ბაალი
(→წყარო) |
|||
| (ერთი მომხმარებლის 3 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | '''ბაალი''' – „უფალი“, „პატრონი“, „ქმარი“; ქანაანურ, კერძოდ, უგარიტულ | + | '''ბაალი''' – „უფალი“, „პატრონი“, „ქმარი“; ქანაანურ, კერძოდ, უგარიტულ [[მითოლოგია]]ში უზენაესი ღმერთის ელის ძე; ჭექა-ქუხილის, ქარიშხლისა და ტაროსის ღმერთი, რომელსაც ჩაბარებული აქვს ქვეყანა და პასუხისმგებელია მის ნაყოფიერებაზე. |
როგორც მთელ ქვეყანას, ისე ყოველ ადგილს, ადამიანებით დასახლებულს, ქალაქს თუ დაბა – სოფელს, თავისი ბაალი ჰყავს და ზრუნავს მასზე, მაგრამ მითოსში მოქმედებს მთელი სამყაროს ბაალი. იგი აწვიმებს წვიმას და ანაყოფიერებს მიწას და, ამრიგად, იგი მიწის პატრონად და ქმრად ითვლება. მათი შეუღლება ქვეყნის ნაყოფიერების გარანტიაა. მას ჰყავს სამი ასული, მიწის ნაყოფიერების ატრიბუტების განმაპიროვნებელნი: ფადრაი „პოხიერი“, „გაპოხილი“, ტალაი „ცვრიანი“ და არცაი თავად „მიწა“, „ნიადაგი“. | როგორც მთელ ქვეყანას, ისე ყოველ ადგილს, ადამიანებით დასახლებულს, ქალაქს თუ დაბა – სოფელს, თავისი ბაალი ჰყავს და ზრუნავს მასზე, მაგრამ მითოსში მოქმედებს მთელი სამყაროს ბაალი. იგი აწვიმებს წვიმას და ანაყოფიერებს მიწას და, ამრიგად, იგი მიწის პატრონად და ქმრად ითვლება. მათი შეუღლება ქვეყნის ნაყოფიერების გარანტიაა. მას ჰყავს სამი ასული, მიწის ნაყოფიერების ატრიბუტების განმაპიროვნებელნი: ფადრაი „პოხიერი“, „გაპოხილი“, ტალაი „ცვრიანი“ და არცაი თავად „მიწა“, „ნიადაგი“. | ||
| − | ბაალი მთავარი პერსონაჟია უგარიტის ძირითადი მითოლოგიური ტექსტებისა, სადაც მისი ანტაგონისტები არიან – [[იამუ]] („ზღვა“) და [[მუთუ]] („სიკვდილი“), რომლებიც ჩაბმულნი არიან მასთან დაუსრულებელ ბრძოლაში, სადაც ხან ბაალი იმარჯვებს, ხან – ზღვა და სიკვდილი. მუთუსთან სამკვდრო-სასიცოცხლო ბრძოლაში მუთუ ამარცხებს ბაალს და კლავს. [[ანათი]], მისი მეუღლე, ეძებს ბაალს და პოულობს მის ცხედარს. ის გლოვობს მას. მერე მზის ღმერთის დახმარებით აიკიდებს ზურგზე და წაიღებს [[ცაფანუ|ცაფონის]] მთაზე დასამარხავად. შესწირავს ხარებს, ცხვრებს, ირმებს, თხებსა და კანჯრებს. ამის შემდეგ ანათი მიდის უზენაეს ღმერთთან [[ილუ]]სთან და | + | ბაალი მთავარი პერსონაჟია უგარიტის ძირითადი მითოლოგიური ტექსტებისა, სადაც მისი ანტაგონისტები არიან – [[იამუ]] („ზღვა“) და [[მუთუ]] („სიკვდილი“), რომლებიც ჩაბმულნი არიან მასთან დაუსრულებელ ბრძოლაში, სადაც ხან ბაალი იმარჯვებს, ხან – ზღვა და სიკვდილი. მუთუსთან სამკვდრო-სასიცოცხლო ბრძოლაში მუთუ ამარცხებს ბაალს და კლავს. [[ანათი]], მისი მეუღლე, ეძებს ბაალს და პოულობს მის ცხედარს. ის გლოვობს მას. მერე მზის ღმერთის დახმარებით აიკიდებს ზურგზე და წაიღებს [[ცაფანუ|ცაფონის]] მთაზე დასამარხავად. შესწირავს ხარებს, ცხვრებს, ირმებს, თხებსა და კანჯრებს. ამის შემდეგ ანათი მიდის უზენაეს ღმერთთან [[ილუ]]სთან და საყვედურობს მას და მის მეუღლეს აშირათუს ბაალის გაწირვის გამო. ილუ და აშირათუ გადაწყვეტენ ბაალის ნაცვლად ტახტზე სხვა მეფე აიყვანონ. ისინი ამოარჩევენ ყასთარ საშინელს. მაგრამ იგი ვერ გამოდგება ბაალის ტახტის ღირსი: ჯდება ტახტზე, მაგრამ კვარცხლბეკამდე ფეხებს ვერ აწვდენს, და ჩამოდის ტახტიდან. ამასობაში მგლოვიარე ანათი მიდის მუთუსთან და მოითხოვს, რომ დააბრუნოს მისი ძმა ბაალი. მუთუ უარობს, მაგრამ ანათი „ხელს სტაცებს ილუს ძეს მუთუს, მახვილით აპობს მას; სანიავებლით ანიავებს მას; ცეცხლში წვავს მას; [[წისქვილი|წისქვილში]] ფქვავს მას და მინდორში თესავს მას... „მუთუს სიკვდილს მოსდევს მიწაზე სიცოცხლის აღორძინება: ცა ზეთს წვიმად აწვიმებს, მდინარეები თაფლად მოედინებიან... მუთუს, სიკვდილით ბაალი გაცოცხლდება, გლოვის წლები დასრულდება. ბაალი ძლევს თავის ანტაგონისტებს და იბრუნებს ტახტს. მაგრამ კვლავ გამოჩნდება მუთუ და სთხოვს, ერთი შვილი მაინც დაუბრუნოს. ბაალი, ჩანს, არ უსრულებს თხოვნას. ისინი ებრძვიან ერთმანეთს, მაგრამ ვერც ერთი ვერ იმარჯვებს. ბოლოს მზის ღმერთი შაპაშუ შეაჩვენებს მათ და ისინიც შეწყვეტენ ორთაბრძოლას. |
| − | საყვედურობს მას და მის მეუღლეს აშირათუს ბაალის გაწირვის გამო. ილუ და აშირათუ გადაწყვეტენ ბაალის ნაცვლად ტახტზე სხვა მეფე აიყვანონ. ისინი ამოარჩევენ ყასთარ საშინელს. მაგრამ იგი ვერ გამოდგება ბაალის ტახტის ღირსი: ჯდება ტახტზე, მაგრამ კვარცხლბეკამდე ფეხებს ვერ აწვდენს, და ჩამოდის ტახტიდან. ამასობაში მგლოვიარე ანათი მიდის მუთუსთან და მოითხოვს, რომ დააბრუნოს მისი ძმა ბაალი. მუთუ უარობს, მაგრამ ანათი „ხელს სტაცებს ილუს ძეს მუთუს, მახვილით აპობს მას; სანიავებლით ანიავებს მას; ცეცხლში წვავს მას; [[წისქვილი|წისქვილში]] ფქვავს მას და მინდორში თესავს მას... „მუთუს სიკვდილს მოსდევს მიწაზე სიცოცხლის აღორძინება: ცა ზეთს წვიმად აწვიმებს, მდინარეები თაფლად მოედინებიან... მუთუს, სიკვდილით ბაალი გაცოცხლდება, გლოვის წლები დასრულდება. ბაალი ძლევს თავის ანტაგონისტებს და იბრუნებს ტახტს. მაგრამ კვლავ გამოჩნდება მუთუ და სთხოვს, ერთი შვილი მაინც დაუბრუნოს. ბაალი, ჩანს, არ უსრულებს თხოვნას. ისინი ებრძვიან ერთმანეთს, მაგრამ ვერც ერთი ვერ იმარჯვებს. ბოლოს მზის ღმერთი | + | |
მითოსი მთავრდება ბაალისა და მუთუს დროებითი შერიგებით. მერე ყველაფერი თავიდან იწყება. თითოეული მათგანი შვიდ წელს მეფობს – ბაალის შვიდწლიანი მეუფება ნაყოფიერი ხანაა, მუთუსი კი – შვიდწლიანი გვალვის პერიოდი. როცა ბაალი უბრუნდება მიწას (ყანას), რომლის პატრონობა აქვს ჩაბარებული, მას ეგებება მისი სამი ასული და მიწის სულები ძღვენით. | მითოსი მთავრდება ბაალისა და მუთუს დროებითი შერიგებით. მერე ყველაფერი თავიდან იწყება. თითოეული მათგანი შვიდ წელს მეფობს – ბაალის შვიდწლიანი მეუფება ნაყოფიერი ხანაა, მუთუსი კი – შვიდწლიანი გვალვის პერიოდი. როცა ბაალი უბრუნდება მიწას (ყანას), რომლის პატრონობა აქვს ჩაბარებული, მას ეგებება მისი სამი ასული და მიწის სულები ძღვენით. | ||
| ხაზი 16: | ხაზი 15: | ||
== წყარო == | == წყარო == | ||
* [[მითოლოგიური ენციკლოპედია ყმაწვილთათვის]] | * [[მითოლოგიური ენციკლოპედია ყმაწვილთათვის]] | ||
| − | * | + | * [[ჯიბის ცნობარი მართლმორწმუნე ქრისტიანისათვის]] |
[[კატეგორია:მითოლოგია]] | [[კატეგორია:მითოლოგია]] | ||
| − | |||
[[კატეგორია:უგარიტული მითები]] | [[კატეგორია:უგარიტული მითები]] | ||
[[კატეგორია:მითოლოგიური პერსონაჟები]] | [[კატეგორია:მითოლოგიური პერსონაჟები]] | ||
[[კატეგორია:ღმერთები]] | [[კატეგორია:ღმერთები]] | ||
[[კატეგორია:უგარიტული ღვთაებანი]] | [[კატეგორია:უგარიტული ღვთაებანი]] | ||
მიმდინარე ცვლილება 23:17, 19 სექტემბერი 2023 მდგომარეობით
ბაალი – „უფალი“, „პატრონი“, „ქმარი“; ქანაანურ, კერძოდ, უგარიტულ მითოლოგიაში უზენაესი ღმერთის ელის ძე; ჭექა-ქუხილის, ქარიშხლისა და ტაროსის ღმერთი, რომელსაც ჩაბარებული აქვს ქვეყანა და პასუხისმგებელია მის ნაყოფიერებაზე.
როგორც მთელ ქვეყანას, ისე ყოველ ადგილს, ადამიანებით დასახლებულს, ქალაქს თუ დაბა – სოფელს, თავისი ბაალი ჰყავს და ზრუნავს მასზე, მაგრამ მითოსში მოქმედებს მთელი სამყაროს ბაალი. იგი აწვიმებს წვიმას და ანაყოფიერებს მიწას და, ამრიგად, იგი მიწის პატრონად და ქმრად ითვლება. მათი შეუღლება ქვეყნის ნაყოფიერების გარანტიაა. მას ჰყავს სამი ასული, მიწის ნაყოფიერების ატრიბუტების განმაპიროვნებელნი: ფადრაი „პოხიერი“, „გაპოხილი“, ტალაი „ცვრიანი“ და არცაი თავად „მიწა“, „ნიადაგი“.
ბაალი მთავარი პერსონაჟია უგარიტის ძირითადი მითოლოგიური ტექსტებისა, სადაც მისი ანტაგონისტები არიან – იამუ („ზღვა“) და მუთუ („სიკვდილი“), რომლებიც ჩაბმულნი არიან მასთან დაუსრულებელ ბრძოლაში, სადაც ხან ბაალი იმარჯვებს, ხან – ზღვა და სიკვდილი. მუთუსთან სამკვდრო-სასიცოცხლო ბრძოლაში მუთუ ამარცხებს ბაალს და კლავს. ანათი, მისი მეუღლე, ეძებს ბაალს და პოულობს მის ცხედარს. ის გლოვობს მას. მერე მზის ღმერთის დახმარებით აიკიდებს ზურგზე და წაიღებს ცაფონის მთაზე დასამარხავად. შესწირავს ხარებს, ცხვრებს, ირმებს, თხებსა და კანჯრებს. ამის შემდეგ ანათი მიდის უზენაეს ღმერთთან ილუსთან და საყვედურობს მას და მის მეუღლეს აშირათუს ბაალის გაწირვის გამო. ილუ და აშირათუ გადაწყვეტენ ბაალის ნაცვლად ტახტზე სხვა მეფე აიყვანონ. ისინი ამოარჩევენ ყასთარ საშინელს. მაგრამ იგი ვერ გამოდგება ბაალის ტახტის ღირსი: ჯდება ტახტზე, მაგრამ კვარცხლბეკამდე ფეხებს ვერ აწვდენს, და ჩამოდის ტახტიდან. ამასობაში მგლოვიარე ანათი მიდის მუთუსთან და მოითხოვს, რომ დააბრუნოს მისი ძმა ბაალი. მუთუ უარობს, მაგრამ ანათი „ხელს სტაცებს ილუს ძეს მუთუს, მახვილით აპობს მას; სანიავებლით ანიავებს მას; ცეცხლში წვავს მას; წისქვილში ფქვავს მას და მინდორში თესავს მას... „მუთუს სიკვდილს მოსდევს მიწაზე სიცოცხლის აღორძინება: ცა ზეთს წვიმად აწვიმებს, მდინარეები თაფლად მოედინებიან... მუთუს, სიკვდილით ბაალი გაცოცხლდება, გლოვის წლები დასრულდება. ბაალი ძლევს თავის ანტაგონისტებს და იბრუნებს ტახტს. მაგრამ კვლავ გამოჩნდება მუთუ და სთხოვს, ერთი შვილი მაინც დაუბრუნოს. ბაალი, ჩანს, არ უსრულებს თხოვნას. ისინი ებრძვიან ერთმანეთს, მაგრამ ვერც ერთი ვერ იმარჯვებს. ბოლოს მზის ღმერთი შაპაშუ შეაჩვენებს მათ და ისინიც შეწყვეტენ ორთაბრძოლას.
მითოსი მთავრდება ბაალისა და მუთუს დროებითი შერიგებით. მერე ყველაფერი თავიდან იწყება. თითოეული მათგანი შვიდ წელს მეფობს – ბაალის შვიდწლიანი მეუფება ნაყოფიერი ხანაა, მუთუსი კი – შვიდწლიანი გვალვის პერიოდი. როცა ბაალი უბრუნდება მიწას (ყანას), რომლის პატრონობა აქვს ჩაბარებული, მას ეგებება მისი სამი ასული და მიწის სულები ძღვენით.
ყველა ღმერთს, გარდა ბაალისა, აქვს სასახლე, სადაც განისვენებენ ისინი. ბაალი მეფეა, ქვეყნის პატრონი, მაგრამ არა აქვს სახლი. ანათი გამოსთხოვს ნებართვას ელუს სახლის ასაშენებლად. ელუ უბრძანებს ქუთარიხასისს, ღვთაებრივ მშენებელ და მშვენიერ ნივთთა შემქმნელს, აუშენოს სასახლე ბაალს ცაფონის მთაზე. ოსტატი შეუდგა სახლის შენებას. ოქროთი, ვერცხლითა და ლაჟვარდის ქვით აშენებდა იგი. ქუთარიხასისს სურდა ახალი ტიპის – სარკმლებიანი სახლი აეგო, მაგრამ ბაალი წინააღმდეგი იყო. ბოლოს, მშენებელმა გაიტანა თავისი სახლის პატრონის საბედისწეროდ: სწორედ სარკმლიდან შეაღწია სასახლეში მუთუმ (სიკვდილმა). სასახლის დასრულება ბაალმა დიდი ლხინით აღნიშნა, რომელზეც ღმერთების გარდა ბევრი სხვა არსება მოიწვია – ღმერთვერძები, ღმერთხარები, ღმერთძროხები, ღმერთსავარძლები, ღმერთტახტები, ღმერთჭურჭლები, რათა მათაც ესვათ ღვინო.
მიუხედავად მოსეს რჯულის მიერ დაწესებული აკრძალვისა, ისრაელშიც გავრცელდა და მეფე აქაბის დროს ისრაელში ბაალის კულტის 450 მსახური ყოფილა, რომელნიც ელია წინასწარმეტყველს დაუხოცავს ვარძელის მთაზე, სადაც იყო ბაალის ყველაზე მთავარი სალოცავი.
