კიურე (მსხლის ჯიში)
(→წყარო) |
|||
| (ერთი მომხმარებლის 5 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | [[ფაილი:Kiure.jpg|thumb| | + | [[ფაილი:Kiure.jpg|thumb|180პქ|კიურე]] |
| + | '''კიურე''' - ''('''Curé, Pastorenbirne, Vicar of Winkfield''').'' – [[მსხალი|მსხლის]] ეს ჯიში წარმოშობით [[საფრანგეთი]]დან არის, სადაც ის, როგორც თესლნერგი, ნაპოვნი იყო 1760 წ. Leroy-ის მიერ. ამჟამად ეს ჯიში ფართოდ გავრცელებულია ძველი ნარგაობის სახით ჩრდილო [[ამერიკა|ამერიკის]] შტატებსა, საფრანგეთსა, [[გერმანია]]სა, [[ბელგია]]სა და [[რუმინეთი|რუმინეთში]]. | ||
| − | + | [[საქართველო|საქართველოში]] ცნობილია ზამთრის ვილიამსის სინონიმით. კიურე საქართველოს მეხილეობის ზოგიერთ რაიონში გაშენებულია საკმაო დიდი რაოდენობით (მუხრანის საბჭოთა მეურნეობა). [[ქართლი]]ს მეხილეობის რაიონებში დიდი რაოდენობით გვხვდება. [[ახალციხე|ახალციხეში]] თითო-ოროლა ხე თუ არის დარგული; შედარებით მეტი რაოდენობით გვხვდება [[იმერეთი|იმერეთში]]. ახალ ნარგავებში კიურეს სულაც არ დაეთმო ადგილი. ამის მიზეზია მისი ნაყოფის მეტისმეტად მდარე ხარისხი; მას ზოგან, უხეირო დაბალი გემოს გამოსახატავად, კარტოფილა მსხალს უწოდებენ. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
ნაყოფი მეტად მსხვილი აქვს, ზომით 120–100 მმ.–120 მმ და წონით 150–400–500 გრამი; ნაყოფი მოგრძო მსხლისებრი მოყვანილობისაა, ზოგჯერ არასიმეტრიულად განვითარებული. ნაყოფის ზედაპირი ოდნავ ბორცვიანია. ნაყოფის ერთ-ერთ მხარეზე ყუნწიდან ჯამამდე გასდევს მოყავისფრო, საკმაოდ ბრტყელი ზოლი, რაც ჯიშის გამოსაცნობ მეტად დამახასიათებელ ნიშნად უნდა ჩაითვალოს. ნაყოფის გამობმა იცის ხან თითო-თითოდ, ხან წყვილ-წყვილად. | ნაყოფი მეტად მსხვილი აქვს, ზომით 120–100 მმ.–120 მმ და წონით 150–400–500 გრამი; ნაყოფი მოგრძო მსხლისებრი მოყვანილობისაა, ზოგჯერ არასიმეტრიულად განვითარებული. ნაყოფის ზედაპირი ოდნავ ბორცვიანია. ნაყოფის ერთ-ერთ მხარეზე ყუნწიდან ჯამამდე გასდევს მოყავისფრო, საკმაოდ ბრტყელი ზოლი, რაც ჯიშის გამოსაცნობ მეტად დამახასიათებელ ნიშნად უნდა ჩაითვალოს. ნაყოფის გამობმა იცის ხან თითო-თითოდ, ხან წყვილ-წყვილად. | ||
| ხაზი 16: | ხაზი 14: | ||
ნაყოფის ხორცი თეთრია ან მომწვანო-თეთრი, სრული სიმწიფისას ნახევრად მდნარი, მომჟავო-მოტკბო გემოსი, ოდნავ მახრჩობელა (ტანიდიანი), სპეციფიკური მცირე სურნელებით, გადამწიფებისას ხორცი ფქვილისებრი ან ცომისებრი სიმკვრივისა და მთლად უგემური ხდება. მოხმარებითი სიმწიფე უდგება ნოემბერ-იანვარში. კიურეს ნაყოფის გემოს გასაუმჯობესებლად საჭიროა მისი გვიან მოკრეფა, რაც ტანიდიანობას უმცირებს, სიტკბოს უმატებს და საერთოდ გემოს შედარებით აუმჯობესებს. ცხადია, რომ კარგი კვების პირობებში, თბილ, მყუდრო, უქარო ადგილებში კიურე იძლევა შედარებით უკეთეს ნაყოფს, მაგრამ მაინც ძვირფასი ან კარგი გემოს ნაყოფის მომცემ ჯიშთა შორის ვერ მოთავსდება. | ნაყოფის ხორცი თეთრია ან მომწვანო-თეთრი, სრული სიმწიფისას ნახევრად მდნარი, მომჟავო-მოტკბო გემოსი, ოდნავ მახრჩობელა (ტანიდიანი), სპეციფიკური მცირე სურნელებით, გადამწიფებისას ხორცი ფქვილისებრი ან ცომისებრი სიმკვრივისა და მთლად უგემური ხდება. მოხმარებითი სიმწიფე უდგება ნოემბერ-იანვარში. კიურეს ნაყოფის გემოს გასაუმჯობესებლად საჭიროა მისი გვიან მოკრეფა, რაც ტანიდიანობას უმცირებს, სიტკბოს უმატებს და საერთოდ გემოს შედარებით აუმჯობესებს. ცხადია, რომ კარგი კვების პირობებში, თბილ, მყუდრო, უქარო ადგილებში კიურე იძლევა შედარებით უკეთეს ნაყოფს, მაგრამ მაინც ძვირფასი ან კარგი გემოს ნაყოფის მომცემ ჯიშთა შორის ვერ მოთავსდება. | ||
| − | |||
ხე იზრდება მეტად ძლიერად, ინვითარებს განიერ პირამიდულ, ზოგჯერ გაურკვეველი ფორმის ვარჯს; აღსანიშნავია, რომ სანერგეში ახალგაზრდა ხის ტოტები დაბრეცილი და ქვევითკენ დახრილი იზრდება. | ხე იზრდება მეტად ძლიერად, ინვითარებს განიერ პირამიდულ, ზოგჯერ გაურკვეველი ფორმის ვარჯს; აღსანიშნავია, რომ სანერგეში ახალგაზრდა ხის ტოტები დაბრეცილი და ქვევითკენ დახრილი იზრდება. | ||
| ხაზი 27: | ხაზი 24: | ||
== წყარო == | == წყარო == | ||
| − | საქართველოს კულტურული ფლორის ატლასი | + | [[საქართველოს კულტურული ფლორის ატლასი]] |
| − | + | ||
[[კატეგორია:მსხლის ჯიშები]] | [[კატეგორია:მსხლის ჯიშები]] | ||
[[კატეგორია:ხილი]] | [[კატეგორია:ხილი]] | ||
მიმდინარე ცვლილება 15:10, 19 ივნისი 2023 მდგომარეობით
კიურე - (Curé, Pastorenbirne, Vicar of Winkfield). – მსხლის ეს ჯიში წარმოშობით საფრანგეთიდან არის, სადაც ის, როგორც თესლნერგი, ნაპოვნი იყო 1760 წ. Leroy-ის მიერ. ამჟამად ეს ჯიში ფართოდ გავრცელებულია ძველი ნარგაობის სახით ჩრდილო ამერიკის შტატებსა, საფრანგეთსა, გერმანიასა, ბელგიასა და რუმინეთში.
საქართველოში ცნობილია ზამთრის ვილიამსის სინონიმით. კიურე საქართველოს მეხილეობის ზოგიერთ რაიონში გაშენებულია საკმაო დიდი რაოდენობით (მუხრანის საბჭოთა მეურნეობა). ქართლის მეხილეობის რაიონებში დიდი რაოდენობით გვხვდება. ახალციხეში თითო-ოროლა ხე თუ არის დარგული; შედარებით მეტი რაოდენობით გვხვდება იმერეთში. ახალ ნარგავებში კიურეს სულაც არ დაეთმო ადგილი. ამის მიზეზია მისი ნაყოფის მეტისმეტად მდარე ხარისხი; მას ზოგან, უხეირო დაბალი გემოს გამოსახატავად, კარტოფილა მსხალს უწოდებენ.
ნაყოფი მეტად მსხვილი აქვს, ზომით 120–100 მმ.–120 მმ და წონით 150–400–500 გრამი; ნაყოფი მოგრძო მსხლისებრი მოყვანილობისაა, ზოგჯერ არასიმეტრიულად განვითარებული. ნაყოფის ზედაპირი ოდნავ ბორცვიანია. ნაყოფის ერთ-ერთ მხარეზე ყუნწიდან ჯამამდე გასდევს მოყავისფრო, საკმაოდ ბრტყელი ზოლი, რაც ჯიშის გამოსაცნობ მეტად დამახასიათებელ ნიშნად უნდა ჩაითვალოს. ნაყოფის გამობმა იცის ხან თითო-თითოდ, ხან წყვილ-წყვილად.
ჯამი ღიაა და ოდნავ გვერდით ზის საკმაოდ ღრმა და მომრგვალო ღრუში. ჯამის ფოთლები ვიწრო და გრძელია.
ნაყოფის ყუნწი გრძელია, წვრილი, ნაყოფთან ხორციანი, ზის ოდნავ წაწვეტილი ნაყოფის ხორცზე ზევიდან.
ნაყოფის კანი სქელია, გლუვი და პრიალა. მოკრეფისას ღია მწვანე ფერისაა, სრული სიმწიფისას კი ღია ყვითელ ელფერს ღებულობს და ზოგჯერ მზის მხარეზე ლოყა წითელი უხდება; ნაყოფს ზემოდან უხვად აყრია წერტილები და ხალები.
ნაყოფის ხორცი თეთრია ან მომწვანო-თეთრი, სრული სიმწიფისას ნახევრად მდნარი, მომჟავო-მოტკბო გემოსი, ოდნავ მახრჩობელა (ტანიდიანი), სპეციფიკური მცირე სურნელებით, გადამწიფებისას ხორცი ფქვილისებრი ან ცომისებრი სიმკვრივისა და მთლად უგემური ხდება. მოხმარებითი სიმწიფე უდგება ნოემბერ-იანვარში. კიურეს ნაყოფის გემოს გასაუმჯობესებლად საჭიროა მისი გვიან მოკრეფა, რაც ტანიდიანობას უმცირებს, სიტკბოს უმატებს და საერთოდ გემოს შედარებით აუმჯობესებს. ცხადია, რომ კარგი კვების პირობებში, თბილ, მყუდრო, უქარო ადგილებში კიურე იძლევა შედარებით უკეთეს ნაყოფს, მაგრამ მაინც ძვირფასი ან კარგი გემოს ნაყოფის მომცემ ჯიშთა შორის ვერ მოთავსდება.
ხე იზრდება მეტად ძლიერად, ინვითარებს განიერ პირამიდულ, ზოგჯერ გაურკვეველი ფორმის ვარჯს; აღსანიშნავია, რომ სანერგეში ახალგაზრდა ხის ტოტები დაბრეცილი და ქვევითკენ დახრილი იზრდება.
ყვავილობა ადრეულა ახასიათებს, მსხვილი და ლამაზი ყვავილი აქვს. ყვავილი თვითსტერილია, ზოგჯერ ინვითარებს პართენოკარპულ ნაყოფს. ახასიათებს ხანგრძლივი სიცოცხლის უნარიანობა, გამძლეობა სხვადასხვა დაავადებისა და გარემოს უარყოფითი გავლენის მიმართ. ნაყოფიერებას მოგვიანებით იწყებს, უხვსა და რეგულარულ მოსავალს იძლევა. კარგად გვარობს კომშის საძირეზე და მას ხშირად ჩართული მყნობისათვის იყენებენ. ნაქარი მცირე იცის, ქეცით ნაყოფი ძლიერ სუსტად ან თითქმის სულ არ ავადდება. ნაყოფს ახასიათებს კარგი ტრანსპორტაბელობა. საქართველოში ფართო სამრეწველო მასშტაბით კიურეს გაშენება არ შეიძლება მიზანშეწონილად ჩაითვალოს მისი მეტისმეტად მდარე ნაყოფის გამო.
