ადვერბიალიზაცია
NPLG Wiki Dictionaries გვერდიდან
(სხვაობა ვერსიებს შორის)
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | '''ადვერბიალიზაცია''' – ( | + | '''ადვერბიალიზაცია''' – (ლათ. < adverbium – ზმნისართი), გაზმნისართება, რომელიმე მეტყველების ნაწილის გამოყენება ზმნისართის მნიშვნელობით. ადვერბიალიზაცია ტრანსპოზიციის კერძო სახეა. ზმნისართად შეიძლება გადაიქცეს ნებისმიერი სახელი: არსებითი: |
| − | ზმნისართის მნიშვნელობით. ადვერბიალიზაცია | + | |
| − | :ა) | + | :ა) მარტივი ფუძით („ღამე სანთლის [[ალი|ალზე]] წერდა“, [[ლეონიძე გოგლა|გ. ლეონიძე]]) ან ფუძის გაორკეცებით („ეზო-ეზო მიდიოდა“…); <br /> |
| − | :ბ) რომელიმე ბრუნევის ფორმით, რომელიც უცვლელია, გაქვაქებულია („დღეს სტუმარია ეგ ჩემი“, [[ვაჟა-ფშაველა]]; „[ვერცხლის ტახტი“] „დღით ავიღე, ღამით დავდგი“, ხალხური; „წყრომით შემომხედა“, „შრიალით ეგებებოდა“; „[ვარსკვლავნი] „მთებზე სხდებოდნენ ჯარადა“, ვაჟა-ფშაველა); | + | :ბ) რომელიმე ბრუნევის ფორმით, რომელიც უცვლელია, გაქვაქებულია („დღეს სტუმარია ეგ ჩემი“, [[ვაჟა-ფშაველა]]; „[ვერცხლის ტახტი“] „დღით ავიღე, ღამით დავდგი“, ხალხური; „წყრომით შემომხედა“, „შრიალით ეგებებოდა“; „[ვარსკვლავნი] „მთებზე სხდებოდნენ ჯარადა“, ვაჟა-ფშაველა); <br /> |
| − | :ა) რიცხვითი: ფუძის სახით („ჰირველ ყმა | + | :ზედსართავი (მიმღეობითურთ) ვითარებით ბრუნვაში: („ლამაზად შვილის გამზრდელი დედა მიცვნია ღმერთადა“, ვაჟა-ფშაველა „განუწყვეტლად წვიმდა“…); <br /> |
| + | :ა) რიცხვითი: ფუძის სახით („ჰირველ ყმა ხარ“, [[შოთა რუსთაველი]]); | ||
:ბ) ფუძეზე -ჯერ, -ხელ, -გზის ნაწილაკების დართვით („ორჯერ დაბადებულს… ერთი სიკვდილი ვერას უზამს“; „სამგზის შეავედრა სული სანატრელმა“, [[გამსახურდია კონსტანტინე|კ. გამსახურდია]]); | :ბ) ფუძეზე -ჯერ, -ხელ, -გზის ნაწილაკების დართვით („ორჯერ დაბადებულს… ერთი სიკვდილი ვერას უზამს“; „სამგზის შეავედრა სული სანატრელმა“, [[გამსახურდია კონსტანტინე|კ. გამსახურდია]]); | ||
| − | :გ) ვითარებითი ბრუნვის ფორმით „გული ორად გაყოფილა“, „მესამედ სცადა ბედი“…); ნაცეალსახელის ფუძეზე -რე ნაწილაკის დართვით (ეგრე, ის(რ)ე, ვირე… -გან თანდებულის დამატებით (ყველგან, ზოგან, სხვაგან…), -თვის თანდებულიანი ნათესაობითით (ამისთვის, იმისთვის, მისთვის…), ვითარებითი ბრუნეის ფორმით (იმდენად, რამდენად…). | + | :გ) ვითარებითი ბრუნვის ფორმით „გული ორად გაყოფილა“, „მესამედ სცადა ბედი“…); <br /> |
| + | ნაცეალსახელის ფუძეზე -რე ნაწილაკის დართვით (ეგრე, ის(რ)ე, ვირე… -გან თანდებულის დამატებით (ყველგან, ზოგან, სხვაგან…), -თვის თანდებულიანი ნათესაობითით (ამისთვის, იმისთვის, მისთვის…), ვითარებითი ბრუნეის ფორმით (იმდენად, რამდენად…). | ||
''ლ. კვანტალიანი'' | ''ლ. კვანტალიანი'' | ||
12:43, 17 ნოემბერი 2023-ის ვერსია
ადვერბიალიზაცია – (ლათ. < adverbium – ზმნისართი), გაზმნისართება, რომელიმე მეტყველების ნაწილის გამოყენება ზმნისართის მნიშვნელობით. ადვერბიალიზაცია ტრანსპოზიციის კერძო სახეა. ზმნისართად შეიძლება გადაიქცეს ნებისმიერი სახელი: არსებითი:
- ა) მარტივი ფუძით („ღამე სანთლის ალზე წერდა“, გ. ლეონიძე) ან ფუძის გაორკეცებით („ეზო-ეზო მიდიოდა“…);
- ბ) რომელიმე ბრუნევის ფორმით, რომელიც უცვლელია, გაქვაქებულია („დღეს სტუმარია ეგ ჩემი“, ვაჟა-ფშაველა; „[ვერცხლის ტახტი“] „დღით ავიღე, ღამით დავდგი“, ხალხური; „წყრომით შემომხედა“, „შრიალით ეგებებოდა“; „[ვარსკვლავნი] „მთებზე სხდებოდნენ ჯარადა“, ვაჟა-ფშაველა);
- ზედსართავი (მიმღეობითურთ) ვითარებით ბრუნვაში: („ლამაზად შვილის გამზრდელი დედა მიცვნია ღმერთადა“, ვაჟა-ფშაველა „განუწყვეტლად წვიმდა“…);
- ა) რიცხვითი: ფუძის სახით („ჰირველ ყმა ხარ“, შოთა რუსთაველი);
- ბ) ფუძეზე -ჯერ, -ხელ, -გზის ნაწილაკების დართვით („ორჯერ დაბადებულს… ერთი სიკვდილი ვერას უზამს“; „სამგზის შეავედრა სული სანატრელმა“, კ. გამსახურდია);
- გ) ვითარებითი ბრუნვის ფორმით „გული ორად გაყოფილა“, „მესამედ სცადა ბედი“…);
ნაცეალსახელის ფუძეზე -რე ნაწილაკის დართვით (ეგრე, ის(რ)ე, ვირე… -გან თანდებულის დამატებით (ყველგან, ზოგან, სხვაგან…), -თვის თანდებულიანი ნათესაობითით (ამისთვის, იმისთვის, მისთვის…), ვითარებითი ბრუნეის ფორმით (იმდენად, რამდენად…).
ლ. კვანტალიანი
