დამატება (გრამატიკა)
(ახალი გვერდი: '''დამატება''' – წინადადების წევრი, გადმოიცემა [[არსებითი სახელ...) |
|||
| (ერთი მომხმარებლის 3 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | '''დამატება''' – წინადადების წევრი, გადმოიცემა [[არსებითი სახელი]]თ | + | '''დამატება''' – წინადადების წევრი, გადმოიცემა [[არსებითი სახელი]]თ (ან ფუნქციით მასთან გათანაბრებული სხვა სიტყვით – ზედსართავით, ნაცვალსახელით…). აღნიშნავს [[ზმნა]]სთან სხვადასხვაგვარი მიმართებით დაკავშირებულ ობიექტებს. ამ მიმართებათა მიხედვით დამატებაში ორი ჯგუფია გარჩეული: პირმიმართი და პირმიუმართავი. პირმიმართი დამატება ზმნის ობიექტური პირის ფარდი სახელია. ის შეიძლება იყოს ორგვარი: „პირდაპირი დამატება და [[ირიბი დამატება]]. |
| − | (ან ფუნქციით მასთან გათანაბრებული სხვა სიტყვით – ზედსართავით, ნაცვალსახელით…). აღნიშნავს | + | |
| − | + | ინდოევროპულ ენათაგან განსხვავებით, ქართულში პირმიმართი დამატება ისეთივე სრულფასოვანი მთავარი წევრია წინადადებისა, როგორიც ქვემდებარე. ზმნა-შემასმენელთან (კოორდინაციულ სტრუქტურაში) პირმიმართი დამატება ამყარებს რთულ სინტაქსურ ურთიერთობას: მართავს შემასმენლის პირს, იმართვის შემასმენლისაგან [[ბრუნვა (გრამატიკა)|ბრუნვა]]ში და არაობლიგატორულად ითანხმებს შემასმენელს რიცხვში. პირმიუმართავი დამატება კი ზმნა-შემასმენელთან ისეთსავე სინტაქსურ კავშირს ამყარებს, როგორსაც გარემოება. | |
| − | პირმიმართი დამატება ამყარებს რთულ სინტაქსურ ურთიერთობას: მართავს შემასმენლის პირს, იმართვის შემასმენლისაგან | + | |
''თ. ღვივაძე'' | ''თ. ღვივაძე'' | ||
| ხაზი 14: | ხაზი 12: | ||
* [[შანიძე აკაკი|შანიძე ა]]. ქართული ენის გრამატიკა, ნაწ. 2 სინტაქსი, თბ., 1948; | * [[შანიძე აკაკი|შანიძე ა]]. ქართული ენის გრამატიკა, ნაწ. 2 სინტაქსი, თბ., 1948; | ||
* თოფურია ე. ქართული ენის გრამატიკის სადავო საკითხები – „ქართული ენა და ლიტერატურა სკოლაში“ | * თოფურია ე. ქართული ენის გრამატიკის სადავო საკითხები – „ქართული ენა და ლიტერატურა სკოლაში“ | ||
| − | * (ჟურნ. „სკოლა და | + | * (ჟურნ. „სკოლა და ცხოვრების“ დამატება), 1967; |
| − | * კიზირია ა. მარტივი | + | * კიზირია ა. მარტივი წინადადების შედგენილობა ქართველურ ენებში, თბ., 1982; |
* კვაჭაძე ლ. თანამედროვე ქართული ენის სინტაქსი, თბ., 1996. | * კვაჭაძე ლ. თანამედროვე ქართული ენის სინტაქსი, თბ., 1996. | ||
მიმდინარე ცვლილება 00:48, 22 იანვარი 2024 მდგომარეობით
დამატება – წინადადების წევრი, გადმოიცემა არსებითი სახელით (ან ფუნქციით მასთან გათანაბრებული სხვა სიტყვით – ზედსართავით, ნაცვალსახელით…). აღნიშნავს ზმნასთან სხვადასხვაგვარი მიმართებით დაკავშირებულ ობიექტებს. ამ მიმართებათა მიხედვით დამატებაში ორი ჯგუფია გარჩეული: პირმიმართი და პირმიუმართავი. პირმიმართი დამატება ზმნის ობიექტური პირის ფარდი სახელია. ის შეიძლება იყოს ორგვარი: „პირდაპირი დამატება და ირიბი დამატება.
ინდოევროპულ ენათაგან განსხვავებით, ქართულში პირმიმართი დამატება ისეთივე სრულფასოვანი მთავარი წევრია წინადადებისა, როგორიც ქვემდებარე. ზმნა-შემასმენელთან (კოორდინაციულ სტრუქტურაში) პირმიმართი დამატება ამყარებს რთულ სინტაქსურ ურთიერთობას: მართავს შემასმენლის პირს, იმართვის შემასმენლისაგან ბრუნვაში და არაობლიგატორულად ითანხმებს შემასმენელს რიცხვში. პირმიუმართავი დამატება კი ზმნა-შემასმენელთან ისეთსავე სინტაქსურ კავშირს ამყარებს, როგორსაც გარემოება.
თ. ღვივაძე
[რედაქტირება] ლიტერატურა
- შანიძე ა. ქართული ენის გრამატიკა, ნაწ. 2 სინტაქსი, თბ., 1948;
- თოფურია ე. ქართული ენის გრამატიკის სადავო საკითხები – „ქართული ენა და ლიტერატურა სკოლაში“
- (ჟურნ. „სკოლა და ცხოვრების“ დამატება), 1967;
- კიზირია ა. მარტივი წინადადების შედგენილობა ქართველურ ენებში, თბ., 1982;
- კვაჭაძე ლ. თანამედროვე ქართული ენის სინტაქსი, თბ., 1996.
