საწყისი | ძებნა | ბოლო განმარტება | მოგვწერეთ | შესვლა
| სიტყვა | განმარტება |
| ვართაშენის ეკლესია (საინგილო) | 1.ედილი ზ. საინგილო.-თბ.,1947.-გვ.168. მოკლე ცნობები სოფ. ვართაშენის ეკლესიის შესახებ. 2."ნუხის ქალაქიდამ გვწერენ.." //ივერია.-1887(28აპრ.).-N83.-გვ.2. სოფ. ვართაშენის სახელწოდების შესახებ და დავა ეკლესიის გამო სომეხთა და ქართველთა შორის. 3.ვართაშენის ეკლესია-წმ. ელიას სახელობისა //ჯაფარიძე ა.(მიტროპოლიტი), საქართველოს ეკლესიის მოკლე ისტორია.-თბ.,2023.-გვ.163-166. |
| ლექართი (საინგილო) | 1.მარჯანიშვილი გ. ჰერეთი.-თბ.,2005.-გვ.26-31. ლექართის კომპლექსში შემავალი ძეგლების -მთავარი ტაძარი, დიდი მონასტრის ნანგრევები, ორი დიდი საყდარი, აღმოსავლეთით მდებარე, "ჩაწერლილი ჯვრის ტიპის" ეკლესია, ლექართის მონასტრის მეორე ეკლესია - არქიტექტურის, მდებარეობის მხატვრობისა და აგების თარიღების შესახებ. მოხსენიებულა : პ.მარანოვსკი. ტექსტს ერთვის ტაბ.(გვ.I.)და ლექართის სამონასტრო კიმპლექსის ოცი ფოტო. 2.ყულოშვილი მ. ლექართი //გაზ. "სოფლის ცხოვრება".-1990(29 აპრ.).-გვ.7. 3.ბერულავა დ. სხვ. ჭირისუფლის უფლებით //ლიტერატურული საქართველო.-1988(27 მაისი).-გვ.9. საინგილოს ქართული ძეგლების მდგომარეობის თაობაზე. 4.წმ. ნინოს ტაძარი //ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია.ტ.XI.-ტბ.,1987.-გვ.337. მოკლე ცნობა ტაძრის შესახებ. 5.ედილი ზ. საინგილო.-თბ.,1970.-გვ.156-158. სოფ. ლექეთის (ლექართის) მონასტრის დიდი ტაძრის, მეორე ეკლესიისა და თლილი ქვით ნაგები ექვსი პატარა ეკლესიის მოკლე ხუროთმოძღვრული აღწერილობა. 6.ქიტიაშვილი ს. კახის ისტორიული ძეგლები //დროშა.-1958.-გვN8.-გვ.14. 7.ლექეთი //ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია.-თბ.,1983.-გვ.203. მოკლე ცნობა ლექეთის (ლექართის) VII-IX საუკუნეების ქრისტიანული ეკლესიის შესახებ. 8.წმინდა ნინოს ტაძარი //შუბითიძე ვ. ქართული ციხესიმაგრეები და ეკლესია-მონასტრები.-თბ.,2012.-გვ.129. ტექსტი ქართ. და ინგლ. ენებზე. მოკლე ცნობა ტაძრის, როგორც სწავლა-განათლების კერის შესახებ. აღნიშნულია, რომ ტაძრის ირგვლივ 12-მდე ეკლესიის ნანგრევი ყოფილა, რომლის ჩუქურთმები, მოხატულობა, წარწერები XX საუკუნის დასაწყისამდე ყოფილა შენარჩუნებული. 9.ლექართის ტაძარი //კალანდია გ. ქართველები მსოფლიო ისტორიაში ტ.8.-თბ.,2021.-გვ.66. ლექართის ნანგრევებადქცეული ეკლესიის ისტორია. 10.ლექართი //ჯაფარიძე ა.(მიტროპოლიტი), საქართველოს ეკლესიის მოკლე ისტორია.-თბ.,2023.-გვ.158-159. |
| ყუმის ეკლესია (საინგილო) | 1.მარჯანიშვილი გ. ჰერეთი.-თბ.,2005.-გვ.31-32. სოფ.ყუმის შვერილაფსიდიანი, სამნავიანი ბაზილიკის ნანგრევების მოკლე აღწერილობა, პარალელები ვაზისუბნის ეკლესიასთან, აგების სავარაუდო თარიღი.ტექსტს ერთვის ტაბ.(გვ.III). 2.ყუმი //ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია.ტ.X.-თბ.,1986.-გვ.662-663. სოფ.ყუმში შემორჩენილი ქართული ეკლესიების მოკლე აღწერილობა. 3.ედილი ზ. საინგილო.-თბ.,1970.-გვ.159-161. სოფ.ყუმის ძველებური ქართული აგურით აგებული ბაზილიკური ეკლესიის აღწერილობა. აღნიშნულია საყარაულო მთაზე ნაშენი კასრის საყდრად წოდებული პატარა ეკლესია, წმ. ბარბარეს სახ. ეკლესიის ნანგრევები; მოცემულია შემორჩენილი საეკლესიო ნივთების ნუსხა. 4.ყუმის ბაზილიკა //შუბითიძე ვ. ქართული ციხესიმაგრეები და ეკლესია-მონასტრები.-თბ.,2012.-გვ.126. ტექსტი ქართ. და ინგლ. ენებზე. 5.ყუმის ტაძარი //კალანდია გ. ქართველები მსოფლიო ისტორიაში ტ.8.-თბ.,2021.-გვ.67. ყუმის სამნავიანი ბაზილიკის კომპოზიცია და სივრცობრივ-ხუროთმოძღვრული ანალიზი. 6.ყუმის ღვთისმშობლის ეკლესია //ჯაფარიძე ა.(მიტროპოლიტი), საქართველოს ეკლესიის მოკლე ისტორია.-თბ.,2023.-გვ.158. |
| ბიჭვინთა (გაგრის რ-ნი) | 1.ამირანაშვილი შ. ქართული ხელოვნების ისტორია.-თბ.,1971.-გვ.244-245. ბიჭვინთის ტაძრის მოკლე ხუროთმოძღვრული დახასიათება. 2.აფაქიძე ა. ბიჭვინთის არქეოლოგიური ექსპედიცია //საველე არქეოლოგიური კვლევა-ძიება 1973 წელს (მოკლე ანგარიშები).-თბ.,1974.-გვ.53. მოკლე ცნობები ბიჭვინთის უძველეს ტაძარზე. 3.ახალი ამბავი //ივერია.-1886.-N30(7 ოქტ.).-გვ.2. ბიჭვინთის მონასტრის გაუქმების გამო. 4.ბერიძე ვ. ადრეფეოდალური ხანის ქართული ხელოვნება //საქართველოს ისტორიის ნარკვევები.ტ.III.-თბ.,1973.-გვ.634. ბიჭვინთის ეკლესიის იატაკის V-VI საუკუნის მოზაიკური წარწერის აღწერილობა. 5.ბიჭვინტა //ბერიძე ვ. ძველი ქართული ხუროთმოძღვრება.-თბ.,1974.-გვ.44-128. X საუკუნის ჯვარგუმბათოვანი ნაგებობის -ბიჭვინთის საეპისკოპოსო ტაძრის აღწერილობა, ბიჭვინთა - უცხოურ ისტორიულ წყაროებში, ისტორიის ინსტიტუტის მიერ ჩატარებული გათხრების შედეგები. 6.ბიჭვინთა //ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია.ტ.II.-თბ.,1977.-გვ.422-423. მოკლე ცნობები ბიჭვინთის ციხისა და საკათედრო ტაძრის ხუროთმოძღვრებასა და მხატვრულ გაფორმებაზე. 7.დავრიშაშვილი ი. ქართული ხუროთმოძღვრება //გუშაგი.-1989.-N18.-გვ.68-69. მოკლე ცნობები ტაძრის შესახებ. 8.კ. კოხისა და ო. სპენსერის ცნობები საქართველოსა და კავკასიის შესახებ.-თბ.,1987.-გვ.119-120. ბიჭვინთის ტაძრის აღწერილობა (XIX საუკუნის ინგლისელი მოგზაურ ო. სპენსერის მიხედვით). 9.ლომოური ნ. ეგრისის სოციალური და კულტურული ვითარება. ქრისტიანობის მიღება //საქართველოს ისტორიის ნარკვევები.ტ.II.-თბ.,1973.-გვ.181-182. ცნობები ბიჭვინთის ადრექრისტიანული ტაძრის მოზაიკის შესახებ. 10.ლორთქიფანიძე გ. ადრექრისტიანული ბაზილიკები ბიჭვინთის X ს. კათედრალის ეზოში //კულტურის ისტორიისა და თეორიის საკითხები.-თბ.,2000.-გვ.35-38. რეზ. ინგლისურ ენაზე. ცნობები სამნავიანი ბაზილიკის (VI-VIII სს.) შესახებ. 11.ლორთქიფანიძე გ. ბიჭვინთა //ძეგლის მეგობარი.-1977.ნაკვ.46.-გვ.38-42. არქეოლოგიური გათხრების მასალები. 12.აფხაზეთის მატერიალური კულტურის ძეგლები და ეპიგრაფიკა (IX-XV სს.) ბიჭვინთის ტაძარი //მიბჩუანი თ. აფხაზეთი. ნაწ.I.-თბ.,2003.-გვ.192-196. ძეგლის ისტორია წერილობითი წყაროების მიხედვით. 13.მიქელაძე თ. ბიჭვინთის ორაფსიდიანი ეკლესია //მასალები საქართველოსა და კავკასიის არქეოლოგიისათვის.III.-1963.-გვ.125-131. ბიჭვინთის ნაქალაქარის ხუროთმოძღვრული დახასიათება. 14.მოგზაურობა მისი მაღალ ყოვლად უსამღვდელოესობის არქიეპისკოპოსის პავლესი, საქართველოს ექსარხოსისა თბილისიდამ ბიჭვინტამდი და ძველი ბიჭვინტის სობორის კურთხევა //მწყემსი.-1881.-N21.-გვ.4-5. ტაძრის ისტორია და აღწერილობა. 15.პიწუნდა. ბიჭვინტა //მწყემსი.-1893.-N18.-გვ.10-12. ტაძრის მდგომარეობა, ისტორია და ხუროთმოძღვრული დახასიათება. 16.ოდიშელი მ. ბიჭვინთის ბაზილიკის მოზაიკის სიმბოლიკა //საბჭოთა ხელოვნება.-1985.-გვ.73-81 //საბჭოთა ხელოვნება.-1990.-N2.-გვ.140-153. მოკლე ცნობები ბიჭვინთის მონასტერზე; მოზაიკის იკონოგრაფიულ-სტილისტური თავისებურებანი. 17.ბიჭვინთა -გამოკვლევის ნაწილი. ბიჭვინთის ღვთისმშობლის ეკლესია //რჩეულიშვილი ლ. ქართული ხელოვნების ისტორიის ნარკვევები.-თბ.,1994.-გვ.279-197. ტაძრის აგების ისტორია, მდებარეობა, ისტორიული წყაროები ბიჭვინთის ტაძრის შესახებ; მშენებლობის თარიღის განსაზღვრისათვის; ვრცელი ხუროთმოძღვრული დახასიათება. ტაძრის აგების თარიღის შესახებ. 18.ციციშვილი ირ. ქართული ხელოვნების ისტორია.-თბ.,1995.-გვ.71-73. ტაძარში აღმოჩენილი მოზაიკური იატაკის აღწერილობა. ტექსტს ახლავს მოზაიკური იატაკის ფოტო. 19.ფეოდალური ეპოქის ხელოვნება: ბიჭვინთა //ციციშვილი ირ. ქართული ხელოვნების ისტორია.-თბ.,1955.-გვ.41 ბიჭვინთის ნაქალაქარის ტერიტორიაზე ჩატარებული გათხრების შედეგები. ტექსტს ახლავს საილუსტრაციო მასალა. 20.ყაუხჩიშვილი თ. ბიჭვინთის ბერძნული წარწერების გამო //ძიებანი საქართველოს და კავკასიის ისტორიიდან.-თბ.,1976.-გვ.83-87. ტაძრის მოზაიკური წარწერის განხილვა. 22.ციციშვილი ირ. ქართული ხელოვნების ისტორია.-თბ.,1955.-გვ.64. ბიჭვინთის ტაძრის (X ს.)მოკლე აღწერილობა. 23.ცინცაძე ვ. ნაქალაქარი ბიჭვინთა //ძეგლის მეგობარი.-1971.-N26.-გვ.57-64. განხილულია ძეგლის დაცვის საკითხები. 24.ყაუხჩიშვილი თ. აფხაზეთი. ბიჭვინთა //საქართველოს ბერძნული წარწერების კორპუსი.-თბ.,2004.-გვ.59-62. ეკლესიის ნანგრევებისა და ღვთისმშობლის სახელობის კათედრალური ტაძრის წარწერების განხილვა. 25.ყაუხჩიშვილი თ. ბერძნული წარწერები საქართველოში.-თბ.,1951.-გვ.1-7. ძეგლის მოკლე ხუროთმოძღვრული დახასიათება და აქ შემორჩენილი ბერძნული წარწერების ანალიზი. 26.შინაური ქრონიკა //დროება.-1883.-N215(28 ოქტ.).-გვ.1-2. ბიჭვინთის მონასტრის განახლების შესახებ. 27.შინაგანი ცნობები //დროება.-1869.-N43(23 ოქტ.).-გვ.1. ტაძრის კურთხევის შესახებ. 28.ძველი ნაშთების განადგურების გამო //ცნობის ფურცელი.-1901.-N1586(19 სექტ.).-გვ.4. მხატვარ ვ.ვ.ვერეშჩაგინის წერილი ბიჭვინთის ტაძრისადმი ბარბაროსული დამოკიდებულების გამო. ნ. დურნოვოს აზრი საქართველოს სიძველეთა დაცვაზე. 29.ჟან შარდენის მოგზაურობა სპარსეთსა და ახლო აღმოსავლეთის სხვა ქვეყნებში.-თბ.,1975.-გვ.132-133. მოკლე ცნობები ბიჭვინთის ტაძარზე. 30.ბიჭვინთის ტაძარი //საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობა. აფხაზეთი. ტ.I.-თბ.,2007.-გვ.12. ძველი ანტიკური ქალაქის-დიდი პიტიუნტის ფარგლებში მდებარე, X-XI საუკუნეების ტაძრის ისტორია, რესტავრაციის პერიოდები, მხატვრობის მოკლე აღწერილობა და ფოტოები(გვ.78). მოცემულია ტაძრის სიძველეთა აღწერილობა და ფოტოები(ღვთისმშობლის სახელობის ხატი-გვ.50; ბიჭვინთის ოთხთავი-გვ.70; მოზაიკა-გვ.84). ტექსტი ქართულ, რუსულ და ინგლისურ ენებზე. 31.ბიჭვინთა-წმიდა მოციქული ანდრია პირველწოდებულის საყდარი. ბიჭვინთა //საქართველოს სულიერი საგანძური.წ.I.-თბ.,2005.-გვ.130-132. ბიჭვინთის ღვთისმშობლის ხატის ისტორია, მოკლე ცნობები V საუკუნით დათარიღებული სამნავიანი ბაზილიკის ნანგრევებისა და X-XI საუკუნეებში აგებული დიდი ტაძრის შესახებ. მოხსენიებულნი არიან:ევდემონ ჩხეტიძე (XVI ს.) და ა.მურავიოვი. ტექსტი ქართ. და ინგლ. ენებზე. დართულია ძეგლის საერთო ხედის ორი ფოტო. 32.ბიჭვინთა //რჩეულიშვილი ლ. ქართული ხელოვნების ნარკვევები.-თბ.,1994.-გვ.279-291. ტაძრის შესახებ არსებული ქართული და უცხოური ისტორიული წყაროებისა და სამეცნიერო ლიტერატურის მიმოხილვა, ვრცელი ხუროთმოძღვრული დახასიათება, შიდა და გარე სივრცის აღწერილობა. ტექსტს ახლავს მცირე ეკლესიის დეტალების ჩანახატი. 33.ბიჭვინთის ტაძარი //როგავა გ. რელიგია და ეკლესია აფხაზებში.-თბ.,2007.-გვ.143-147//როგავა გ. აფხაზეთის ისტორიის საკითხები.-თბ.,2009.-გვ.143-146. ტაძრის მშენებლობის ეტაპები, ისტორია, ხუროთმოძღვრული ანალიზი უცხო და ქართული წყაროების მიხედვით. ტრადიციული გადმოცემები იოანე ოქროპირის, ანდრია პირველწოდებულისა და სიმონ კანანელის ტაძარში დაკრძალვის შესახებ . მოხსენიებულნი არიან:ჰეროდოტე, მწყემსმთავარი სტრატოფილე (IV ს.), დ.ბაქრაძე, ევდემონ ჩხეტიძე (აფხაზეთის პატრიარქი XVII ს.-ს მეორე ნახ.)მ.ბროსე, ნ.კონდაკოვი, ვ.ბერიძე. 34.ბიჭვინთა //ყაუხჩიშვილი თ. საქართველოს ბერძნული წარწერების კორპუსი.-თბ.,2004.-გვ.59-64. ბიჭვინთის ტაძრის მოზაიკური (V-VI სს.) და ევდემონის კაპელის ფრესკული (XVI ს.) წარწერების პალეოგრაფიული აღწერილობა. 35.აფხაზეთის საეკლესიო ხუროთმოძღვრება //ხვისტანი რ. მასალები საქართველოს ქრისტიანული არქეოლოგიისათვის.-თბ.,2009.-გვ.5357. ტექსტი ქართ., რუს. და ინგლ. ენებზე. ბიჭვინთის ყურეში აგებული ჯვარგუმბათოვანი ტაძრის (სამხრ.-დას.-ით: აბანო, სასახლე, ტაძრების ნაშთები)მოკლე აღწერილობა. მოხსენიებულია ლ. ხიმშიაშვილი. 36.იცით თუ არა... //გაზ. "ლენინური გზა"(თეთრიწყარო)_.-1973.-25 სექტ.-გვ.4 37.კუჭავა ნ. ბიჭვინტა //გაზ. "სახალაო განათლება".-2002.-10 აპრ.-გვ.7. ტაძრის ისტორიულ და არქიტექტურულ მნიშვნელობაზე. 38.ფაჩულია ვ. პიცუნდა //გაზ. "საბჭოთა აფხაზეთი".-1956.-1 ივნისი. 39.ჯანბერიძე ნ. ბიჭვინთის მოზაიკა //გაზ. "ლიტერატურული საქართველო".-1968.-9 აგვ.-გვ.4. 40.ყაუხჩიშვილი თ. ბიჭვინთის ბერძნული წარწერის გამო //წ.ძიებანი საქართველოსა და კავკასიის ისტორიიდან.-თბ.,1976.-გვ.83-87. 41.ზუხბაია ვ. დავიცვათ არქიტექტურული ძეგლები //ძეგლის მეგობარი.-1965.-N4.-გვ.53-55. ბიჭვინთის ტაძრის დაცვის თაობაზე. 42.Бгажба О. Долгая жизнь Пицундского храма//газ. "Сов. Абхазия".-1981(19 фев.).с.4. Об архитектуре памятника VII-X вв. 43.Шервашидзе Л. Некоторые стенные росписи на территории Абхазии.-Тб.,1971.-187с. Главной задачей исследования является попытка создать специальное искусствоведческое исследование и найти средновековым стенным росписям на территории Абхазии соответствующее место среди памятников Грузии а также Византии и стран находившимся в сфере ее влияния. 44.Асеев Ю., Джулай В. Давнина грузинська i давнина украiнська //Хронiка/-2000-2001.-Вип.44.-с.5-9. ინტერვიუ უკრაინელ არქიტექტორ იური ასეევთან საქართველოსა და უკრაინის სიძველეებზე. მოცემულია ბიჭვინთის ტაძრის არქიტექტურის მოკლე მიმოხილვა. 45.ლორთქიფანიძე გ. ადრექრისტიანული ბაზილიკები ბიჭვინთის ს კათედრალის ეზოში //კულტურის ისტორიისა და თეორიის საკითხები.-2000.-N9.-გვ.35-38. რეზ. ინგლ. ებაზე. სამნავიანი ბაზილიკის აგების ისტორია და აღწერილობა. 46.ბიჭვინთა //ელიზბარაშვილი ნ., კუპატაძე ბ. საქართველოს 100 ღირსშესანიშნაობა.-თბ.,2011.-გვ.110. მოკლე ცნობა X საუკუნეში აგებული ჯვარ-გუმბათოვანი ტაძრის შესახებ. გამოთქმულია მოსაზრება წმ. იოანე ოქროპირის, ანდრია პირველწოდებულისა და სვიმონ კანანელის ტაძარში დაკრძალვის თაობაზე. ტექსტს ერთვის ძეგლისა და ტაძრის მოზაიკის ფოტოები. 47.Пицундский храм //пачулия В. По древней, но вечно молодой Абхазии.-Сухуми.,1967.-с.168-172. 48.ბიჭვინტის ტაძარი //არქიტექტურის რესტავრაცია საქრთველოში. ისტორიოგრაფია, ტრადიცია, გამოცდილების ანალიზი.-თბ.,2012.-გვ.67-68. ტექსტს ერთვის ძეგლის ფოტოები. 49. ჯაბუა ნ. ქრისტიანული ტაძრის არქიტექტორული ტიპები შუა საუკუნეების საქართველოში.-თბ.,2012.-გვ.63-64. ბიჭვინთის ერთნავიანი ეკლესიის მოკლე ხუროთმოძღვრული ანალიზი. 50.ბიჭვინთა //შუბითიძე ვ. ქართული ციხესიმაგრეები და ეკლესია-მონასტრები.-თბ.,2012.-გვ.211-212. ტექსტი ქართ. და ინგლ. ენებზე. 51.დიასამიძე ბ. ადრეფეოდალური ხანის მთავარი საეკლესიო ცენტრები დასავლეთ საქართველოში //კრ. სამხრეთ საქართველოს ისტორიისა და ეთნოგრაფიის საკითხები. X.-ბათუმი.,1981.-გვ. 53-74. ჩვენამდე მოღწეული ქართული და უცხოური წერილობითი წყაროებისა და არქეოლოგიური გათხრების მონაცემების მიხედვით ნაშრომი გვაწვდის ინფორმაციას ბიჭვინთის საეკლესიო ცენტრის აღმოცენების დროის, პირობების, მქმედების არეალის, აგრეთვე, ტაძრის ხუროთმოძღვრებისა და მოზაიკური იატაკის შესახებ არსებულ მასალებს. 52.ბიჭვინთის საეპისკოპოსო ტაძარი //აფხაზეთი:[ფოტოალბომი].-2016.,თბ.-გვ.70-71. მოკლე ისტორია და არქიტექტურული აღწერილობა. 53.ბიჭვინთის საეკლესიო ანსამბლი //აფხაზეთის კულტურული მემკვიდრეობა.-თბ.,2017.-გვ.15. სამნავიანი ბაზილიკის მოკლე ისტორია და ხუროთმოძღვრული აღწერილობა. ტაძრის ფოტო და გეგმა იხ. გვ.155. 54.ბიჭვინთის ტაძარი //კობახიძე, გ. აფხაზეთი-ქართული სულიერების სამკვიდრო (საეკლესიო ხუროთმოძღვრული ძეგლები და სიწმინდეები).ნაწ.-I.-თბ.,2014.-გვ.4-33. ღვთისმშობლის სახ. ტაძრის ხუროთმოძღვრული აღწერილობა. 55.ბიჭვინთა და მისი ქრისტიანული სიძველენი //ხორავა, ბ. ქვეყანა სავსე ქრისტეს სარწმუნოებით.-თბ., 2021.-გვ.127-140. ბიჭვინთის ღვთისმშობლის ჯვარგუმბათოვანი ტაძრის ისტორია, არქიტექტურული აღწერილობა და სიწმინდეები. 56.განთიადის ბაზილიკა (ახლანდ. ცანდრიფში) //ხორავა, ბ. ქვეყანა სავსე ქრისტეს სარწმუნოებით.-თბ., 2021.-გვ.11-13. Vl ს-ის სამნავიანი ბაზილიკის ნაშთები გაგრის ჩრდილო-დასავლეთით, დ. განთიადში. 57.ბიჭვინთის მონასტერი //კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლები ოკუპირებულ აფხაზეთში.-თბ.,2023.-გვ.25-28. 58.ბიჭვინთის ბაზილიკა //ქართული ხუროთმოძღვრების ისტორია. საქართველოს ისტორიის პალიტრა. თხუთმეტტომეული.-თბ.,2002.-ტ.9.-გვ.89-90. 59.ბიჭვინთის ტაძარი //ხმელიძე თ; ქაშიაშვილი ზ; ვანიშვილი თ; ქართული კულტურა და ხუროთმოძღვრება.-თბ.,2023.-გვ.203-204. 60.ბიჭვინთის ღვთისმშობლის მიძინების ტაძარი //ჯაფარიძე, ანანია (მიტროპოლიტი), საქართველოს ეკლესიის მოკლე ისტორია.-თბ.,2023.-გვ.125-126. სამნავიანი ბაზილიკა, ისტორია, არქიტექტურა, მოზაიკური იატაკი, არქეოლოგიური კვლევა. |
| უფლისციხე (გორის რ-ნი) | 1.აბრამიშვილი გ. ვაჩეიშვილი კ. უფლისციხის "მიუვალი" კომპლექსი //ძეგლის მეგობარი.-1964.-N3.-გვ.28-34. უფლისციხის მიუვალ გამოქვაბულთა კომპლექსის აღწერილობა. 2.გადელია ვ. უფლისციხე //ფრესკა.-1974.-N6.-გვ.35-37. კლდეში ნაკვეთი ქალაქის - უფლისციხის აღწერილობა. 3.გვრიტიშვილი დ. გორის ისტორია.-თბ.,1954.-გვ.10-14. ციხე-ქალაქის სამხედრო-პოლიტიკურ მნიშვნელობასა და აგების თარიღის შესახებ. 4.ლეჟავა გ. ქვაბ-ქალაქ უფლისციხის არქიტექტურა //ძეგლის მეგობარი.-1971.-N27-28.-გვ.21-28. უფლისციხის არქიტექტურული სტილის, გეგმარების თავისებურება, აღწერილობა, შედარება ვანის კლდის ქვაბულთა კომპლექსთან, მშენებლობის პერიოდები. ტექსტს ერთვის ცალკეულ გამოქვაბულთა და მთლიანად ქალაქის გეგმები. მოხსენიებულია სომეხი ისტორიკოსი მოსე ხორენელი(V ს.) 5.რჩეულიშვილი გ. უსახელო უფლისციხელი //ცისკარი.-1957.-N3.-გვ.146-149. მხატვრული ესკიზი უფლისციხის ისტორიული წარსულიდან. 6.ქარუმიძე თ. "კერპი უფლისა" //ლიტერატურული საქართველო.-1967.-28 ივლისი. უფლისციხის ნანგრევებით უძველესი კერპის კონტურის გამოსახვის შესახებ მწერალ ო. ჩხეიძის მოსაზრების უარყოფა. 7.ჩუბინაშვილი ნ. სამნავიანი ბაზილიკა ძველ ქალაქ უფლისციხეში //საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის მოამბე.ტ.XXIV.-N4.-გვ.507-512. უფლისციხის სამნავიანი ბაზილიკის აღწერილობა. 8.ჩხეიძე ო. კერპი უფლისა //ლიტერატურული საქართველო.-1967.-16 ივნისი. მწერალ ო. ჩხეიძის მოსაზრება უფლისციხის ნანგრევებით უძველესი კერპის კონტურის გამოსახვის შესახებ. 9.ხახუტაიშვილი დ. კლდეში ნაკვეთი ქალაქი.-თბ.,1965. ძეგლის წარმოშობის, განვითარებისა და დაქვეითება-დაცემის ისტორია, ქალაქის პოლიტიკურ-ეკონომიური როლის განსაზღვრა. 10.ხახუტაიშვილი დ. უფლისციხე //ძეგლის მეგობარი.-1964.-N3.-გვ.19-27. ძეგლის ხუროთმოძღვრული დახასიათება. 11.უფლისციხე //ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია.ტ.X.-თბ.,1986.-გვ.191-192. წერილობითი წყაროები კლდეში ნაკვეთი ქალაქის შესახებ, ძეგლის ვრცელი ხუროთმოძღვრული დახასიათება. ტექსტს ერთვის უფლისციხის ფოტო. 12.ციხე-ქალაქები: უფლისციხე //ზაქარაია პ. ქართული ციხე-ქალაქები ციხესიმაგრეები ციხე-დარბაზები ციხე-გალავნები კოშკები.-თბ.,2001.-გვ.17-20. მტკვრის მარცხენა ნაპირზე მდებარე ციხე-ქალაქის ისტორია, ხუროთმოძღვრული ანალიზი. ტექსტს ერთვის ნაქალაქარის ფოტო. 13.უფლისციხე //საქართველოს სულიერი საგანძური.წ.I.-თბ.,2005.-გვ.97-102. კლდეში ნაკვეთი ქალაქის (ძვ.წ.VI-IV სს.)მდებარეობა, ქალაქი წერილობით წყაროებში, გეოგრაფიული სივრცე, ხუროთმოძღვრული აღწერილობა, სამეკლესიანი ბაზილიკის მოკლე დახასიათება. ტექსტი ქართ. და ინგლ.ენებზე. დართულია უფლისციხის ფოტოები. 14.ქალაქები: უფლისციხე //ზაქარაია პ. სამშობლოს გუშაგები.-თბ.,1965.-გვ.14-18. ნაქალაქარის ტერიტორიაზე დაცული ნაგებობების კონსტრუქციულ-ხუროთმოძღვრული დახასიათება. ტექსტს ახლავს ნაქალაქარის სამხრეთი ხედის ფოტო. 15.ადრეშუასაუკუნეების ციხე-ქალაქები და ციხესიმაგრეები (V-X სს.) აღმოსავლეთ საქართველო: უფლისციხე //ზაქარაია პ. ქართულ ციხესიმაგრეთა ისტორია უძველესი დროიდან XVIII ს. ბოლომდე.-თბ.,2002.-გვ.50-55. ხუროთმოძღვრული კომპლექსის შესახებ არსებული სამეცნიერო ლიტერატურისა და არქეოლოგიური მასალის მიმოხილვა. ძეგლის აღწერილობა. ტექსტს ახლავს ფოტომასალა (სურ.17, 18; ტაბ.6,7). 16.ქალაქები: უფლისციხე // ზაქარაია პ. საქართველოს ძველი ციხესიმაგრეები.-თბ.,1988.-გვ.13-15. ბუნებრივად დაცული, კლდეში ნაკვეთი ნაქალაქარის მოკლე აღწერილობა. 17.მცხეთა-გორი. უფლისციხე //ზაქარაია პ. თბილისი. ბორჯომი. ვარძია.-თბ.,1977.-გვ.23-26. ძეგლის მდებარეობა, ქალაქის განსაკუთრებული სტრატეგიული მნიშვნელობა, კომპლექსისი ცალკეულ ნაგებობათა ხუროთმოძღვრული დახასიათება (სხვადასხვა ზომისა და დანიშნულების დარბაზები, კოჭოვანი ნაგებობები, დიდი ზომის ბაზილიკა, გვირაბი). 18.კლდეში ნაკვეთი ქალაქი უფლისციხე //ციციშვილი ირ. ქართული არქიტექტურის ისტორია.-თბ.,1955.-გვ.26-27. დარბაზების ჭერის დამუშავების თავისებურებანი, დარბაზების აგების თარიღის დადგენა, მოკლე აღწერილობა. ტექსტს ახლავს საილუსტრაციო მასალა (ტაბ.VII; ნახ.2,3). 19.ადრეფეოდალური საზოგადოების პერიოდის ხელოვნება: უფლისციხე //ციციშვილი ირ. ქართული ხელოვნების ისტორია.-თბ.,1995.-გვ.24-26. ქალაქის დარბაზების ჭერის დამუშავება კოჭებით, მთავარი ტაძარი, კოშკი - ზოგადი მიმოხილვა. ტექსტს ახლავს უფლისციხის საერთო ხედის, ინტერიერისა და ჭერის ფოტოები. 20.ბერიძე ვ. ძველი ქართული ხუროთმოძღვრება.-თბ.,1974.-გვ.83. მოკლე ცნობა ციხე-ქალაქ უფლისციხის შესახებ. 21.უფლისციხე //საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობა.ტ.5.-თბ.,1990.-გვ.88-90; გვ.90-109. კიკილაანთ ეკლესიის, ღვთისმშობლის სახ. ეკლესიის, ყვავის საყდრის მოკლე ხუროთმოძღვრული აღწერილობა. ტექსტს ერთვის ღვთისმშობლის სახ. ეკლესიის გეგმა და განაკვეთების ნახაზები. მოცემულია კლდეში ნაკვეთი ნაქალაქარ უფლისციხის ვრცელი აღწერილობა. ტექსტს დართულია აქვს საილუსტრაციო მასალა: გეგმები, ნახაზები, ფოტოები. 22.აბრამიშვილი, ვ. უფლისციხე ნადარბაზევი.-გორი.,2000.-80 გვ. უფლისციხის შესახებ არსებული ისტორიული წყაროების მიმოხილვა. ძეგლის აგების, მდებარეობის, სამხედრო-სტრატეგიული მნიშვნელობის შესახებ. ტექსტს ახლავს საილუსტრაციო მასალა: ძეგლის ფოტოები. 23.უფლისციხე //ნაკაშიძე ლ. საქართველოს საქმიანი და გამოჩენილი ადამიანები.-თბ.,2003.-გვ.100. მოკლე ცნობა უფლისციხის შესახებ ქართ. და ინგლ. ენებზე. ტექსტს დართული აქვს ძეგლის ფოტო. 24.ყიფიანი გ. უფლისციხე.-თბ.,2002.-174 გვ. რეზ. რუს. ენაზე. უფლისციხის ნაქალაქარის ცენტრალურ ტერასაზე, ნაშთების სახით შემორჩენილი, VI საუკუნის ბაზილიკის შესახებ //ყიფიანი გ. უფლისციხე დიუბუა დე მონპერედან დღემდე //საქართველოს ხელოვნების სახელმწიფო მუზეუმი. XXIII სამეცნიერო სესია. მოხსენებათა სესიები.-თბ., 2000.-გვ.7-8. 25.სანიკიძე თ. უფლისციხე: ნარკვევი ქართული ხუროთმოძღვრების ისტორიიდან.-თბ.,2002.-215 გვ. რეზ.რუს და ინგ. ენებზე. მონოგრაფია:ძეგლის ისტორია არქეოლოგიური მასალის საფუძველზე (ძვ.წ.II ათასწლწულიდან XVIII საუკუნემდე), ქალაქის ძირითადი სამშენებლო პერიოდის განსაზღვრა, აღმშენებლობის ეტაპები, დღევანდელი მდგომარეობა, ურბანული სტრუქტურის ანალიზი, ქვაბულნაგებობებისა თუ მათი ჯგუფების ხუროთმოძღვრული თავისებურებანი, უფლისციხის ადგილი ქართულ და მსოფლიო არქიტექტურის ისტორიაში. მოცემულია მდიდარი საილუსტრაციო მასალა. 26.ხიმშიაშვილი კ. უფლისციხის კლდეში ნაკვეთი კომპლექსების ერთი ჯგუფის დათარიღებისათვის//ძეგლის მეგობარი.-1986.-კრ.73.-გვ.59-62. 27.ღუდუშაური ი. უფლისციხის თამარის დარბაზის გადახურვისა და ზოგიერთი სხვა ნაწილების გამაგრების შესახებ//ძეგლის მეგობარი.-1979.-კრ.50.-გვ.30-34. 28.ბერძენიშვილი ი. ქვაბულ-ქალაქი უფლისციხე.-თბ.,1982.-63 გვ. კლდეში ნაკვეთი ქალაქის შესახებ არსებული სამეცნიერო ლიტერატურის მიმოხილვა. 29.ყიფიანი გ., გუჯაბიძე ირ., ახალაია ლ. უფლისციხე. ქვაბულთა კონსერვაცია //საქართველოს ხელოვნების სახ. მუზეუმი XXIV სამეცნიერო სესია. მოხსენებათა თეზისები.-თბ.,2001.-გვ.10- 11 //ყიფიანი გ. უფლისციხის რვაკუთხა უჯრედებიანი კამერული ნაგებობა //საქართველოს ხელოვნების სახ. მუზეუმი. ნარკვევები.-2001.-გვ.123-128. რეზ. ინგლ. ენაზე. 1999 წელს კულტურული მემკვიდრეობის ფონდის ხელშეწყობით შემუშავებული კონცეფციის შედეგად რამდენიმე მიმართულებით ძეგლზე ჩატარებული სამუშაოების მოკლე ანოტაცია. 12.აბრამიშვილი გ. უფლისციხე. ნადარბაზევი.-გორი.-2000.-80 გვ. უფლისციხისა და მისის შემოგარენის ზოგიერთი ისტორიულ-გეოგრაფიული მონაცემი. 30.სანიკიძე თ. უფლისციხის შესწავლის ისტორიიდან //სამეცნიერო შრ. კათედრა.-2000.-გვ.170-187. რეზ. ინგლ. ენაზე. 31.გუჯაბიძე ი. უფლისციხის ქვაბულთა სისტემის ტექნიკური პრობლემები //კავკასიის მაცნე.-200.-გვ.38-45. რეზ. რუს. და ინგლ. ენებზე. 32.უფლისციხე და ყინწვისი //ელიზბარაშვილი ნ., კუპატაძე ბ. საქართველოს 100 ღირსშესანიშნაობა.-თბ.,2011.-გვ.66. მოკლე ცნობა VI საუკუნის II ნახევრის სამნავიანი ბაზილიკის შესახებ. 33.სტეფანაძე ჯ. უფლისციხე //ჟ. ”ექო”.-1973.-N2.-გვ.26-27. ანსამბლის მოკლე ისტორია. 38.უფლისციხე //გედენიძე ი. საქართველო- რასაც არწივები ხედავენ.-თბ.,2018.-გვ.130-131.ტექსტი ქართ. და ინგლ. ენებზე. 17.გამსახურდია ს. კლდეში გამოკვეთილი ქართული ძეგლები //ჟ. ”დროშა”.-1957.-N10.-გვ.19. 34.Мегвинетухуцесов Вести из Уплисцихе //Кавказ.-1852.-N70 35.Чубинашвили Г. Уплис-цихе //Газ. "Заря Востока".-1939.-N140. 20.ჯაბუა ნ. ქრისტიანული ტაძრის არქიტექტურული ტიპები შუა საუკუნეების საქართველოში.–თბ.,2012.–გვ.35. უფლისციხის ბაზილიკის არქიტექტურული თავისებურებანი. 36.უფლისციხე //შუბითიძე ვ. ქართული ციხესიმაგრეები და ეკლესია-მონასტრები.-თბ.,2012.-გვ.71-72. ტექსტი ქართ. და ინგლ. ენებზე. 22.სანიკიძე თ. უფლისციხის შესწავლის ისტორიიდან //სამეცნიერო შრომების კრებული.-თბ.,2000.-გვ.170-187 //სანიკიძე თ. უფლისციხე.-თბ.,1987.-74 გვ. აკად. შ. ამირანაშვილის წვლილი ძეგლის შესწავლის საქმეში. 37.უფლისციხის ხუროთმოძღვრული კომპლექსი //შიდა ქართლი:[ფოტოალბომი].-თბ.,1916.-გვ.22-27. 38.უფლისციხე //საქართველოს ისტორია (საკითხავი წიგნი ილუსტრაციებით).-თბ.,2021.-ტ.1.-გვ.232. 39.უფლისციხე //საქართველოს გეოგრაფია.-თბ.,2000.-გვ.250. 40.უფლისციხე //ხმელიძე თ; ქაშიაშვილი ზ; ვანიშვილი თ; ქართული კულტურა და ხუროთმოძღვრება.-თბ.,2023.-გვ.124-126. 41.უფლისციხე //უფლისციხე.-თბ.,2023.-გვ.19-239. უფლისციხის კვლევის ისტორია, მისი შედეგები და საილუსტრაციო მასალა. |
| გაგრის ძეგლები (გაგრის მუნიც.) | 1.გაგრის ეკლესიები //ოკუპირებული მემკვიდრეობა (რელიგიური ნაგებობები ოკუპირებულ აფხაზეთის ავტონომიურ რესპუბლიკასა და ცხინვალის რეგიონში).-თბ.,2023.-გვ.109-124.(სულ 12 ეკლესია) |
| გუდაუთის ძეგლები (გუდაუთის მუნიც.) | 1.გუდაუთის ეკლესიები //ოკუპირებული მემკვიდრეობა (რელიგიური ნაგებობები ოკუპირებულ აფხაზეთის ავტონომიურ რესპუბლიკასა და ცხინვალის რეგიონში).-თბ.,2023.-გვ.81-106. |
| სოხუმის ძეგლები | 1.დიოსკურიის ციხე //ხორავა, ბ. ქვეყანა სავსე ქრისტეს სარწმუნოებით.-თბ., 2021.-გვ.143-146. ციხის ისტორია, არქიტეტურა და წარწერები. 2.სოხუმის მთის ეკლესია (სამათო მთა) //ხორავა, ბ. ქვეყანა სავსე ქრისტეს სარწმუნოებით.-თბ., 2021.-გვ.146. წმ. მათეს სახ. სებასტოპოლისის ნანგრვებად ქცეული ტაძრის მოკლე ისტორია. 3.ცხუმის ციხე (ბაგრატის ციხე) //ხორავა, ბ. ქვეყანა სავსე ქრისტეს სარწმუნოებით.-თბ., 2021.-გვ.146-147. 4.ოხვამე. სოხუმის სასაფლაოს ეკლესია //ხორავა, ბ. ქვეყანა სავსე ქრისტეს სარწმუნოებით.-თბ., 2021.-გვ.147. 5.სოხუმის საკათედრო ტაძარი //ხორავა, ბ. ქვეყანა სავსე ქრისტეს სარწმუნოებით.-თბ., 2021.-გვ.198-211. 6.სოხუმის ეკლესიები //ოკუპირებული მემკვიდრეობა (რელიგიური ნაგებობები ოკუპირებულ აფხაზეთის ავტონომიურ რესპუბლიკასა და ცხინვალის რეგიონში).-თბ.,2023.-გვ.64-78. (სულ 29 ძეგლი) |
| გულრიფშის ძეგლები (გულრიფშის მუნიც.) | 1.გულრიფშის ეკლესიები //ოკუპირებული მემკვიდრეობა (რელიგიური ნაგებობები ოკუპირებულ აფხაზეთის ავტონომიურ რესპუბლიკასა და ცხინვალის რეგიონში).-თბ.,2023.-გვ.50-60. (სულ 22 ძეგლი) |
| გალის ძეგლები (გალის მუნიციპ.) | 1.გალის ეკლესიები //ოკუპირებული მემკვიდრეობა (რელიგიური ნაგებობები ოკუპირებულ აფხაზეთის ავტონომიურ რესპუბლიკასა და ცხინვალის რეგიონში).-თბ.,2023.-გვ.14-25. (სულ 24 ეკლესია) |