შვილებიანი ლიტრა
| (ერთი მომხმარებლის 3 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
[[ფაილი:Svilebiani litra.jpg|thumb|400პქ|შვილებიანი ლიტრა]] | [[ფაილი:Svilebiani litra.jpg|thumb|400პქ|შვილებიანი ლიტრა]] | ||
| + | '''შვილებიანი ლიტრა''' - იგივე გამბულა ლიტრა. თიხისა, მრავალი [[ჭინჭილა|ჭინჭილებისგან]] შემდგარი სარიტულაო დანიშნულების ღვინის ჭურჭელი. | ||
| − | + | შინაარსობრივად ენათესავება სასმის „[[მარანი (სასმისი)|მარანს]]“, განსხვავება ფორმათა თავისებურებაშია. შვილებიანი ლიტრის დამზადების კერად ითვლება ქსნის ხეობის სოფელ ცხავატი, რომელიც მთელ [[ქართლი|ქართლში]] იყო განთქმული თიხის ჭურჭლის წარმოებით. შვილებიან ლიტრაში ერთი ძირითადი დედა-ლიტრა მოზრდილია და ჩარექა ღვინოს იტევს. დედა-ლიტრის მუცელზე შეზრდილი მცირე მოცულობის ჭინჭილები. ღვინო დედა-ლიტრში ისხმება და აქედან პატარა ლიტრებში ნაწილდება. სითხე ჭინჭილიდან ისმევა და ამ გზით დედა-ლიტრაც იცლება. სასმისში დიდი და მცირე ლიტრების არსებობამ განაპირობა მისთვის სახელწოდება „შვილებიანი ლიტრის“ მიკუთვნება. რაც შეეხება მეორე ტერმინს „გამბულა“, მისი ხალხში დამკვიდრება ჭურჭლის დამზადების წესის თავისებურებით არის მოტივირებული. ოდნავ შემშრალ ჭინჭილებსა და დედალიტრას პატარა ხვრელები უკეთდება, შემდეგ დედა-ლიტრას მუცელზე ორი სანტიმეტრის დაშორებით გვერდებდახვრეტილ ჭინჭილებს ჩხირებით მიამაგრებენ. დამაკავშირებელი ჩხირები თიხის ფენით იფარება, თიხითვე იმალება დედა-ლიტრასთან შეხების წერტილებიც. სასმისს მთლიანად [[წერნაქი]]თ მოაჭრელებენ დაგამოსაწვავად [[ქურა]]ში - „თუნში“ შედგამენ. გამოწვის დროს ლიტრათა გადამბმელი, დამაკავშირებელი ჩხირები იწვის და მის ადგილზე ღვინის გასასვლელი ხვრელები რჩება. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| ხაზი 13: | ხაზი 9: | ||
[[ქართული მატერიალური კულტურის ეთნოგრაფიული ლექსიკონი]] | [[ქართული მატერიალური კულტურის ეთნოგრაფიული ლექსიკონი]] | ||
| − | [[კატეგორია:ეთნოგრაფია]][[კატეგორია:ჭურჭელი]] | + | [[კატეგორია:ეთნოგრაფია]] |
| + | [[კატეგორია:ჭურჭელი]] | ||
| + | [[კატეგორია:თიხის ჭურჭელი]] | ||
| + | [[კატეგორია:ღვინის ჭურჭელი]] | ||
| + | [[კატეგორია:სარიტუალო ჭურჭელი]] | ||
მიმდინარე ცვლილება 18:45, 29 იანვარი 2022 მდგომარეობით
შვილებიანი ლიტრა - იგივე გამბულა ლიტრა. თიხისა, მრავალი ჭინჭილებისგან შემდგარი სარიტულაო დანიშნულების ღვინის ჭურჭელი.
შინაარსობრივად ენათესავება სასმის „მარანს“, განსხვავება ფორმათა თავისებურებაშია. შვილებიანი ლიტრის დამზადების კერად ითვლება ქსნის ხეობის სოფელ ცხავატი, რომელიც მთელ ქართლში იყო განთქმული თიხის ჭურჭლის წარმოებით. შვილებიან ლიტრაში ერთი ძირითადი დედა-ლიტრა მოზრდილია და ჩარექა ღვინოს იტევს. დედა-ლიტრის მუცელზე შეზრდილი მცირე მოცულობის ჭინჭილები. ღვინო დედა-ლიტრში ისხმება და აქედან პატარა ლიტრებში ნაწილდება. სითხე ჭინჭილიდან ისმევა და ამ გზით დედა-ლიტრაც იცლება. სასმისში დიდი და მცირე ლიტრების არსებობამ განაპირობა მისთვის სახელწოდება „შვილებიანი ლიტრის“ მიკუთვნება. რაც შეეხება მეორე ტერმინს „გამბულა“, მისი ხალხში დამკვიდრება ჭურჭლის დამზადების წესის თავისებურებით არის მოტივირებული. ოდნავ შემშრალ ჭინჭილებსა და დედალიტრას პატარა ხვრელები უკეთდება, შემდეგ დედა-ლიტრას მუცელზე ორი სანტიმეტრის დაშორებით გვერდებდახვრეტილ ჭინჭილებს ჩხირებით მიამაგრებენ. დამაკავშირებელი ჩხირები თიხის ფენით იფარება, თიხითვე იმალება დედა-ლიტრასთან შეხების წერტილებიც. სასმისს მთლიანად წერნაქით მოაჭრელებენ დაგამოსაწვავად ქურაში - „თუნში“ შედგამენ. გამოწვის დროს ლიტრათა გადამბმელი, დამაკავშირებელი ჩხირები იწვის და მის ადგილზე ღვინის გასასვლელი ხვრელები რჩება.
