წლის)
გარდაცვალების ადგილი - ქ. თბილისი
საქმიანობა - პოლიტიკური ლიდერი, სამხედრო პირი
აფხაზი კონსტანტინე ნიკოლოზის ძე (27.XI.1867, 43 კარდენახი, სიღნაღის მაზრ. - 20.V.1923, თბილისი) - საზოგადო, პოლიტიკური და სამხედრო მოღვაწე, საქართველოს ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის თვალსაჩინო წევრი, ილია ჭავჭავაძის დისშვილი.
სარჩევი |
[რედაქტირება] ბიოგრაფია
1885 დაამთავრა თბილისის კადეტთა კორპუსი, ხოლო 1890 - პეტერბურგის პავლეს სახელობის სამხედრო სასწავლებელი. მეფის რუსეთის არმიაში განვლო გზა არტილერიის გენერალ-მაიორობამდე (1916). 1906-1913 წლებში არჩეული იყო თბილისის სათავადაზნაურო საადგილმამულო ბანკის ზედამხედველი კომიტეტის წევრად. 1911 წელს განთავისუფლდა სამხედრო სამსახურისაგან პოლკოვნიკის წოდებით. 1913 წლის იანვარში აირჩიეს აღმოსავლეთ საქართველოს თავად-აზნაურთა წინამძღოლად (მარშლად), თუმცა I მსოფლიო ომის დაწყებისას, კავკასიის მეფისნაცვლის თხოვნით, კვლავ შეუდგა სამსახურს და სარდლობდა მისივე ხელმძღვანელობით ჩამოყალიბებულ კავკასიის საარტილერიო ბრიგადას. თავდაპირველად ოსმალეთის ფრონტზე გაგზავნეს, 1915 წლის აპრილიდან დეკემბრამდე დასავლეთის ფრონტზე იბრძოდა, შემდეგ კი მეფისნაცვლმა გამოიწვია თბილისში, თავად-აზნაურთა წინამძღოლობის მოვალეობის აღსასრულებლად. მისი უშუალო ხელმძღვანელობით გაყვანილ იქნა კახეთის რკინიგზა. 1916 წელს სამხედრო მინისტრის განკარგულებით დაინიშნა სახელმწიფო დაცვის განსაკუთრებული თათბირის თავმჯდომარის რწმუნებულად და კავკასიის რაიონის თავმჯდომარედ. იმავე წელს ხელახალი ვადით არჩეული იყო აღმოსავლეთ საქართველოს თავად-აზნაურთა წინამძღოლად. 1916-1917 წლებში იყო რუსეთის სახელმწიფო საბჭოს წევრი. 1917 წლის მარტში, რუსეთის დროებითი მთავრობის მეთაურის გ. ლვოვის წინადადებით, დაიკავა თბილისში შექმნილი კავკასიის ფრონტის საინჟინრო-საამშენებლო რაზმის კომიტეტის თავმჯდომარის თანამდებობა.
მიღებული ჰქონდა მაღალი სამხედრო ჯილდოები: წმ. ანას მესამე ხარისხის ორდენი (1906); წმ. სტანისლავის მეორე ხარისხის ორდენი (1910); წმ. ვლადიმირის მეოთხე ხარისხის ორდენი ხმლითა და ბაბთით (1915) და წმ. ვლადიმირის მესამე ხარისხის ორდენი (1916).
1917 აქტიური მონაწილეობა მიიღო საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენაში. 1917-1918 წლებში იყო ქართული უნივერსიტეტის დამფუძნებელი საზოგადოების თავმჯდომარე და დიდი წვლილი შეიტანა მის დაარსებაში. 1917 წლის ნოემბერში საქართველოს პირველ ეროვნულ ყრილობას გადასცა ქართველი თავადაზნაურობის კოლექტიური ქონება (26 მილიონი ოქროს მანეთის ღირებულებისა), რითაც საფუძველი ჩაეყარა დამოუკიდებელი საქართველოს ფინანსურ სისტემას. ყრილობაზე აირჩიეს ეროვნული საბჭოს წევრად. შედიოდა საბჭოს სამხედრო კომისიაში.
1918 წელს იყო პოლიტიკური ორგანიზაცია „უპარტიოთა კავშირის“ ერთ-ერთი დამფუძნებელი და ლიდერი. „კავშირმა“ დამოუკიდებლად მიიღო მონაწილეობა დამფუძნებელი კრების არჩევნებში, მაგრამ დეპუტატის გაყვანა ვერ შეძლო. 1921 წლის იანვარში უპარტიოთა კავშირი ეროვნულ-დემოკრატებთან გაერთიანდა და შეიქმნა გაერთიანებული დემოკრატიული პარტია. კ. აფხაზი მისი მთავარი კომიტეტის წევრად აირჩიეს. ქმედითი მონაწილეობა მიიღო საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის სამხედრო მმართველობის, საქართველოს რესპუბლიკის რეგულარული არმიის ორგანიზაციისა და რიგი კანონპროექტების შემუშავებაში, რომლებიც დაამტკიცა პარლამენტმა.
საქართველოს ბოლშევიკური ოკუპაციისას უცხოეთში არ გახიზნულა, სამშობლოში დარჩა და ქართველი ერის განმათავისუფლებელი მოძრაობის ერთ-ერთ ლიდერად მოგვევლინა. 1922 წელს კოოპტაციის წესით შევიდა ედპ-ის არალეგალური ცკ-ის შემადგენლობაში, მალე კი იატაკქვეშეთში გადასული ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის თავმჯდომარედ დაამტკიცეს. შედიოდა 1922 წელს ჩამოყალიბებული დამოუკიდებლობის კომიტეტის სამხედრო ცენტრის შემადგენლობაში, რომელიც საერთო-სამხედრო კოორდინაციას უწევდა საყოველთაო ეროვნული აჯანყების მზადებას. როდესაც საბჭოთა სპეცსამსახურებმა კ. აფხაზის კვალს მიაგნეს, თანაპარტიელებმა სასწრაფოდ საზღვარგარეთ წასვლა შესთავაზეს, სადაც მისი ცოლ-შვილიც იმყოფებოდა, მაგრამ უარი მიიღეს. „ჩვენს ქვეყანასა და ხალხს ვერ მივატოვებ ამ მის ბრძოლის გაჭირვების ხანაში. გარდა ქართულ ძველ ისტორიულ ტრადიციისა, რომელიც ასეთ დროს იშვიათად ატოვებინებდა ქართველ კაცს თავის სამშობლოს, სად გაგონილა, რომ ღენერლები ჯარს ბრძოლის ველზე სტოვებდნენ… მე ვრჩები და დავრჩები ბოლომდე, რათა დავეხმარო საქართველოს მებრძოლ ბანაკს მის განთავისუფლებისათვის ბრძოლაში!” – უპასუხია კ. აფხაზს. 1923 წელს საგანგებო კომისიამ დააპატიმრა სამხედრო ცენტრის მთელი შემადგენლობა (15 კაცი). ისინი გაასამართლეს „საბჭოთა ხელისუფლების წინააღმდეგ შეთქმულების, მუშურ-გლეხურ სახელმწიფოსათვის ღალატისა და ანტისაბჭოთა აჯანყების მზადების მცდელობისთვის“. ყველა მათგანს სასჯელის უმაღლესი ზომა - დახვრეტა მიუსაჯეს და აღასრულეს კიდეც 1923 წლის 20 მაისს, თბილისში, დღევანდელი ვაკის პარკის ტერიტორიაზე. დახვრეტის წინ კ. აფხაზის ბოლო სიტყვები იყო: „მე ვკვდები სიხარულით, რადგან ღირსი გავხდი სამშობლოს სამსხვერპლოზე ზვარაკად მიტანისა, ჩვენი სიკვდილი გამარჯვებას მოუტანს საქართველოს“.
ჰყავდა მეუღლე - ელენე აფხაზი და ვაჟი - ნიკოლოზი. კ. აფხაზის საცხოვრებელ სახლზე - ყოფილი ბებუთოვის ქ. 46 (დღევანდელი ლ. ასათიანის ქ. 46) განთავსებულია მემორიალური დაფა.
- ოთარ ჯანელიძე
[რედაქტირება] ლიტერატურა
- ენც. „საქართველო“, ტ. I, თბ., 1997, გვ. 256;
- გ. საითიძე, სწამდა სამშობლოს აღორძინება, თბ., 1997;
- ლ. ურუშაძე, გენერალ კონსტანტინე (კოტე) აფხაზის ბიოგრაფიისათვის, საქართველოს ეროვნული მუზეუმის მოამბე, N3 (48-B), თბ., 2012;
- ო. ჯანელიძე, ნარკვევები საქართველოს ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის ისტორიიდან, თბ., 2002.
[რედაქტირება] იხილეთ აგრეთვე
- საქართველოს ბიოგრაფიული ლექსიკონი
- კონსტანტინე აფხაზის სიტყვა წარმოთქმული საქართველოს პირველ ეროვნულ ყრილობაზე
- აფხაზი კონსტანტინე ნიკოლოზის ძე
[რედაქტირება] წყარო
საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა (1918-1921) ენციკლოპედია-ლექსიკონი
