ფოცხვერაშვილი კონსტანტინე
(→იხილე აგრეთვე) |
|||
| (ერთი მომხმარებლის 6 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
[[ფაილი:FocxveraSvili konstantine.jpg|thumb|'''კოტე ფოცხვერაშვილი''']] | [[ფაილი:FocxveraSvili konstantine.jpg|thumb|'''კოტე ფოცხვერაშვილი''']] | ||
| − | '''ფოცხვერაშვილი კონსტანტინე (კოტე) გიორგის ძე''' - (31.IX.1880, სოფ. სვირი - 22.III.1959, [[თბილისი]]) - კომპოზიტორი, დირიჟორი, ლოტბარი, | + | '''ფოცხვერაშვილი კონსტანტინე (კოტე) გიორგის ძე''' - (31.IX.1880, სოფ. სვირი - 22.III.1959, [[თბილისი]]) - კომპოზიტორი, [[დირიჟორი]], ლოტბარი, მუსიკისმცოდნე, ლიბრეტისტი, გამომგონებელი. |
| − | მუსიკისმცოდნე, ლიბრეტისტი, გამომგონებელი. | + | |
====ბიოგრაფია==== | ====ბიოგრაფია==== | ||
დაიბადა მღვდლის ოჯახში. იზრდებოდა მშობლიურ სოფელში. მუსიკალურად დაჯილდოებულ ბავშვს თავიდანვე ესმოდა ხალხური სიმღერები, ადვილად სწავლობდა და იმახსოვრებდა მათ. ბავშვობაშივე ბებიისგან ისწავლა [[ჩონგური|ჩონგურზე]] დაკვრა. მუსიკალური განათლება ჯერ თბილისში, შემდეგ პეტერბურგში მიიღო. ქუთაისის სემინარიის დამთავრების შემდეგ სწავლა იურიევის უნივერსიტეტში განაგრძო. 1900-იანი წლებიდან იწყებს სამუსიკო და საზოგადოებრივ მოღვაწეობას. 1902 წიდან ხელმძღვანელობდა ქართველ სტუდენტთა [[გუნდი (მუსიკა)|გუნდს]]. აგროვებდა და ამუშავებდა ქართულ ხალხურ სიმღერებს. თავისი გუნდით [[რუსეთი|რუსეთში]], [[უკრაინა|უკრაინაში]], [[ლატვია|ლატვიაში]], [[სომხეთი|სომხეთსა]] და [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანში]] ქართული ხალხური სიმღერის პოპულარიზაციასა და [[პროპაგანდა|პროპაგანდას]] ეწეოდა. მის კონცერტებს ყოველთვის წინ უძღვოდა მისი ლექციებიც ქართული ხალხური სიმღერის ფენომენის შესახებ. 1910-1914 წლებში პეტერბურგში ცნობილი პროფესორების - საკეტისა და ბრუნის ხელმძღვანელობით განაგრძობს სწავლას. | დაიბადა მღვდლის ოჯახში. იზრდებოდა მშობლიურ სოფელში. მუსიკალურად დაჯილდოებულ ბავშვს თავიდანვე ესმოდა ხალხური სიმღერები, ადვილად სწავლობდა და იმახსოვრებდა მათ. ბავშვობაშივე ბებიისგან ისწავლა [[ჩონგური|ჩონგურზე]] დაკვრა. მუსიკალური განათლება ჯერ თბილისში, შემდეგ პეტერბურგში მიიღო. ქუთაისის სემინარიის დამთავრების შემდეგ სწავლა იურიევის უნივერსიტეტში განაგრძო. 1900-იანი წლებიდან იწყებს სამუსიკო და საზოგადოებრივ მოღვაწეობას. 1902 წიდან ხელმძღვანელობდა ქართველ სტუდენტთა [[გუნდი (მუსიკა)|გუნდს]]. აგროვებდა და ამუშავებდა ქართულ ხალხურ სიმღერებს. თავისი გუნდით [[რუსეთი|რუსეთში]], [[უკრაინა|უკრაინაში]], [[ლატვია|ლატვიაში]], [[სომხეთი|სომხეთსა]] და [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანში]] ქართული ხალხური სიმღერის პოპულარიზაციასა და [[პროპაგანდა|პროპაგანდას]] ეწეოდა. მის კონცერტებს ყოველთვის წინ უძღვოდა მისი ლექციებიც ქართული ხალხური სიმღერის ფენომენის შესახებ. 1910-1914 წლებში პეტერბურგში ცნობილი პროფესორების - საკეტისა და ბრუნის ხელმძღვანელობით განაგრძობს სწავლას. | ||
| − | 1918 წლიდან [[თბილისის ოპერისა და ბალეტის თეატრი|თბილისის ოპერის თეატრის]] დირექტორის მოადგილეა. არის დამოუკიდებელი [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ჰიმნი|საქართველოს პირველი რესპუბლიკის ჰიმნის]] „დიდება“ მუსიკისა და ტექსტის ავტორი. [[ჰიმნი]] სრულდებოდა 1919-1921 წლებში, მოგვიანებით 1991 - 2004 წლებში. 1919 წლის 4 ივლისს გაიმართა მისი ოპერა „ვანო წამებულის“ პრემიერა. | + | 1918 წლიდან [[თბილისის ოპერისა და ბალეტის თეატრი|თბილისის ოპერის თეატრის]] დირექტორის მოადგილეა. არის დამოუკიდებელი [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ჰიმნი|საქართველოს პირველი რესპუბლიკის ჰიმნის]] „დიდება“ მუსიკისა და ტექსტის ავტორი. [[ჰიმნი]] სრულდებოდა 1919-1921 წლებში, მოგვიანებით 1991 - 2004 წლებში. 1919 წლის 4 ივლისს გაიმართა მისი [[ოპერა]] „ვანო წამებულის“ [[პრემიერა]]. |
გასაბჭოების შემდეგ წერს მუსიკას ფილმებისთვის: „მოძღვარი“ (1922), „არსენ ჯორჯიაშვილი“ (1923). 1923 გამოსცემს კრებულს „რევოლუციური სიმღერები“. 1926 წლის 27 იანვარს აფორმებს ხელშეკრულებას [[მელიტონ ბალანჩივაძე|მელიტონ ბალანჩივაძესთან]] და ოპერა „თამარ ცბიერის“ დადგმისა და მოსამზადებელი სამუშაოების ხელმძღვანელად ინიშნება. მას ეკუთვნის „თამარ ცბიერის“ ლიბრეტო. არის ორი გამოგონების - ხმოვანების მომწესრიგებელ აპარატის ე. წ. „ბგერათმართის“ და „ხმაურმრიდის“ ავტორი. | გასაბჭოების შემდეგ წერს მუსიკას ფილმებისთვის: „მოძღვარი“ (1922), „არსენ ჯორჯიაშვილი“ (1923). 1923 გამოსცემს კრებულს „რევოლუციური სიმღერები“. 1926 წლის 27 იანვარს აფორმებს ხელშეკრულებას [[მელიტონ ბალანჩივაძე|მელიტონ ბალანჩივაძესთან]] და ოპერა „თამარ ცბიერის“ დადგმისა და მოსამზადებელი სამუშაოების ხელმძღვანელად ინიშნება. მას ეკუთვნის „თამარ ცბიერის“ ლიბრეტო. არის ორი გამოგონების - ხმოვანების მომწესრიგებელ აპარატის ე. წ. „ბგერათმართის“ და „ხმაურმრიდის“ ავტორი. | ||
| ხაზი 18: | ხაზი 17: | ||
* „მანანა“; | * „მანანა“; | ||
* „არმაზი“. | * „არმაზი“. | ||
| − | '''სიმფონიური პოემები:''' | + | '''[[სიმფონიური პოემა|სიმფონიური პოემები]]:''' |
* „ამირანი“ (1905. პირველი ქართული სიმფონიური პოემა); | * „ამირანი“ (1905. პირველი ქართული სიმფონიური პოემა); | ||
* „მსოფლიოს ვაება“ (1912); | * „მსოფლიოს ვაება“ (1912); | ||
* „ბრძოლის ველი“(1915). | * „ბრძოლის ველი“(1915). | ||
| − | '''სოლო, საგუნდო სიმღერები:''' | + | '''[[სოლო]], საგუნდო სიმღერები:''' |
* „ძლევის სიმღერა“, | * „ძლევის სიმღერა“, | ||
* „ლაშქრული“, | * „ლაშქრული“, | ||
| ხაზი 33: | ხაზი 32: | ||
* „აღმართ-აღმართ“, | * „აღმართ-აღმართ“, | ||
* „მესტვირული“. | * „მესტვირული“. | ||
| − | * საქართველოს ჰიმნი „დიდება“ (ტექსტისა და მუსიკის ავტორი). | + | * საქართველოს [[ჰიმნი]] „დიდება“ (ტექსტისა და მუსიკის ავტორი). |
'''ლიბრეტო:''' | '''ლიბრეტო:''' | ||
| − | * მელიტონ ბალანჩივაძის „დარეჯან-ცბიერი“ (ა. წერეთლის ამავე სახელწოდების პოემის მიხედვით). | + | * [[მელიტონ ბალანჩივაძე|მელიტონ ბალანჩივაძის]] „დარეჯან-ცბიერი“ (ა. წერეთლის ამავე სახელწოდების პოემის მიხედვით). |
| − | + | '''''ზურაბ ლეჟავა''''' | |
==ლიტერატურა== | ==ლიტერატურა== | ||
| ხაზი 53: | ხაზი 52: | ||
[[კატეგორია:ქართველი კომპოზიტორები]] | [[კატეგორია:ქართველი კომპოზიტორები]] | ||
[[კატეგორია:ქართველი დირიჟორები]] | [[კატეგორია:ქართველი დირიჟორები]] | ||
| − | [[კატეგორია:ქართველი | + | [[კატეგორია:ქართველი მუსიკათმცოდნეები]] |
[[კატეგორია:ქართველი ლიბრეტისტები]] | [[კატეგორია:ქართველი ლიბრეტისტები]] | ||
[[კატეგორია:ქართველი გამომგონებლები]] | [[კატეგორია:ქართველი გამომგონებლები]] | ||
| − | |||
მიმდინარე ცვლილება 12:52, 23 მარტი 2022 მდგომარეობით
ფოცხვერაშვილი კონსტანტინე (კოტე) გიორგის ძე - (31.IX.1880, სოფ. სვირი - 22.III.1959, თბილისი) - კომპოზიტორი, დირიჟორი, ლოტბარი, მუსიკისმცოდნე, ლიბრეტისტი, გამომგონებელი.
სარჩევი |
[რედაქტირება] ბიოგრაფია
დაიბადა მღვდლის ოჯახში. იზრდებოდა მშობლიურ სოფელში. მუსიკალურად დაჯილდოებულ ბავშვს თავიდანვე ესმოდა ხალხური სიმღერები, ადვილად სწავლობდა და იმახსოვრებდა მათ. ბავშვობაშივე ბებიისგან ისწავლა ჩონგურზე დაკვრა. მუსიკალური განათლება ჯერ თბილისში, შემდეგ პეტერბურგში მიიღო. ქუთაისის სემინარიის დამთავრების შემდეგ სწავლა იურიევის უნივერსიტეტში განაგრძო. 1900-იანი წლებიდან იწყებს სამუსიკო და საზოგადოებრივ მოღვაწეობას. 1902 წიდან ხელმძღვანელობდა ქართველ სტუდენტთა გუნდს. აგროვებდა და ამუშავებდა ქართულ ხალხურ სიმღერებს. თავისი გუნდით რუსეთში, უკრაინაში, ლატვიაში, სომხეთსა და აზერბაიჯანში ქართული ხალხური სიმღერის პოპულარიზაციასა და პროპაგანდას ეწეოდა. მის კონცერტებს ყოველთვის წინ უძღვოდა მისი ლექციებიც ქართული ხალხური სიმღერის ფენომენის შესახებ. 1910-1914 წლებში პეტერბურგში ცნობილი პროფესორების - საკეტისა და ბრუნის ხელმძღვანელობით განაგრძობს სწავლას.
1918 წლიდან თბილისის ოპერის თეატრის დირექტორის მოადგილეა. არის დამოუკიდებელი საქართველოს პირველი რესპუბლიკის ჰიმნის „დიდება“ მუსიკისა და ტექსტის ავტორი. ჰიმნი სრულდებოდა 1919-1921 წლებში, მოგვიანებით 1991 - 2004 წლებში. 1919 წლის 4 ივლისს გაიმართა მისი ოპერა „ვანო წამებულის“ პრემიერა.
გასაბჭოების შემდეგ წერს მუსიკას ფილმებისთვის: „მოძღვარი“ (1922), „არსენ ჯორჯიაშვილი“ (1923). 1923 გამოსცემს კრებულს „რევოლუციური სიმღერები“. 1926 წლის 27 იანვარს აფორმებს ხელშეკრულებას მელიტონ ბალანჩივაძესთან და ოპერა „თამარ ცბიერის“ დადგმისა და მოსამზადებელი სამუშაოების ხელმძღვანელად ინიშნება. მას ეკუთვნის „თამარ ცბიერის“ ლიბრეტო. არის ორი გამოგონების - ხმოვანების მომწესრიგებელ აპარატის ე. წ. „ბგერათმართის“ და „ხმაურმრიდის“ ავტორი.
1933 წელს აყალიბებს მეჩონგურე ქალთა ანსამბლს, რომელიც ჩონგურის თანხლებით ასრულებს ქართულ ხალხურ სიმღერებს. 1939 ანსამბლი ორთვიანი საგასტროლო მოგზაურობით იმყოფებოდა კიევში, ჟიტომირში, სტალინგრადსა (დღევანდელი ვოლგოგრადი) და ლენინგრადში (დღევანდელი სანქტ პეტერბურგი) და 56 კონცერტი ჩაატარა დაახლოებით 200 000 მსმენელისათვის. 1947-1948 წლებში მოგზაურობს საქართველოს ყველა კუთხეში, 1949 კი მაშინდელი საბჭოთა კავშირის დიდ ქალაქებში 75 წარმატებულ კონცერტს მართავს და ქართულ ხალხურ სიმღერას უწევს პოპულარიზაციას. დაკრძალულია დიდუბის მწერალთა და საზოგადო მოღვაწეთა პანთეონში.
[რედაქტირება] ნაწარმოებები:
ოპერები:
- „კერპთა დამხობა“ (1910);
- „ვანო წამებული“(1919);
- „მანანა“;
- „არმაზი“.
- „ამირანი“ (1905. პირველი ქართული სიმფონიური პოემა);
- „მსოფლიოს ვაება“ (1912);
- „ბრძოლის ველი“(1915).
სოლო, საგუნდო სიმღერები:
- „ძლევის სიმღერა“,
- „ლაშქრული“,
- „ნანინა“,
- „აჭარული მაყრული“ და სხვ.
მუსიკალური კომედიის მუსიკალური დრამატული სპექტაკლებისთვის ხალხური სიმღერების დამუშავება, მათ შორის:
- „ლალე“,
- „ინდი-მინდი“ და სხვ.
რომანსები:
- „აღმართ-აღმართ“,
- „მესტვირული“.
- საქართველოს ჰიმნი „დიდება“ (ტექსტისა და მუსიკის ავტორი).
ლიბრეტო:
- მელიტონ ბალანჩივაძის „დარეჯან-ცბიერი“ (ა. წერეთლის ამავე სახელწოდების პოემის მიხედვით).
ზურაბ ლეჟავა
[რედაქტირება] ლიტერატურა
- თ. რამიშვილი, კოტე ფოცხვერაშვილი, თეატრის ბიბლიოთეკა, 1972;
- რ. ქუთათელაძე, მ. ჯაფარიძე, ქართული მუსიკის ენციკლოპედიური ლექსიკონი, კულტურის სამინისტრო, თბ., 2015;
- ლ. გავაშელი, საქართველოს ღერბი და ეროვნული ჰიმნი, ჟურ. „თეატრი და ცხოვრება“, 1920, №26;
- ლ. ნანიტაშვილი, კოტე ფოცხვერაშვილის ბიოგრაფიისათვის, ჟურ. „საბჭოთა ხელოვნება“, 1971, №8.
