ფობიკური აშლილობები
| (ერთი მომხმარებლის ერთი შუალედური ვერსია არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | '''ფობიკური აშლილობები''' ანტიკური ხანიდან არის ცნობილი, მაგრამ ამ მდგომარეობების სისტემური სამედიცინო გამოკვლევა პირველად, მეთვრამეტე საუკუნეში, ლე კამიუმ (Le Camus) Caatara (Errera, 1962). მეცხრამეტე საუკუნის პირველ ნახევარში არსებული კლასიფიკაციების მიხედვით, [[ფობია|ფობიები]] მონომანიების ჯგუფს მიეკუთვნებოდა, რომლებიც უფრო აზროვნების დარღვევებს წარმოადგენდნენ, | + | '''ფობიკური აშლილობები''' - ანტიკური ხანიდან არის ცნობილი, მაგრამ ამ მდგომარეობების სისტემური სამედიცინო გამოკვლევა პირველად, მეთვრამეტე საუკუნეში, ლე კამიუმ (Le Camus) Caatara (Errera, 1962). მეცხრამეტე საუკუნის პირველ ნახევარში არსებული კლასიფიკაციების მიხედვით, [[ფობია|ფობიები]] მონომანიების ჯგუფს მიეკუთვნებოდა, რომლებიც უფრო აზროვნების დარღვევებს წარმოადგენდნენ, |
ვიდრე ემოციურ აშლილობებს. თუმცა, როდესაც ვესტფალმა (Westphal, 1872) პირველად აღწერა [[აგორაფობია]], მან ხაზი გაუსვა ამ ტიპის ფობიაში [[შფოთვა|შფოთვის]] მნიშვნელოვნებას. მოგვიანებით, 1895 წელს, ფროიდმა ფობიები ორ ჯგუფად დაყო: ზოგად და სპეციფიკურ ფობიებად. პირველ შემთხვევაში, პიროვნებას აღენიშნება ისეთი მოვლენების, სიტუაციებისა და არსებების გაზვიადებული შიში, რომლებიც, ჩვეულებრივ, საშიშად აღიქმება (მაგ., სიბნელის ან სიმაღლის შიში); მეორე შემთხვევაში პაციენტს | ვიდრე ემოციურ აშლილობებს. თუმცა, როდესაც ვესტფალმა (Westphal, 1872) პირველად აღწერა [[აგორაფობია]], მან ხაზი გაუსვა ამ ტიპის ფობიაში [[შფოთვა|შფოთვის]] მნიშვნელოვნებას. მოგვიანებით, 1895 წელს, ფროიდმა ფობიები ორ ჯგუფად დაყო: ზოგად და სპეციფიკურ ფობიებად. პირველ შემთხვევაში, პიროვნებას აღენიშნება ისეთი მოვლენების, სიტუაციებისა და არსებების გაზვიადებული შიში, რომლებიც, ჩვეულებრივ, საშიშად აღიქმება (მაგ., სიბნელის ან სიმაღლის შიში); მეორე შემთხვევაში პაციენტს | ||
ეშინია ისეთი მოვლენების, რომლებიც ჯანმრთელი ადამიანისათვის რეალურ საშიშროებას არ წარმოადგენს. მაგ., გაშლილი სივრცის შიში (Freud 1895a, გვ. 135-6). ტერმინს | ეშინია ისეთი მოვლენების, რომლებიც ჯანმრთელი ადამიანისათვის რეალურ საშიშროებას არ წარმოადგენს. მაგ., გაშლილი სივრცის შიში (Freud 1895a, გვ. 135-6). ტერმინს | ||
| ხაზი 5: | ხაზი 5: | ||
იმის გამო, რომ გარკვეული ტიპის ფობიები სხვადასხვაგვარად ემორჩილებოდა ბიჰევიორული მეთოდებით მკურნალობას, 1960-იან წლებში გამოითქვა მოსაზრება, | იმის გამო, რომ გარკვეული ტიპის ფობიები სხვადასხვაგვარად ემორჩილებოდა ბიჰევიორული მეთოდებით მკურნალობას, 1960-იან წლებში გამოითქვა მოსაზრება, | ||
| − | რომ ფობიები დაჯგუფებულიყო მარტივ ფობიებად, [[სოციალური ფობია|სოციალურ ფობიებად]] და აგორაფობიად. აღმოჩნდა, რომ ეს ჯგუფები განსხვავდება ერთმანეთისაგან დებიუტის ასაკის მიხედვითაც (მარტივი ფობიები, ჩვეულებრივ, ბავშვობაში ვითარდება, სოციალური ფობია - მოზარდობის ხანაში, ხოლო აგორაფობია - ზრდასრული ცხოვრების ადრეულ ეტაპზე). დაახლოებით იგივე პერიოდში დადგინდა, რომ როდესაც ფობიებს თან ახლავს მკვეთრად გამოხატული [[პანიკა|პანიკის]] შეტევები, ისინი ნაკლებად ექვემდებარება ბიჰევიორულ | + | რომ ფობიები დაჯგუფებულიყო მარტივ ფობიებად, [[სოციალური ფობია|სოციალურ ფობიებად]] და აგორაფობიად. აღმოჩნდა, რომ ეს ჯგუფები განსხვავდება ერთმანეთისაგან დებიუტის ასაკის მიხედვითაც (მარტივი ფობიები, ჩვეულებრივ, ბავშვობაში ვითარდება, სოციალური ფობია - მოზარდობის ხანაში, ხოლო აგორაფობია - ზრდასრული ცხოვრების ადრეულ ეტაპზე). დაახლოებით იგივე პერიოდში დადგინდა, რომ როდესაც ფობიებს თან ახლავს მკვეთრად გამოხატული [[პანიკა|პანიკის]] შეტევები, ისინი ნაკლებად ექვემდებარება [[ბიჰევიორული თერაპია|ბიჰევიორულ თერაპია]]ს, რის გამოც ამ დროს უმჯობესია იმიპრამინით მკურნალობა (Klein, 1964). მოგვიანებით, ასეთი შემთხვევები ცალკე ჯგუფად, [[პანიკური აშლილობა|პანიკურ აშლილობებად]], იქნა კლასიფიცირებული. ამგვარმა მიღწევებმა დღევანდელ კლასიფიკაციამდე მიგვიყვანა, რომლის მიხედვითაც არსებობს [[გენერალიზებული შფოთვითი აშლილობა]], [[ფობიკურ-შფოთვითი აშლილობები|ფობიკურ-შფოთვითი აშლილობა]] (მარტივი, სოციალური და |
აგორაფობია) და პანიკური აშლილობა. | აგორაფობია) და პანიკური აშლილობა. | ||
| ხაზი 11: | ხაზი 11: | ||
==იხილე აგრეთვე== | ==იხილე აგრეთვე== | ||
[[შფოთვითი აშლილობები]] | [[შფოთვითი აშლილობები]] | ||
| + | |||
==წყარო== | ==წყარო== | ||
[[ოქსფორდის მოკლე სახელმძღვანელო ფსიქიატრიაში]] | [[ოქსფორდის მოკლე სახელმძღვანელო ფსიქიატრიაში]] | ||
[[კატეგორია:ფსიქიატრიული ტერმინები]] | [[კატეგორია:ფსიქიატრიული ტერმინები]] | ||
[[კატეგორია:ფობიები]] | [[კატეგორია:ფობიები]] | ||
მიმდინარე ცვლილება 12:22, 4 ოქტომბერი 2019 მდგომარეობით
ფობიკური აშლილობები - ანტიკური ხანიდან არის ცნობილი, მაგრამ ამ მდგომარეობების სისტემური სამედიცინო გამოკვლევა პირველად, მეთვრამეტე საუკუნეში, ლე კამიუმ (Le Camus) Caatara (Errera, 1962). მეცხრამეტე საუკუნის პირველ ნახევარში არსებული კლასიფიკაციების მიხედვით, ფობიები მონომანიების ჯგუფს მიეკუთვნებოდა, რომლებიც უფრო აზროვნების დარღვევებს წარმოადგენდნენ, ვიდრე ემოციურ აშლილობებს. თუმცა, როდესაც ვესტფალმა (Westphal, 1872) პირველად აღწერა აგორაფობია, მან ხაზი გაუსვა ამ ტიპის ფობიაში შფოთვის მნიშვნელოვნებას. მოგვიანებით, 1895 წელს, ფროიდმა ფობიები ორ ჯგუფად დაყო: ზოგად და სპეციფიკურ ფობიებად. პირველ შემთხვევაში, პიროვნებას აღენიშნება ისეთი მოვლენების, სიტუაციებისა და არსებების გაზვიადებული შიში, რომლებიც, ჩვეულებრივ, საშიშად აღიქმება (მაგ., სიბნელის ან სიმაღლის შიში); მეორე შემთხვევაში პაციენტს ეშინია ისეთი მოვლენების, რომლებიც ჯანმრთელი ადამიანისათვის რეალურ საშიშროებას არ წარმოადგენს. მაგ., გაშლილი სივრცის შიში (Freud 1895a, გვ. 135-6). ტერმინს „სპეციფიციკური ფობია” დღესდღეობით რამდენადმე განსხვავებული მნიშვნელობა გააჩნია, რაზეც მოგვიანებით გვექნება საუბარი.
იმის გამო, რომ გარკვეული ტიპის ფობიები სხვადასხვაგვარად ემორჩილებოდა ბიჰევიორული მეთოდებით მკურნალობას, 1960-იან წლებში გამოითქვა მოსაზრება, რომ ფობიები დაჯგუფებულიყო მარტივ ფობიებად, სოციალურ ფობიებად და აგორაფობიად. აღმოჩნდა, რომ ეს ჯგუფები განსხვავდება ერთმანეთისაგან დებიუტის ასაკის მიხედვითაც (მარტივი ფობიები, ჩვეულებრივ, ბავშვობაში ვითარდება, სოციალური ფობია - მოზარდობის ხანაში, ხოლო აგორაფობია - ზრდასრული ცხოვრების ადრეულ ეტაპზე). დაახლოებით იგივე პერიოდში დადგინდა, რომ როდესაც ფობიებს თან ახლავს მკვეთრად გამოხატული პანიკის შეტევები, ისინი ნაკლებად ექვემდებარება ბიჰევიორულ თერაპიას, რის გამოც ამ დროს უმჯობესია იმიპრამინით მკურნალობა (Klein, 1964). მოგვიანებით, ასეთი შემთხვევები ცალკე ჯგუფად, პანიკურ აშლილობებად, იქნა კლასიფიცირებული. ამგვარმა მიღწევებმა დღევანდელ კლასიფიკაციამდე მიგვიყვანა, რომლის მიხედვითაც არსებობს გენერალიზებული შფოთვითი აშლილობა, ფობიკურ-შფოთვითი აშლილობა (მარტივი, სოციალური და აგორაფობია) და პანიკური აშლილობა.
