შონბერგის მელოდრამა მთვარის პიერო
| (ერთი მომხმარებლის 3 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 3: | ხაზი 3: | ||
ამ თხზულებასთან დაკავშირებით შონბერგის მიერ ორი ნოვატორული პრინციპის გამოყენებაა აღსანიშნავი: ვოკალური ინტონირების ახალი ხერხი და ინსტრუმენტული [[ანსამბლი (მუსიკაში)|ანსამბლი]]ს შემადგენლობის მობილურობა. | ამ თხზულებასთან დაკავშირებით შონბერგის მიერ ორი ნოვატორული პრინციპის გამოყენებაა აღსანიშნავი: ვოკალური ინტონირების ახალი ხერხი და ინსტრუმენტული [[ანსამბლი (მუსიკაში)|ანსამბლი]]ს შემადგენლობის მობილურობა. | ||
| − | „მთვარის პიეროში“ შონბერგი პირველად მიმართავს ვოკალური ინტონირების ახლებურ ხერხს, ე. წ. Sprechgesang-ს, რომელიც, ავტორის განმარტების თანახმად, არა ტრადიციულ [[სიმღერა]]ს, არამედ მუსიკალური მასალის „წარმოთქმას“ გულისხმობს. ანუ, ადგილი აქვს სპეციფიკური ინტონაციის გამოყენებას, რომელსაც უკავია შუალედური ადგილი რეჩიტაციას და სიმღერას შორის – ბგერათსიმაღლივი პარამეტრი, ზუსტი მითითების მიუხედავად, პირობითია. ამგვარი ტიპის ვოკალური ინტონაციის გამოყენება, ერთი | + | „მთვარის პიეროში“ შონბერგი პირველად მიმართავს ვოკალური ინტონირების ახლებურ ხერხს, ე. წ. Sprechgesang-ს, რომელიც, ავტორის განმარტების თანახმად, არა ტრადიციულ [[სიმღერა]]ს, არამედ მუსიკალური მასალის „წარმოთქმას“ გულისხმობს. ანუ, ადგილი აქვს სპეციფიკური ინტონაციის გამოყენებას, რომელსაც უკავია შუალედური ადგილი რეჩიტაციას და სიმღერას შორის – ბგერათსიმაღლივი პარამეტრი, ზუსტი მითითების მიუხედავად, პირობითია. ამგვარი ტიპის ვოკალური ინტონაციის გამოყენება, ერთი მხრივ, უშუალოდაა დაკავშირებული ექსპრესიონისტული ესთეტიკისთვის ტიპურ ემოციურ ჰიპერტროფიასთან, ხოლო მეორე მხრივ, პირველი შემსრულებლის, დრამატული მსახიობის ალბერტინა ცემეს სახელთან, რომელიც ხშირად გამოდიოდა ვენის [[კაბარე]]ებში. |
რაც შეეხება ინსტრუმენტულ თანხლებას, აქ არსად არ გამოიყენება საკრავების ერთდროული ჟღერადობა და ყოველ მელოდრამაში ანსამბლის მხოლოდ ნაწილი მონაწილეობს, რის გამოც ყოველ ნომერს მკაფიოდ ინდივიდუალიზებული თანხლება აქვს (ავტორისეული ჩანაფიქრის თანახმად, ანსამბლის ერთდროული ჟღერადობა პრაქტიკულად შეუძლებელია, რადგან საკრავების რაოდენობა აღემატება შემსრულებლების რაოდენობას). აღსანიშნავია, რომ შონბერგის „მთვარის პიეროს“ ინსტრუმენტულმა შემადგენლობამ და მისი გამოყენების თავისებურებამ დიდი გავლენა მოახდინა, როგორც ზოგადად XX საუკუნის I ნახევარში ახალი ინსტრუმენტული სტილის ჩამოყალიბებაზე, ისე ცალკეული კომპოზიტორების ინდივიდუალურ ხელწერაზე. | რაც შეეხება ინსტრუმენტულ თანხლებას, აქ არსად არ გამოიყენება საკრავების ერთდროული ჟღერადობა და ყოველ მელოდრამაში ანსამბლის მხოლოდ ნაწილი მონაწილეობს, რის გამოც ყოველ ნომერს მკაფიოდ ინდივიდუალიზებული თანხლება აქვს (ავტორისეული ჩანაფიქრის თანახმად, ანსამბლის ერთდროული ჟღერადობა პრაქტიკულად შეუძლებელია, რადგან საკრავების რაოდენობა აღემატება შემსრულებლების რაოდენობას). აღსანიშნავია, რომ შონბერგის „მთვარის პიეროს“ ინსტრუმენტულმა შემადგენლობამ და მისი გამოყენების თავისებურებამ დიდი გავლენა მოახდინა, როგორც ზოგადად XX საუკუნის I ნახევარში ახალი ინსტრუმენტული სტილის ჩამოყალიბებაზე, ისე ცალკეული კომპოზიტორების ინდივიდუალურ ხელწერაზე. | ||
| − | „მთვარის პიერო“ ექსპრესიონისტული ესთეტიკის | + | „მთვარის პიერო“ ექსპრესიონისტული ესთეტიკის გამოხატვის ერთ-ერთი ყველაზე სრულყოფილი ნიმუშია შონბერგის შემოქმედებაში. მასში უხვადაა ექსპრესიონიზმისთვის დამახასიათებელი უსასოობა, უიმედობა, შიში, [[ჰალუცინაცია|ჰალუცინაციები]], განსაკუთრებით ისეთ ნომრებში, როგორიცაა: ჯვრები, ღამე, ძარცვა, თავის მოკვეთა და სხვ. |
მთვარის პიეროში, ისევე როგორც შონბერგის პრაქტიკულად მთელ შემოქმედებაში, განვითარების პოლიფონიური ხერხები დომინირებს. ნაწარმოების რთული, დისონანსებით გაჯერებული ატონალური ენა, ჰორიზონტალის განვითარების ლოგიკას ექვემდებარება. ამასთანავე, ციკლის ცალკეულ ნომრებში გამოყენებულია ისეთი ტრადიციული პოლიფონიური ფორმები, როგორიცაა პასაკალია (ღამე), ორმაგი კანონი (პაროდია), ორმაგი კანონი და კიბოსებური კონტრაპუნქტი (მთვარის ლაქა). საინტერესოა, რომ | მთვარის პიეროში, ისევე როგორც შონბერგის პრაქტიკულად მთელ შემოქმედებაში, განვითარების პოლიფონიური ხერხები დომინირებს. ნაწარმოების რთული, დისონანსებით გაჯერებული ატონალური ენა, ჰორიზონტალის განვითარების ლოგიკას ექვემდებარება. ამასთანავე, ციკლის ცალკეულ ნომრებში გამოყენებულია ისეთი ტრადიციული პოლიფონიური ფორმები, როგორიცაა პასაკალია (ღამე), ორმაგი კანონი (პაროდია), ორმაგი კანონი და კიბოსებური კონტრაპუნქტი (მთვარის ლაქა). საინტერესოა, რომ | ||
| − | თავისუფალი ატონალობის პერიოდში და, ნაწილობრივ, გვიანი პერიოდის შემოქმედებაშიც, კომპოზიციის ტექნიკის რაციონალიზმი შონბერგთან, ხშირად, აბსოლუტურად ორგანულად ერწყმის ირაციონალურ | + | თავისუფალი ატონალობის პერიოდში და, ნაწილობრივ, გვიანი პერიოდის შემოქმედებაშიც, კომპოზიციის ტექნიკის რაციონალიზმი შონბერგთან, ხშირად, აბსოლუტურად ორგანულად ერწყმის ირაციონალურ მხატვრულ სამყაროს. |
==წყარო== | ==წყარო== | ||
| ხაზი 16: | ხაზი 16: | ||
[[კატეგორია:შონბერგის ნაწარმოებები]] | [[კატეგორია:შონბერგის ნაწარმოებები]] | ||
[[კატეგორია:XX საუკუნის მუსიკა]] | [[კატეგორია:XX საუკუნის მუსიკა]] | ||
| + | [[კატეგორია:არნოლდ შონბერგი]] | ||
მიმდინარე ცვლილება 23:53, 23 იანვარი 2024 მდგომარეობით
„მთვარის პიერო“ – შონბერგის 10-იან წლებში შექმნილ თხზულებებს შორის მეტად საინტერესო და ნოვატორული ნაწარმოებია მელოდრამების ციკლი (სამჯერ 7 ლექსი, ავტორისეული განმარტებით) „მთვარის პიერო“ (op. 21, 1912 წ) ბელგიელი პოეტის ალბერ ჟიროს ლექსების მიხედვით. „მთვარის პიერო“ დაწერილია ქალის ხმის და ინსტრუმენტული ანსამბლისთვის (ფლეიტა-პიკოლო, ფლეიტა, ბანის-კლარნეტი, ვიოლინო, ვიოლა, ჩელო და ფორტეპიანო).
ამ თხზულებასთან დაკავშირებით შონბერგის მიერ ორი ნოვატორული პრინციპის გამოყენებაა აღსანიშნავი: ვოკალური ინტონირების ახალი ხერხი და ინსტრუმენტული ანსამბლის შემადგენლობის მობილურობა.
„მთვარის პიეროში“ შონბერგი პირველად მიმართავს ვოკალური ინტონირების ახლებურ ხერხს, ე. წ. Sprechgesang-ს, რომელიც, ავტორის განმარტების თანახმად, არა ტრადიციულ სიმღერას, არამედ მუსიკალური მასალის „წარმოთქმას“ გულისხმობს. ანუ, ადგილი აქვს სპეციფიკური ინტონაციის გამოყენებას, რომელსაც უკავია შუალედური ადგილი რეჩიტაციას და სიმღერას შორის – ბგერათსიმაღლივი პარამეტრი, ზუსტი მითითების მიუხედავად, პირობითია. ამგვარი ტიპის ვოკალური ინტონაციის გამოყენება, ერთი მხრივ, უშუალოდაა დაკავშირებული ექსპრესიონისტული ესთეტიკისთვის ტიპურ ემოციურ ჰიპერტროფიასთან, ხოლო მეორე მხრივ, პირველი შემსრულებლის, დრამატული მსახიობის ალბერტინა ცემეს სახელთან, რომელიც ხშირად გამოდიოდა ვენის კაბარეებში.
რაც შეეხება ინსტრუმენტულ თანხლებას, აქ არსად არ გამოიყენება საკრავების ერთდროული ჟღერადობა და ყოველ მელოდრამაში ანსამბლის მხოლოდ ნაწილი მონაწილეობს, რის გამოც ყოველ ნომერს მკაფიოდ ინდივიდუალიზებული თანხლება აქვს (ავტორისეული ჩანაფიქრის თანახმად, ანსამბლის ერთდროული ჟღერადობა პრაქტიკულად შეუძლებელია, რადგან საკრავების რაოდენობა აღემატება შემსრულებლების რაოდენობას). აღსანიშნავია, რომ შონბერგის „მთვარის პიეროს“ ინსტრუმენტულმა შემადგენლობამ და მისი გამოყენების თავისებურებამ დიდი გავლენა მოახდინა, როგორც ზოგადად XX საუკუნის I ნახევარში ახალი ინსტრუმენტული სტილის ჩამოყალიბებაზე, ისე ცალკეული კომპოზიტორების ინდივიდუალურ ხელწერაზე.
„მთვარის პიერო“ ექსპრესიონისტული ესთეტიკის გამოხატვის ერთ-ერთი ყველაზე სრულყოფილი ნიმუშია შონბერგის შემოქმედებაში. მასში უხვადაა ექსპრესიონიზმისთვის დამახასიათებელი უსასოობა, უიმედობა, შიში, ჰალუცინაციები, განსაკუთრებით ისეთ ნომრებში, როგორიცაა: ჯვრები, ღამე, ძარცვა, თავის მოკვეთა და სხვ.
მთვარის პიეროში, ისევე როგორც შონბერგის პრაქტიკულად მთელ შემოქმედებაში, განვითარების პოლიფონიური ხერხები დომინირებს. ნაწარმოების რთული, დისონანსებით გაჯერებული ატონალური ენა, ჰორიზონტალის განვითარების ლოგიკას ექვემდებარება. ამასთანავე, ციკლის ცალკეულ ნომრებში გამოყენებულია ისეთი ტრადიციული პოლიფონიური ფორმები, როგორიცაა პასაკალია (ღამე), ორმაგი კანონი (პაროდია), ორმაგი კანონი და კიბოსებური კონტრაპუნქტი (მთვარის ლაქა). საინტერესოა, რომ თავისუფალი ატონალობის პერიოდში და, ნაწილობრივ, გვიანი პერიოდის შემოქმედებაშიც, კომპოზიციის ტექნიკის რაციონალიზმი შონბერგთან, ხშირად, აბსოლუტურად ორგანულად ერწყმის ირაციონალურ მხატვრულ სამყაროს.
