ალეგორია
(→წყარო) |
|||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | '''ალეგორია''' – (ბერძნ. alegoria – | + | '''ალეგორია''' – (ბერძნ. alegoria – სხვაგვარად თქმა), ტროსის სახე, გამონათქვამის ერთ-ერთი ფორმა, როდესაც ზოგადი, განყენებული ცნება ან აზრი გადმოცემულია კონკრეტული სახეებით. სხვაგვარად. ალეგორია გულისხმობს საგნისა და მოვლენის პირდაპირი მნიშენელობით გამოხატვის გზით სხვა საგნისა და მოვლენის წარმოსახვას. კავშირი მხატერულ სახესა და ალეგორიის შინაარსს შორის ანალოგიით მყარდება. სიმბოლოსაგან განსხეავებით, ლეგორიას ყოველთვის ერთი მნიშვჩელობა აქვს. |
| − | + | ტერმინი „ალეგორია“ პირველად გეხედება ფსევდოლონგინესა და ციცერონის ტრაქტატებში ორატორული ხელოენების შესახებ. ლიტერატურაში ბევრი ალეგორიული სახე შემოტანილია [[მითოლოგია|მითოლოგიიდან]] და [[ფოლკლორი]]დან. მელა – მოხერხების კონკრეტულ-ალეგორიული სახეა, [[მგელი]] – სიხარბისა, ლომი | |
| + | – ვაჟკაცობისა, არწივი – შორსმჭერეტელობისა, ჯორი – ჯიუტობისა და ა.შ. | ||
| − | + | ალეგორიულობის პრინციპი უდევს საფუძვლად ა[[ნდაზა]]ს, გამოცანას, იგავ-არაკს, ზოგჯერ სხვა ჟანრის ნაწარმოებებსაც. ალეგორიის მიზანია ავტორის აზრის შენიღბვა. ალეგორიულ ჟანრს, მეთოდსა და ხერხს განსაკუთრებით ხშირად იყენებდნენ შუა საუკუნეების ქრისტიანულ ლიტერატურაში, როცა მწერლობა ძირითადად აბსტრაქტულ ცნებებს მიმართავდა. XIX ს.II ნახ. ალეგორიის გაგება შეიზღუდა და მხატვრული ხერხის ვიწრო | |
| + | მბიშვნელობა შეინარჩუნა. ალეგორიას ხშირად იყენებენ [[სახვითი ხელოვნება|სახვით ხელოვნება]]ში, პუბლიცისტიკაში და სხვ. | ||
| − | + | ქართულ ლიტერატურაში ალეგორია ბიბლიური წიგნებიდან მომდინარეობს და ფართოღ გამოიყენებოდა როგორც | |
| − | + | სასულიერო ისე საერო მწერლობაში. ალეგორია, როგორც დიდაქტიკური ხერხი, გამოყენებულია [[სულხან-საბა ორბელიანი]]ს [[იგავი|იგავ]]−[[არაკი|არაკებში]]. განსაკუთრებით ხშირად მიმართაედნენ მას [[აღორძინება|აღორძინების]] ხანის ავტორები. ალეგორიულ ხერხს იყენებდნენ [[ბარათაშვილი ნიკოლოზ|ნ. ბარათაშვილი]], [[ჭავჭავაძე ილია|ი. ჭავჭავაძე]], [[წერეთელი აკაკი|ა. წერეთელი]], [[ვაჟა-ფშაველა]] და სხე. თანამედროვე მწერლობაში ალეგორია ფსიქოლოგიურად უფრო განვითარებულ სიმბოლურ სახეებს უთმობს ადგილს. | |
| − | + | ||
| + | ''ც. ბარბაქაძე'' | ||
==წყარო== | ==წყარო== | ||
| − | [[ | + | [[ქართული ენა:ენციკლოპედია]] |
| − | [[კატეგორია: | + | [[კატეგორია:ლიტერატურული ტერმინები]] |
[[კატეგორია:ქარაგმა]] | [[კატეგორია:ქარაგმა]] | ||
00:37, 15 ნოემბერი 2023-ის ვერსია
ალეგორია – (ბერძნ. alegoria – სხვაგვარად თქმა), ტროსის სახე, გამონათქვამის ერთ-ერთი ფორმა, როდესაც ზოგადი, განყენებული ცნება ან აზრი გადმოცემულია კონკრეტული სახეებით. სხვაგვარად. ალეგორია გულისხმობს საგნისა და მოვლენის პირდაპირი მნიშენელობით გამოხატვის გზით სხვა საგნისა და მოვლენის წარმოსახვას. კავშირი მხატერულ სახესა და ალეგორიის შინაარსს შორის ანალოგიით მყარდება. სიმბოლოსაგან განსხეავებით, ლეგორიას ყოველთვის ერთი მნიშვჩელობა აქვს.
ტერმინი „ალეგორია“ პირველად გეხედება ფსევდოლონგინესა და ციცერონის ტრაქტატებში ორატორული ხელოენების შესახებ. ლიტერატურაში ბევრი ალეგორიული სახე შემოტანილია მითოლოგიიდან და ფოლკლორიდან. მელა – მოხერხების კონკრეტულ-ალეგორიული სახეა, მგელი – სიხარბისა, ლომი – ვაჟკაცობისა, არწივი – შორსმჭერეტელობისა, ჯორი – ჯიუტობისა და ა.შ.
ალეგორიულობის პრინციპი უდევს საფუძვლად ანდაზას, გამოცანას, იგავ-არაკს, ზოგჯერ სხვა ჟანრის ნაწარმოებებსაც. ალეგორიის მიზანია ავტორის აზრის შენიღბვა. ალეგორიულ ჟანრს, მეთოდსა და ხერხს განსაკუთრებით ხშირად იყენებდნენ შუა საუკუნეების ქრისტიანულ ლიტერატურაში, როცა მწერლობა ძირითადად აბსტრაქტულ ცნებებს მიმართავდა. XIX ს.II ნახ. ალეგორიის გაგება შეიზღუდა და მხატვრული ხერხის ვიწრო მბიშვნელობა შეინარჩუნა. ალეგორიას ხშირად იყენებენ სახვით ხელოვნებაში, პუბლიცისტიკაში და სხვ.
ქართულ ლიტერატურაში ალეგორია ბიბლიური წიგნებიდან მომდინარეობს და ფართოღ გამოიყენებოდა როგორც სასულიერო ისე საერო მწერლობაში. ალეგორია, როგორც დიდაქტიკური ხერხი, გამოყენებულია სულხან-საბა ორბელიანის იგავ−არაკებში. განსაკუთრებით ხშირად მიმართაედნენ მას აღორძინების ხანის ავტორები. ალეგორიულ ხერხს იყენებდნენ ნ. ბარათაშვილი, ი. ჭავჭავაძე, ა. წერეთელი, ვაჟა-ფშაველა და სხე. თანამედროვე მწერლობაში ალეგორია ფსიქოლოგიურად უფრო განვითარებულ სიმბოლურ სახეებს უთმობს ადგილს.
ც. ბარბაქაძე
