ახმეტელი მიხეილ
ახმეტელი მიხეილ კონსტანტინეს ძე - (1895, ბორჯომი - 1963, მიუნხენი, გფრ) - პოლიტოლოგი, პოლიტიკური და საზოგადო მოღვაწე, სოვეტოლოგიის გერმანული სამეცნიერო სკოლის ერთ-ერთი ფუძემდებელი, ქართული ემიგრაციის ცნობილი წარმომადგენელი.
სარჩევი |
ბიოგრაფია
დაიბადა აზნაურის, სასულიერო პირის ოჯახში. დაამთავრა თბილისის ქართული სათავადაზნაურო გიმნაზია (1914). სწავლობდა ხარკოვის უნივერსიტეტში (1914-1917). სამშობლოში დაბრუნების შემდეგ თანაუგრძნობდა ხელისუფლების სათავეში მოქცეულ სოციალ-დემოკრატებს, რომელთა შორისაც იყო მისი ბიძა ვლადიმერ ახმეტელი, საქართველოს ელჩი გერმანიაში. საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მთავრობის მიერ დანიშნული სტიპენდიით გაიგზავნა გერმანიაში სწავლის გასაგრძელებლად (1919).
საბჭოთა რუსეთის მიერ საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის კუპაციის შემდეგ მიიღო გერმანიის მოქალაქეობა. დაამთავრა იენის უნივერსიტეტი და იქვე დაიცვა დისერტაცია ფილოსოფიის დოქტორის ხარისხის მოსაპოვებლად (1925). იმავე წელს შეუდგა აგრარულ მეცნიერებათა შესწავლას. მისი ნაშრომები იბეჭდებოდა გერმანიაში გამომავალ ავტორიტეტულ სამეცნიერო ჟურნალებში. გამოსცა ფუნდამენტური გამოკვლევები სსრ კავშირისა და აღმოსავლეთ ევროპის აგრარული პოლიტიკის, ბოლშევიზმის ისტორიის, საგარეო და საშინაო პოლიტიკის ისტორიის ძირითად საკითხებზე. მათ შორის გამოირჩევა წიგნი „აგრარული პოლიტიკა საბჭოთა კავშირში და მისი შედეგები“ (1942), რომელიც საერთაშორისო დონის სოვეტოლოგიური გამოკვლევაა. ითვლება სოვეტოლოგიის გერმანული სკოლის ერთ-ერთ ფუძემდებლად. ზოგჯერ წერდა ფსევდონიმით „კონსტანტინ მიხაილი“. ახლო ურთიერთობაში იმყოფებოდა ქართული და სხვა კავკასიელი ერების ემიგრაციის ცნობილ წარმომადგენლებთან. მოღვაწეობდა აღმოსავლეთ ევროპის სამეცნიერო-კვლევით ინსტიტუტში (1927-1934). 1937-1940 წლებში ხელმძღვანელობდა ამ ცენტრს, რომელსაც ვანზეეს ინსტიტუტსაც უწოდებდნენ. პარალელურად მუშაობდა ბრესლაუს უნივერსიტეტში - ჯერ პრივატ-დოცენტის, ხოლო შემდეგ პროფესორის თანამდებობაზე. ასევე მოღვაწეობდა ბერლინის ჰუმბოლდტის სახელობის (1939-1945) და მიუნხენის უნივერსიტეტებში (1945 წლდან).
II მსოფლიო ომის პერიოდში, ალექსანდრე ნიკურაძესთან ერთად, ხელმძღვანელობდა აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებისა და სსრ კავშირის შემსწავლელ სამეცნიერო-კვლევით ინსტიტუტს. იყო გერმანიის მეშვეობით კავკასიის განთავისუფლების მომხრე, რომლის ძირითად მიზანს წარმოადგენდა კავკასიური კონფედერაციის ჩამოყალიბება საქართველოს ჰეგემონიითა და გერმანიის პროტექტორატით. 1943 წელს მკაცრად გააკრიტიკა გერმანიის პოლიტიკა აღმოსავლეთით დაპყრობილი ტერიტორიის მოსახლეობის მიმართ, რის გამოც დაპატიმრებას ძლივს გადაურჩა. ომის დასრულების შემდეგ დასახლდა მიუნხენში, სადაც მისი აქტიური მონაწილეობით დაფუძნდა აღმოსავლეთ ევროპისა და სსრ კავშირის შემსწავლელი ახალი სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტი. ეწეოდა აქტიურ საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ საქმიანობას. იყო გერმანიაში არსებული ქართველთა სათვისტომოს გამგეობის წევრი და იმავე ქვეყანაში გამომავალი ქართული ემიგრანტული პრესის აქტიური თანამშრომელი, ანტიბოლშევიკური და ანტისაბჭოური მოძრაობის გამოჩენილი წარმომადგენელი დასავლეთ ევროპაში, ერთ-ერთი დამფუძნებელი „ანტიბოლშევიკ ერთა ბლოკისა“.
ნიკო ჯავახიშვილი
თხზულებები
- Das Gesetz des abnehmenden Ertragszuwachses und seine gegenwärtige Beurteilung, Ohiau, 1932;
- Querschnitt durch die Industrie Sowjetrusslands//Ostraum-Berichte, Heft 1, 1935;
- Die quantitative Leistung und dIe Betriebsverhäitnisse der Sowjetrussland//იქვე, Heft2, 1935;
- Die AgrarpolitIk der Sowjet-Union und deren Ergebnisse. Berlin-Leipzig, 1936;
- Stellungnahme zur neuen Agrarordnung, Berlin, Wansee-Institut, 1942.
ლიტიტერატურა
- ბერლინელი, მიხეილ ახმეტელი (ნეკროლოგი), „კავკასიონი“, პარიზი, 1964, № 9;
- ლ. ურუშაძე, ახმეტელი მიხეილ კონსტანტინეს ძე, ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 1, თბ., 1997;
- Н. Джавахишвили, Очерки истории грузино-балтийских взаимоотношений, Рига, 2015.
იხილე აგრეთვე
წყარო
საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა (1918-1921) ენციკლოპედია-ლექსიკონი
