საბელიანიზმი

სამებასთან დაკავშირებული ერესი, რომელსაც ამგვარად III საუკუნეში მოღვაწე თეოლოგის, საბელიუსის სახელის მიხედვით მოიხსენიებენ. საბელიუსი ამტკიცებდა, რომ ერთადერთმა მამა ღმერთმა გამოავლინა თავისი თავი, როგორც „მამამ ძეში“ ნაზარეველი იესოს „ნიღბით“. ანუ, მისი მტკიცებით, ჯვარზე ტანჯვა და სიკვდილი თავად ღმერთმა მიიღო (ეგრეთ წოდებული პატრიპასიანიზმი), ხოლო ზეცად ამაღლების შემდეგ სული წმიდის სახით გამოვლინდა. საბელიუსი პაპმა კალისთე I-მა განკვეთა. ყველა შემთხვევაში, მისი დოქტრინა სამი „ფორმის“ (ან ხერხის, რაც იტალიურად modo-დ ითარგმნება, საიდანაც მომდინარეობს სახელწოდება მოდალიზმი) შესახებ, რომლებიც ღმრთის ერთადერთმა ბუნებამ მიიღო, III საუკუნის შუაწლებში პენტაპოლისის მრავალმა ეპისკოპოსმა გაიზიარა. საბელიანიზმს დაუპირისპირდა დიონისე დიდი, ალექსანდრიის ეპისკოპოსი.