კულონი შარლ ოგიუსტენ
მ (მომხმარებელმა Tkenchoshvili გვერდი „შარლ ოგიუსტენ კულონი“ გადაიტანა გვერდზე „[[კულონი შარლ ოგიუსტენ]...) |
|||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
'''შარლ ოგიუსტენ კულონი''' – (ფრანგ. Charles-Augustin de Coulomb, 1736-1806 წ.), ფრანგი ფიზიკოსი, პარიზის მეცნიერებათა აკადემიის წევრი. | '''შარლ ოგიუსტენ კულონი''' – (ფრანგ. Charles-Augustin de Coulomb, 1736-1806 წ.), ფრანგი ფიზიკოსი, პარიზის მეცნიერებათა აკადემიის წევრი. | ||
| − | შარლ ოგიუსტენ კულონმა პირველი თავისი კვლევითი სამუშაოები მიუძღვნა გამოყენებით მექანიკას. მას აინტერესებდა ნივთიერებათა წინააღმდეგობის საკითხები, განსაკუთრებით კანონები, რომლებსაც ემორჩილება თმების, | + | შარლ ოგიუსტენ კულონმა პირველი თავისი კვლევითი სამუშაოები მიუძღვნა გამოყენებით მექანიკას. მას აინტერესებდა ნივთიერებათა წინააღმდეგობის საკითხები, განსაკუთრებით კანონები, რომლებსაც ემორჩილება თმების, [[აბრეშუმი]]ს ძაფების და, ბოლოს, წვრილი [[მეტალი]]ს [[მავთული|მავთულთა]] გრეხა. ამ გამოკვლევების შედეგად შექმნა ორიგინალური კონსტრუქციის ხელსაწყო. იგი შედგებოდა [[მინა|მინის]] [[ცილინდრი (გეომეტრია)|ცილინდრისაგან]], რომლის წრეხაზის გასწვრივ მოთავსებული იყო კუთხური მასშტაბი. ცილინდრს, ამის გარდა, ჰქონდა სპეციალური სახურავი. ცენტრში მოთავსებულ ხვრელში ჩადგმული იყო მინის მილი. მილში გადიოდა [[ვერცხლი]]ს ძაფი, ხოლო ძაფზე დაკიდებულ მსუბუქი მინის ბერკეტის ბოლოზეც მოთავსებული იყო ბურთულა. ცილინდრის სახურავის გვერდით ხვრელიდან კულონს შეჰქონდა ბურთულიანი ღერო, ახლა, თუ ორივე ბურთულას ჰქონდა ელექტრული მუხტი, ამ მუხტების ურთიერთქმედებით წარმოქმნილი ძალები იწვევდნენ ვერცხლის ძაფის შემობრუნებას შესაბამის კუთხეზე, რომელიც ადვილად შეიმჩნეოდა. |
ატარებდა რა ცდებს ჯერ ერთნაირი, მოგვიანებით კი სხვადასხვაგვარი ელექტრული მუხტებით, კულონმა ჩამოაყალიბა ელექტრობის ძირითადი კანონი, რომლის თანახმად ორი ერთნაირ ნიშნიანი მუხტების განზიდვის, ან სხვადასხვა ნიშნიანი მუხტების მიზიდვის ძალის აბსოლუტური სიდიდე პირდაპირპროპორციულია: ამ მუხტების სიდიდის ნამრავლისა და უკუპროპორციულია მათ შორის მანძილის კვადრატის. (უნდა აღინიშნოს, რომ დღეს ეს კანონი სამართლიანად ითვლება „წერტილოვანი“ მუხტებისათვის, ე. ი. ერთ გეომეტრიულ წერტილში ჰიპოტეტიურად კონცენტრირებულისათვის). კულონმა მოგვცა ანალოგიური კანონის ფორმულირება, რომელიც განსაზღვრავს მაგნიტური მუხტების ურთიერთქმედების რაოდენობრივ დამოკიდებულებას. | ატარებდა რა ცდებს ჯერ ერთნაირი, მოგვიანებით კი სხვადასხვაგვარი ელექტრული მუხტებით, კულონმა ჩამოაყალიბა ელექტრობის ძირითადი კანონი, რომლის თანახმად ორი ერთნაირ ნიშნიანი მუხტების განზიდვის, ან სხვადასხვა ნიშნიანი მუხტების მიზიდვის ძალის აბსოლუტური სიდიდე პირდაპირპროპორციულია: ამ მუხტების სიდიდის ნამრავლისა და უკუპროპორციულია მათ შორის მანძილის კვადრატის. (უნდა აღინიშნოს, რომ დღეს ეს კანონი სამართლიანად ითვლება „წერტილოვანი“ მუხტებისათვის, ე. ი. ერთ გეომეტრიულ წერტილში ჰიპოტეტიურად კონცენტრირებულისათვის). კულონმა მოგვცა ანალოგიური კანონის ფორმულირება, რომელიც განსაზღვრავს მაგნიტური მუხტების ურთიერთქმედების რაოდენობრივ დამოკიდებულებას. | ||
| ხაზი 13: | ხაზი 13: | ||
საფრანგეთის ბურჟუაზიული რევოლუციის დროს, ბასტილიის დაცემის შემდეგ, კულონი თადარიგში გავიდა და დასახლდა ქალაქ ბლუას მახლობლად პატარა მამულში. | საფრანგეთის ბურჟუაზიული რევოლუციის დროს, ბასტილიის დაცემის შემდეგ, კულონი თადარიგში გავიდა და დასახლდა ქალაქ ბლუას მახლობლად პატარა მამულში. | ||
| − | რამდენიმე წლის შემდეგ, 1800 წელს ნაპოლეონ I-მა იგი დანიშნა ტექნიკის საკითხებში მრჩევლად, 1804 წელს კი შესთავაზა პარიზის უნივერსიტეტის გენერალური ინსპექტორის პოსტი. | + | რამდენიმე წლის შემდეგ, 1800 წელს [[ნაპოლეონ I]]-მა იგი დანიშნა ტექნიკის საკითხებში მრჩევლად, 1804 წელს კი შესთავაზა პარიზის უნივერსიტეტის გენერალური ინსპექტორის პოსტი. |
კულონი გარდაიცვალა 1806 წლის 23 აგვისტოს პარიზში. | კულონი გარდაიცვალა 1806 წლის 23 აგვისტოს პარიზში. | ||
22:01, 21 დეკემბერი 2024-ის ვერსია
შარლ ოგიუსტენ კულონი – (ფრანგ. Charles-Augustin de Coulomb, 1736-1806 წ.), ფრანგი ფიზიკოსი, პარიზის მეცნიერებათა აკადემიის წევრი.
შარლ ოგიუსტენ კულონმა პირველი თავისი კვლევითი სამუშაოები მიუძღვნა გამოყენებით მექანიკას. მას აინტერესებდა ნივთიერებათა წინააღმდეგობის საკითხები, განსაკუთრებით კანონები, რომლებსაც ემორჩილება თმების, აბრეშუმის ძაფების და, ბოლოს, წვრილი მეტალის მავთულთა გრეხა. ამ გამოკვლევების შედეგად შექმნა ორიგინალური კონსტრუქციის ხელსაწყო. იგი შედგებოდა მინის ცილინდრისაგან, რომლის წრეხაზის გასწვრივ მოთავსებული იყო კუთხური მასშტაბი. ცილინდრს, ამის გარდა, ჰქონდა სპეციალური სახურავი. ცენტრში მოთავსებულ ხვრელში ჩადგმული იყო მინის მილი. მილში გადიოდა ვერცხლის ძაფი, ხოლო ძაფზე დაკიდებულ მსუბუქი მინის ბერკეტის ბოლოზეც მოთავსებული იყო ბურთულა. ცილინდრის სახურავის გვერდით ხვრელიდან კულონს შეჰქონდა ბურთულიანი ღერო, ახლა, თუ ორივე ბურთულას ჰქონდა ელექტრული მუხტი, ამ მუხტების ურთიერთქმედებით წარმოქმნილი ძალები იწვევდნენ ვერცხლის ძაფის შემობრუნებას შესაბამის კუთხეზე, რომელიც ადვილად შეიმჩნეოდა.
ატარებდა რა ცდებს ჯერ ერთნაირი, მოგვიანებით კი სხვადასხვაგვარი ელექტრული მუხტებით, კულონმა ჩამოაყალიბა ელექტრობის ძირითადი კანონი, რომლის თანახმად ორი ერთნაირ ნიშნიანი მუხტების განზიდვის, ან სხვადასხვა ნიშნიანი მუხტების მიზიდვის ძალის აბსოლუტური სიდიდე პირდაპირპროპორციულია: ამ მუხტების სიდიდის ნამრავლისა და უკუპროპორციულია მათ შორის მანძილის კვადრატის. (უნდა აღინიშნოს, რომ დღეს ეს კანონი სამართლიანად ითვლება „წერტილოვანი“ მუხტებისათვის, ე. ი. ერთ გეომეტრიულ წერტილში ჰიპოტეტიურად კონცენტრირებულისათვის). კულონმა მოგვცა ანალოგიური კანონის ფორმულირება, რომელიც განსაზღვრავს მაგნიტური მუხტების ურთიერთქმედების რაოდენობრივ დამოკიდებულებას.
კულონის კანონს ჰქონდა არამარტო უდიდესი მნიშვნელობა ელექტრობის შემდგომი განვითარებისათვის, რადგან ამ კანონით შესაძლებელი აღმოჩნდა ელექტრული და მაგნიტური სიდიდეების რაოდენობრივი განსაზღვრა, არამედ იგი ფორმალურად დაემთხვა ნიუტონის მსოფლიო მიზიდულობის კანონს. ეს კანონი ფიზიკოსებისათვის გახდა სხვადასხვა მოვლენებს შორის ურთიერთკავშირის ძებნის სტიმული.
პირველად ამ ნაშრომების შედეგები შარლ კულონმა გამოაქვეყნა 1785 წელს. სამი წლით ადრე, ე. ი. 1782 წ. იგი არჩეულ იქნა პარიზის მეცნიერებათა აკადემიის წევრად.
1784 წ. მიიღო ტყეებისა და წყლების ინტენდანტის თანამდებობა, ამიტომაც მას ბევრი თავისუფალი დრო და დიდი შემოსავალიც ჰქონდა, რაც ხელს უწყობდა თავისუფლად ეწარმოებინა გამოკვლევები.
საფრანგეთის ბურჟუაზიული რევოლუციის დროს, ბასტილიის დაცემის შემდეგ, კულონი თადარიგში გავიდა და დასახლდა ქალაქ ბლუას მახლობლად პატარა მამულში.
რამდენიმე წლის შემდეგ, 1800 წელს ნაპოლეონ I-მა იგი დანიშნა ტექნიკის საკითხებში მრჩევლად, 1804 წელს კი შესთავაზა პარიზის უნივერსიტეტის გენერალური ინსპექტორის პოსტი.
კულონი გარდაიცვალა 1806 წლის 23 აგვისტოს პარიზში.
