ახალქალაქის ერისთავი
ჯავახეთის (ახალქალაქის) ერისთავი - ჯავახეთის, იმავე ახალქალაქის, საერისთავო წრმოიქმნა X ს-ის 60-იან წლებში, როდესაც ეგრის-აფხაზეთის მეფე ლეონმა (957-967) ეს მხარე შეიერთა და იქ თავისი ერისთავი დასვა. მის არსებობას ადასტურებს კუმურდოს ტაძრის წარწერები, რომლებიც ორ სხვადასხვა ერისთავს ასახელებენ. ჯავახეთის ერისთავები ამ დროიდან 1023 წ-მდე მარუშიანები უნდა ყოფილიყვნენ. XI-XIII სს-თა მთელ სიგრძეზე ჯავახეთის ერისთავები იყვნენ ჯერ თმოგველები, შემდგომ - თორელები. XII-XIII სს-ში თორელებს მამულები ჰქონდათ საკუთრივ თორში, ჯავახეთში, ქვემო და შიდა ქართლში. XIV ს-დან თორელებს ჯაყელები ავიწროებენ, ისინი ტოვებენ თორს და შიდა ქართლში სახლდებიან. მათი საგამგებლო მხარეები ჯაყელთა მიწებში ექცევა. დაახლოებით XIV ს-ის მეორე ნახევარში ჯავახეთის საერისთავომ არსებობა შეწყვიტა. საერისთავო ტერიტორია ჯაყელთა ხელში გადავიდა.
ჯავახეთის ერისთავები. X-XIII სს.
- ზუიაი (I)
- ვაჩე
- ზვიად (II)
- ფარსმან თმოგველი
- ვარაზბაკურ თორელი
- კახა (I) თორელი
- გამრეკელ (I) თორელი
- კახა (II) თორელი, ძე ამირსპასალარ გამრეკელისა
- შალვა თორელ-ახალციხელი
- გამრეკელ (III) თორელი
- კახა (III) თორელი
- გამრეკელ ღობიარი
წყარო
ცენტრალური და ადგილობრივი სამოხელეო წყობა შუა საუკუნეების საქართველოში