კონფორმული ასახვა

NPLG Wiki Dictionaries გვერდიდან
გადასვლა: ნავიგაცია, ძიება

კონფორმული ასახვა, კონფორმულობა – კუთხეთა სიდიდეების შენარჩუნება ასახვის დროს. კონფორმული გარდაქმნა – უწყვეტი ასახვა, რომელიც ინარჩუნებს უსასრულოდ მცირე ფიგურების ფორმას, ანუ ეს არის ერთი ფიგურის (არეს) მეორეზე ასახვა, რომლის დროსაც პირველი ფიგურის შიგა წერტილში რაიმე კუთხით გადამკვეთი ორი წირი გადადის მეორე ფიგურის იმავე კუთხით გადამკვეთ წირებში.

ერთი არის მეორეზე კონფორმული ასახვის დროს ათვლის მიმართულება ან უცვლელია (პირველი გვარის კონფორმული ასახვა), ან იცვლება საწინააღმდეგოდ (მეორე გვარის კონფორმული ასახვა).

კონფორმულ ასახვას ფართოდ იყენებენ კარტოგრაფიაში, აერო – და ჰიდრომექანიკაში, დრეკადობის თეორიაში და სხვ.

ტერმინი „კონფორმული“ წარმოდგება ლათინური სიტყვიდან conformare – „მიენიჭოს მწყობრი სახე“, „სათანადო ფორმა“, „მოწყობა“, „შექმნა“. პირველად იგი გამოჩნდა ფ. შუბერტის კარტოგრაფიულ ნაშრომში (1788, 1789). მისგან დამოუკიდებლად იგივე ტერმინი შემოიღო გაუსმა (1843). ტერმინი გამოსახავს ასახვის არსებით თვისებას – უსასრულოდ მცირე ნაწილაკების მსგავსებას (con – „ერთობლიობა“ და forme – „ფორმა“). თუ არ ჩავთვლით კონფორმული ასახვის პირველ მაგალითს – სტერეოგრაფიული გეგმილი სიბრტყეზე (პტოლომე, დაახლ. 150 წ.), გაუსამდე კონფორმული ასახვა გვხვდება ეილერთან 1777 წელს (ამ ასახვას იგი უწოდებდა „მცირეში მსგავსებულს“); გარდა ამისა, ლაგრანჟმა შექმნა ბრუნვითი ზედაპირების სიბრტყეზე კონფორმული ასახვის თეორია (1779), მაგრამ მხოლოდ გაუსმა შექმნა ზოგადი თეორია, რომელიც გამომდინარეობდა კომპლექსური ცვლადის ფუნქციათა თეორიიდან (1822).

თეორემა იმის შესახებ, რომ ნებისმიერი ცალადბმული არე შეიძლება კონფორმულად აისახოს წრეზე, პირველად გამოაქვეყნა რიმანმა (1851). რიმანის თეორემის მკაცრი დამტკიცების მრავალი ცდა, წამოწყებული შვარცის, ჰარნაკის, პუანკარეს და სხვების მიერ, წარმატებით დამთავრდა მხოლოდ 1900 წელს; ასეთი დამტკიცება მოგვცა ოსგუდმა.


წყარო

მათემატიკის ენციკლოპედიური ლექსიკონი

პირადი ხელსაწყოები
სახელთა სივრცე

ვარიანტები
მოქმედებები
ნავიგაცია
ხელსაწყოები