როდეზიის საკითხი
(ახალი გვერდი: როდეზიის საკითხი – აღმოცენდა [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთი...) |
|||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | როდეზიის საკითხი – აღმოცენდა [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთი]]ს ყოფილ კოლონიაში სამხრეთ როდეზიაში კოლონიური [[რეჟიმი]]ს ლიკვიდაციის პრობლემასთან დაკავშირებით. 31.XII.1963 როდეზიისა და ნიასალენდის ფედერაციის დაშლის შემდეგ სამხრეთს როდეზიის თეთრკანიანთა თემმა დიდის ბრიტანეთის მთავრობისაგან მოითხოვა დამოუკიდებლობა 1961 ინგლისელების მიერ შემუშავებული [[რასიზმი|რასისტული]] კონსტიტუციის საფუძველზე, რომლის თანახმად პოლიტიკური უფლებები და პრივილეგიები მხოლოდ ევროპული წარმოშობის პირებს ეკუთვნოდათ. [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია]]მ თავის [[რეზოლუცია|რეზოლუციებში]] შესთავაზა დიდ ბრიტანეთს, ხელი შეეწყო ამ ქვეყანაში რასობრივი დისკრიმინაციის ლიკვიდაციისათვის და გადაემუშავებინა კონსტიტუცია, რომელიც გაითვალისწინებდა არჩევნების დემოკრატიულ პრინციპს „ერთი ადამიანი – ერთი ხმა“. ასეთ პირობებში ბრიტანეთის მთავრობა იძულებული გახდა, გაეტარებინა ზოგიერთი ცვლილება კონსტიტუციაში აფრიკული უმრავლესობის უფლებების გაფართოებისათვის. თუმცა 11.XI.1965 იან სმითის რასისტულმა რეჟიმმა სამხრეთ როდეზიის დამოუკიდებლობა გამოაცხადა 1961 კონსტიტუციის საფუძველზე. გაეროს უშიშროების საბჭომ დაგმო ასეთი მოქმედება და მოუწოდა ყველა [[სახელმწიფო]]ს, არ ეღიარებინათ უმცირესობის რასისტული რეჟიმი, ხოლო დად ბრიტანეთს – მიეღო ზომები ამბოხების ლიკვიდაციისათვის. შემდგომში უშიშროების საბჭომ მიიღო მთელი რიგი რეზოლუციები იან სმითის რეჟიმის წინააღმდეგ ეკონომიკური და პოლიტიკური [[სანქცია|სანქციების]] შემოღების შესახებ, თუმცა ეს სანქციები არც ისე ეფექტური აღმოჩნდა, რადგან მათ აშკარად არღვევდნენ სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკისა და [[პორტუგალია|პორტუგალიის]] მთავრობები. 60-იანი წლების შუახანებში კოლონიაში დაიწყო | + | '''როდეზიის საკითხი''' – აღმოცენდა [[დიდი ბრიტანეთი|დიდ ბრიტანეთი]]ს ყოფილ კოლონიაში სამხრეთ როდეზიაში კოლონიური [[რეჟიმი]]ს ლიკვიდაციის პრობლემასთან დაკავშირებით. 31.XII.1963 როდეზიისა და ნიასალენდის ფედერაციის დაშლის შემდეგ სამხრეთს როდეზიის თეთრკანიანთა თემმა დიდის ბრიტანეთის მთავრობისაგან მოითხოვა დამოუკიდებლობა 1961 ინგლისელების მიერ შემუშავებული [[რასიზმი|რასისტული]] კონსტიტუციის საფუძველზე, რომლის თანახმად პოლიტიკური უფლებები და პრივილეგიები მხოლოდ ევროპული წარმოშობის პირებს ეკუთვნოდათ. [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია]]მ თავის [[რეზოლუცია|რეზოლუციებში]] შესთავაზა დიდ ბრიტანეთს, ხელი შეეწყო ამ ქვეყანაში რასობრივი დისკრიმინაციის ლიკვიდაციისათვის და გადაემუშავებინა კონსტიტუცია, რომელიც გაითვალისწინებდა არჩევნების დემოკრატიულ პრინციპს „ერთი ადამიანი – ერთი ხმა“. ასეთ პირობებში ბრიტანეთის მთავრობა იძულებული გახდა, გაეტარებინა ზოგიერთი ცვლილება კონსტიტუციაში აფრიკული უმრავლესობის უფლებების გაფართოებისათვის. თუმცა 11.XI.1965 იან სმითის რასისტულმა რეჟიმმა სამხრეთ როდეზიის დამოუკიდებლობა გამოაცხადა 1961 კონსტიტუციის საფუძველზე. გაეროს უშიშროების საბჭომ დაგმო ასეთი მოქმედება და მოუწოდა ყველა [[სახელმწიფო]]ს, არ ეღიარებინათ უმცირესობის რასისტული რეჟიმი, ხოლო დად ბრიტანეთს – მიეღო ზომები ამბოხების ლიკვიდაციისათვის. შემდგომში უშიშროების საბჭომ მიიღო მთელი რიგი რეზოლუციები იან სმითის რეჟიმის წინააღმდეგ ეკონომიკური და პოლიტიკური [[სანქცია|სანქციების]] შემოღების შესახებ, თუმცა ეს სანქციები არც ისე ეფექტური აღმოჩნდა, რადგან მათ აშკარად არღვევდნენ სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკისა და [[პორტუგალია|პორტუგალიის]] მთავრობები. 60-იანი წლების შუახანებში კოლონიაში დაიწყო |
აფრიკელი ხალხის [[შეიარაღებული ბრძოლა]] დამოუკიდებლობისათვის, რომელსაც სათავეში ჩაუდგნენ ზიმბაბვეს აფრიკელი ეროვნული კავშირი (ზაეკ) და ზიმბაბვეს აფრიკელი ხალხის კავშირი (ზახკ), 1976 ისინი გაერთიანდნენ ზიმბაბვეს პატრიოტულ ფრონტში (ზპფ). დასავლეთის სახელმწიფოები გამოვიდნენ რიგი ინიციატივებით (ე.წ. „კისინჯერის გეგმა“ 1976, „ინგლის-ამერიკული გეგმა“ 1977 და მისი შემდგომი | აფრიკელი ხალხის [[შეიარაღებული ბრძოლა]] დამოუკიდებლობისათვის, რომელსაც სათავეში ჩაუდგნენ ზიმბაბვეს აფრიკელი ეროვნული კავშირი (ზაეკ) და ზიმბაბვეს აფრიკელი ხალხის კავშირი (ზახკ), 1976 ისინი გაერთიანდნენ ზიმბაბვეს პატრიოტულ ფრონტში (ზპფ). დასავლეთის სახელმწიფოები გამოვიდნენ რიგი ინიციატივებით (ე.წ. „კისინჯერის გეგმა“ 1976, „ინგლის-ამერიკული გეგმა“ 1977 და მისი შემდგომი | ||
ვარიანტები), რომლებიც მიზნად ისახავდა შეიარაღებული ბრძოლის შეწყვეტას. 1979 ლონდონის კონფერენციაზე იან სმითის რეჟიმისა და ზპფ-ის მონაწილეობის (10.IX-21.XII) შეათანხმეს ახალი კონსტიტუციის პროექტი, ხელი მოაწერეს შეთანხმებას ცეცხლის შეწყვეტისა და გარდამავალი პერიოდის ღონისძიებათა შესახებ. კონსტიტუციის პროექტში გამოცხადდა ყველა მოქალაქის თანასწორობა, თუმცა ფაქტობრივად შენარჩუნებულ იქნა თეთრკანიანი უმცირესობის მნიშვნელოვანი პრივილეგიები. 1980 წლის თებერვლის არჩევნებში თეთრკანიანი უმცირესობისათვის გამოყოფილი ოცივე ადგილი მიიღო იან სმითის პარტია „როდეზიის ფრონტმა“. აფრიკული უმრავლესობის 80 დეპუტატის არჩევნებში გაიმარჯვეს ზიმბაბვეს პატრიოტული ფრონტის წევრებმა. 18.IV.1980 გამოცხადდა ზიმბაბვეს (სამხრეთ როდეზიის ახალი სახელწოდება) დამოუკიდებლობა, ქვეყნის დედაქალაქ სოლზბერის კი პარარუ ეწოდა. | ვარიანტები), რომლებიც მიზნად ისახავდა შეიარაღებული ბრძოლის შეწყვეტას. 1979 ლონდონის კონფერენციაზე იან სმითის რეჟიმისა და ზპფ-ის მონაწილეობის (10.IX-21.XII) შეათანხმეს ახალი კონსტიტუციის პროექტი, ხელი მოაწერეს შეთანხმებას ცეცხლის შეწყვეტისა და გარდამავალი პერიოდის ღონისძიებათა შესახებ. კონსტიტუციის პროექტში გამოცხადდა ყველა მოქალაქის თანასწორობა, თუმცა ფაქტობრივად შენარჩუნებულ იქნა თეთრკანიანი უმცირესობის მნიშვნელოვანი პრივილეგიები. 1980 წლის თებერვლის არჩევნებში თეთრკანიანი უმცირესობისათვის გამოყოფილი ოცივე ადგილი მიიღო იან სმითის პარტია „როდეზიის ფრონტმა“. აფრიკული უმრავლესობის 80 დეპუტატის არჩევნებში გაიმარჯვეს ზიმბაბვეს პატრიოტული ფრონტის წევრებმა. 18.IV.1980 გამოცხადდა ზიმბაბვეს (სამხრეთ როდეზიის ახალი სახელწოდება) დამოუკიდებლობა, ქვეყნის დედაქალაქ სოლზბერის კი პარარუ ეწოდა. | ||
მიმდინარე ცვლილება 23:38, 13 ივლისი 2024 მდგომარეობით
როდეზიის საკითხი – აღმოცენდა დიდ ბრიტანეთის ყოფილ კოლონიაში სამხრეთ როდეზიაში კოლონიური რეჟიმის ლიკვიდაციის პრობლემასთან დაკავშირებით. 31.XII.1963 როდეზიისა და ნიასალენდის ფედერაციის დაშლის შემდეგ სამხრეთს როდეზიის თეთრკანიანთა თემმა დიდის ბრიტანეთის მთავრობისაგან მოითხოვა დამოუკიდებლობა 1961 ინგლისელების მიერ შემუშავებული რასისტული კონსტიტუციის საფუძველზე, რომლის თანახმად პოლიტიკური უფლებები და პრივილეგიები მხოლოდ ევროპული წარმოშობის პირებს ეკუთვნოდათ. გაერთიანებული ერების ორგანიზაციამ თავის რეზოლუციებში შესთავაზა დიდ ბრიტანეთს, ხელი შეეწყო ამ ქვეყანაში რასობრივი დისკრიმინაციის ლიკვიდაციისათვის და გადაემუშავებინა კონსტიტუცია, რომელიც გაითვალისწინებდა არჩევნების დემოკრატიულ პრინციპს „ერთი ადამიანი – ერთი ხმა“. ასეთ პირობებში ბრიტანეთის მთავრობა იძულებული გახდა, გაეტარებინა ზოგიერთი ცვლილება კონსტიტუციაში აფრიკული უმრავლესობის უფლებების გაფართოებისათვის. თუმცა 11.XI.1965 იან სმითის რასისტულმა რეჟიმმა სამხრეთ როდეზიის დამოუკიდებლობა გამოაცხადა 1961 კონსტიტუციის საფუძველზე. გაეროს უშიშროების საბჭომ დაგმო ასეთი მოქმედება და მოუწოდა ყველა სახელმწიფოს, არ ეღიარებინათ უმცირესობის რასისტული რეჟიმი, ხოლო დად ბრიტანეთს – მიეღო ზომები ამბოხების ლიკვიდაციისათვის. შემდგომში უშიშროების საბჭომ მიიღო მთელი რიგი რეზოლუციები იან სმითის რეჟიმის წინააღმდეგ ეკონომიკური და პოლიტიკური სანქციების შემოღების შესახებ, თუმცა ეს სანქციები არც ისე ეფექტური აღმოჩნდა, რადგან მათ აშკარად არღვევდნენ სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკისა და პორტუგალიის მთავრობები. 60-იანი წლების შუახანებში კოლონიაში დაიწყო აფრიკელი ხალხის შეიარაღებული ბრძოლა დამოუკიდებლობისათვის, რომელსაც სათავეში ჩაუდგნენ ზიმბაბვეს აფრიკელი ეროვნული კავშირი (ზაეკ) და ზიმბაბვეს აფრიკელი ხალხის კავშირი (ზახკ), 1976 ისინი გაერთიანდნენ ზიმბაბვეს პატრიოტულ ფრონტში (ზპფ). დასავლეთის სახელმწიფოები გამოვიდნენ რიგი ინიციატივებით (ე.წ. „კისინჯერის გეგმა“ 1976, „ინგლის-ამერიკული გეგმა“ 1977 და მისი შემდგომი ვარიანტები), რომლებიც მიზნად ისახავდა შეიარაღებული ბრძოლის შეწყვეტას. 1979 ლონდონის კონფერენციაზე იან სმითის რეჟიმისა და ზპფ-ის მონაწილეობის (10.IX-21.XII) შეათანხმეს ახალი კონსტიტუციის პროექტი, ხელი მოაწერეს შეთანხმებას ცეცხლის შეწყვეტისა და გარდამავალი პერიოდის ღონისძიებათა შესახებ. კონსტიტუციის პროექტში გამოცხადდა ყველა მოქალაქის თანასწორობა, თუმცა ფაქტობრივად შენარჩუნებულ იქნა თეთრკანიანი უმცირესობის მნიშვნელოვანი პრივილეგიები. 1980 წლის თებერვლის არჩევნებში თეთრკანიანი უმცირესობისათვის გამოყოფილი ოცივე ადგილი მიიღო იან სმითის პარტია „როდეზიის ფრონტმა“. აფრიკული უმრავლესობის 80 დეპუტატის არჩევნებში გაიმარჯვეს ზიმბაბვეს პატრიოტული ფრონტის წევრებმა. 18.IV.1980 გამოცხადდა ზიმბაბვეს (სამხრეთ როდეზიის ახალი სახელწოდება) დამოუკიდებლობა, ქვეყნის დედაქალაქ სოლზბერის კი პარარუ ეწოდა.
