საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობა ადგენს:

1. საცალო ფასების რეფორმისა და მოსახლეობის სოციალური დაცვის შესახებ “ სსრ კავშირის მინისტრთა კაბინეტის 1991 წლის 19 მარტის №105 დადგენილება (თან ერთვის) მიღებულ იქნეს სახელმძღვანელოდ და შესასრულებლად მის ძირითად ნაწილში.

2. ნაწილობრივ შეიცვალოს ზემოაღნიშნული დადგენილების მე-2 პუნქტი და ხორცსა და ხორცის პროდუქციაზე, რძისა და რძის ნაწარმზე, დოტაციის სრული ლიკვიდაციის მიზნით დამტკიცდეს და 1991 წლის 2 აპრილიდან სამოქმედოდ იქნეს შემოღებული ზღვრული სახელმწიფო საცალო ფასები №1 და №2 დანართების თანახმად. საქართველოს რესპუბლიკის ეკონომიკის სამინისტრომ საქართველოს რესპუბლიკის კვებისა და გადამმუშავებელი მრეწველობის სამინისტროსთან ერთად ხორცის არსებული შესასყიდი ფასებისა და ახალი საცალო ფასებიდან გამომდინარე დაამტკიცოს ხორცის გადამმუშავებელი მრეწველობისათვის საფეშხო ხორცზე ახალი საცალო ფასები.

ნაწილობრივ შეიცვალოს ზემოაღნიშნული დადგენილების მე-5 პუნქტი და დამტკიცდეს ახალი საცალო ფასები არყისა და ლიქიორ-არყის ნაწარმზე. მათ ძირითად ნედლეულზე - სპირტზე ფასების გადიდების გათვალისწინებით №3 დანართის თანახმად.

ღვინო-არყის, ჩაისა და თამბაქოს ნაწარმზე შენარჩუნებულ იქნეს საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა საბჭოს 1990 წლის 25 დეკემბრის №795-11 დადგენილებით დამტკიცებული საცალო ფასები.

3. დამტკიცდეს და 1991 წლის 2 აპრილიდან სამოქმედოდ იქნეს შემოღებული:

- ახალი სახელმწიფო საცალო ფასები რესპუბლიკური ნომენკლატურის საქონელზე (პური და პურპროდუქტები, მაკარონის ნაწარმი, მარგარინის პროდუქცია და მაიონეზი, თევზის ნახევარფაბრიკატები, საოჯახო საპონი და კბილის პასტა) საკავშირო საპრეისკურანტო ფასებიდან გამომდინარე.

- საწარმოო გაერთიანება „საქენერგოსა“ და საბითუმო გამყიდველების ელექტრული ქსელებიდან გაცემული ელექტროენერგიის ტარიფი - 5,6 კაპიკი 1 კილოვატსაათზე ყველა კატეგორიის მომხმარებლისათვის გარდა მოსახლეობისა; ელექტროენერგიის ერთიანი ტარიფი ქალაქისა და სოფლის მოსახლეობისათვის - 4 კაპიკი 1 კილოვატსაატზე მოქმედი შეღავათების გათვალისწინებით.

4. დაწესდეს 1991 წლის 2 აპრილიდან საქართველოს რესპუბლიკის საწარმოების, ორგანიზაციებისა და დაწესებულებათა კავშირგაბმულობის საშუალებებით მომსახურების ტარიფების (პრეისკურანტი №125, დამტკიცებული 26.02.1989 წ.) გამადიდებელი კოეფიციენტი 2,0, გარდა №1 დანართში აღნიშნული მომსახურების სახეობებისა.

საწარმოებში, ორგანიზაციებსა და დაწესებულებებში ტელეფონის დადგმის ღირებულება განისაზღვროს სახელშეკრულებო ტარიფებით მშენებლობის თვითღირებულების გათვალისწინებით.

სსრ კავშირის მინისტრთა კაბინეტის 1991 წლის 19 მარტის №105 დადგენილების თანახმად საქართველოს რესპუბლიკის მოსახლეობის კავშირგაბმულობის საშუალებებით მომსახურების ტარიფები საშუალოდ გაიზარდოს 20 პროცენტით.

5. ამოღებულ იქნეს რეგულირებადი საცალო ფასებით მოსახლეობაზე სარეალიზაციო სახალხო მოხმარების საქონლის ნუსხიდან (სსრ კავშირის მინისტრთა კაბინეტის 1991 წლის 19 მარტის №105 დადგენილების №2 დანართი) ღვინოები (მათ შორის შამპანური), ორდინარული კონიაკები, ლიქიორ-არყის ნაწარმი და საპარფიუმერიო საქონელი.

დამატებით იქნეს შეტანილი სახელშეკრულებო (თავისუფალი) ფასებით სარეალიზაციო საქონლის ნუსხაში (სსრ კავშირის მინისტრთა კაბინეტის 1991 წლის 19 მარტის №105 დადგენილების №3 დანართი) საფარდე ტილოს ნაწარმი, ეროვნული ტანსაცმელი, ტყავ-ქურქის ნაწარმი, უჟანგავი ფოლადისაგან დამზადებული დანის ნაკეთობანი და სუფრის მოწყობილობა, მუშამბა, რეზინ-ტექნიკური ნაწარმი, ქეჩა და ქეჩის ნაწარმი, საპარფიუმერიო-კოსმეტიკური ნაწარმი (გარდა კბილის პასტისა და საბავშვო ნაწარმისა), აგრეთვე მაგრად შებოლილი და ნახევრად შებოლილი ძეხვეული, შაშხეული, თევზი და თევზის პროდუქტები, საკვები კონცენტრატები, სუნელები და საკმაზ-სანელებლები.

6. დაწესდეს 1991 წლის 2 აპრილიდან საქართველოს რესპუბლიკის ფარგლებს გარეთ მდებარე ღვინის ქარხნებისათვის გასაცემი ღვინომასალების ფასები მათში ბრუნვის გადასახადის გათვალისწინებით № 5 დანართის თანახმად.

7. საქართველოს რესპუბლიკის ეკონომიკის სამინისტრომ:

- დაამუშაოს და გამოსცეს სათანადო პრეისკურანტები; დაამტკიცოს და ყველა დაინტერესებულ საწარმოსა და ორგანიზაციამდე დაიყვანოს რეგულირებადი ფასების ზღვრული დონეები, ან მათი ცვლილებათა სიდიდე საქონლის საპრეისკურანტო ფასების მიმართ;

- საქართველოს რესპუბლიკის ვაჭრობის სამინისტროსა და ცეკავშირის გამგეობასთან ერთად დაამუშაოს და დაამტკიცოს მისი კომპეტენციის ფარგლებში სახალხო მოხმარების საქონელზე სავაჭრო დათმობები, საჭიროების შემთხვევაში წარუდგინოს რესპუბლიკის მთავრობის იმ რაიონების, ორგანიზაციებისა და საწარმოების დაზუსტებული სიები, რომლებსაც მიეცემათ გაზრდილი სავაჭრო დათმობები საქონლის სახელმწიფო საცალო ფასებით მიწოდების დროს, აგრეთვე საზოგადოებრივი კვებისათვის დაწესებული ახალი ფასნამატების პროექტები საბითუმო და საცალო ფასებისა და ტარიფების, სოციალური დაზღვევის ანარიცხებისა და სავაჭრო დათმობების ზრდასთან დაკავშირებით.

- საქართველოს რესპუბლიკის ვაჭრობის სამინისტროსთან ერთად მოამზადოს და დაიყვანოს ყველა დაინტერესებულ უწყებასა და ორგანიზაციამდე სათანადო მითითებანი.

8. საქართველოს რესპუბლიკის ეკონომიკის სამინისტრომ, ფინანსთა სამინისტრომ, აფხაზეთისა და აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკების მინისტრთა საბჭოებმა, ადგილობრივი მმართველობის ორგანოებმა, რესპუბლიკის სამინისტროებმა და უწყებებმა:

- უზრუნველყონ ახალი საცალო ფასებისა და ტარიფების დაყვანა ყველა დაინტერესებულ საწარმომდე და ორგანიზაციამდე.

- გააძლიერონ ფასწარმოქმნის დადგენილი წესის შესრულების კონტროლი, დროულად გააუქმონ ის ფასები, რომელთა ფორმირებაც ხდება მოქმედი კანონდებლობის დარღვევით, უზრუნველყონ ეკონომიკური სანქციების გამოყენება, ფასების სახელმწიფო დისციპლინის დამრღვევი საწარმოებისა და ორგანიზაციების მიმართ.

9. დაევალოს საქართველოს რესპუბლიკის ვაჭრობის სამინისტროს ცეკავშირის გამგეობას, სავაჭრო და საბითუმო გამსაღებელი ორგანიზაციების მქონე საქართველოს რესპუბლიკის სამინისტროებსა და უწყებებს, საქართველოს ტერიტორიაზე განლაგებულ საკავშირო დაქვემდებარების სავაჭრო ორგანიზაციებს უზრუნველყონ ახალი საცალო ფასების მოქმედებაში შეყვანის თარიღისათვის საქონლის აფასება არსებული წესის დაცვით და ამ აფასებით მიღებული თანხის ჩარიცხვა რესპუბლიკურ ბიუჯეტში.

10. დაევალოთ საქართველოს რესპუბლიკის სამინისტროებს, უწყებებს, აფხაზეთისა და აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკების მინისტრთა საბჭოებს, ადგილობრივი მმართველობის ორგანოებს, საწარმოთა, გაერთიანებათა, ორგანიზაციათა და დაწესებულებათა ხელმძღვანელებს უზრუნველყონ აპრილისათვის წინმსწრები საკომპენსაციო თანხის გაცემა სსრ კავშირის მინისტრთა კაბინეტის 1991 წლის 19 მარტის № 105 დადგენილების შესაბამისად ამ დადგენილების გამოქვეყნებიდან ორი კვირის ვადაში, შესაბამისი ბიუჯეტებისა და საკუთარი სახსრების ხარჯზე, რაც შემდგომ ანაზღაურებული იქნება დადგენილი წესით.

საქართველოს რესპუბლიკის ბანკების დაწესებულებებმა საჭიროების შემთხვევაში საწარმოთა, გაერთიანებათა, ორგანიზაციათა და დაწესებულებათა მოთხოვნის საფუძველზე უზრუნველყონ მათთვის მოკლევადიანი სესხის გამოყოფა აპრილისათვის წინმსწრები საკომპენსაციო თანხის გასაცემად.

11. საქართველოს რესპუბლიკის ფინანსთა სამინისტრომ და საქართველოს რესპუბლიკის შრომის, სოციალური დაცვისა და დემოგრაფიის სამინისტრომ დაუყოვნებლივ დაუგზავნონ მითითებანი საქართველოს რესპუბლიკის სამინისტროებს, უწყებებს, აფხაზეთისა და აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკების მინისტრთა საბჭოებს, ადგილობრივი ხელისუფლების მმართველობის ორგანოებს საცალო ფასების გადიდებასთან დაკავშირებით მოსახლეობისათვის ფულადი კომპენსაციის გაცემის წესის შესახებ.

12. საქართველოს რესპუბლიკის ფინანსთა სამინისტრომ წარმოადგინოს წინადადება ამ დადგენილებასთან დაკავშირებით საქართველოს რესპუბლიკის 1991 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შემოსავლებისა და გასავლის დაზუსტებისა და „საქართველოს რესპუბლიკის 1991 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ“ საქართველოს რესპუბლიკის კანონში ცვლილებებისა და დამატებების შეტანის შესახებ.

საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარე
თ. სიგუა

საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის
სახელმწიფო კანცელარიის მმართველი
გ. ბერიძე

დადგენილება : საცალო ფასების რეფორმისა და მოსახლეობის სოციალური დაცვის შესახებ // რესპუბლიკა. - 1991. - 9 აპრილი. - № 13/46. - 6 გვ.

ძვირფასო თანამემამულენო, საქართველოს სისხლით ნაწერ ისტორიაში დღეს კიდევ ერთი ბრწყინვალე ფურცელი ჩაიწერა, 1991 წლის 9 აპრილი საქართველოს თავისუფლების აღდგენის დღედ დარჩება ჩვენს ნაწვალებ ისტორიაში. მე მინდა ჩვენს ერს მივულოცო ეს ბრწყინვალე დღე. ნიშანდობლივია, რომ ეს შესანიშნავი აქტი 9 აპრილს შედგა. ორი წლის წინ სწორედ ამ დღეს, ამ მოედანზე დაიღვარა ქართველ მამულიშვილთა უმანკო სისხლი. იმ სისხლით არის დაწერილი დღევანდელი ისტორია ჩვენი.

თბილისი, 1991 წლის 9 აპრილი / სიგუა თ. // სამშობლო. - 1991. - 7-8 აპრილი. - № 7-8 (780-781). - 15 გვ.

ჩვენ გავიმარჯვებთ / სიგუა თ. // რესპუბლიკა. - 1991. - 16 აპრილი. - № 14 (47). - 9 გვ.

ტელეჟურნალისტ მერაბ ბერაძის ინტერვიუში, რომელიც საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარეს თენგიზ სიგუას ჩამოართვა, აღძრულია ჩვენი რესპუბლიკის ეკონომიკისათვის აქტუალური საკითხები. გთავაზობთ ინტერვიუს სტენოგრამას.

მ. ბ. - იქნებ, ეს არც იყოს ზუსტი შედარება, მაგრამ ბევრი მიზეზის გამო, ვფიქრობ, რომ ჩვენი ეკონომიკა იმ ავადმყოფ ძუძუმწოვარა ბავშვს ჰგავს, რომელსაც ჯერ უნდა უმკურნალოთ, შემდეგ კი სიარული ასწავლოთ.

თ. ს. - დიახ, ვითარება სწორედ რომ ასეთია. უკანასკნელი წლების მანძილზე საბჭოთა ეკონომიკა, რომელიც 70 წლის განმავლობაში გეგმიან ცენტრალიზებულ სისტემას ეფუძნებოდა, მწვავე კრიზისს განიცდის. ჩვენც, როგორც ამ სისტემაში შემავალს, რა თქმა უნდა, გადმოგვედო ეს სენი. ამიტომ 28 ოქტომბრის არჩევნების შემდეგ, როცა დემოკრატიულმა ძალებმა გაიმარჯვეს, დღის წესრიგში პირველად დადგა სწორედ უაღრესად შემჭიდროებულ ვადებში არსებული სისტემის დემონტაჟისა და ახალი ეკონომიკური სისტემის მშენებლობის საკითხი. ვფიქრობ, ჩვენი თანამოქალაქენი შენიშნავდნენ, რომ პირველსავე პერიოდში დაიწყო რესპუბლიკებთან პირდაპირი ხელშეკრულებების გაფორმება. ეს იყო პირველი ნაბიჯი. პირდაპირი ხელშეკრულებები გავაფორმეთ ესტონეთთან, უკრაინასთან, აზერბაიჯანთან, უზბეკეთთან, მოლდოვასთან. და ეს პროცესი გრძელდება. დღევანდელმა დღემ დაგავრწმუნა, რომ ეს სწორი ნაბიჯია იმიტომ, რომ ცენტრიდან რესპუბლიკა ფაქტობრივად აღარ მარაგდება. მაგალითად, იანვარ-თებერვლის განმავლობაში პრაქტიკულად არ მიგვიღია საკვები ხორბალი, საფურაჟე ნედლეული, მედიკამენტები. არ მიგვიღია რძის ნაწარმი, მათ შორის კარაქი. რესპუბლიკებთან დადებული ხელშეკრულებები კი ფაქტობრივად მუშაობენ და სწორედ ისინი დაგვეხმარნენ გადაგვეტანა წლევანდელი ზამთრის კრიზისი, მეორე მხრივ, ჩვენ უკვე უფრო აქტიურად უნდა დავიწყოთ ახალი ალტერნატიული ბაზრის ძებნა. ამ მხრივ უკანასკნელი ორი-სამი წლის მანძილზე მეტად დიდი მუშაობა გავწიეთ. ვაფორმებთ ხელშეკრულებებს ევროპის, აზიისა და აფრიკის მთელ რიგ ქვეყნებთან. უკვე დადებული გვაქვს წინასწარი შეთანხმებანი, რათა გერმანიიდან და კენიიდან მივიღოთ კვების პროდუქტები. ამჟამად ვაფორმებთ ხელშეკრულებას იტალიელებთან, რომელიც ითვალისწინებს ამ ქვეყნის ფირმების აქტიურ მონაწილეობას ჩვენი საავტომობილო გზების მშენებლობაში, აეროპორტებისა და საზღვაო ნავსადგურების გაფართოებისა და რეკონსტრუქციის სამუშაოთა განხორციელებაში. დღის წესრიგშია ჩვენი სოფლის მეურნეობის სრული მოდერნიზაციის, სოფლის მეურნეობის პროდუქციის გადამმუშავებელი ახალი ავტომატური ხაზების შეძენისა და დამონტაჟების საკითხები. შემდეგ საჭირო იქნება უფრო ფართოდ მოვიზიდოთ დასავლეთის კაპიტალი ჩვენი ეკონომიკის ჩამოყალიბებისათვის.

მ. ბ. - ბატონო თენგიზ, კვლავ შევეხები ბაზარს, ჩვენი წუხილის საკითხს. ამას წინათ ერთმა მეცნიერმა თანამშრომელმა მითხრა: „როცა დილით ცოლი მეტყვის ხოლმე ბაზარში წადიო, თავი ოტელო მგონია და მზად ვარ დავახრჩოო...“ ასე რომ, კვლავ შევეხები ჩვენი წუხილის საგანს, ჩვენს გაძვირებულ ფასებს, ბაზარს, პროდუქტების მუდმივ დეფიციტს...

თ. ს. - თავიდანვე ვთქვი, საქმე ის არის, რომ ჯერჯერობით ვერ მოვახერხეთ ჩვენი რესპუბლიკის ეკონომიკური საზღვრების დაცვა. ჯერჯერობით არა გვაქვს საკუთარი საბაჟოები, თუმცა ახლა აქტიურად მუშავდება კანონპროექტი ქართული საბაჟოს შექმნის შესახებ. ეს თავისთავად დაკავშირებულია დიდ ხარჯებთან, ამჟამად ჩვენ საბაჟოები გვაქვს მხოლოდ ბათუმში, ფოთსა და თბილისში. უნდა შევქმნათ საბაჟოების ფართო ქსელი, უნდა გადავკეტოთ ყველა გზა, როგორც საავტომობილო, ისე სარკინიგზო, საავიაციო, საზღვაო გზები. ვფიქრობ, რომ მიმდინარე წლის დამლევისათვის ეს სამუშაო ძირითადად შესრულდება და შევძლებთ დავიცვათ ჩვენი ეკონომიკური საზღვრები. მაშინ უკვე დამოკიდებული აღარ ვიქნებით საერთო-საკავშირო ბაზარზე.

რაც შეეხება ფასების ზრდას, განა შეგვეძლო ჩვენ, მხედველობაში მაქვს რესპუბლიკა, არ გადაგვედგა ეს ნაბიჯი? რა თქმა უნდა, არ შეგვეძლო. რა შეიძლებოდა მომხდარიყო? ის, რომ თუ ძველ ფასებს დავტოვებდით, ჩვენი ბაზარი ორ-სამ დღეში მთლიანად დაცარიელდებოდა. მეზობელი რესპუბლიკების მოსახლეობა, რადგან, ვიმეორებ, ჯერჯერობით არ შეგვიძლია საკუთარი ეკონომიკური საზღვრების დაცვა, მოაწყდებოდა ჩვენს ბაზრებს და გააჩანაგებდა მათ. ამიტომ იძულებული ვიყავით გადავსულიყავით გაზრდილ ფასებზე საერთო-საკავშირო დადგენილების შესაბამისად, უნდა ვაღიაროთ, რომ ჯერჯერობით მეტად მძიმე პირობებში ვართ იმიტომ, რომ ისეთი ძირითადი სასურსათო პროდუქტების მიხედვით, როგორიცაა საკვები და საფურაჟე მარცვლეული, დოტაციას ვიღებთ. ყოველწლიურად რესპუბლიკაში შემოგვაქვს 1.800.000 ტონა. გარდა ამისა, რესპუბლიკის ფარგლებს გარეთ ვყიდულობთ 260 ათას ტონა შაქარს, რძეზე გაანგარიშებით 1.000.040 ტონა რძის პროდუქტებს, 80 ათას ტონა ხორცს, აგრეთვე სხვა პროდუქტებს.

მ. ბ. - გუშინ ხორცზე ვლაპარაკობდით. რა არის აქ დამაიმედებელი?

თ. ს. - საქმე ასეა, გავაფორმეთ ხელშეკრულებები გერმანიის ფედერაციულ რესპუბლიკასთან და კენიასთან ხორცისა და კარაქის მოწოდების შესახებ. კენიაში უკვე გაემგზავრა ორი სარეფრიჯერატორო გემი, რათა ხორცისა და კარაქის პირველი პარტიები ჩამოიტანონ.

მ. ბ. - როდის ელით მათ ჩამოსვლას?

თ. ს. - 20 აპრილის შემდეგ ველით ამ პროდუქტების შემოტანას ფოთში, რაც მნიშვნელოვნად შეამსუბუქებს იმ დაძაბულ ვითარებას, ჩვენს საშინაო ბაზარზე რომ შეიქმნა ამ პროდუქტებთან დაკავშირებით.

მ. ბ. - რამდენს მივიღებთ?

თ. ს. - კენიასთან ხელმოწერილი ხელშეკრულების თანახმად, რესპუბლიკაში სულ უნდა შემოვიდეს 33 ათასი ტონა ხორცი და 22500 ტონა კარაქი. ეს მეტად არსებითი ფაქტია და იმედი გვაქვს, რომ უკვე მაისიდან შესაძლებლობა გვექნება დავაკმაყოფილოთ მოსახლეობის მოთხოვნილება კვების ამ ძირითად პროდუქტებზე.

მ. ბ. - ისევ ტალონები გვექნება, ბატონო თენგიზ?

თ. ს. - დიახ, როგორც ჩანს, პირველ ხანებში იძულებული ვიქნებით ვითარება ტალონებით მოვაწესრიგოთ. მოგეხსენებათ, რომ მთელი გასული 1990 წლის განმავლობაში მხოლოდ ერთხელ, სულ თვეში ერთხელ, გაიყიდა ხორცი ტალონებით, წელს კი ჩვენი არ გაგვიცია. მაგრამ, აი, მაისიდან მოყოლებული, უკვე გვექნება ასეთი შესაძლებლობა.

მ. ბ. - სამართლიანი განაწილების პრინციპით?

თ. ს. - უთუოდ, გარდა ამისა, ახლა ვაფორმებთ, უფრო სწორად უკვე გავაფორმეთ, როგორც ვთქვი, ხელშეკრულება გერმანიის ფედერაციულ რესპუბლიკასთან ძირითადი საკვები პროდუქტების - კარაქის, მშრალი რძისა და ხორცის მოწოდების შესახებ.

მ. ბ. - ბელგიაზეც იყო ლაპარაკი...

თ. ს. - ბელგიასთან მიმდინარეობს მოლაპარაკება კარაქისა და მშრალი რძის შესყიდვის შესახებ. მაგრამ, თუ პერსპექტივაზე ვიფიქრებთ, მიმაჩნია, რომ პრინციპულად ეს არასწორი გზაა. ჩვენ უნდა შევიძინოთ თანამედროვე ავტომატური ხაზები და დანადგარები, ჩვენსავე რესპუბლიკაში უნდა შევქმნათ ამ პროდუქციის წარმოების გაფართოების ბაზა. ახლახან მოლაპარაკება გვქონდა მალტის ორდენის წარმომადგენლებთან, ეს არის მსოფლიოში უძველესი საქველმოქმედო კომერციული ფირმა, მისი ხელშეწყობით ვაპირებთ დასავლეთის ბანკებში ავიღოთ ფრიად სოლიდური კრედიტი და მის საფუძველზე შევქმნათ რესპუბლიკის ინდუსტრიული ბაზა და უწინარეს ყოვლისა - სოფლის მეურნეობის პროდუქციის გადამუშავების ბაზა სოფლის მეურნეობის მექანიზაციისა და ენერგოაღჭურვილობის გადიდების თვალსაზრისით. ბევრს ვერაფერს მივაღწევთ, თუ ყოველწლიურად რესპუბლიკაში შემოვიტანთ კვების ძირითად პროდუქტებს აღნიშნული მოცულობით. თავადვე უნდა შევქმნათ კვების პროდუქტების ასეთი ბაზა, რათა მინიმუმამდე შევამციროთ მათი შემოტანა რესპუბლიკის გარედან და წარმოებული პროდუქციის რეალიზაციის ხარჯზე შევიძინოთ თანამედროვე მოწყობილობა.

მ. ბ. - ბატონო თენგიზ, თქვენგან გავიგე და ეს მაბედვინებს ესოდენ ვრცელი აუდიტორიის წინაშე ახლა განვაცხადო შემდეგი: როგორც კი საზღვარგარეთიდან დიდი მოცულობით შემოვა ხორცის მარაგი, იგი 12 მანეთის ნაცვლად გაცილებით უფრო იაფად გაიყიდება. მაგრამ დღეს ვდგავართ რამდენადმე უცნაური ფაქტის წინაშე - ხორცის გაყიდვის საკავშირო მაჩვენებლი 9 მანეთი იქნება. ჩვენში კი 12 მანეთი. როგორ ახსნით ამას?

თ. ს. - დიახ, ერთი შეხედვით ისე ჩანს, თითქოს ჩვენს მოსახლეობას ხორცს გაცილებით ძვირად მივყიდით, ვიდრე ქვეყნის სხვა რესპუბლიკებში იყიდება, მაგრამ აქ სულ სხვა მიზანს ვითვალისწინებთ, რომელიც მინდა ერთხელ კიდევ განვმარტო. საქმე ის არის, რომ რა ფასიც უნდა დავადოთ დღეს ხორცს, იგი ფაქტობრივად არ არის. მაღაზიებში ხორცი არ ჩანს, იგი მხოლოდ ბაზრებში იყიდება და საკმაოდ ძვირადაც. სპეციალურად ვთხოვე დღეს დილით ჩვენს თანამშრომლებს, რომლებმაც მითხრეს, ბაზარში ხორცი უკვე 35 მანეთი ღირსო.

ახლა იმას გეტყვით, თუ რა იდეაა ჩადებული იმაში, რომ ხორცს 12 მანეთად ვაფასებთ, საბაზრო ეკონომიკის კანონებიდან გამომდინარე, იქ, სადაც პროდუქცია ძვირია, ხდება მისი მოდინება. ამიტომ ველით, რომ უახლოეს ხანში მანამდე, სანამ ხორცს საზღვარგარეთიდან შემოვიტანთ, ჩვენი ბაზრები ხორცს ქვეყნის სხვა რეგიონებიდან მიიღებენ.

მ. ბ. - ამის იმედი უნდა გვქონდეს?

თ. ს. - ეს საბაზრო ეკონომიკის მარტივი კანონია: სადაც დიდია ფასები, იმ ბაზარზე მიდის კიდეც პროდუქტები. სწორედ ამის ხარჯზე გვინდა დავწიოთ ხორცის ფასი, რათა იგი ღირდეს არა 35 მანეთი, არამედ დაახლოებით 20-25 მანეთი. მერე კი, როცა საზღვარგარეთ ხორცს შევისყიდით, რ თქმა უნდა, ეს ფასი შემცირდება. მოსახლეობას ხორცს მივყიდით ტალონებით. ალბათ, მაქსიმუმ 7-8 მანეთად, ამავე ფასად შევა იგი საბიუჯეტო ორგანიზაციებში - სკოლებში, საავადმყოფოებში, საბავშვო ბაღებსა და ა.შ.

მ. ბ. - რძეზე რაღას იტყვით?

თ. ს. - ასეთივე ვითარებაა რძესთან დაკავშირებითაც, მაგრამ მოსახლეობას რძის პროდუქტების სრულ კომპენსაციას მივცემთ.

მ. ბ. - ბატონო თენგიზ, არის თუ არა იმის გარანტია, რომ შემდგომ წლებშიც მომარაგდება მოსახლეობა ხორცით?

თ. ს. - რა თქმა უნდა, როგორც უკვე ვთქვი, ჩვენი პირველი პროგრამაა მაქსიმალურად უზრუნველვყოთ მოსახელობა სასურსათო პროდუქტებით. ამ პროგრამის ფარგლებში, გარდა იმისა, რაზეც უკვე ვილაპარაკე, ფორმდება ხელშეკრულება საზღვარგარეთ, კერძოდ ამერიკის შეერთებულ შტატებში დიდძალი ბრინჯის შესყიდვის შესახებ. გარდა ამისა, მოლაპარაკება გვაქვს ევროპის მთელ რიგ ქვეყნებთან მშრალი რძის შესყიდვის შეახებ. თუმცა დღეისათვის მისი მარაგი საკმარისად გვაქვს მაგრამ, ამან არ უნდა დაგვაიმედოს იმიტომ, რომ, როგორც უკვე ვთვქი, ცენტრი, თანდათანობით შეწყვეტს ჩვენს მომარაგებას და ის ხელშეკრულება, რომელიც ცენტრთან გვაქვს დადებული, ფაქტობრივად არ შესრულდება, მომავალში, როგორც ჩანს, მოწოდება საერთოდ შეწყდება. ამიტომ ძირითადად ორიენტაცია უნდა ავიღოთ ახალ ალტერნატიულ ბაზრებზე და ესენი იქნება ევროპის ქვეყნები, ახლო აღმოსავლეთისა და აფრიკის სახელმწიფოები. ამ პრობლემის გადაწყვეტას, რა თქმა უნდა, დრო სჭირდება. ამიტომ ვთხოვ ჩვენს მოსახლეობას, რომელსაც მინდა დიდი მადლობა გადავუხადო იმისათვის, რომ ცივი და შიმშილიანი ზამთრის მიუხედავად, მინისტრთა საბჭოში არ შემოსულა არც ერთი საჩივარი. მართალი რომ გითხრათ, ამის თაობაზე ადამიანთა მწვავე რეაქციას ველოდი. მას შემდეგ, რაც ენერგეტიკულ კრიზისში აღმოვჩნდით, უკვე დარწმუნებული არ ვიყავი, რომ მოსახლეობა ასეთი მოთმინებით გადაიტანდა წლევანდელ ცივ ზამთარს. უზენაესი საბჭოსა და მთავრობის სახელით დიდ მადლობას მოვახსენებ მთელ ჩვენს მოსახლეობას მხარდაჭერისათვის, რადგან, ერთხელ კიდევ ვიმეორებ, წლევანდელი რთული ზამთრის დიდი სიძნელეების მიუხედავად, მინისტრთა საბჭოში არც ერთი საჩივარი არ მოსულა. ამიტომ ჩვენ, რა თქმა უნდა, გვიათკეცებს ენერგიას ის ფაქტი, რომ რესპუბლიკის მოსახლეობა ჩვენთან ერთად არის, მაგრამ ეს სულაც არ ნიშნავს, რომ მომავალ და მომდევნო წლებშიც ადამიანებს ასეთ მდგომარეობაში ვამყოფებთ. ყველაფერს ვიღონებთ, ყველა ზომას მივიღებთ, რათა 1991 წლის შემოდგომიდან, 1992 წელს, მნიშვნელოვნად შევუმსუბუქოთ ჩვენს მოსახლეობას ეკონომიკური მდგომარეობა. და ეს ასეც იქნება. ახლა მთავარი პირობაა, სოფლის მეურნეობამ არ დაგვაღალატოს. იყო ამის საშიშროება. ჩვენამდე მოდიოდა ხმები, გლეხობა ფაქტობრივად არ მუშაობსო, მაგრამ ახლახან გავმართეთ გამსვლელი თათბირები თელავში - მთელი აღმოსავლეთი ზონისათვის, ბათუმში - დასავლეთ ზონისათვის. პირადად მე ვერტმფრენით შემოვუფრინე აღმოსავლეთ საქართველოს მთელ რიგ რეგიონებს, კერძოდ კახეთს, და, მართალი რომ გითხრათ, კმაყოფილი დავრჩი: ვენახები მოვლილია, ერთი მტკაველი მიწაც კი არ დარჩენილა დაუმუშავებელი, გლეხები თესლით უზრუნველყოფილი არიან, ამიტომ ველი, რომ 1991 წლის მოსავალი, თუკი, რა თქმა უნდა, კლიმატური პირობებიც ხელს შეგვიწყობს, ნორმალური იქნება. ეს შექმნის იმის ბაზისს, რომ 1992 წლიდან შევძლოთ იმ კატასტროფული შემცირების შეჩერება, რომელიც ჩვენი სოფლის მეურნეობაში შეიმჩნეოდა უკანასკნელი წლების მანძილზე. 1992 წლის დამლევიდან კი მივაღწიოთ კიდეც სოფლის მეურნეობის პროდუქციის მატებას. ერთხელ კიდევ მადლობას ვუხდი საქართველოს მოსახლეობას მხარდაჭერისათვის, რომელსაც მუდამ ვგრძნობდით.

მ. ბ. - ბატონო თენგიზ, ხომ არ გექმნებათ შთაბეჭდილება, როცა საქმე ეხებოდა საქართველოს, რატომღაც გვრცხვენოდა იმის აღირებისა, რომ იგი აგრარული მიმართულების ქვეყანა უნდა ყოფილიყო?

თ. ს. - არავითარ შემთხვევაში. ჩვენ, უწინარეს ყოვლისა, სწორედ რომ აგრარული ქვეყანა ვართ, ჩვენი სოფლის მეურნეობის პროდუქციას წამყვანი ადგილი უკავია რესპუბლიკის საერთო ბალანსში. ამასთან, კვების მრეწველობის პროდუქცია - სწორედ ის ბაზაა, რომელმაც უახლოეს პერიოდში შესაბამის ეკონომიკურ დონეზე უნდა აგვიყვანოს. თუ ამას ვერ მოვახერხებთ, მდგომარეობა არ გაუმჯობესდება. ამიტომაც ძირითადად ის დასავლეთის ინვესტიციები, რომლებსაც მოვიზიდავთ, უწინარეს ყოვლისა, მოხმარდება ამ მიმართულებას. რაც შეეხება მეორე მიმართულებას, იმის მომხრე არ ვარ, რომ ჩვენში ვითარდებოდეს მძლავრი ინდუსტრიული ქარხნები, ლითონტევადი წარმოება. ეს სწორი გზა არ არის.

მ. ბ. - იმის მიუხედავად, რომ თქვენ მეტალურგი ბრძანდებით?

თ. ს. - დიახ, რა თქმა უნდა. ისეთი ქვეყნისათვის, როგორიც საქართველოა, ძირითადად გვინდა განვავითაროთ ზუსტი მანქანათმშენებლობა, ხელსაწყოთმშენებლობა. ამის ბაზა ჩვენში არის, გვყავს საკმაოდ კვალიფიციური კადრები, მაღალია მეცნიერული დონეც. ამის დასამტკიცებლად მოვიყვან დარიშხანის წარმოების განვითარების კონკრეტულ მაგალითს. ჩვენ დარიშხანის საკმაოდ მდიდარი საბადოები გვაქვს და მათი სწორი გამოყენება უნდა იყოს რესპუბლიკაში მეცნიერებატევადი ელექტრონიკისა და ოპტოელექტრონიკის წარმოების განვითარების ერთ-ერთი ძირითადი პირობა.

ეს და სხვა საბადოები წმინდა ვალუტაა. ღმერთმა არ მოგვაკლოს ასეთი სიმდიდრე. მისი გამოყენება ხელს შეუწყობს ჩვენი მომავალი ზუსტი მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების განვითარებას.

მ. ბ. - ბატონო თენგიზ, გვინდა თუ არ გვინდა, ამ კითხვას ვერსად გავექცევით - რესპუბლიკას დღეს ძალიან სჭირდება ვალუტა. დღევანდელი საუბრიდან დამაინტერესა იმ 900 ათასმა დოლარმა, რომელიც რესპუბლიკამ შეიძლება მიიღოს სანტექნიკური მოწყობილობის ქარხანაში პროდუქციის ერთობლივი წარმოების ხარჯზე.

თ. ს. - ერთობლივ საწარმოთა შექმნა უფრო იმის პერსპექტიული გზაა, რომ შევძლოთ უაღრესად შემჭიდროებულ ვადებში ჩვენთან დავნერგოთ მაღალი ტექნოლოგია. იტალიის ფირმასთან შეხვედრა ამის სწორედ ერთ-ერთი მაგალითია. ცნობილია, რომ სანტექნიკური ნაწარმის ხარისხის დონე როგორც მთლიანად კავშირში, ისე ჩვენში, მეტად მდარეა. ამიტომ ესოდენ მაღალი ტექნოლოგიის დანერგვა და ერთობლივი სანტექნიკური აპარატურის შექმნა საჭიროა ჩვენთვისაც, აგრეთვე პერსპექტიულია საგარეო ბაზარზე მისი რეალიზაციის თვალსზრისითაც. იტალიის ფირმის მიერ წარმოდგენილი პროექტი დონით შეესაბამება მსოფლიო ბაზრის თანამედროვე მოთხოვნებს და, ეჭვი არ მეპარება, რომ მისი რეალიზაცია რესპუბლიკისათვის ფრიად ხელსაყრელი საქმე იქნება.

მ. ბ. - ვფიქრობ, იტალიის სანტექნიკას წყალი არ გაუვა?

თ. ს. - იტალიურ სანტექნიკას წყალი არ უნდა გაუვიდეს. სხვათა შორის წყლის შესახებ. მთელ მსოფლიოში ყაირათიანად ხარჯავენ წყალს. უნდა გავუფრთხილდეთ ამ სიმდიდრეს. უახლოეს ხანში წყალი, მხედველობაში მაქვს სასმელი, წყაროს წყალი და არა მინერალური, უდიდესი დეფიციტი იქნება. მსოფლიოს მთელ რიგ რეგიონებში, მაგალითად, ახლო აღმოსავლეთში, აზიაში, ინდუსტრიულად ისეთ განვითარებულ ქვეყნებში, როგორიც იაპონიაა, ეს უმწვავესი პრობლემაა. თავად უფალმა გვიწყალობა ეს სიმდიდრე, ამიტომაც ყაირათიანად უნდა ვეკიდებოდეთ მას. უკვე გვაქვს მთელი რიგი ფირმების განაცხადები, სასმელი წყლის ჩამოსხმისა და რესპუბლიკის ფარგლებს გარეთ მისი რეალიზაციის შესახებ. უახლოეს პერიოდში ლიტრი წყალი იმდენივე ეღირება, რამდენიც ლიტრი ნავთობი. პერსპექტივაში იგი უაღრესად რაციონალურად უნდა ვხარჯოთ.

მ. ბ. - ბატონო თენგიზ, პრაქტიკულად როდის დავინახავთ ყოველივე ამის შედეგებს?

თ. ს. - ყოველივე ამის შედეგები, უფრო ზუსტად - პირველი შედეგები თავს იჩენენ მიმდინარე წლის დამლევისათვის. ნუ ვიქნებით ზედმეტად ოპტიმისტები. არ მინდა დავაიმედო ადამიანები და ვამტკიცო, რომ ამ ოთხ წელიწადში, ჩვენი ეკონომიკური პოტენციალის თანახმად, მივაღწევთ ევროპული ქვეყნების საშუალო დონეს. არა, ეს არ მოხდება. ჩვენ თანდათანობით უნდა განვლოთ ყველა ის ეტაპი, რომლებიც ევროპის ქვეყნებმა გაიარეს საბაზრო ეკონომიკაზე გადასვლის დროს. ჩემი ვარაუდით, ჩემს პირად აზრს მოგახსენებთ, დაგვჭირდება სამი-ოთხი წელიწადი, რათა მოვახდინოთ ეკონომიკის არსებული სისტემის დემონტაჟი და გადავიდეთ ახალ ეკონომიკურ საფუძვლებზე, შემდეგ თანდათანობით ამაღლდება რესპუბლიკის ეკონომიკის დონე. ვფიქრობ, რომ საშუალო ევროპული ქვეყნის დონის მიღწევისათვის სულ ცოტა ხუთი-შვიდი წელი დაგვჭირდება.

მ. ბ. - ბატონო თენგიზ, საქართველო ძნელ გზას დაადგა, და მოდით, იმედი ვიქონიოთ, რომ ხვალ და ზეგ მზიანი ამინდი გველის.

თ. ს. - უდავოდ, ოპტიმისტები უნდა ვიყოთ. ამის საფუძველი გვაქვს. ღმერთმა გვიბოძა, მართალია პატარა, მაგრამ საკმაოდ ნაყოფიერი მიწა, კლიმატური პირობები - შესანიშნავი წყლით, წყლის მარაგით მდიდარი მიწა. ღმერთმა მოგვამადლა ყველაფერი ეს და ახლა საჭიროა, რომ შრომისმოყვარე ერად ჩამოვყალიბდეთ. - აი ჯერჯერობით, ეს უბედურება გვჭირს. გადაგვაჩვიეს გარჯას, მთელი სამოცდაათი წლის მანძილზე ნორმალურად არ ვმუშაობდით.

მ. ბ. - მაგრამ, ბატონო თენგიზ, ვარძია, იყალთო, ნიკორწმინდა, ალავერდი კრემლის დაუხმარებლად ავაშენეთ...

თ. ს. - ეს გენები რომ არ გვქონდეს, მაშასადამე, მომავალიც არ გვექნებოდა. სწორედ რომ ქართველის გენშია ფესვგამჯდარი შრომა. მას უნდა ჰქონდეს ნორმალური ეკონომიკური პირობები. ამ შრომისათვის და როცა ზემოთ ოთხი-ხუთი წელი დავასახელე, სწორედ ეს დრო გვჭირდება იმისათვის, რომ ავაღორძინოთ შრომის სიყვარული, შრომის სიყვარულის რეალურ პირობებს კი ქმნის საბაზრო ეკონომიკაზე გადასვლა. კარგად ვიცით, შრომის ანაზღაურება ჩვენში უმდაბლეს დონეზე იყო. ესე იგი მუშაკი არ იყო დაინტერესებული ნორმალური მუშაობით. ერთობლივი საწარმოების შექმნას, წმინდა კომერციული გარდა, აქვს ზნეობრივი ასპექტებიც. როცა ჩვენი წარმოების მუშაკები კონტაქტებს დაამაყარებენ საწარმოებთან, - გერმანიის, იტალიის, იაპონიის ან თანამედროვე ცხოვრების პირობების მქონე სხვა ქვეყნების საწარმოებთან, ვფიქრობ, ამაღლდება ჩვენი შრომის კულტურის დონეც. ესე იგი ჩვენი უპირველესი მიზანი უნდა იყოს სპეციალისტთა აღზრდა და შრომის კულტურის ამაღლება. არადა, ქართველი რომ ამას შეძლებს თავისი ბუნებრივი ნიჭის წყალობით, ეჭვი არ მეპარება.

მ. ბ. - ერთხელ კიდევ ნება მიბოძეთ, მადლობა მოგახსენოთ, ბატონო თენგიზ, კეთილი იმედებით გეთხოვებით.

ინტერვიუ : „ოპტიმიზმის საფუძველი გვაქვს“ / სიგუა თ. , [ჩაიწერა მერაბ ბერაძემ] // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1991. - 17 აპრილი. - № 74 (94). - 1 გვ.

ინტერვიუ : „ოპტიმიზმის საფუძველი გვაქვს“ / სიგუა თ., [ჩაიწერა მერაბ ბერაძემ] // რესპუბლიკა. - 1991. - 16 აპრილი. - № 14 (47). - 5, 6 გვ.

ინტერვიუ : „ოპტიმიზმის საფუძველი გვაქვს“ / სიგუა თ. , [ჩაიწერა მერაბ ბერაძემ] // აფხაზეთის ხმა. - 1991. - 19 აპრილი. - № 70 (13436). - 1 გვ.

საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობა ადგენს:

1. დამტკიცდეს თანდართული დროებითი დებულება საქართველოს რესპუბლიკის ტერიტორიაზე საწარმოს (სამეურნეო ამხანაგობისა და საზოგადოების), ფილიალის რეგისტრაციის წესის შესახებ.

2. დაევალოს საქართველოს რესპუბლიკის ფინანსთა სამინისტროს 10 დღის ვადაში დაადგინოს სახელმწიფო რეგისტრაციისა და რეესტრის საბუთების წარმოების წესი.

3. დადგენილება ძალაში შევიდეს 1991 წლის 1 მაისიდან.

საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარე
თ. სიგუა

საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის
სახელმწიფო კანცელარიის მმართველი
გ. ბერიძე

დადგენილება : საქართველოს რესპუბლიკის ტერიტორიაზე საწარმოს (სამეურნეო ამხანაგობისა და საზოგადოების), ფილიალის რეგისტრაციის წესის შესახებ // რესპუბლიკა. - 1991. - 23 აპრილი. - № 15/48. - 4 გვ.

„რესპუბლიკაში პირველადი მოთხოვნილების საქონლის ფასების მოწესრიგების შესახებ“ საქართველოს რესპუბლიკის პრეზიდენტის 1991 წლის 20 აპრილის ბრძანებულების შესასრულებლად, საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობა ადგენს:

1. „რესპუბლიკაში პირველადი მოთხოვნილების საქონლის ფასების მოწესრიგების შესახებ“ საქართველოს რესპუბლიკის პრეზიდენტის 1991 წლის 20 აპრილის ბრძანებულება მიღებულ იქნეს სახელმძღვანელოდ და შესასრულებლად.

2. საქართველოს რესპუბლიკის ეკონომიკის სამინისტრომ საქართველოს რესპუბლიკის ვაჭრობის სამინისტროსთან, ცეკავშირის გამგეობასთან, რესპუბლიკის სამინისტროებთან და უწყებებთან, საწარმოებთან და ორგანიზაციებთან ერთად დააწესოს და 1991 წლის 2 მაისიდან შემოიღოს ერთიანი მტკიცე სახელმწიფო საცალო (ზღვრული) ფასები რესპუბლიკის ტერიტორიაზე სარეალიზაციო უალკოჰოლო სასმელებსა და მინერალურ წყლებზე, საკონდიტრო ნაწარმზე, თევზსა და თევზეულზე (ცოცხალი თევზის გარდა), ერბოშეზელილ პურფუნთუშეულსა და ბლითის ნაწარმზე, ორცხობილაზე, ხრამუნა პურზე, საკნატუნასა და ნამგალაზე, ნაყინზე, საბლინე და საალადე ფქვილზე, ნედლად შებოლილ, მაგრად შებოლილ და ნახევრად შებოლილ ძეხვეულზე, შაშხზე.

საქართველოს რესპუბლიკის კვებისა და გადამმუშავებელი მრეწველობის და მრეწველობის სამინისტროებმა პირველ რიგში უზრუნველყონ რესპუბლიკის სავაჭრო ორგანიზაციების მოთხოვნილებათა დაკმაყოფილება აღნიშნულ პროდუქტებზე.

3. ამ დადგენილების მეორე პუნქტის შესაბამისად, „საცალო ფასების რეფორმისა და მოსახლეობის სოციალური დაცვის შესახებ“ საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის 1991 წლის 29 მარტის №240 დადგენილებაში შეტანილ იქნეს ცვლილებანი და დამატებანი:

ა) მე-5 პუნქტს დაემატოს შემდეგი შინაარსის აბზაცი:

„დამატებით იქნეს შეტანილი ერთიანი ფიქსირებული სახელმწიფო საცალო (ზღვრული) ფასებით სარეალიზაციო საქონლის ნუსხაში უალკოჰოლო სასმელები და მინერალური წყლები, საკონდიტრო ნაწარმი (მათ შორის კარამელი), ორცხობილა, ხრამუნა პური, საკნატუნა და ნამგალა, ნაყინი, საბლინე და საალადე ფქვილი, ნედლად შებოლოლი, მაგრად შებოლოლი და ნეხევრად შებოლილი ძეხვეული, შაშხეული“.

ამავე პუნქტის მეორე აბზაციდან ამოღებულ იქნეს სიტყვები „თევზი და თევზის პროდუქტები“.

ბ) №1 დანართში ნახევრად გამოშიგნული ქათმის, წიწილის, ციცრის მე-2 კატეგორიის ხორცის ზღვრული საცალო ფასი ნაცვლად 8 მანეთისა, განისაზღვროს 7 მანეთის ოდენობით.

4. დაუფასოებელი თევზის, თევზეულის, ზღვის პროდუქტებისა და ზღვის ძუძუმწოვრების (გარდა ცოცხალი თევზის, ზღვის პროდუქტებისა და კიბორჩხალისა) საცალო ფასი განისაზღვროს პროდუქციის საბითუმო ფასებზე (პრ. 33-01-1989 წ.) გამადიდებელი კოეფიციენტი 1,4-ის, საბითუმო დანამატის 6 პროცენტის და სავაჭრო დანამატის 9 პროცენტის გამოყენებით.

თევზის კონსერვების, ზღვის პროდუქტებისა და ზღვის ძუძუმწოვრების: ქილებში, პაკეტებსა და კოლოფებში დაფასოებული თევზეულისა და ზღვის პროდუქტების, ზღვის ძუძუმწოვართა პროდუქტების ყველა სახის თევზის ფილეს ყველანაირი გადამუშავების და სპეციალური დამუშავების (გამოშიგნული) თევზის (გაყინული, გაციებული, შებოლილი, დამარილებული); თევზის, ზღვის პროდუქტებისა და ზღვის ძუძუმწოვრების კულინარული ნაწარმის საცალო ფასი განისაზღვროს ამ პროდუქციის საბითუმო ფასზე (პრ. 33-0-1989 წ.) გამადიდებელი კოეფიციენტი 1,4-ის საბითუმო დანამატის 6 პროცენტის და სავაჭრო დანამატის 6,5 პროცენტის გამოყენებით.

ზემოთ ჩამოთვლილი პროდუქცია საცალო-სავაჭრო ორგანიზაციებს მიეყიდოთ სსრ კავშირის ფასების სახელმწიფო კომიტეტის 1991 წლის 8 თებერვლის №98 დადგენილებით გათვალისწინებული სავაჭრო დათმობების გამოყენებით.

5. გაუქმდეს გაყიდვის გადასახადი რესპუბლიკის ტერიტორიაზე რეალიზებულ საქონელსა და ზოგიერთი სახეობის მომსახურებაზე თანახმად დანართისა.

რესპუბლიკის სამინისტროებმა და უწყებებმა 1991 წლის 2 მაისიდან უზრუნველყონ საწარმოების, ორგანიზაციების, მომმარაგებელ-გამსაღებელი, საბითუმო და საცალო ვაჭრობის საწარმოების მიერ დანართში აღნიშნული საქონლის რეალიზაცია გაყიდვიდან გადასახადის გარეშე.

საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარე
თენგიზ სიგუა.

საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის
სახელმწიფო კანცელარიის მმართველი
გურამ ბერიძე.

დადგენილება : რესპუბლიკაში პირველადი მოთხოვნილების საქონლის ფასების მოწესრიგების შესახებ // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1991. - 3 მაისი. - № 86 (106). - 1 გვ.

ჯავაში, კვაისაში, თამარაშენში, ხეითში, აჩაბეთში და ყოფილი სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქის სხვა დასახლებულ პუნქტებში მიწისძვრის შედეგების ლიკვიდაციისა და დაზარალებულთათვის დახმარების გაწევის მიზნით საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობა აპირებს გაგზავნოს იქ პროდუქტები, მედიკამენტები, საშენი მასალები და გაუწიოს სხვა ჰუმანიტარული დახმარება, მაგრამ ცხინვალში, ჯავასა და კვაისაში მომავალი გზა ჩაკეტილი აქვთ ოს ექსტრემისტებს, რომლებიც არ უშვებენ ავტოკოლონებს თბილისიდან. რაც იწვებს მათს თვითბლოკადას და ქართული სოფლების ბლოკადას. სსრ კავშირის შინაგან საქმეთა სამინისტროს შინაგანი ჯარები საკმარის ღონისძიებებს არ ახორციელებენ მდგომარეობის ნორმალიზაციისათვის.

მოვითხოვთ მიიღოთ სასწრაფო ღონისძიებანი დანიშნულებისამებრ ტვირთის მიტანის უზრუნველსაყოფად.

საქართველოს რესპუბლიკის პრეზიდენტი
ზ. გამსახურდია.

საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარე
თ. სიგუა

თბილისი, 1991 წლის 2 მაისი.

მიმართვა : სსრ კავშირის პრეზიდენტს ბატონ მ. ს. გორბაჩოვს, სსრ კავშირის შინაგან საქმეთა მინისტრს ბატონ ბ. კ. პუგოს // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1991. - 3 მაისი. - № 86 (106). - 1 გვ.

მიმართვა : სსრ კავშირის პრეზიდენტს ბატონ მ. ს. გორბაჩოვს, სსრ კავშირის შინაგან საქმეთა მინისტრს ბატონ ბ. კ. პუგოს // თბილისი. - 1991. - 2 მაისი. - № 83 (11396). - 1 გვ.

მიმართვა : სსრ კავშირის პრეზიდენტს ბატონ მ. ს. გორბაჩოვს, სსრ კავშირის შინაგან საქმეთა მინისტრს ბატონ ბ. კ. პუგოს // რესპუბლიკა. - 1991. - 7 მაისი. - № 17/50. - 10 გვ.

მიმართვა : სსრ კავშირის პრეზიდენტს ბატონ მ. ს. გორბაჩოვს, სსრ კავშირის შინაგან საქმეთა მინისტრს ბატონ ბ. კ. პუგოს // ახალგაზრდა ივერიელი. - 1991. - 4 მაისი. - № 51. (11684) - 10 გვ.

სრულიად საქართველო შეძრა სტიქიურმა უბედურებამ, რომელიც თავს დაგვატყდა 29 აპრილს. ჩვენი რესპუბლიკის საწარმოების, ორგანიზაციების, სასწავლო-სამეციერო დაწესებულებების კოლექტივები, ყველა მოქალაქე ერთსულოვნად დაუდგა მხარში დაზარალებულებს. მათ დახმარების ხელი გაუწოდეს და აქტიურად ჩაებნენ მაშველ და აღდგენითს სამუშაოებში, თითქმის ყველგან ქმნიან შტაბებს, ჯგუფებს, რაზმებს, მოსალოდნელია ამ მოძრაობის ინტენსიურობის ზრდა და მისი შემდგომიაღმავლობა.

დაზარალებულ რაიონებში პროფესიონალ მაშველ რაზმებთან, სამინისტროებიდან, უწყებებიდან მივლინებულ სპეციალისტთა ჯგუფებთან ერთად ადგილებზე უკვე ჩასულია სხვადასხვა თვითმოქმედი რაზმი, რომელთაც მაშველ სამუშაოთა გამოცდილება არ გააჩნიათ, ჩატანილია ტრანსპორტი, სამშენებლო ტექნიკა, მატერიალური რესურსები და სხვ. ასეთ სიტუაციებში იქმნება სერიოზული სირთულეები სამუშაოთა ორგანიზებულად წარმართვისათვის. მატერიალური რესურსების მიზანმიმართულად და შედეგიანად მანევრირებისათვის, მაქსიმალურად ეფექტიანი უკუგების მისაღწევად, ფერხდება საკითხების ოპერატიულად გადაწყვეტა, რასაც შექმნილ მდგომარეობაში განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება.

სტიქიით მიყენებული ზარალის სალიკვიდაციო სამუშაოების ეფექტიანად და ოპერატიულად შესრულების, რესპუბლიკის მოსახლეობის საქველმოქმედო მოძრაობის ორგანიზებულად წარმართვის მიზნით საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის კომისია საქართველოს ტერიტორიაზე განლაგებული ყველა საწარმოს, ორგანიზაციის, სასწავლო-სამეცნიერო დაწესებულებათა კოლექტივებსა და მათ ხელმძღვანელებს, საქართველოს ყველა მოქალაქეს აცნობებს, რომ:

დაზარალებული რაიონების პრეფექტურებთან შექმნილია ოპერატიული შტაბები, რომელთა საქმიანობის კოორდინაციას განახორციელებს ქ. ქუთაისის პრეფექტურასთან შექმნილი საგანგებო შტაბი;

მთავრობის კომისიასთან შეიქმნა შემდეგი საკოორდინაციო ჯგუფები, რომლებიც უზრუნველყოფენ ამ კომისიის ეფექტიან ფუნქციონირებას:

საქართველოს რესპუბლიკის შრომის, სოციალური დაცვისა და დემოგრაფიის სამინისტროსთან - მთავრობის კომისიის წევრის, მინისტრის თამაზ გუგუშვილის ხელმძღვანელობით. ეს ჯგუფი აფიქსირებს საწარმოების, ორგანიზაციების, სასწავლო-სამეცნიერო დაწესებულებების და ცალკეული მოქალაქეების საქველმოქმედო ინიციატივას და ორგანიზებულად მიმართავს მას დაზარალებული რაიონების მოთხოვნილებების გათვალისწინებით, დემოგრაფიულად შეისწავლის დაზარალებულ ოჯახებს და ხელმძღვანელობს მათ დროებით განსახლებას. ამ ჯგუფის შუამდგომლობით ხორციელდება დაზარალებული ოჯახებისათვის ფულადი დახმარების გაცემა (მითითებულია ტელეფონები).

საქართველოს რესპუბლიკის ჯანმრთელობის დაცვისა და სოციალური უზრუნველყოფის სამინისტროსთან - მთავრობის კომისიის წევრის, მინისტრის მანანა ძოძუაშვილის ხელმძღვანელობით. ეს ჯგუფი დაზარალებულ მოსახლეობას გაუწევს სამედიცინო დახმარებას, თავს მოუყრის და ანაწილებს საჭირო სამედიცინო პრეპარატებსა და ტექნიკას (მითითებულია ტელეფონები, ტელექსი, ტელეფაქსი);

საქართველოს რესპუბლიკის მატერიალური რესურსების სამინისტროსთან - მთავრობის კომისიის წევრის, მინისტრის იგორ ჩხეიძის ხელმძღვანელობით, ჯგუფის ფუნქციას წარმოადგენს დიდმასშტაბური მატერიალური რესურსების დაგროვება და მათი განაწილება (მითითებულია ტელეფონები, ტელექსი, ფოტონი, ტელეფაქსი);

საქართველოს რესპუბლიკის არქიტექტურისა და მშენებლობის საქმეთა სამინისტროსთან - მთავრობის კომისიის წევრის, მინისტრის გურამ მირიანაშვილის ხელმძღვანელობით. ჯგუფი კოორდინაციას გაუწევს სამშენებლო-აღდგენით სამუშაოებს (მითითებულია ტელეფონები, ტელექსი, რიტმი);

საქართველოს რესპუბლიკის ვაჭრობის სამინისტროსთან - მინისტრის პირველი მოადგილის ავთანდილ წილოსანის ხელმძღვანელობით, ჯგუფის ფუნქციაა სახელმწიფო და კოოპერატიული ვაჭრობის ორგანიზაციების საშუალებით დაზარალებული რაიონების მოსახლეობის სურსათით, ფართო მოხმარების საქონლით მოსახლობის მომარაგების უზრუნველყოფა, სასიცოცხლოდ აუცილებელი სტრატეგიული პროდუქტების აკუმულაცია-განაწილება (მითითებულია ტელეფონები);

საქართველოს რესპუბლიკის ტრანსპორტის სამინისტროსთან - მთავრობის კომისიის წევრის, მინისტრის ალექსანდრე ჩხეიძის ხელმძღვანელობით, ჯგუფი უზრუნველყოფს სტიქიური უბედურებების ზონაში მოსახლეობის მიმოსვლას, ყოველგვარი სახის გადაზიდვებს და დამხმარე ჯგუფების გადაყვანას შესაბამისი ტრანსპორტის სახეობით, მათი ოპერატიული და შეუფერხებელი მოძრაობის ორგანიზაციას (მითითებულია ტელეფონები, ტელექსი, რიონი);

მთავრობის კომისიის საკოორდინაციო ჯგუფი, რომელიც თავს უყრის ყველა სახის ინფორმაციას, დარგობრივი ჯგუფების მეშვეობით წარმართავს და ანაწილებს მატერიალურ-ტექნიკურ რესურსებს, ჰუმანიტარულ დახმარებას, ახორციელებს ოპერატიულ კავშირს პრეფექტურებთან შექმნილ შტაბებთან, ინფორმაციას აწვდის რესპუბლიკის პრესას, ტელევიზიასა და რადიოს, სხვა ქვეყნების მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებს (მითითებულია ტელეფონები, ტელექსი, ტელეფაქსი);

საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის კომისია მიმართავს რესპუბლიკის ტერიტორიაზე განლაგებული ყველა ორგანიზაციის კოლექტივებს და მათ ხელმძღვანელებს, რომ ყველა სახის საქველმოქმედო საქმიანობა განახორციელონ მხოლოდ საკოორდინაციო ჯგუფთან შეთანხმებით და მასთან ურთიერთობით.

რესპუბლიკის საინფორმაციო საშუალებებმა სტიქიის შედეგების სალიკვიდაციო სამუშაოების გაშუქების დროს მაქსიმალურად ისარგებლონ მთავრობის კომისიასთან არსებული საკოორდინაციო ჯგუფის კონსულტაციებითა და რჩევებით, მისგან მიღებული მასალებით.

საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარე,
სტიქიის შედეგების სალიკვიდაციო კომისიის თავმჯდომარე
თენგიზ სიგუა.

მიწისძვრის შედეგების სალიკვიდაციო სამუშაოების საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის კომისიისაგან // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1991. - 4 მაისი. - № 87 (107). - 1 გვ.

მიწისძვრის შედეგების სალიკვიდაციო სამუშაოების საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის კომისიისაგან // რესპუბლიკა. - 1991. - 7 მაისი. - № 17/50. - 5 გვ.

საუბარი საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარესთან, მიწისძვრის შედეგების სალიკვდიდაციო მთავრობის კომისიის თავმჯდომარესთან თენგიზ სიგუასთან

- ერთი ხელის დაკვრით, სამწუხაროდ, ყველაფრის გაკეთება შეუძლებელია, ასე დაიწყო საუბარი ბატონმა თენგიზ სიგუამ საქინფორმის კორესპონდენტთან, რომელმაც გადასცა მას მიწისძვრის ადგილებიდან დაბრუნებული კორესპონდენტების შეშფოთება და დაზარალებულთა წუხილი იმის განო, რომ გამოყოფილი და გაგზავნილი ჰუმანიტარული დახმარება ადგილზე დროულად ვერ აღწევს.

- ეს შეშფოთება გასაგებია, თუმცა სრული ჭეშმარიტება არ არის, - აღნიშნა მთავრობის თავმჯდომარემ, - ახლა მთელი ჩვენი გულისყური მიპყრობილია დაზარალებული რეგიონებისაკენ და ყველაფერი კეთდება იმისათვის, რომ რაც შეიძლება გადაუდებლად აღმოიფხვრას მიწისძვრის შედეგები. მაქსიმალურად დავეხმაროთ ამ რეგიონის მცხოვრებლებს, დავუბრუნოთ მათ სიმშვიდე, შევუქმნათ ცოტა თუ ბევრად ნორმალური ცხოვრების პირობები.

ყველა დაზარალებულ რაიონში შექმნილია ადგილობრივი შტაბები, რომელთაც შესაბამისი რაიონების პრეფექტები ხელმძღვანელობენ. გარდა ამისა, ქუთაისში მოქმედებს შტაბი, რომელსაც ეკისრება მიიღოს, აღრიცხოს და გაანაწილოს დაზარალებული რაიონებისათვის განკუთვნილი ყველა სახეობის ტვირთი. ქუთაისშივე მოქმედებს 10 ათასი ტონა ტევადობის მაცივარი, სადაც თავს იყრის ყველა სახის საკვები პროდუქტი. სწორედ აქედან უნაწილდება იგი დაზარალებულ რაიონებს.

საქართველოს რესპუბლიკის ჯანმრთელობის დაცვისა და სოციალური უზრუნველყოფის, არქიტექტურისა და მშენებლობის საქმეთა, მატერიალური რესურსების, ტრანსპორტის, შრომის, სოციალური დაცვისა და დემოგრაფიის სამინისტროებში შექმნილია შტაბები მინისტრების ხელმძღვანელობით. მთავრობის კომისის წევრებს, ამ შტაბებს ევალებათ დაზარალებული რაიონებისათვის შესაბამისი სამსახურების მიერ გაწეულ სამუშაოთა კოორდინაცია. კერძოდ, არქიტექტურისა და მშენებლობის საქმეთა სამინისტრომ შექმნა 60 ბრიგადა, რომლის შემადგენლობაში არიან არქიტექტორები, სეისმოლოგები, სპეციალური კონსტრუქტორები. მათ ევალებათ 20 მაისამდე აღწერონ ყველა სოფელი და ყველა სახლი, შეადგინონ დეფექტური აქტები. მხოლოდ ამის შემდეგ დაზუსტდება სტიქიისაგან მიყენებული ზარალის ოდენობა, განისაზღვრება სამშენებლო მასალების - ხე-ტყის, ლითონის, ცემენტის, სამშენებლო მინის და სხვათა ზუსტი რაოდენობა. რესპუბლიკის მატერიალური მომარაგების კომიტეტთან შექმნილმა შტაბმა უნდა უზრუნველყოს სამშენებლო მასალების შემოზიდვა და მათი განაწილება დაზარალებული რაიონებისათვის.

უკვე დავიწყეთ მოლაპარაკება ლიტვის რესპუბლიკასთან ხის სახლების დამზადების თაობაზე. არის შეთანხმება, რომ თუ უზრუნველვყოფთ ლიტვის საწარმოებს ხე-ტყით, ისინი მოკლე დროში მოგვაწვდიან 1000-მდე ხის სახლს. ასევე ვფიქრობთ, მოველაპარაკოთ ესტონეთსაც. უნდა აღინიშნოს, რომ დახმარების ხელი გამოგვიწოდეს აზერბაიჯანმა, სომხეთმა, მოლდავეთმა, ბალტიისპირეთის რესპუბლიკებმა, თითქმის ყველამ.

12 ივნისს არჩევნების შემდეგ, დაგეგმილი მაქვს შევხვდე რუსეთის უზენაესი საბჭოს თავმჯდომარეს ბატონ ბორის ელცინს, ასევე მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარეს ბატონ ივან სილაევს. მათთან გაიმართება მოლაპარაკება სამშენებლო მასალების, კერძოდ, ხე-ტყისა და ცემენტის მოწოდებაზე. საერთოდ კი, რუსეთის რესპუბლიკამ დიდი დახმარება აღმოგვიჩინა: საჩუქრად გადმოგვცა 1000 ტონა ლითონის ნაგლინი, 500 ტონა მილები, 3 ათასი კუბური მეტრი ხე-ტყე, 2 ათასი ტონა ცემენტი, 0,5 ათასი კვადრატული მეტრი ხის სახლები, 1000 ტონა პურის ფქვილი.

ნომერ პირველი პრობლემა კარვებია. ამჟამად რესპუბლიკაში არსებული კარვების მთელი რესურსები მობილიზებულია და მიეწოდება მოსახლეობას, მაგრამ, დასამალი როდია, რომ ეს რაოდენობა არასაკმარისია, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ სადღეისოდ ეს კარვები დაზარალებულთა მხოლოდ 30-35 პროცენტს ეყოფა. ყველა ღონეს ვიხმართ, რომ რესპუბლიკაში მაქსიმალურად შემოვზიდოთ დროებითი საცხოვრებელი - კარვების სახით.

განხორციელდა მთელი რიგი ღონისძიებანი დაზარალებული რაიონებიდან მოსახლეობის გაყვანის მიზნით. მათ მიიღებენ საქართველოს კურორტებზე - სანატორიუმებში, დასასვენებელ სახლებში, პანსიონატებში. სადღეისოდ 9 ათასი კაცია გაყვანილი მიწისძვრის ადგილებიდან. ისინი ამჟამად ცხოვრობენ წყალტუბოს, ბორჯომის სანატორიუმებსა და პანსიონატებში, მარნეულისა და ბოლნისის რაიონებში.

ძალიან დიდი პრაქტიკული დახმარება გაგვიწიეს საზღვარგარეთის ქვეყნებმა. ჰუმანიტარული ტვირთი მივიღეთ თურქეთიდან, ისრაელიდან, გერმანიიდან, საფრანგეთიდან. გარდა ამისა, ევროპის სახელმწიფოთა კავშირთან არსებულმა ორგანიზაციამ - დიდმაშტაბიანი უბედურების თანხმობის კომიტეტმა, რომელიც სტრასბურგში იმყოფება, გამართა ტელეკონფერენცია. მასში მონაწილე ევროპის ქვეყნებმა - საფრანგეთმა, ესპანეთმა, პორტუგალიამ, ლუქსემბურგმა, საბერძნეთმა, მალტამ და სხვებმა მიიღეს გადაწყვეტილება საქართველოსათვის აქტიური დახმარების აღმოჩენის თაობაზე.

ევროპის ამ ორგანიზაციამ უკვე გამოაგზავნა 2 ათასი ტონა მშრალი რძე, 1000 ტონა კონსერვი. ლუქსემბურგი და საბერძნეთი მოგვაწვდიან სასურსათო პროდუქტსა და მედიკამენტებს, სან-რემო და საფრანგეთი კი - მედიკამენტებს, მივიღეთ ცნობა იმის შესახებ, რომ ამერიკის ჯორჯიის შტატში გროვდება სახსრები დაზარალებულთათვის. იაპონიის მთავრობამ 2 მაისს მიიღო გადაწყვეტილება დახმარების თაობაზე. 7 მაისს იაპონიის საელჩოში საქართველოს რესპუბლიკის საგარეო საქმეთა მინისტრს გიორგი ხოშტარიას და რესპუბლიკის ფინანსთა მინისტრს გურამ აბსანძეს გადაეცა 300 ათასი ამერიკული დოლარის ჩეკი.

მაგრამ, მიმაჩნია, რომ მთავარი პრობლემა მაინც სამშენებლო მასალებთან დაკავშირებით გვექნება. წინასწარი მონაცემებით, ასაშენებელია 25 ათასი სახლი. პირველ რიგში კი დაიწყება ადგილობრივ მკვიდრთა საცხოვრებელი სახლების მშენებლობა.

ორიოდე სიტყვით აღვნიშნავ შეფერხებებსა და გადაუჭრელ პრობლემებსაც. ეს არის დაზარალებული რაიონების მოსახლეობის წყალმომარაგება, რადგან მიწისძვრის შედეგად მწყობრიდან გამოვიდა წყალკანალსისტემა. ამ რაიონებში არ გვყოფნის წყალსაზიდი მანქანები, მაგალითად, ჭიათურას ესაჭიროება 8-10 წყალსაზიდი მანქანა, ჩვენ კი მხოლოდ 3 მანქანის გამოყოფა შევძელით. ქუთაისის შტაბს აკლდა სატრანსპორტო საშუალებები. ოპერატიულად გადაწყდა შტაბისათვის დამატებით ოთხი მანქანის გამოყოფის საკითხი. კარგად მესმის, რომ კარვები და, უპირველესად, კარვებია საჭირო, ვიმეორებ, ყველაფერს ვიღონებთ, რომ ღია ცის ქვეშ არ დარჩეს არცერთი დაზარალებული.

საქინფორმი.

თანდათან ყველაფერი მოწესრიგდება. საუბარი საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარესთან, მიწისძვრის შედეგების სალიკვდიდაციო მთავრობის კომისიის თავმჯდომარესთან თენგიზ სიგუასთან // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1991. - 10 მაისი. - № 91 (111). - 1 გვ.

საქართველოს რესპუბლიკაში 1991 წლის 29 აპრილს მომხდარი მიწიძვრისაგან დაზარალებულ რაიონებში აღდგენითი სამშენებლო-სამონტაჟო სამუშაოების დროულად ჩატარების უზრუნველსაყოფად:

1. მიღებულ იქნეს საქართველოს რესპუბლიკის არქიტექტურისა და მშენებლობის საქმეთა სამინისტროს წინადადება და შეიქმნას საჩხერის, ჭიათურის, ამბროლაურის, ცაგერის, ტყიბულის, ონის, ჯავის, თერჯოლის, ზესტაფონისა და ხარაგაულის რაიონებში სამშენებლო კომპლექსები მშენებელ-მემონტაჟეთა, დამპროექტებელთა, გეოლოგთა და სხვა ორგანიზაციების წარმომადგენელთა შემადგენლობით.

2. დაწესდეს, რომ სამშენებლო კომპლექსის ხელმძღვანელი უფლებამოსილია გადაწყვიტოს სამუშაოთა შეკვეთის, დაფინანსების, წინასწარი გამოკვლევის, დაპროექტების, მატერიალურ-ტექნიკური უზრუნველყოფის და მშენებლობის ყველა საკითხი. აღდგენით სამუშაოებში მონაწილე ყველა ორგანიზაცია ემორჩილება და ასრულებს კომპლექსის ხელმძღვანელის გადაწყვეტილებას. ამავე დროს კომპლექსის ხელმძღვანელი პასუხს აგებს რესპუბლიკის მთავრობის წინაშე სამუშაოთა დროულად და ხარისხიანად შესრულებისათვის.

3. დაინიშნოს სამშენებლო კომპლექსების ხელმძღვანელებად:

საჩხერის რაიონში - ი. ქევხიშვილი, ასოციაცია „თბილისის“ თავმჯდომარე;

ჭიათურის რაიონში - ზ. კაპანაძე, გაერთიანება „საქმოქმრეწვმშენის“ № 1 ტრესტის მმართველი;

ამბროლაურის, ცაგერის, ტყიბულის რაიონებში - გ. გუჯეჯიანი, გაერთიანება „საქმოქმრეწვმშენის“ № 7 ტრესტის მმართველი;

ონის რაიონში - თ. ბერიკაშვილი, გაერთიანება „საქმოქმრეწვმშენის“ № 4 ტრესტის მმართველი;

ჯავის რაიონში - დ. რაზმაძე, გაერთიანება „საქმოქმრეწვმშენის“ № 9 ტრესტის მმართველი;

თერჯოლის, ზესტაფონისა და ხარაგაულის რაიონებში - ვ. ლომთაძე, კონცერნ „სოფმშენის“ № 14 ტრესტის მმართველი.

4. სამშენებლო კომპლექსების საერთო ხელმძღვანელობა, მათი მუშაობის კოორდინაცია, მიწისძვრის რაიონებში აღდგენით სამუშაოებთან დაკავშირებული ყველა საკითხთა გადაწყვეტა დაევალოს საქართველოს რესპუბლიკის არქიტექტურისა და მშენებლობის საქმეთა მინისტრის მოადგილე თ. ვაშაძეს. მიეცეს მას უფლებამოსილება მიიღოს გადაწყვეტილება იმ ორგანიზაციების მიმართ, რომლებიც არ შედიან სამინისტროს სისტემაში, მაგრამ დაკავშირებული არიან მიწისძვრის მიერ დაზარალებულ რაიონებში სამუშაოთა წარმოებასთან.

5. საქართველოს რესპუბლიკის ბანკებმა და სხვა საფინანსო ორგანიზაციებმა შეუფერხებლად აწარმოონ მიწისძვრით დაზარალებულ რაიონებში აღდგენით სამუშაოთა საინვესტიციო პროცესები.

საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარე
თენგიზ სიგუა.

საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის განკარგულება // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1991. - 14 მაისი. - № 93 (113). - 1 გვ.

21 მაისს საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარე თენგიზ სიგუა შეხვდა ბელგიის ვალონიის მხარის ოფიციალური დელეგაცის წევრებს.

გაიმართა დაინტერესებული საუბარი ამ ბოლო დროს გააქტიურებული და გაფართოებული ბელგია-საქართველოს კონტაქტების შესახებ.

ბატონმა თენგიზ სიგუამ ხაზგასმით აღნიშნა, რომ წარმატებით ხორციელდება საქართველოს და ვალონიის მხარეს შორის დადებული თანამშრომლობის ოფიციალური ხელშეკრულება. იგი ითვალისწინებს კავშირურთიერთობას სოფლის მეურნეობის, ენერგეტიკის, გარემოს დაცვის სფეროებში. საქართველოს და ვალონიის მხარის დელეგაციების წინა შეხვედრების შედეგად გაფართოვდა თანამშრომლობის არეალი და დაისახა ამ ნაყოფიერი და ურთიერთსასარგებლო კონტაქტების ახალი მიმართულებანი. კერძოდ, განიხილეს სამეცნიერო-ტექნიკური თანამშრომლობის საკითხები ბიოტექნოლოგიაში, გენურ ინჟინერიასა და ფერმენტების წარმოებაში. გაფორმდა საშუალო და მიკროელექტროსადგურების მშენებლობის, თევზის მრეწველობასა და ლითონდამუშავებაში თანამშრომლობის ხელშეკრულებები.

- დღევნდელი სტუმრობა, - აღნიშნა ბატონმა თენგიზ სიგუამ, - ამ ურთიერთობის გაგრძელებაა და, ამავე დროს, ჩვენი თანამშრომლობის ერთგვარი შეჯამებაც არის. ამჟამად ჩვენში რთული პოლიტიკური და ეკონომიკური ვითარებაა. შარშან ოქტომბერში გამართული პირველი მრავალპარტიული არჩევნების შემდეგ, რომელსაც ესწრებოდნენ საერთაშორისო მეთვალყურეები, მათ შორის ბელგიელებიც, ხელისუფლების სათავეში მოვიდნენ ახალი ძალები, ისინი მტკიცედ დაადგნენ საქართველოს თავისუფლების და აღორძინების გზას. ცხადია, ასეთ პოლიტიკურ ძვრებს მოჰყვა ეკონომიკური ძვრებიც, ე.წ. ცენტრის მიერ დაგეგმილი ეკონომიკის სრული დემონტაჟი. ჩვენ საკმაოდ რთული გზა გვაქვს გასავლელი. ამიტომ განსაკუთრებული ყურადღებით ვეკიდებით ჩვენი პარტნიორების გამოცდილებას, დიდ მნიშვნელობას ვანიჭებთ მათთან შეხვედრებს.

- დელეგაციის ხელმძღვანელმა, ბელგიის პარლამენტის წევრმა ბატონმა ადლენ მატიემ აღნიშნა, რომ ამ ცოტა ხნის წინათ დაწყებული ურთიერთობა წარმატებით ვითარდება. ეს კი იმის საწინდარია, რომ ჩვენი ხალხები უკეთ გაიცნობენ ერთმანეთს, რასაც უთუოდ შეუწყობს ხელს 1992 წლისათვის განზრახული ბელგიის კულტურის დღეების გამართვა საქართველოში. ვფიქრობთ, აქ მოვაწყოთ სპეციალური გამოფენები. ასევე ქალაქ ნამიურში გავმართოთ ქართული გამოფენა, განვავითაროთ ტურიზმი, გავცვალოთ მოსწავლეთა ჯგუფები და სხვა.

- შეხვედრაზე გამოითქვა მოსაზრება, რომ ბელგიაში გაიმართოს ქართული ხატებისა და ფიროსმანის ნახატების გამოფენები. ეს ექსპოზიციები მოიზიდავს არა მხოლოდ ბელგიელებს, არამედ ათასობით დამთვალიერებელს სხვა ქვეყნებიდან.

დამშვიდობებისას ბატონმა ადლემ მატიემ განაცხადა, რომ 26 მაისს, როცა საქართველოში გაიმართება რესპუბლიკის პრეზიდენტის პირველი საყოველთაო არჩევნები, დელეგაციის წევრები მოსკოვში იქნებიან და იქიდან აუცილებლად დარეკავენ, რომ გაიგონ, არჩევნების შედეგები. ჩვენთვის, აღნიშნა მან, საქართველო სრული დამოუკიდებელი რესპუბლიკა იყო 1990 წელსაც, როცა ჩვენთან მოეწყო საქართველოს დღეები და ფრიალებდა დამოუკიდებელი საქართველოს დროშა.

საქინფორმი.

შეხვედრა საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარესთან // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1991. - 22 მაისი. - № 99-100 (120). - 1 გვ.

10 ივნისი, 1991 წელი
ქ. თბილისი

საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობა აღნიშნავს, რომ ბოლო დროს მნიშვნელოვნად გაიზარდა კოოპერატივთა, საზოგადოებრივ ორგანიზაციათა, სამეურნეო ამხანაგობათა და გაერთიანებათა მიერ ორგანიზებული ტურისტული ჯგუფების გასვლა სარფის საკონტროლო-გამშვები პუნქტიდან, ვინაიდან ამ პუნქტისა და მისასვლელი საავტომობილო გზების გამტარუნარიანობა მცირეა, იქმნება მეტად რთული სანიტარიულ-ეპიდემიური და საზოგადოებრივ-ფსიქოლოგიური ვითარება სარფში და მის მიმდებარე ტერიტორიაზე, სასაზღვრო ზოლში.

შექმნილი მდგომარეობის მოწესრიგების მიზნით საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობა ადგენს:

1. დროებით აეკრძალოთ კოოპერატივებს, საზოგადოებრივ ორგანიზაციებს, სამეურნეო ამხანაგობებსა და გაერთიანებებს ტურისტული ჯგუფების გაყვანა საზღვარგარეთ სარფის საკონტროლო-გამშვები პუნქტიდან.

2. 1-ლ პუნქტში აღნიშნულმა ორგანიზაციებმა დაამთავრონ ანგარიშსწორება უცხოეთის ტურიზმთან დაკავშირებით დადებულ ხელშეკრულებათა მიხედვით და მოშალონ ეს ხელშეკრულებანი დადგენილი წესით.

საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარე
თ. სიგუა.

საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის
სახელმწიფო კანცელარიის მმართველი
გ. ბერიძე.

დადგენილება : კოოპერატივთა, საზოგადოებრივ ორგანიზაციათა, სამეურნეო ამხანაგობათა და გაერთიანებათა უცხოეთის ტურიზმის საქმიანობის მოწესრიგების შესახებ // რესპუბლიკა. - 1991. - 11 ივნისი. - № 21/54. - 2 გვ.

გაზეთ „პრავდის“ კორესპონდენტის კითხვებს უპასუხებს საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარე თენგიზ სიგუა

ბუნების ძალების ასეთი შემოტევა, როგორიც ამ ბოლო წლებში შეიმჩნევა საქართველოში, არათუ მოხუცებს არ ახსოვთ, ძველ მატიანეებშიც კი არ მოიძებნა. რესპუბლიკას ზედიზედ დაატყდა თავს წყალდიდობანი, მეწყრები, კატასტროფული მიწისძვრები. როგორც სპეციალისტები ამბობენ, ორმა უკანასკნელმა მიწისქვეშა ბიძგმა, რომელიც 29 აპრილს და 15 ივნისს მოხდა, განსაკუთრებით პირველმა, (ეპიცენტრში მისი ძალა 7-8 ბალს აღწევდა), თავისი სიძლიერით სპიტაკის მიწისძვრასაც კი გადააჭარბა. ათასწლოვანმა ეკლესიებმა და ციხეებმაც კი ვერ გაუძლეს.

დღეს რესპუბლიკის ორგანოები უმთავრეს ყურადღებას უთმობენ დაზარალებული რაიონების დახმარებას, ყველაფერს აკეთებენ იმისთვის, რომ რაც შეიძლება მალე მოიშუშონ სტიქიით გამოწვეული ჭრილობები და ცხოვრების ნორმალური პირობები შეუქმნან ხალხს.

როგორც უკვე იუწყებოდა „პრავდა“ რესპუბლიკაში მთავრობის საგანგებო კომისია შეიქმნა მიწისძვრის შედეგების სალიკვიდაციოდ და მას სათავეში ჩაუდგა მთავრობის თავმჯდომარე თენგიზ სიგუა. ჩვენმა კორესპონდენტმა რამდენიმე კითხვით მიმართა მას:

- ბატონო თენგიზ, როგორც შევიტყვეთ, კომისიამ ძირითადად დამთავრა მუშაობა ტრაგედიის მასშტაბისა და მატერიალური ზარალის დასადგენად. როგორია დასკვნები?

- რესპუბლიკის არქიტექტურისა და მშენებლობის საქმეთა სამინისტრომ შექმნა 60 ბრიგადა, რომელთა შემადგენლობაში შედიოდნენ არქიტექტორები, სეისმოლოგები და სპეციალისტ-კონსტრუქტორები. მათ ყველა დაზიანებული სახლი აღრიცხეს და დეფექტების აქტი შეადგინეს, ზარალი განსაზღვრეს. დადგინდა, რომ ასობით ადამიანი დაღუპულია, ათასობით - დაშავებული, 160 ათასი უსახლკაროდ დარჩენილი. შედეგები კიდევ უფრო უარესი იქნებოდა, ის გარემოება რომ არა, რომ მიწისძვრის ზონაში არ აღმოჩნდა მაღლივი შენობები, რომლებიც, რა დასამალია, დიდი სეისმომედგრობით არ გამოირჩევა.

განსაკუთრებით დაინგრა საჩხერე, ონი, კვაისი, ამბროლაური და ჯავა. სოფელი ხახიეთი მიწისძვრის შედეგად წარმოშობილმა მეწყერმა დამარხა. მთლიანად ან ნაწილობრივ დანგრეულია ასამდე სამრეწველო საწარმო, ასობით კულტურულ-საყოფაცხოვრებო დანიშულების, დასვენებისა და ტურიზმის ობიექტი. დაინგრა 800 კილომეტრამდე სააავტომობილო გზა. ბევრგან მოსალოდნელია მეწყერი, რის გამოც ორი ათასზე მეტი ოჯახი სხვაგან უნდა გადასახლდეს. სულ, წელს, სამი ათასამდე ინდივიდუალური სახლი (საერთო ღირებულება - 221 მილიონი მანეთი) და სოციალურ-კულტურული დანიშნულების ობიექტები (72 მილიონი მანეთისა) უნდა აშენდეს.

საერთო ზარალი, ჯერ დაუზუსტებელი მონაცემებით, დაახლოებით 7 მილიარდ მანეთს შეადგენს.

- დადგენილია თუ არა, თუნდაც საორიენტაციოდ, მიწისძვრის შედეგების ლიკვიდაციის ვადები?

- კომისიის წევრებმა რამდენიმე სამთავრობო დოკუმენტი მოამზადეს, თანაც მთავარი ყურადღება დაუთმეს სახალხო მეურნეობის დარგების დაუყოვნებლივ აღდგენას. ძირითადად ეს არის საგანგებო სიტუაციათა ჯგუფის მთელი საქმიანობის საგანი.

რესპუბლიკის პრეზიდენტის ზვიად გამსახურდიას ბრძანებულების შესაბამისად დაზარალებულთ მატერიალური დახმარება გაეწიათ. რაც შეეხება მიწისძვრის შედეგების ლიკვიდაცის ვადებს, ამას დაახლოებითი გაანგარიშებით, სამი-ოთხი წელი დასჭირდება. მიუხედავად იმისა, რომ სახალხო მეურნეობაში კაპიტალური დაბანდება 70 პროცენტით და მეტად შევამცირეთ და გამოთავისუფლებული სახსრები აღდგენით სამუშაოებს უნდა მოვახმაროთ, მთელი ეს თანხა საჭირო სახსრების მხოლოდ 10-15 პროცენტს შეადგენს. ამიტომ სამუშაოთა დროული დამთავრება ძირითადად დამოკიდებულია იმ დახმარების ოდენობასა და მასშტაბზე, რომელსაც რესპუბლიკის ფარგლებს გარედან ვიღებთ.

- სხვათაშორის, ჩვენმა გაზეთმა გამოაქვეყნა როგორც მანეთებით, ისე ვალუტით საქართველოსთვის ფულადი სახსრების გადასარიცხი მიმდინარე ანგარიშების ნომრები...

- ჩვენ მადლობელი ვართ იმათი, ვინც ჩვენი უბედურება გაიზიარა, ჰუმანიტარულად, მატერიალურად თუ სხვაგვარად დაგვეხმარა. უწინარესად ეს ეხებათ სომხებს, აზერბაიჯანელებს, ბალტიისპირელებს, ჩეჩენ-ინგუშებს, აგრეთვე, მოსკოველებს, ლენინგრადელებს, ხარკოველებს, სუმელებს და სხვებს. არ შეიძლება მადლიერებით არ აღინიშნოს რუსეთის დახმარება. მან პირველსავე დღეებში უსასყიდლოდ გადმოგვცა 1000 ტონა ლითონის ნაგლინი, 500 ტონა მილები, სამი ათასი კუბური მეტრი ხე-ტყე, ორი ათასი ტონა ცემენტი, ხის სახლები, ათასი ტონა ფქვილი და ბევრი სხვა რამ.

დახმარება მივიღეთ საზღვარგარეთიდანაც - ისრაელიდან, გერმანიიდან, ბელგიიდან, ჰოლანდიიდან, თურქეთიდან, ავსტრიიდან, იტალიიდან და სხვა სახელმწიფოებიდან. შემნახველი ბანკის საგანგებო ანგარიშზე გადმორიცხულია 64,3 მილიონი მანეთი, ხოლო საგარეო ეკონომიკური ბანკის ანგარიშზე - 500 ათასზე მეტი სავალუტო მანეთი, აქედან იაპონიის მთავრობამ გამოგვიგზავნა 300 ათასი დოლარი.

მაგრამ, როგორც უკვე მოგახსენეთ, ეს სრულიადაც არ კმარა. მინდა შემთხვევით ვისარგებლო და თქვენი გაზეთის მეშვეობით მივმართო შესაბამის სამინისტროებსა და უწყებებს, მოქალაქეებს, და ვთხოვო გააძლიერონ დახმარება. განსაკუთრებით გვაკლია ხე-ტყის მასალა, ცემენტი, ლითონი, სახურავი და საწვავ-საპოხი მასალა. დასახული პროგრამის რეალიზაციას ხომ დაახლოებით 1,2 მილიონი ტონა ცემენტი, 200 ათასი ტონა ლითონი, 800 ათასი კუბური მეტრი ხე-ტყის მასალა, 1,5 მილიონი კუბური მეტრი საკედლე მასალა, 2,8 მილიონი აზბესტცემენტის ფურცელი დასჭირდება. დიდად გვაკლია საშენი მანქანა-მექანიზმები. მარტო საგზაო მშენებლობას 190 ერთეული სპეცმექანიზმი, ბეტონის და ასფალტ-ბეტონის ნარევის გამოსაშვები მოწყობილობის 38 კომპლექტი, ხუთი მოძრავი ელექტროსადგურის კომპლექტი და ბევრი სხვა რამ სჭირდება.

განსაკუთრებით დიდი მოცულობის საპროექტო-საძიებო, სამშენებლო-სამონტაჟო და სარემონტო სამუშაოები გველის სამაჩაბლოს რაიონებში, აგრეთვე გორის ზონასა და ქარელის რაიონის სოფლებში. მტკიცედ გადავწყვიტეთ რესპუბლიკის სამშენებლო ორგანიზაციების ძალებით აღვადგინოთ თითქმის მთლიანად დანგრეული დაბა ჯავა.

ჩვენ საწარმოო გაერთიანება „კამაზის“ და „გაზის“ გენე100 რალურ დირექტორებს ვთხოვეთ ტექნიკური დახმარების სახით გამოგვიყოს ავტომობილები, თვითმცლელები, ბორტებიანი ავტომანქანები, საწევრები და მათი სათანადო ნაწილები. სსრ კავშირის მეტალურგიის სამინისტროს და სსრ კავშირის ქვანახშირის მრეწველობის სამინისტროს წინაშე აღვძარით საკითხი, რომ ფულადი სახსრები, მექანიზმი და მასალები გამოუყონ მათ დაქვემდებარებულ დაზარალებულ საწარმოებს, რომლებიც საქართველოს ტერიტორიაზეა.

- ამ ბოლო დროს საქართველოს თავსდამტყდარმა სტიქიურმა უბედურებებმა მწვავედ დასვა მაშველი სამსახურების შექმნის საკითხი. როგორ აფასებთ მათ მუშაობას, როგორად წარმოგიდგენიათ ისინი მომავალში?

- როგორც პრაქტიკამ გვიჩვენა, „სწრაფი რეაგირების“ ადგილობრივი სამსახურები ფაქტობრივად არ არსებობს და სხვადასხვა ქვეყნიდან ჩამოსული მაშველი რაზმები რომ არა, მსხვერპლი, პირდაპირ ვიტყვი, გაცილებით მეტი იქნებოდა...

ქართველები იტყვიან, ურემი რომ გადაბრუნდება, გზა მერე გამოჩნდებაო. დღეს მუდმივმოქმედი კომისიის გარდა, მთავრობის აპარატში ფუნქციონირებს ამას წინათ შექმნილი საგანგებო სიტუაციათა ჯგუფი. მაგრამ, ჩვენი აზრით, ესეც არ კმარა. უნდა შეიქმნას სწრაფად მომქმედი საიმედო სისტემა, რომელიც საშუალებას მოგვცემს თავიდან ავიცილოთ სტიქიის დამანგრეველი მოქმედება და უსწრაფესად აღმოვფხვრათ მისი შედეგები. იმედი გვაქვს, რომ ამაში ეფექტიანად დაგვეხმარება სსრ კავშირის მინისტრთა კაბინეტის საგანგებო სიტუაციათა კომისია.

საუბარს უძღვებოდა
გ. ლებანიძე.

რედაქციისაგან. საჭიროდ მიგვაჩნია კვლავ შეგახსენოთ იმ სპეციალური ანგარიშების ნომრები, რომლებზეც შეგიძლიათ ფული გადარიცხოთ საქართველოში კატასტროფის შედეგების სალიკვიდაციოდ. საქსოცბანკის სააქციო-კომერციული ბანკის საოპერაციო სამმართველო, ანგარიშის ნომერი 001700272. სსრ კავშირის საგარეო ეკონომიკური ბანკის საქართველოს რესპუბლიკური ბანკის სავალუტო სპეციალური ანგარიშის ნომერი 7000028. იმედი გვაქვს, რომ საქართველოს თავს დამტყდარ უბედურებას ბევრი გამოეხმაურება, დახმარებას გააძლიერებენ შესაბამისი სამინისტროები და უწყებები. სამრეწველო და სასოფლო-სამეურნეო საწარმოების კოლექტივები.

(„პრავდა“. 1991 წლის 19 ივნისი).

ქვესკნელის გრიგალის შემდეგ. გაზეთ „პრავდის“ კორესპონდენტის კითხვებს უპასუხებს საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარე თენგიზ სიგუა // რესპუბლიკა. - 1991. - 30 ივლისი. - № 27/60. - 4 გვ.

ამ დღეებში საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარემ ბატონმა თენგიზ სიგუამ ინტერვიუ მისცა საქართველოს ტელერადიოდეპარტამენტის კომენტატორს მერაბ ბერაძეს. გთავაზობთ ამ ინტერვიუს ჩანაწერს.

- ბატონო თენგიზ! ჩვენი საუბრის დასაწყისში, თქვენის ნებართვით, თქვენი ოჯახის ერთი რელიქვია მინდა მინდა გავანდო საზოგადოებას - სარწმუნო წყაროებიდან ვიცი, რომ თქვენი ოჯახი სრული შემადგენლობით დაესწრო ქართველი ერის საამაყო შვილის, ბატონ ექვთიმე თაყაიშვილის დაკრძალვას. ეს კი იმ ხანად დიდ რისკთან იყო დაკავშირებული. ამას იმიტომ ვიხსენებ, რომ ერმა უნდა იცოდეს, ვინ, რომელი ოჯახის შვილი უდგას სათავეში რესპუბლიკის მთავრობას.

დიახ, ეს იყო 1947-48 წლები, როდესაც მამა, პროფესიით ექიმი მოვიდა სახლში და თქვა, დღეს საღამოს ჩვენთან ბატონი ექვთიმე მოვა, მას სმენა აქვს დაქვეითებული და მკურნალობა ესაჭიროებაო. ბატონი ექვთიმე ჩვენთვის ციდან ჩამოსული ღმერთი იყო და რაოდენ დიდი იყო ჩვენი გაოცება, როცა ეს ლეგენდარული ადამიანი გვეწვია და ბავშვებმა მის ძველ კოსტუმს შევავლეთ თვალი - მას პიჯაკის სახელოებიდან ძაფები მოუჩანდა. ეს ღრმად ჩაიბეჭდა ჩვენს მეხსიერებაში. შემდეგ ხშირად მოდიოდა ჩვენთან ბატონი ექვთიმე და და მისი მოსვლა ჩვენთვის ნამდვილი ზეიმი იყო. მე ვთვლი, რომ იგი ილია ჭავჭავაძისა და დიდი ივანე ჯავახიშვილის გვერდით უნდა დავაყენოთ. მეორე, რაც მე ძალიან კარგად მახსოვს, ეს მისი დაკრძალვა იყო. მამამ წინასწარ გაგვაფრთხილა, ყველანი მოვემზადეთ და წავედით ექვთიმე თაყაიშვილის ცხედართან გამოსამშვიდობებლად. ახლაც მახსოვს, დაკრძალვას დიდი-დიდი ორმოცი, ორმოცდაათი კაცი თუ ესწრებოდა და რაოდენ პარადოქსულია ის ფაქტი, რომ მერე მე მომეცა საშუალება დავსწრებოდი ბატონ ექვთიმეს მეუღლის ქალბატონ ნინო პალტარაცკაიას დაკრძალვასაც და ვნახე, რომ იგი ათასჯერ მეტმა ადამიანმა მიაცილა საფლავამდე.

- ეს მაშინ ბატონი რეზო თაბუკაშვილის დამსახურება გახლდათ...

- დიახ, ბატონ რეზოს ვუმადლით. მან გადმოასვენა ქალბატონი ნინოს ნეშთი და იგი ბატონ ექვთიმეს გვერდით დაკრძალეს. მაგრამ ვიმეორებ, ეს უზარმაზარი პარადოქსი იყო. თვით თაყაიშვილის დაკრძალვაზე თითზე ჩამოსათვლელი ხალხი დაესწრო, მისი მეუღლისას კი საოცრად ბევრი. აი, სწორედ ეს არის სავალალო და გულდასაწყვეტი.

- ბატონო თენგიზ, ჩემგან არ გესწავლებათ, თუკი ბოლომდე გულწრფელნი არ ვიქნებით, მაყურებელი სხვა არხზე გადართავს ტელევიზორს. ამ რამდენიმე ხნის წინათ სწორედ ამ კაბინეტიდან დავპირდით საზოგადოებას, რომ ცოტა ხანში ხორცი და კარაქი გამოჩნდებოდა მაღაზიებში. გავიდა დრო და ხორცი თვალით არ გვინახავს, ხოლო კარაქის ფასმა, შეიძლება ითქვას, მსოფლიო რეკორდი დაამყარა. 28-30 მანეთი... ამას ვამბობ, და იქვე ვამატებ, შესანიშნავად მესმის, რომ ძალიან ბევრი გვყავს ხელის შემშლელი და ძალიან ცოტა - ხელის შემშველებელი...

- სწორი ბრძანდებით! ჩვენ მართლა დავპირდით ხალხს ამ საკითხის მოგვარებას. მას შემდეგ კი სამი თვე გავიდა. უნდა გითხრათ, რომ ჩვენი ხელშეკრულება ძალაშია. ამ დღეებში მივიღე ტელექსი კენიიდან - ფირმის ხელმძღვანელი ბატონი კანიამა გვატყობინებს, რომ ექვსი ათასი ტონა ხორცი, სამი ათასი ტონა კარაქი და ათასი ტონა მშრალი რძე უკვე მზად არის გამოსაგზავნად. მაგრამ უნდა გითხრათ, რომ ბიუროკრატიული მექანიზმი ისევ მუშაობს - ცენტრი ყოველნაირად ცდილობს კონტრაქტის ხელის შეშლას. ახლა იმას იმიზეზებს, რომ აკრძალულია ბარტერული გაცვლები. არა და ამ კოტრაქტში სწორედ ბარტერული გაცვლების იდეაა ჩადებული. მაგრამ მე მაინც დარწმუნებული ვარ, რომ ჩვენ აუცილებლად მივაღწევთ მიზანს და ამ პროდუქტებს შემოვიტანთ. გარდა ამისა, უკვე გაფორმებულია ხელშეკრულებები სხვადასხვა სახელმწიფოებთან და ვიმედოვნებთ, რომ ამ შემოდგომისთვის მდგომარეობა თუ სრულად არა, ნაწილობრივ მაინც უნდა გამოსწორდეს.

- დავიიმედოთ თავი იმით, რომ ჩვენი შემდგომი შეხვედრის დროს ეს საკითხები აღარ შეგვაწუხებს?

- მაგის გარანტიას, ჩემი დიდი სურვილის მიუხედავად, ვერ მოგცემთ. მდგომარეობა ძალიან რთულია, როგორც იცით, ჩვენ ჯერჯერობით საბჭოთა კავშირის ერთიან ეკონომიკურ რგოლში ვართ გაერთიანებული და ამ კავშირების ერთბაშად გაწყვეტა წარმოუდგენელია. ამიტომ საკმაოდ დიდი სირთულეები გვექმნება, მაგრამ ვიმეორებ, ყველაფერს ვიღონებთ იმისთვის, რომ მაქსიმალურად შევუმსუბუქოთ ჩვენს ხალხს ეკონომიკური მდგომარეობა.

- ბატონო თენგიზ! თქვენ ამ ბოლო დროს ძალზე ბევრი მოწვევა გქონდათ უცხოეთში და ამათგან საფრანგეთი ამოირჩიეთ, კონკრეტულად კი სტრასბურგი, ევროპარლამენტის სხდომა. მოკლედ ხომ არ გვეტყვით, რა ორგანიზაციაა ეს და რა ფუნქციები გააჩნია?

- მოგახსენებთ. ევროპარლამენტი შეიქმნა ევროპის ექვსი სახელმწიფოს ბაზაზე. მასში თავიდან შევიდნენ: ბელგია, საფრანგეთი, გერმანია, იტალია, ლუქსემბურგი და ინგლისი. ამჟამად იგი აერთიანებს ევროპის თორმეტ სახელმწიფოს. მათ შორისაა: ჰოლანდია, დანია, საბერძნეთი, პორტუგალია, ესპანეთი. ამჯერად ეს გახლავთ მეტისმეტად ავტორიტეტული ორგანო, რომელშიც როგორც მოგეხსენებათ, ევროპის თითქმის ყველა ინდუსტრიალურად განვითარებული სახელმწიფოა თავმოყრილი. ევროპარლამენტს სხვადასხვა მიზნები აქვს: როგორც ეკონომიკური, ისე პოლიტიკური. პარლამენტი იღებს გადაწყვეტილებებს ევროპის ქვეყნებში სხვადასხვა საკითხების მოსაგვარებლად. პარლამენტში თვრამეტი კომისია მუშაობს. ჩვენ მივიღეთ მოწვევა, რისთვისაც უღრმესი მადლობა უნდა მოვახსენო პარლამენტის დეპუტატს ბატონ ქრისტიან როკსტინგს, აგრეთვე ცნობილ მეცნიერს, მსოფლიოს ასტრონომთა ასოციაციის ვიცე-პრეზიდენტს ბატონ რიხარდ ვესტს, რომლებიც დაგვეხმარნენ, რათა ევროპარლამენტს ფართოდ გაეღო კარები ჩვენთვის. ეს მიწვევა ფრიად საპატიო იყო და დელეგაცია სამი ადამიანის შემადგენლობით სტრასბურგს გაემგზავრა. დელეგაციაში ჩემს გარდა იყვნენ: მეცნიერებისა და ტექნიკის მინისტრის მოადგილე ბატონი მერაბ კლიმიაშვილი და ასოციაცია „ლილეს“ გენერალური დირექტორი ბატონი გიორგი თოფაძე. მეტად დატვირთული პროგრამა წინასწარ იყო შედგენილი. თქვენ წარმოიდგინეთ, ერთი დღის განმავლობაში ჩვენ უნდა შევხვედროდით ევროპარლამენტის პრეზიდენტს ბატონ კრესპოს, ევროპარლამენტის ყოფილ პრეზიდენტს, კომისიების თავმჯდომარეებს და საბოლოოდ უნდა გამოვსულიყავით ერთ-ერთი დიდი დემოკრატიული კომისიის სესიაზე. დაგეგმილი იყო პრესკონფერენციები. მე პირადად დადებითად ვაფასებ ამ ვიზიტს - ჯერ ერთი, რომ პირველად მოგვეცა საშუალება, გამოვსულიყავით ევროპარლამენტის სესიაზე, სადაც ჩვენის მოთხოვნით, მოხსენება ქართულ ენაზე წავიკითხე და იგი სინქრონულად ითარგმნებოდა ინგლისურად. მე ვიგრძენი, რომ საკმაოდ კარგი და თბილი განწყობა სუფევდა ჩვენს მიმართ და დარწმუნებული ვარ, რომ ამ ვიზიტს კეთილი შედეგები უნდა მოჰყვეს ჩვენი რესპუბლიკისათვის. იქვე გადაწყდა, რომ ივლისის ბოლოს, ჩვენთან ჩამოვა ევროპარლამენტის დეპუტატი ბატონი როკსტინგი, რომელიც წინასწარ გაეცნობა ჩვენი რესპუბლიკის პოლიტიკურ და ეკონომიკურ მდგომარეობას, ხოლო ამის შემდეგ სექტემბერში ან ოქტომბერში ჩამოვა ჯგუფი დეპუტატებისა, რომლებიც უკვე ღრმად შეისწავლიან ჩვენში არსებულ ვითარებას. ვიმედოვნებთ, რომ ამ ვიზიტის შედეგად ევროპარლამენტი განიხილავს საქართველოს რესპუბლიკის ეკონომიკური დახმარების საკითხს. გარდა ამისა, ჩვენ მოგვეცა საშუალება, რომ უახლოეს პერიოდში დაისვას საკითხი იმის თაობაზე, რომ საქართველოს მიეცეს უფლება, მეთვალყურის სტატუსით წარსდგეს ევროპარლამენტში.

ეს ძალიან დიდი გამარჯვებაა. ჩვენს დელეგაციაში, როგორც აღვნიშნე, გახლდათ ბატონი მერაბ კლიმიაშვილი და ალბათ საინტერესო იქნება მისი აზრი ამ ვიზიტის თაობაზე.

- ბატონო, მერაბ, გთხოვთ:

- ევროპარლამენტში ჩვენი ვიზიტის შესახებ მე მგონი საკმაო ინფორმაცია მოგაწოდათ ბატონმა თენგიზმა, მე მხოლოდ რამდენიმე მომენტს მინდა გავუსვა ხაზი - დემოკრატიული კომისია, რომელზეც ბატონი თენგიზი გამოვიდა, გახლდათ საკრებულო, რომელზეც ა.წ. მარტში მოხსენება გააკეთა ბატონმა ბორის ელცინმა, რუსეთის დღევანდელმა პრეზიდენტმა, ჩვენს წინ კი ბატონმა ვიტაუტას ლანდსბერგისმა. მინდა კვლავაც გავუსვა ხაზი ამ კომისიის დიდ პოლიტიკურ მნიშვნელობას და გავლენას მთელს ევროპაში. აუცილებლად მიმაჩნია იმის აღნიშვნაც, რომ ევროპარლამენტის კომისიამ ტაშით გამოაცილა ჩვენი დელეგაცია. როგორც შემდეგ გვითხრეს აღმოსავლეთ ევროპის სპეციალისტებმა და ექსპერტებმა, ეს უპრეცედენტო შემთხვევა გახლდათ. საქართველოსათვის, ჩემის აზრით, ეს იყო ისტორიული დღე, რადგან საქართველოს მთავრობის თავმჯდომარე გამოვიდა ევროპის ქვეყნების ყველაზე უმაღლეს ფორუმში და გამოვიდ ქართულად.

- ბატონო თენგიზ! უცხოეთთან სავაჭრო ურთიერთობა რომ არის დამყარებული, მოსახლეობამ ჯერჯერობით იქიდან შემოტანილი ქილის ლუდით, საღეჭი რეზინით და უცხოური სიგარეტებით შეიტყო. ცოტა სხვა მხრიდან ხომ არ მივუდექით საქმეს?

- არა, ბატონო მერაბ, რაც თქვენ ბრძანეთ, ეს სახელმწიფო ვაჭრობას არ შემოუტანია. ეს ცალკეული კოოპერატივების, ასოციაციების ინიციატივითაა. სახელმწიფო სავაჭრო ორგანიზაციების ძირითადი საზრუნავი მოსახლეობის საკვები პროდუქტებთ მომარაგება გახლავთ. მაგრამ კვლავაც მიწევს გამეორება, რომ ამ მხრივ ძალიან რთული მდგომარეობა გვაქვს. საქმე იმაშია, რომ დღეს, ჩვენ, ბევრ სხვა რამესთან ერთად, ძალიან გვიჭირს მოსახლეობისა და მრეწველობის უზრუნველყოფა ისეთი აუცილებელი პროდუქტით, როგორიც შაქარია. დღემდე, როგორც მოგეხსენებათ, შაქარს გვაწოდებდნენ ძირითადად უკრაინიდან. მაგრამ თვით უკრაინაც მძიმე მდგომარეობაში ჩავარდა, რადგან ცენტრიდან მას უნდა მიეღო ორი მილიონ ორასი ათასი ტონა შაქრის ნედლეული, რომელიც თავის მხრივ კუბიდან უნდა შემოსულიყო. ფაქტობრივად უკრაინაში შემოიტანეს მხოლოდ 600 ათასი ტონა და დღეს იქ ქარხნები პრაქტიკულად გაჩერებულია. სამწუხაროდ, უახლოეს პერიოდში ვერც ვხედავთ რაიმე სასიკეთოს. ამიტომ ჩვენ აქტიურად ვეძებთ გზებს, რათა ეს პრობლემა სხვა გზებით გადავჭრათ. არის რამდენიმე პერსპექტიული მოლაპარაკება და დარწმუნებული ვარ, რომ შაქრის დიდ დეფიციტს როგორღაც მოვუღებთ ბოლოს.

- ამ რამდენიმე დღის წინათ ლენინგრადში გახლდით, მიმიღო ქალაქის მერმა ანატოლი სობჩაკმა და ინტერვიუც ჩამოვართვი მას. აქვე გაირკვა, რომ იგი ყოველ ორშაბათს ტელევიზიის ცოცხალი ეთერით გადის და მოსახლეობას როგორც გაკეთებულზე, ისე მომავლის გეგმებზეც ესაუბრება. მუშაობის ეს ფორმა, ვფიქრობ, ბევრ სარგებლობას მოუტანს ჩვენს ხალხსაც.

- ეს პრაქტიკა უთუოდ ჩვენთვისაც მისაღებია. კაბინეტის სხდომაზე გადავწყვიტეთ, რომ მინისტრებმა რეგულარულად მიიღონ მონაწილეობა ტელეგადაცემებში, რათა უფრო ახლო კონტაქტი დამყარდეს ჩვენს მოსახლეობასთან და უფრო მეტად იყოს იგი ინფორმირებული მინისტრთა კაბინეტის საქმიანობის შესახებ.

- ამ დღეებში საქართველოს ტელევიზიით გამოვიდა საქართველოს უზენაესი საბჭოს ეკონომიკური რეფორმების კომისიის თავმჯდომარე ბატონი გივი თაქთაქიშვილი და საკმაოდ ვრცლად ისაუბრა მეწარმეობის შესახებ. ფაქტია, რომ მეწარმეობის გარეშე ჩვენი რესპუბლიკა ფეხზე ვერ დადგება. რა ეტაპზეა ახლა ეს კანონი?

- აქ ცალსახად შეიძლება პასუხი - კანონი აუცილებლად იქნება მიღებული. ეს კი, რასაკვირველია, ფართოდ გაუხსნის კარებს მეწარმეობას, რაც ერთ-ერთი ძირითადი მამოძრავებელი ძალა იქნება ჩვენი ეკონომიკის გასაჯანსაღებლად.

- როცა ქართველ კაცზე საუბრობენ, უპირველესად მის ნიჭს და უნარს უსვამენ ხაზს. აქედან გამომდინარე, თითქოსდა არ უნდა გვიჭირდეს საკადრო პოლიტიკის სწორად გატარება. მაგრამ სავალალოდ როგორც სხვაგან, აქაც მრავალი მოუგვარებელი პრობლემაა. ზოგიერთმა ხელმძღვანელმა კი პირდაპირ ყელში დანა გამოგვისვა. ცხადია, რომ ასეთ შეცდომებს ის პირები სჩდიან, რომელთაც არა აქვთ სათანადო გამოცდილება, განათლება და მომზადება.

- დიახ, ბატონო მერაბ, აქ ძალიან ბევრი შეცდომებია დაშვებული. ზოგ შემთხვევაში შერჩეული კადრები ვერ პასუხობდნენ მოთხოვნებს. მხედველობაში მაქვს მათი კვალიფიკაცია. ამ ცოტა ხანში უკვე ხუთი მინისტრი შეიცვალა, უნდა გითხრათ, რომ როცა კადრების საკითხი დადგა დღის წესრიგში, მაშინ ბატონმა ზვიად გამსახურდიამ ბრძანა, რომ ისინი ყველა გამოსაცდელი ვადით ინიშნებოდნენ. მე, მაგალითად, არ მიკვირს, რომ ყველამ ვერ გაამართლა იმედები და ეს კანონზომიერად მიმაჩნია. უნდა გითხრათ, რომ ახლო ურთიერთობა მაქვს ბალტიისპირეთის ქვეყნებთან, სომხეთის, აზერბაიჯანის, მოლდავეთის, ყაზახეთის, თუნდაც რუსეთის მთავრობის ხელმძღვანელებთან და იქაც ხშირია ასეთი კატაკლიზმები. გარდამავალ პერიოდში ძნელია ჩამოყალიბებული მთავრობის შექმნა.

- ბატონო თენგიზ, ისევ კადრების საკითხი. ცნობილი ჭეშმარიტებაა, როცა თქვენ თვითმფრინავში ხართ, პირველ ყოვლისა, ის გაინტერესებთ, თუ ვის ანდეთ თქვენი სიცოცხლე. ამ შემთხვევაში მფრინავზეა ლაპარაკი. აქედან გამომდინარე, დავასკვნით, რომ ხელმძღვანელს ძალიან ბევრი შეუძლია. სულ ცოტა ხნის წინათ, საქართველოს მრეწველობის მინისტრმა ბატონმა გივი აბდუშელიშვილმა შეძლებისდაგვარად ჩამახედა სამინისტროს საქმიანობაში და მომავლის გეგმებში. თუკი ჩემს ჟურნალისტურ ინტუიციას ენდობით, შემიძლია დარწმუნებით გითხრათ, რომ საქართველოს მრეწველობას საიმედო ლიდერი ჰყავს - ჭკვიანი, განათლებული და ძალზე ერუდირებული პიროვნება, რომელსაც ძალზე დიდი საქმეები ხელეწიფება. ერთი წუთითაც არ მინდა ჩრდილი მივაყენო სხვა მინისტრებს, მაგრამ ჯერჯერობით, მათთან საქმიანი შეხვედრა არ მქონია. რას გვეტყვით თქვენი სამართავი აპარატის შესახებ?

- აპარატი ძირითადად დაკომპლექტებულია მაღალკვალიფიციური პიროვნებებით, რომლებმაც კარგად იციან თავისი საქმე. მაგრამ, მიუხედავად ამისა, ბევრს უჭირს. უჭირთ, იმიტომ, რომ როგორც თქვენ დააკვირდით, ძალიან ბევრი სამინისტრო გავაერთიანეთ. აი, თქვენ ბატონი გივი ახსენეთ, რომლის სამინისტროში შევიდა როგორც მძიმე, ისე მსუბუქი, ადგილობრივი, ხე-ტყის დამუშავების ადა ა.შ. სამინისტროები. ეს მძიმე ტვირთი ბატონ გივი აბდუშელიშვილს დააწვა მხრებზე. რაც შეეხება თქვენეულ დახასიათებას, უნდა გითხრათ, რომ თქვენი ინტუიციით მიგნებული სურათი ამ ადამიანისა სავსებით რეალურია. ეს არის მართლაც ძალზე ერუდირებული პიროვნება, რომელსაც შეუძლია მეტად მძიმე ტვირთის ზიდვა. სტრუქტურა, რომელიც მან შეადგინა, სავსებით პასუხობს დღევანდელი დღის მოთხოვნას, იქ ჩადებულია ის იდეა, რომ უახლოეს პერიოდში საწარმოები გადავიდნენ კერძო სექტორში, მოხდეს მათი პრივატიზაციაც და ეს პერიოდი სამ ეტაპად აქვს დაყოფილი. მცირე, საშუალო და დიდი პრივატიზაცია. ე.ი. პირველ რიგში მცირე, წამგებიანი საწარმოების კერძო პირთთვის გადაცემა, შემდეგ მეორე ეტაპი, უკვე საკმაოდ მსხვილი საწარმოებოს პრივატიზაცია და ბოლოს, დიდი საწარმოების ბედიც უნდა გადაწყდეს - როგორიც არის რუსთავის მეტალურგიული ქარხანა, გაერთიანება „აზოტი“, სამთო მომპოვებელი კომბინატები. ოღონდ ამას ეტაპობრივი გადასვლა სჭირდება. ძალიან მძიმე ტვირთი დააწვა აგრეთვე ჩვენი არქიტექტურისა და მშენებლობის მინისტრს ბატონ გურამ მირიანაშვილს, რომელსაც ახლა ფაქტობრივად ექვსი სამინისტროს ხელმძღვანელობა უწევს. აქ არის არქიტექტურის, მშენებლობის, საშენ მასალათა მოპოვების, კომუნალური მეურნეობის... ვფიქრობ, რომ ეს სავსებით სწორი გზაა, არ იყო საჭირო ორმოცი-ორმოცდათი სამინისტრო. დღეს ფაქტობრივად გვაქვს 18 სამინისტრო და სამი დეპარტამენტი. ვთვლით, რომ სტრუქტურა ოპტიმალურია და პასუხობს იმ მოთხოვნებს, რომელიც საქართველოს რესპუბლიკის გარდამავალ პერიოდს ეხება.

- სკეპტიკოსების საყურადღებოდ მინდა ვთქვა: არის მოსაზრება, რომ თუკი ჩვენ საბჭოთა კავშირიდან გავალთ, უფსკრულში გადავიჩეხებით. მე ღრმად ვარ დარწმუნებული, რომ ეს ასე არ მოხდება. ეს აზრი კიდევ უფრო განმიმტკიცა გაზეთ „სვობოდნაია გრუზიაში“ გამოქვეყნებულმა პოლიტექნიკური უნივერსიტეტის კათედრის გამგის ბატონ ინგუშა მშვენიერაძის წერილმა, სადაც ავტორი, ფაქტებზე დაყრდნობით ამტკიცებს, რომ ცენტრის სახით საქმე გვაქვს აშკარა მძარცველთან. მისი ანგარიშით მოსკოვს უკანასკნელი ათი წლის განმავლობაში ჩვენგან წაღებული აქვს დაახლოებით 81 მილიარდი მანეთი. ეს რაც დაანგარიშებული და აღრიცხულია, მაგრამ მე სხვა რამეც მაინტერესებს. ხომ არ მიჰქონდა ცენტრს ამას გარდა კიდევ, დავუშვათ სამხედრო კომპლექსში გამომუშავებული პროდუქტი, რომელიც არსად არ ჩანს, თუნდაც თბილისის 31-ე საავიაციო ქარხნიდან?

- რასაკვირველია. საერთოდ, რაც შეეხება თავდაცვის ხარჯებს, ის დღესაც კი, ვითომ დემოკრატიულ პირობებში, ჯერ კიდევ ბურუსით არის მოცული. ავიღოთ თუნდაც თბილისის 31-ე ქარხანა. დასამალი არ არის, რომ იგი ყოველწლიურად აწარმოებდა 120-140 თანამედროვე ტიპის რეაქტიულ თვითმფრინავს, რომელიც მთლიანად გადიოდა რესპუბლიკიდან. არც ის არის დასამალი, რომ მათი ნაწილი უცხოეთში იყიდებოდა, თავისუფალ კონვერტირებულ ვალუტაზე. ჩვენთან კი კაპიკი არ შემოდიოდა. დღესდღეობით ცენტრის მიდგომა ურჩი რესპუბლიკების მიმართ მეტისმეტად არაობიექტურია. შეიქმნა დოკუმენტი, რომლის თანახმად, საბჭოთა კავშირიდან გასვლის დროს, უნდა იყოს დაცული ცხრა პლუს ერთის ინტერესები. აქედან გამომდინარე, საკავშირო მნიშვნელობის ქარხნები ურჩმა რესპუბლიკებმა უნდა გამოისყიდონ. მაგრამ იმაზე არაფერია ნათქვამი, თუ ეგრეთწოდებული „განქორწინების“ დროს რა წილი ერგებათ რესპუბლიკებს. ეს, რა თქმა უნდა, არაობიექტური მიდგომაა. არსებობს ასეთი მცნება, საერთო საკავშირო ქონება, ანუ საკუთრება. რა არის ეს? ეს არის ყველა რესპუბლიკის მიერ შექმნილი ქონება. ეს იქნება „ბამი“, „კამაზი“, ალმასის ფონდი თუ ოქროს მარაგი. ვიმეორებ, ეს არის საერთო საკავშირო საკუთრება და ყველა რესპუბლიკას ამ საკუთრების შექმნაში, რასაკვირველია, თავისი წვლილი აქვს შეტანილი. თუმცა, რა თქმა უნდა, პროცენტულად განსხვავებული. ვთქვათ, რუსეთის 60 პროცენტი, უკრაინის 15 და ა.შ. ჩვენი წინასწარი გაანგარიშებით, საქართველოს წილი აქ 1,5-დან 1,7-მდე შეადგენს. ეს უზარმაზარი თანხაა. მე ახლა ზუსტად არ შემიძლია დავასახელო ციფრი, მაგრამ წინასწარი გაანგარიშებით ეს 30-35 მილიარდი მანეთია... ე.ი. ჩვენმა რესპუბლიკამ განქორწინების შედეგად ზუსტად ამდენი თანხა უნდა მიიღოს. ხოლო ვალი, რომელსაც კავშირი გვადებს, ალბათ დაახლოებით ცხრა მილიარდს შეადგენს. რასაკვირველია, თუკი ცენტრმა ჩვენი წილი დაგვიბრუნა, ჩვენც არ ვიტყვით უარს ვალის გადახდაზე.

- ბატონო თენგიზ! იქნებ ვცდები, მაგრამ ისეთი შთაბეჭდილება მრჩება, თითქოს რაღაც ექსპერიმენტისთვის ვართ განწირულები: ასეთ დატვირთვას, ალბათ, ვერც ერთი ქვეყანა ვერ აიტანდა: ფანტასტიკური ფასები, პროდუქციის მუდმივი დეფიციტი, ნერვიული სიტუაცია. ახლა კიდევ ერთი უბედურება გველოდება. კარს მოგვადგა უმუშევრობა და გვინდა თუ არა, იგი ჩვენს სახლებში უნდა შემოვუშვათ.

- მოდით, ასე ნუ გავაშუქებთ საკითხს. ვერც ერთი სახელმწიფო ამ პროცესს ვერ გადაურჩა. აი, თუნდაც პოლონეთი, თავის დროზე აქ თორმეტჯერ გაიზარდა ფასები. ასევე იყო უნგრეთშიაც. ჩვენ დღეს უზარმაზარი პრობლემების წინაშე აღმოვჩნდით, რომლის გადალახვასაც, ალბათ, დასჭირდება დაახლოებით ერთი წელი. მაგრამ ამავე დროს, ჩვენ ვერ ავცდებით უმუშევრობას. მაგრამ იქ, ძალიან მაღალ დონეზე აქვთ გადაწყვეტილი სოციალური უზრუნველყოფის პრობლემა.

- იქმნება შთაბეჭდილება, რომ იქ სპეციალურად არის შექმნილი ეს რგოლი...

- სპეციალურად ვერ გეტყვით, მაგრამ ფაქტია, რომ ეს ერთ-ერთი ბერკეტია შრომის მაღალი კულტურისა და მწარმოებლობისა. ჩვენთან ამჟამად უკვე დამთავრდა კანონების შემუშავება უმუშევართა თაობაზე. აგრეთვე შექმნილია შრომის ბირჟაც.

- ბატონო თენგიზ, ჩვენ ძალიან ბევრი რეზერვი გვაქვს. აი, თუნდაც ერთი მაგალითი - მოსახლეობაში მრავლადაა მაკულატურა, ბოთლები, ჯართი. მაგრამ ეტყობა დაინტერესების პრინციპი არ მოქმედებს და ამიტომ არავინ არ აბარებს მას.

- აბსოლუტურად მართალი ხართ. მოსახლეობაში ძალიან დიდი რაოდენობითა მაკულატურა, ან მსუბუქი მრეწველობის უკვე გამოუსადეგარი ნაწარმი, რომელიც შესანიშნავ მეორად ნედლეულს წარმოადგენს და რომლის დროული შეგროვება და გადამუშავება რესპუბლიკისთვის ერთ-ერთი რეზერვი იქნებოდა. და აი, ამიტომ დგება საკითხი, რომ ეს მექანიზმი უნდა დაიხვეწოს. უდაოა, რომ უნდა გაიზარდოს მატერიალური დაინტერესება, სხვაგვარად ჩვენ საქმეს ვერ წარვმართვთ. ეს საკითხი უკვე დასმულია და უახლოეს პერიოდში აუცილებლად გადაწყდება. ეს კი დიდი სტიმული იქნება მეორადი ნედლეულის ჩაბარებისათვის.

- ახლა ბევრს ლაპარაკობენ ნაზარბაევის მიერ შემოთავაზებულ ჰორიზონტალურ კავშირებზე.

- მე პირადად შევხვდი ბატონ ნაზარბაევს და შევპირდი, რომ ჩვენი რესპუბლიკა აუცილებლად დაუჭერს მხარს ამ წინადადებას. ლაპარაკია 15 თანასწორუფლებიანი რესპუბლიკის ხელმძღვანელების შეხვედრაზე ცენტრის გარეშე. ეს იქნება პრაქტიკული ნაბიჯი ჰორიზონტალური კავშირების განსამტკიცებლად. საქმე იმაში გახლავთ, რომ ყველა რესპუბლიკას უჭირს საერთაშორისო ბაზარზე გასვლა, რადგან დღეს ძალიან ცოტა ნაწარმი აკმაყოფილებს საერთაშორისო სტანდარტებს... ამიტომ, რესპუბლიკებს შორის კავშირები აუცილებლად უნდა შევინარჩუნოთ. ვიმეორებ, ჩვენ აქტიურად ვუჭერთ მხარს ამ წინადადებას და მე შევთავაზე ბატონ ნაზარბაევს, თუკი მას უჭირს ამ შეხვედრის ორგანიზაცია ალმა-ათაში, ეს შეიძლება მოხდეს თბილისში. მე დარწმუნებული ვარ, რესპუბლიკების უმეტესობა მხარს დაუჭერს ბატონ ნაზარბაევის წინადადებას და ასეთი შეხვედრა შედგება.

- დავამთავროთ ამაზე დღეს ჩვენი საუბარი, ბატონო თენგიზ! რა თქმა უნდა, ყველა საკითხს ვერ შევეხეთ, მაგრამ იმედს ვიტოვებთ, რომ შემდეგაც შევხვდებით ერთმანეთს. დიდი მადლობა!

- თქვენც დიდი მადლობა, კარგად ბრძანდებოდეთ!

- გთხოვთ, ჰონორარი გადარიცხოთ მიწისძვრით დაზარალებულ რაიონებში.

ინტერვიუ: აღმართი ღირსეულად უნდა ავიაროთ / სიგუა თ., [ჩაიწერა მ. ბერაძემ ] // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1991. - 31 ივლისი. - №149 (169). - 1 გვ.

თ. ი. სიგუას საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის თანამდებობიდან გათავისუფლების შესახებ

გათავისუფლდეს თენგიზ იპოლიტეს ძე სიგუა საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის თანამდებობიდან პირადი განცხადების საფუძველზე.

საქართველოს რესპუბლიკის პრეზიდენტი
ზვიად გამსახურდია
თბილისი. 1991 წლის 17 აგვისტო.

ბრძანებულება : თ. ი. სიგუას საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის თანამდებობიდან გათავისუფლების შესახებ // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1991. - 21 აგვისტო. - №163 (183). - 1გვ.

ბრძანებულება : თ. ი. სიგუას საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის თანამდებობიდან გათავისუფლების შესახებ // რესპუბლიკა. - 1991. - 20 აგვისტო. - №29/62. - 1გვ.

ნებისმიერი ქვეყნის პრემიერის გადადგომა მყისვე აღმოჩნდება ხოლმე მსოფლიო საზოგადობრიობის ყურადღების ცენტრში. ამ უკანასკნელ ხანს საქართველოს მთავრობაში და თვით უმაღლეს საკანონმდებლო ორგანოში - უზენაეს საბჭოში ბევრი საკადრო ცვლილება მოხდა. გადადგნენ ან გადააყენეს უზენაესი საბჭოს კომისიების თავმჯდომარეები, მინისტრები... სამწუხაროდ, ფართო საზოგადოებრიობამ თითქმის არაფერი იცის ამ გადადგომა-გადაყენების ნამდვილი მიზეზების შესახებ. უფრო ზუსტად, იცის მხოლოდ ფაქტი - ერთი გადადგა, მეორე - დაინიშნა.

გადამდგართა შორის აღმოჩნდა ბატონი თენგიზ სიგუაც, საქართველოს მთავრობის თავმჯდომარე. თავად ის ფაქტი, რომ შეიცვალა პრემიერი...

თენგიზ სიგუა

- პრემიერ-მინისტრობიდან ჩემი გადადგომა რამდენიმე მიზეზმა განაპირობა. მათგან უპირველესი საკადრო საკითხია. თვალნათლივ ვხედავდი, არაპროფესიონალ ხალხს აძლევდნენ რეკომენდაციებს. სამწუხაროა, როცა მთავრობის წევრები არიან ადამიანები, ვისაც არ გააჩნია აუცილებელი პროფესიული და საქმიანი თვისებები. ჩემს პროტესტებზე ბატონ პრეზიდენტს მუდამ ერთი პასუხი ჰქონდა - ეს ჩვენი ხალხია...

- ჩემი აზრით, ერთადერთი, რითაც ჩვენ შეგვიძლია უშურველად ვისარგებლოთ, გავცეთ ისე, რომ არ დავზარალდეთ, ჩვენი ხალხის ინტელექტია. ჩვენ ამას არ ვიყენებთ. ჯერ კიდევ მარტში დაიწყო შემოტევები, პრეტენზია წამოაყენეს, მთავრობაში მთელი აკადემია მოიყვანაო. განა ეს ცუდია? ვითომ უკეთესია, როცა იურიდიული კომისიის თავმჯდომარედ იურისპრუდენციაში ნაკლებად ჩაუხედავ პიროვნებას ვნიშნავთ, ვაჭრობის მინისტრად კი პროფტექნიკური განათლების ცენზის კაცს?

თავიდან მეგონა, ბრძოლით ჩემსას მაინც გავიტანდი. ეს შეუძლებელი აღმოჩნდა. მე ვერ შევძელი პრეზიდენტის მოთხოვნის მოგერიება საქართველოში ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული მინისტრის, ირაკლი მენაღარიშვილის გადაყენების შესახებ. ვიცი, რომ იგი უპატიოსნესი ადამიანია და არ იქნებოდა გარეული „მედტექნიკის“ მაქინაციებში. მაინც მაიძულეს გამეთავისუფლებინა თანამდებობიდან.

მე ვერ შევძელი დამერწმუნებინა პრეზიდენტი, რომ საქმე პროფესიონალმა უნდა აკეთოს; რომ არ შეიძლება მინისტრის მოადგილეობა უბოძო ადამიანებს, რომლებსაც არ გააჩნიათ საჭირო პროფესიული ჩვევები. მეორე საკითხი, რაც ჩემთვის სრულიად გაუგებარი და მიუღებელია, გახლავთ პრეზიდენტის ბრძანებულებები. საფრანგეთიდან მობრუნებულმა გზაში გაზეთში წავიკითხე მებაღეობის წინააღმდეგ მიმართული პრეზიდენტის ბრძანებულება. ცხვარიჭამიას ისტორია გამახსენდა, ოღონდ აქცია ამჯერად გაცილებით მასშტაბურია: საბაღე კოოპერატივებს გადაუკეტეს წყალი, გამოურთეს ელექტროენერგია, გადაუთხარეს მისასვლელი გზები... ბეწვზე მივუსწარი უკვე გამზადებულ, შეიძლება ითქვას, „განკულაკების“ კანონს, რომლითაც შინაგან საქმეთა სამინისტროსა და სუკს ევალებოდა მოსავლის აღების პერიოდში უკანასკნელ მარცვლამდე ჩამოერთვა გლეხისათვის მოსავალი. ორი დღე ვარბილეთ ეს კანონი, მაგრამ მაინც მძიმე შთაბეჭდილებას ტოვებს.

ჩემთვის სრულიად გაუგებარია ასეთი ფაქტიც: პრესაში გამოქვეყნდა საქართველოს მთავრობის მიმართვა ამერიკელი ხალხისადმი. მიმართვა დაიბეჭდა საქართველოს მთავრობის ბლანკზე და ისე გაიგზავნა ამერიკაში, რომ საქართველოს მთავრობამ არაფერი იცოდა. არადა, 1 სექტემბრისათვის დაგეგმილი იყო ჩემი ვიზიტი შეერთებულ შტატებში, სადაც უნდა შევხვდეროდი ბეიკერს და, შესაძლოა, პრეზიდენტ ბუშსაც. ასეთ დროს ამგვარი წერილის გაგზავნა პოლიტიკური შეცდომა იყო.

ასევე, გაუგებარი გახლდათ ჩემთვის აპრილის გაფიცვა, ეგრეთ წოდებული ბლოკადა, რომელმაც 400 მილიონი მანეთის ზარალი მიაყენა რესპუბლიკას, პოლიტიკურად კი არაფერი შეგვძინა...

შეიქმნა დახურული ზონები, სადაც ვერც ფინანსთა სამინისტრო და ვერც საგადასახადო ინსპექცია ვერ შედის. რა ხდებოდა იქ, არავინ იცოდა, მათ შორის არც მე, საქართველოს მთავრობის თავმჯდომარემ.

დღემდე არ დაწყებულა რეფორმები ეკონომიკაში. კვლავინდებურად ცენტრალიზაციის პრინციპი მოქმედებს. ათი თვეა, ახალი ხელისუფლება მოვიდა და საქართველოში, ფაქტობრივად, ისევ არსებობს კოლმეურნეობა. ლოზუნგი „მიწა გლეხს“! - მხოლოდ ლოზუნგად დარჩა.

კერძო საკუთრების გარეშე მომავალი არ არსებობს, ერთ-ერთი შეხვედრისას მოვუწოდე პრეფექტებს, არ დალოდებოდნენ მიწის კანონს, დაეშალათ კოლმეურნეობები, საბჭოთა (საზოგადოებრივი) მეურნეობები და მიწა გლეხებისთვის გადაეცათ. პასუხისმგებლობას ჩემს თავზე ვიღებდი, არაფერი გამოვიდა, არც გამოვიდოდა, რადგან ეკონომიკის მართვის არსებული წესი სრულიად მისაღები აღმოჩნდა „პრეფექტურული“ მმართველობისთვის.

პრეფექტი რაიონის მეფეა, რაიკომის მდივანი კანონიერების რაღაც ფარგლებში მაინც მოქმედებდა. პრეფექტს განსაზღვრული უფლებები აქვს. არა, კარგი პრეფექტებიც არიან, მაგრამ ეს მათი დამსახურებაა და არა „პრეფექტის შესახებ კანონისა“. ალბათ ბევრი ჩემსავით გაოცდა, როცა პრეზიდენტმა სესიაზე ერთერთ გამოსვლაში სოციალისტური წყობის ზოგიერთ დადებით მხარეზე და სოციალიზმის ელემენტების შემოტანაზე ისაუბრა. ამის ახსნაც შეიძლება: დღეს ბევრი ჭკვიანი ახალგაზრდა გამოჩნდა, ვისაც აქვს ცოდნა და ენერგია. მაგრამ მათ ჯერ ფინანსური ძალა არ გააჩნიათ. გუშინდელ „ქურდებს“ კი დიდი კაპიტალი აქვთ, გონება და ჭკუა - ნაკლებად. ამიტომ ეშინიათ ამ ახალგაზრდების, რომლებიც მათ 2-3 წელიწადში თავისი ცოდნით დაამარცხებენ. ჩამოყალიბდა კაპიტალის მქონე ხალხის კასტა, შეიქმნა ლობი. მათ, შესაძლოა, მოახერხეს პრეზიდენტზე ზეგავლენის მოხდენა. და, აი, შედეგიც - პრეზიდენტი გამოვიდა კოოპერატივების, ერთობლივი საწარმოების, ბირჟების წინააღმდეგ. გემახსოვრებათ, როცა სესიაზე ეკონომიკური რეფორმების კომისიამ გამოიტანა კანონი მეწარმეობის შესახებ, პრეზიდენტმა ეს კანონი გააცამტვერა. უნაკლო კანონი არ არსებობს. დღეს ტემპს აქვს მნიშვნელობა. დრო ისედაც ბევრი დავკარგეთ.

დასავლეთი დაეხმარება მხოლოდ იმ ქვეყანას, რომელსაც გეზი აქვს აღებული დემოკრატიისა და საბაზრო ურთიერთობისაკენ. უცხოეთში შეხვედრებისას კითხვების 90 პროცენტი სწორედ ამას ეხება - როდის გადახვალთ თავისუფალ ეკონომიკაზე?

რუსეთთან ურთიერთობა დაძაბა ხელშეკრულებამ თათარსტანთან, თებერვალში, საქართველოში ნავთობპროდუქტების კრიზისისას, მოსკოვში შევხვდი თათარსტანის ხელმძღვანელობას და დახმარება ვთხოვე. შევთანხმდით, რომ ისინი მოგვაწოდებდნენ 250 ათას ტონა ნავთობპროდუქტს და 200 „კამაზს“. ჩვენ მივაწოდებდით ჩაის, ხილს, ღვინოს, შამპანურს, ეს იყო ერთჯერადი შეთანხმება. შემდგომში თათარსტანმა უარი თქვა არჩევნებში მონაწილეობაზე, ჩაატარა თავისი არჩევნები და გამოაცხადა დამოუკიდებლობა. ივლისში თათარსტანის პრემიერ-მინისტრმა ჩვენი დელეგაცია მიიწვია, ჩემი შეცდომაა, რომ დელეგაციის მეთაურად ჩემი მოადგილე, მურმან ომანიძე დავნიშნე. შეგახსენებთ, ომანიძეს ევალებოდა მოლაპარაკება ნავთობპროდუქტებზე, მეტი არაფერი. მან კი დაიწყო ლაპარაკი პოლიტიკურ ხელშეკრულებაზე, საქართველოსა და თათარსტანის პრეზიდენტების შეხვედრაზე და ასე შემდეგ. ეს იყო უდიდესი პოლიტიკური შეცდომა. ყაზბეგში შეხვედრაზე ელცინი დაგვპირდა: თქვენს შინაურ საქმეებში არ ვერევი. რამდენჯერმე მოვიდა ჩემთან არძინბა თავისი დელეგაციით და არ მივიღეო. ამდენად, პოლიტიკურ ხელშეკრულებაზე ლაპარაკი თათარსტანთან, რომელმაც დამოუკიდებლობა გამოაცხადა, მაგრამ რუსეთის ფედერაციაში შედის, დაახლოებით იგივეა, ხვალ ელცინმა და არძინბამ საქართველოსთან შეუთანხმებლად პოლიტიკურ ხელშეკრულებას მოაწერონ ხელი.

ყოველივე ეს გროვდებოდა. პირველი ხმამაღალი პროტესტი გამოვთქვი 22 ივნისს, მეორე - 16 ივლისს და მესამე 15 აგვისტოს. დავრწმუნდი, ჩემს გამოსვლებს აზრი არ ჰქონდა. რაც მთავარია, პრაქტიკულად მე ვერ შევძელი გამეკეთებინა ამის მესამედიც კი, რაც მთავრობის თავმჯდომარედ ჩემი დანიშვნისას შევპირდი ხალხს. არა აქვს მნიშვნელობა, რა მიზეზით. ამიტომ გადავდექი, არც ვნანობ.

მომავლის ჩემი პროგნოზი ასეთია: თუ საქართველოს უზენაესი ხელისუფლება რესპუბლიკას დღევანდელი კურსით წაიყვანს, ვშიშობ, მივიღებთ ალბანეთის „ქართულ ვარიანტს“: მსოფლიოსაგან იზოლირებული საკუთარ ნაჭუჭში ჩავიკეტებით და საკუთარ წვენში მოვიხარშებით. ანუ დემოკრატიული საზოგადოების შენების დაწყებას გვარიანად დავაგვიანებთ.

ინტერვიუ : თანამდებობიდან შემთხვევით არ მიდიან // დრონი. - 1991. - 30 აგვისტო. - № 33 (50). - 3 გვ.

ბატონ თენგიზ სიგუას გამოსვლა საქართველოს ტელევიზიით 1992 წლის 6 იანვარს

თანამემამულენო, ქართველებო და საქართველოს მკვიდრნო!

დღეს, 6 იანვარს საქართველოში დაემხო კომუნისტური დიქტატურისაგან ნაშობი გამსახურდიას რეჟიმი.

დღეს, 6 იანვარს საქართველოში გაიმარჯვა საერთო-სახალხო აჯანყებამ, სწორედაც სახალხომ და საყოველთაომ, რადგანაც მასში მონაწილეობდა და მას თანაუგრძნობდა საზოგადოების ყველა ფენა, ახალგაზრდობა, პოლიტიკური და საზოგადოებრივი ორგანიზაციები, საქართველოს შეიარაღებული ძალები.

დიქტატურის დამარცხება, საუბედუროდ, ვერ მოხერხდა უსისხლოდ. მდაბლად ვხრი თავს თავისუფლებისათვის ამ ბრძოლაში დაღუპულთა ხსოვნის წინაშე განურჩევლად იმისა, სამართლიანი საქმისათვის დაიღუპნენ ისინი თუ სისხლმოწყურებული დიქტატორის ჟინს ემსხვერპლნენ.

ეს საერთო-სახალხო აჯანყება მიზნად ისახავს საქართველოს გაყვანას ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობის ახალ ეტაპზე, როდესაც ჩვენ უნდა რეალურად - და არა დეკლარაციულად - მოვიპოვოთ დამოუკიდებლობა.

ეს აჯანყება მიზნად ისახავს სოციალისტური სტრუქტურების რეალურ დემონტაჟს და პიროვნების თავისუფალ ნებაზე დაფუძნებული დემოკრატიული სისტემის შექმნას.

ჩვენი ეს მიზანი ამთავითვე გამორიცხავს შურისძიებას, სანაცვლოს მიზღვას თუნდაც დაშვებული შეცდომებისათვის. განსხვავებული პოზიციისა და აზროვნებისათვის, ცხადია, არავინ დაისჯება, სისხლის სამართლის დამნაშავეებს კი მთელი ერი გამოუტანს თავის ისტორიულ განაჩენს. ეს, პირველ ყოვლისა, ეხება კაცს, ვინც არის მთავარი მიზეზი შინააშლილობისა, დაღვრილი სისხლისა და ვინც ამ უკიდურესი განსაცდელის ჟამს პირადი უსაფრთხოების მიზნით განერიდა თავის სამშობლოს, თავის ხალხს და პასუხისმგებლობას.

თანამემამულენო! ნგრევა მუდამ შენებაზე ადვილი იყო. მოგიწოდებთ შენებისაკენ; ჩვენ უნდა დავაპუროთ, შევმოსოთ, გავათბოთ და, რაც მთავარია, თავისუფლების განცდა დავუბრუნოთ საქართველოს, მის ყოველ მკვიდრს. ყველაფერ ამას სჭირდება სიმშვიდე და სტაბილურობა.

ყველამ ჩვენ-ჩვენი საქმე გავაკეთოთ კეთილსინდისიერად და მერწმუნეთ, ამით საქართველოს საქმეს გავაკეთებთ.

დიდ დღესასწაულს, შობას, დაჭრილი საქართველო, საბედნიეროდ, - არასასიკვდილოდ დაჭრილი, თვალზე სინანულის ცრემლით და გულში იმედით ეგებება.

შევრიგდეთ, მოვინანიოთ, გავერთიანდეთ და - გავიმარჯვებთ.

„ყველამ ჩვენ-ჩვენი საქმე ვაკეთოთ კეთილსინდისიერად და, მერწმუნეთ, ამით საქართველოს საქმეს გავაკეთებთ“. ბატონ თენგიზ სიგუას გამოსვლა საქართველოს ტელევიზიით 1992 წლის 6 იანვარს // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1992. - 8 იანვარი. - №1 (274). - 1 გვ.

თენგიზ სიგუა კვლავ საქართველოს რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრია. მისი წარდგინებითა და სამხედრო საბჭოს თანხმობით იქმნება დროებითი მთავრობა, რომელიც ახალ საპარლამენტო არჩევნებამდე მართავს საქართველოს. ეს პირველი ინტერვიუა, რომელიც საქართველოს პრემიერ-მინისტრის მოვალეობის შემსრულებელმა ბატონმა თენგიზ სიგუამ მისცა რადიოსადგურ „სვობოდას“ და ჩვენს კორესპონდენტს.

- როგორ შეაფასებდით დღევანდელ ვითარებას?

- თბილისში დატრიალებული მოვლენები უდიდესი ტრაგედიაა, მაგრამ ვთვლი, რომ ტოტალიტარიზმი დამარცხდა და ახლავე უნდა შევუდგეთ დემოკრატიული სტრუქტურების მშენებლობას. ხალხი საშინელ მდგომარეობაშია. ეკონომიკამ სრული კრახი განიცადა, კვლავ პოლიტიკურ იზოლაციაში ვიმყოფებით, მაგრამ იმედი გვაქვს, როგორც კი ცივილიზებულ მსოფლიოს დავანახებთ, რომ დემოკრატიული წესების დამკვიდრებას შევუდექით, აღმოგვიჩენენ, როგორც პოლიტიკურ, ისე ეკონომიკურ დახმარებას.

- რა დრო დასჭირდება საქართველოს იმიჯის გამოსწორებას მსოფლიოს თვალში?

- ვფიქრობ, 2-3 თვე საკმარისი იქნება. საქმე ის გახლავთ, დასავლეთის ოფიციალურ წრეებს და პრესას ამომწურავი ინფორმაცია აქვთ, რა ხდებოდა საქართველოში. დასავლეთის პრესამ ობიექტურად შეაფასა თბილისის სექტემბერ-ოქტომბერ-ნოემბრის მოვლენები და დახატა პრეზიდენტ გამსახურდიას პორტრეტი, რომელიც ტოტალიტარული სახელმწიფოს დამკვიდრებას ცდილობდა. ამის შესახებ არაერთმა საერთაშორისო ორგანიზაციამ გააკეთა ოფიციალური განცხადება. ასე რომ, ვფიქრობ, დასავლეთი გაუგებს საქართველოს ოპოზიციურ ძალებს, რომლებიც იძულებულნი შეიქნენ რადიკალური ზომებისთვის მიემართათ. ბოლოდროინდელი უცხოური პრესის ანალიზი ჩვენს ვარაუდს ამართლებს. მეტად სამწუხაროა, რომ ტოტალიტარიზმის წინააღმდეგ ბრძოლა უსისხლოდ არ დამთავრდა. ეს ეროვნული ტრაგედიაა. მაგრამ, ვფიქრობ, ისტორიკოსები, პოლიტოლოგები, სოციოლოგები და ფსიქოლოგები ღრმად შეისწავლიან იმ მიზეზებს, რამაც ამ ტრაგედიამდე მიგვიყვანა.

- უკვე შეუდექით დროებითი მთავრობის შედგენას?

- სამხედრო საბჭოს დავალებით დავიწყეთ დროებითი მთავრობის ფორმირება. სამხედრო საბჭომ თანამდებობიდან უკვე გაანთავისუფლა საქართველოს პრემიერ-მინისტრი გუგუშვილი და მისი მოადგილეები, შინაგან საქმეთა, ვაჭრობისა და ჯანმრთელობის დაცვის მინისტრები. ასევე, სამხედრო საბჭომ გაანთავისუფლა გენერალური პროკურორი. ნელ-ნელა ერთი კვირის მანძილზე ცვლილებები გაგრძელდება და შეიქმნება ახალი დროებითი მთავრობა. კანდიდატურების შერჩევისას ყურადღებას არ ვაქცევ პარტიულობას. ჩემთვის მთავარი კრიტერიუმი მაღალი პროფესიონალიზმია. დღეს ძალიან რთული პოლიტიკური და ეკონომიკური მდგომარეობაა. ახლა მხოლოდ მაღალი პროფესიონალიზმი თუ გამოასწორებს საქმეს.

- თქვენს დაქვემდებარებაში მყოფ ძალებს შეუძლიათ თბილისში წესრიგის უზრუნველყოფა?

- მხოლოდ სამხედრო ფორმირებებს გაუჭირდებათ, მაგრამ მილიციის ორგანოებთან ერთად, რასაკვირველია, შეძლებენ წესრიგის დამყარებას. ამიტომაც გამოცხადდა საკომენდანტო საათი. ყველაზე საშიში ის გახლავთ, რომ მოსახლეობაში დიდძალი იარაღია, ქალაქის კომენდანტისა და მისი სამსახურის ერთ-ერთი მთავარი მოვალეობა სწორედ მოსახლეობიდან იარაღის ამოღება იქნება. ბუნებრივია, ვერ დაგპირდებით, რომ ორ დღეში თბილისში სიმშვიდე იქნება და შეგვეძლება რესპუბლიკაში მოქმედი ბანდების ლიკვიდაცია, მაგრამ იმედი მაქვს, რომ სამართალდამცავი ორგანოებისა და შეიარაღებული ფორმირებების შეთანხმებული მუშაობით ეს პრობლემა მალე მთლიანად გადაწყდება.

- დადგება საქართველოში დრო, როდესაც კანონი იკანონებს?

- დეკემბრის რევოლუცია სწორედ იმიტომ მოხდა, რომ დამხობილიყო გამსახურდიას ტოტალიტარული რეჟიმი. როგორც კი სამხედრო საბჭო მოიხსნის თავის უფლებამოსილებას, საქართველოში დემოკრატიული რეჟიმი დამყარდება - ვგულისხმობ ადამიანის უფლებების დაცვას, პირველ რიგში, ჰელსინკის შემაჯამებელი დოკუმენტებითა და პარიზის ქარტიით გათვალისწინებული ყველა პუნქტის ზუსტ შესრულებას.

პირადად მე ყველაფერს ვიღონებ, რომ საქართველოში დემოკრატიამ იზეიმოს. ამისთვის იბრძოდა ხალხი და ჩვენ პირველივე დღეებიდან უნდა დავუმტკიცოთ მათ, რომ მათი იმედები მართლდება.

ესაუბრა
თამარ ჩიქოვანი

ინტერვიუ რადიოსადგურ „სვობოდას“ : ახალი მთავრობის ძველი პრემიერი / სიგუა თ., [ჩაიწერა თ. ჩიქოვანმა] // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1992. - 8 იანვარი. - №1 (274). - 1 გვ.

ეს დიალოგი ჟურნალისტთა ერთ ჯგუფსა და მაშინ ოპოზიციაში მყოფ ბატონ თენგიზ სიგუას შორის ოფიციალურ პრესაში, გასაგები მიზეზების გამო, არ გამოქვეყნებულა. სადღეისოდ საქართველოში ბევრი რამ შეიცვალა, მაგრამ ვფიქრობთ, რომ დოკუმენტი დაიმსახურებს მკითხველის ყურადღებას.

1. ბატონო თენგიზ, როდესაც პრემიერ-მინისტრად ინიშნებოდით, რა გეგმები და რისი იმედი გქონდათ?

- ნოემბერში, როდესაც მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარედ დავინიშნე, რაღა თქმა უნდა, რამდენიმე წინასწარი საუბარი მქონდა გამსახურდიასთან. მაშინ ყველას ამაღლებული განწყობილება გვქონდა, საქმეს მეც და კაბინეტის მთელი შემადგენლობაც დიდი ენერგიით შევეჭიდეთ, თუმცა უკვე მაშინ გამოჩნდა პირველი, მუშაობისათვის მეტად ხელისშემშლელი გარემოება, - როგორც წესი, ნებისმიერ დემოკრატიულ ქვეყანაში პრეზიდენტი ან საკანონმდებლო ხელისუფლება ნიშნავენ პრემიერს, რომელიც თავად ადგენს კაბინეტს, ანუ გუნდს, რომელიც შლის მუშაობას მთელი ფრონტით. ასეთ გუნდში, კაბინეტში, როგორც წესი, ურთიერთპატივისცემა, მაღალი მორალი სუფევს, მისი წევრები კარგად იცნობენ ურთიერთს, ენდობიან, მოკლედ თანამოაზრეები და თანამებრძოლები არიან. არის მეორე მხარეც - კომპეტენტურობა. კომპეტენტურ, მაღალპროფესიონალ თანამებრძოლთა და თანამოაზრეთა გუნდი, - ეს უკვე საკმაოდ დიდი ძალაა, რა თქმა უნდა, პრემიერი თავის კანდიდატურებს ათანხმებს პრეზიდენტთან, ღებულობს მისგან კონსულტაციებს და ასე შემდეგ, მაგრამ გადამწყვეტი სიტყვა გუნდის შექმნაში მაინც პრემიერისაა... ჩემს შემთხვევაში ყველაფერი სხვანაირად მოხდა, ზოგიერთი მომავალი მინისტრი სულაც იმ დღეებში გავიცანი, ბევრნი სრულიად არაკომპეტენტურნი იყვნენ, მაგალითად, ბატონი დილარ ხაბულიანი თავისი პროფესიონალიზმის დონით ვერ შეესაბამება დაკავებულ პოსტს; ან ჯანდაცვის მინისტრი ავიღოთ, ქ-ნი მანანა ძოძუაშვილი. ასეთი ადამიანის დანიშვნა რესპუბლიკის ჯანდაცვისა და სოცუზრუნველყოფის მინისტრად სრულიად დაუშვებელი იყო. დღეს თითქმის ყველამ იცის, რომ ეს ორივე დანიშვნის შემთხვევაც და კიდევ სხვაც პრეზიდენტის მეუღლის ჩარევის შედეგად მოხდა. მსგავსმა ამბებმა დიდად შეუშალა ხელი კაბინეტის ნორმალურად ჩამოყალიბებას. ისინი მე, პირდაპირი მნიშვნელობით, დამინიშნეს, სათანადო კომპეტენცია კი უმრავლესობას არ ჰქონდა...

2. ბატონო თენგიზ, საკადრო პოლიტიკის თემას კიდევ დავუბრუნდებით, ახლა კი, თუ შეიძლება აგვიხსენით, რა პერსპექტივები გადაიშალა მთავრობის წინაშე, იყო იმედის მომცემი სურათი, თუ ეს სირთულეები, რომლებიც გვაქვს დღეს, მაშინაც შეიძლებოდა დაგვენახა. (აქ საუბარი ძირითადად ეკონომიკურ პოლიტიკაზეა, რეფორმებზე და ასე შემდეგ).

- რა პერსპექტივები გადაიშალა ჩვენ წინაშე? ალბათ, უფრო ზუსტი იქნებოდა, გვეკითხა, რა პრობლემები და რა მიმართულებები... უნდა გვემუშავა მიწის რეფორმაზე, პრივატიზაციაზე, ჩვენ მაშინ ასე ვხედავდით საქმეს, 1991 წელი კანონების შემუშავებასა და მათს ამოქმედებას დასჭირდებოდა, 92 წელს ეს ყოველივე საბოლოოდ განმტკიცდებოდა, როგორც უკვე ბუნებრივი მექანიზმი სამეურნეო საქმიანობისა და რესპუბლიკაში, 93-ში მნიშვნელოვანი შედეგებისათვის უნდა მიგვეღწია. უფრო დაწვრილებით? საერთო-იმპერიული ეკონომიკური კრიზისი გარდაუვალი იყო, ეს ყველამ კარგად იცოდა, ქვეყნის მოღონიერება კი სოფლის მეურნეობით იწყება - ეს დრო საკმარისი იყო საფუძველი ჩაგვეყარა სოფლის რეფორმის კანონმდებლობისათვის, წინ 91-ის გაზაფხული გვქონდა. პრიმიტიულად რომ ვთქვათ, თესვის დრო, გნებავთ, მოსავლის დაგეგმვის, დაპროგრამების, საფუძვლის ჩაყრის დრო, უნდა მომზადებულიყო მიწის კერძო მფლობელობაში გადაცემის კანონიც. გაკეთდა რამე? არაფერი. არც კანონი შეიქმნა, არც კოლმეურნეობები დაიშალა, არც მიწა გადაეცა კანონიერ პატრონს - სოფლის მუშაკს, გლეხს. სამაგიეროდ დღეს საქართველოში სოფ. მეურნეობების 93 პროცენტი ისევ საბჭოური სტრუქტურაა - რიღასთვის გავიმარჯვეთ, რისთვის ვიბრძოდით, რატომ დავირქვით „ეროვნული“?

ახლა ადვილია საერთო ეკონომიკურ კრიზისს გადაბრალო, მაგრამ რსფსრ დედამიწის 1/6-ს უდრის, ამხელა ტერიტორიაზე რეფორმაც გაცილებით ძნელი ჩასატარებელია და შედეგიც გაცილებით გვიან მოვა. მაგრამ საქართველოს 69000 კვ. კმ.-ზე, პატარა, ბუნებით მდიდარ, ნიჭიერი და მონდომებული ხალხით დასახლებულ საქართველოში, რომელიც ფაქტობრივად ერთ დიდ ოჯახს წარმოადგენს, რეფორმა გაცილებით მოკლე ვადას მოითხოვს და შედეგიც უფრო მალე მიიღწევა. ჩვენ შეგვეძლო მიგვეღო ზომები საერთო იმპერიული კრიზისიდან თავდასაცავად, მაგრამ ჩვენში ყველაფერი პირიქით გაკეთდა, დღეს საქართველო ეკონომიკურად სრულიად დაუცველი ქვეყანაა.

ახლა ადვილია ყველაფერი ოპოზიციას გადააბრალო, მაგრამ რას აკეთებდა ხელისუფლება აპრილში, მაისში, ივნისში, ივლისში, აგვისტოში?.. ნამდვილად ვერ დავარიგებდით მიწას სამაჩაბლოში, მაგრამ გურიასა და კახეთში რა გვიშლიდა ხელს? გავიდა მთელი წელი, და კანონიც კი არა გვაქვს, არადა ეს დაპირება შავით თეთრზე ეწერა მრგვალი მაგიდის საარჩევნო პროგრამაში, - მმართველმა კოალიციამ სიტყვა გატეხა, ხალხი მოატყუა, მოვტყუვდი მეც, გაზაფხულის მიწურულს კი ჩემთვის საბოლოოდ ნათელი გახდა, რომ გამსახურდია სრულებით არ აპირებდა გლეხებისათვის მიწის უსასყიდლო, სამუდამო სარგებლობაში გადაცემას.

საქართველომ დაკარგა 1991 წელი... საქართველო დამუხრუჭდა მთელი ერთი წლით, მთავარი მიზეზი? ერთი ადამიანის, სრული ძალაუფლებისაკენ მანიაკალური ლტოლვაა, თუმცა მიზეზები შეიძლება უფრო სერიოზულიც იყოს.

3. ბატონო თენგიზ, აქ ორი კითხვაა, რომლებიც, ვფიქრობთ, ურთიერთ კავშირშია - ბესარიონ გუგუშვილმა რამდენიმეჯერ ახსენა „სახელმწიფო კაპიტალიზმი“, პრეზიდენტმა „კონვერგენციის თეორია“, და მასთან ერთად სახელმწიფოს მოწყობის ფრანგული მოდელი დაჟინებით გვირჩია. როგორც წესი, ეკონომიკა და პოლიტიკა ურთიერთგადაჯაჭვულია, თუ შეიძლება გვიპასუხეთ, თქვენი დროის მინისტრთა კაბინეტი თუ საუბრობდა „სახელმწიფო კაპიტალიზმზე“ და ფრანგულ მოდელზე, და კიდევ, საპარლამენტო რესპუბლიკა - ეს ერთადერთი მისაღები სახელმწიფო მოწყობაა თქვენთვის, თუ საპრეზიდენტო რესპუბლიკაც მისაღებია გარკვეულ შემთხვევაში?

- იცით რა, ეს ის საკითხებია, რომლებშიც ნებისმიერი ზრდადასრულებული მოქალაქე უნდა ერკვეოდეს, ეს საკვანძო საკითხებია, ჩვენ უბრალოდ სათანადო განათლება არ მიგვიღია. ხალხი ანალიზს გადაეჩვია, სათანადო ცოდნა არა აქვს, არადა ეს ყველაფერი მარტივია და ამავე დროს მათი ცოდნა აუცილებელია, როდესაც ჩვენ ვგმობთ საპრეზიდენტო რესპუბლიკას და საპარლამენტოს ვქადაგებთ, ბევრ ადამიანს, ალბათ, ეს ჩვენი აკვიატებული მოსაზრება ჰგონია, არადა, აქ უზარმაზარი განსხვავებაა, რომელიც სწორედ ჩვენი მოქალაქისთვისაა მომგებიანი... გამსახურდია სარგებლობს მოსახლეობის გაუთვითცნობიერებლობით და ხშირად სასტიკად ტყუის, თანაც გასდის.

დავიწყებ იმით, რომ „სახელმწიფო კაპიტალიზმი“ პლუს „ფრანგული მოდელი“, - ეს იგივე სოციალიზმია, რომლიდანაც ამოღებულია სიტყვა „ლენინიზმი“, „რაიკომი“, „კომკავშირი“, სამაგიეროდ კი ზის „ეროვნული“, „პრეფექტი“, და ა.შ. მეტი სხვაობა არაფერია. ახლა კი ორთავეს ცალ-ცალკე განვმარტავ.

ჩემი მეთურობისას მინისტრთა კაბინეტს „სახელმწიფო კაპიტალიზმის“ მსგავსი არაფერი ჰქონია... რას ნიშნავს იგი? იმას, რომ მიწა და ქარხანა-ფაბრიკა კვლავ სახელმწიფოს ეკუთვნის, თანაც მექრთამე დირექტორის და თავმჯდომარის რგოლების გავლით. აქვე იგულისხმება მეურნეობის გეგმიანი მართვა, სოციალიზმიც სხვა არაფერია, ამიტომ ყველამ, ყველა მოქალაქემ უნდა გაიაზროს - როცა მთავრობა ლაპარაკობს „სახელმწიფო კაპიტალიზმზე“, იგი მისი, მოქალაქის, პიროვნების საწინააღმდეგო გზას ადგას, მისი დათრგუნვის, მატერიალური დამონების, შეზღუდვის გზას, ხოლო როცა ეს ხელისუფლება გამარჯვებამდე მას ჰპირდებოდა ეკონომიკურ რეფორმას, დღეს კი „სახელმწიფო კაპიტალიზმს“ და „კონვერგენციას“ სთავაზობს, ეს მატყუარა, უსინდისო და უზნეო ხელისუფლებაა, იგი მხოლოდ თავის თავზე ფიქრობს. რას გვიქადის სახელმწიფო კაპიტალიზმი? ნგრევის გაგრძელების მეტს არაფერს! რატომ? რაში აძლევს ეს ხელს ჩვენს მთავრობას? ეს ცალკე საკითხია, მეტად დამაფიქრებელი... დღევანდელი მთავრობა ადგას ანტიეროვნულ, ანტიდემოკრატიულ კურსს, რესპუბლიკაში კვლავინდებურად არის წარმატებანი, გაფლანგვები, ქრთამი, ჯიბეებს ისქელებენ სხვადასხვა ხელმძღვანელი პირები, მინისტრები... მათ უბრალოდ არც სჭირდებათ რეფორმები.

ნამდვილი დემოკრატიული რეფორმები გამსახურდიასაც არ მიაჩნია საჭიროდ, რადგან იგი ამით განუსაზღვრელ ძალაუფლებებს კარგავს, ამდენად ძველმა კომუნისტურმა მაფიამ და მან საერთო ენა გამონახეს, მათ ზუსტად ამოიცნეს რომ გამსახურდიას სრული, ავტორიტარული ხელისუფლება უნდა, თვითონ კი ფული და ფულიანი ადგილების შენარჩუნება, ისინი დაეხმარებიან გამსახურდიას ადგილის შენარჩუნებაში და ხელისუფლების განმტკიცებაში, ის კი გარანტი იქნება მათი კეთილდღეობისა. როგორია მათი მოქმედების გეგმა? მიწა არ უნდა დარიგდეს, არც ფაბრიკა-ქარხების აქციები არ უნდა განაწილდეს მუშებზე... მხოლოდ ერთი-ორგან, ტელევიზორში საჩვენებლად, რადიოში სალაპარაკოდ შეიძლება გააკეთონ, როგორც მაგალითად, მაღაზია „გოლიათ“-ის ან ფაბრიკა „ნარიყალა“-ს შემთხვევაში.

4. თქვენი აზრით და თქვენს მიერ შემუშავებული გეგმის მიხედვით, რამდენი ხანი დაჭირდებოდა პრივატიზებას?

- მცირე და საშუალო პრივატიზებას - წელიწად-ნახევარი-ორი წელი, ყოველ შემთხვევაში ახლა შუა რეფორმის პერიოდში ვიქნებოდით. დიდი პრივატიზება, ანუ დიდი საწარმოების პრივატიზება, მაგალითად, რუსთავის მეტალურგიული ქარხნის, „ფეროს“ ან „აზოტისა“ უფრო შორეული პერსპექტივა იყო. პირველ ხანებში სრულიად საკმარისი იქნებოდა პირველი ორი ეტაპის პრივატიზაციის კარგად ჩატარება.

ბესარიონ გუგუშვილის გეგმა ითვალისწინებს ძირითადი ფონდების 25% 5 წლის განმავლობაში პრივატიზებას. ეს გეგმა ერთობ უეფექტო და ამავე დროს საეჭვოცაა, რადგან გამიზნულია, რომ ამ ქონების გაყიდვა მოხდეს ე.წ. „სანდო ან ჩვენ“ ხალხზე, იმავე პრინციპით, როგორც დღეს თანამდებობები ნაწილდება. ასე რომ, ეკონომიკა უზურპირებული იქნება, ოღონდ არაპირდაპირი მეთოდებით.

5. ბატონო თენგიზ, მოგეხსენებათ, რომ პრივატიზაციის დროს მოსალოდნელი იყო ძირითადი სახელმწიფო ფონდები კომპარტიის მემკვიდრე მაფიას ჩავარდნოდა ხელში. როგორ აპირებდით ამის თავიდან აცილებას?

- ამ საკითხს ასე მივუდგეთ, დღევანდელი საქართველოს საქმიან სამყაროში, გნებავთ ფარულ ეკონომიკაში გარდა კომუნისტი ფუნქციონერების და კლეპტოკრატების ჯგუფებისა არის მეორე ჯგუფიც საქმოსნებისა, რომელიც არაპარტიული გზითაა მოსული ბიზნესში. ეს უფრო ახალგაზრდა, ენერგიული ჯგუფია, პრივატიზება აუქციონის გზით მათ აძლევს თანაბარ შანსებს... მაგრამ რაც შეეხება მოსახლეობის ფართო ფენების ინტერესების დაცვას, ამისათვის რეფორმა უნდა ჩატარდეს არა აუქციონის პრინციპით, არამედ ისე, როგორც, მაგალითად, ეს მოხდა ადენაუერის დროს გერმანიის ფედერაციულ რესპუბლიკაში, - მოსახლეობაზე ძირითადი ფონდების აქციების თანაბარი განაწილების გზით. როგორც მოგეხსენებათ, ამ რეფორმამ რამდენიმე წელიწადში ფეხზე დააყენა დანგრეული გერმანია. ამის მაგალითი გვაქვს და „სახელმწიფო კაპიტალიზმის“ თეორიის ძახილი თუ ყურით მოთრეული 25%-იანი პრივატიზება 5 წლის სიგრძეზე ან „გოლიათის“ პრივატიზების ტელეშოუ სრულიად ზედმეტია. ეს ყველაფერი ამაზრზენია, საუბედუროდ, ხალხი გაუთვითცნობიერებელია, თანაც დაღლილი, ზოგი შეეჩვია ასეთ ცხოვრებას, ხელი ჩაიქნია. ადრე მკითხეს, თუ რისი იმედი მქონდა, სწორედ ამის, ამ რეფორმის, ხალხისათვის რეალური საშუალებებისა და იმედების მინიჭების, საქართველოს აყვავების დაწყების...

6. „ფრანგულ მოდელზე“ და საპრეზიდენტო რესპუბლიკაზე რას იტყვით?

- ძალზე ბევრს და ძალზე მოკლედ. ძირითადად განსხვავებაზე. საფრანგეთში კაპიტალს მოსახლეობა ფლობს, საქართველოში მას არაპირდაპირ ფლობს და აკონტროლებს აღმასრულებელი ხელისუფლება, - მთავრობა. პრეზიდენტი მიტერანი ვერ მოხსნის რომელიმე ფაბრიკის დირექტორს, საქართველოში ეს პრეფექტსაც შეუძლია, რაიონში ყველა დასანიშნი ადგილი, „ფულიანი ადგილი“ პრეფექტის ხელშია. ესე იგი მის ხელშია ადამიანების ბედი და კეთილდღეობა, საფრანგეთში კი კერძო ფირმის საქმეში ვერც პრეფექტი და ვერც პრეზიდენტი ვერ ჩაერევა. საქართველოში პრეზიდენტს ორმაგი კონტროლი აქვს ნებისმიერ ადამიანზე. ერთი მინისტრთა კაბინეტისა და სამეურნეო ხელმძღვანელი მუშაკების მეშვეობით. მეორე პირდაპირი გზით, - პრეფექტურებით, სადაც კორუფცია და ქრთამი ისევე სუფევს, როგორც რაიკომებში, იქნებ არა? ყველამ ჩვენ ჩვენს გულში ჩვიხედოთ.

და ძირითადი: - როცა „ფრანგულ მოდელზე“ლაპარაკობს, გამსახურდია ცრუობს და ხალხს თვალში ნაცარს აყრის, რადგან პრეფექტურებზე თვით ფრანგებმა კარგა ხანია უარი თქვეს. პრეფექტურას დღეს აქვს მხოლოდ კანონდაცვის ფუნქცია.

7. ჩვენ, მე მგონი, საკადრო პოლიტიკას მივადექით?

- მივადექით, მაგრამ სხვა კუთხიდან. მოდით, ვნახოთ, რა კატეგორიის ხალხია საკანონმდებლო ხელისუფლებაში და რა ხალხი - აღმასრულებელ ხელისუფლებაში, ესე იგი, ვინ ხალხმა აირჩია და ვინ გამსახურდიამ დანიშნა, თანაც ნუ დაგვავიწყდება, ვიმეორებ, - საფრანგეთისაგან განსახვავებით საქართველოში სწორედ აღმასრულებელი ხელისუფლება ფლობს კაპიტალს, - ესე იგი, ადამიანის კეთილდღეობასა და რეალურ ძალაუფლებას.

მახსოვს, სესიის ერთ-ერთ სხდომაზე დეპუტატ ადამიას ძალზედ კატეგორიული ფორმით „გაუხსენეს“, რომ იგი კლინიკაში პარტკომი იყო თავის დროზე, მოდით, ახლა გავიხსენოთ, თუ ვინ არიან გამსახურდიას დღევანდელი „თანამებრძოლები“.

- მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილე - ბაკურ გულუა, მუშაობდა გალის რაიკომის მდივნად, შემდეგ ფოთის ქალაქკომის მდივნად, იყო ცეკას წევრი, რასაც მხოლოდ და მხოლოდ პარტიული ხაზით მიაღწია.

- სამი მსხვილი სამინისტროს - სოფლის მეურნეობის, კვების მრეწველობის და სატყეო სამინისტროების გაერთიანებით შეიქმნა ფაქტობრივად კიდევ ერთი მოადგილის ტოლფასი პოსტი სამინისტროსი, რომელსაც ხელმძღვანელობს ნოდარ ჭითანავა, - ცეკას ბიუროს წევრი, აპრილის ცნობილი მოვლენების დროს ცეკას მდივანი და საბჭოთა პრემიერ-მინისტრი.

- უმაღლესი სასამართლოს თავმჯდომარეა მინდია უგრეხელიძე, ყოფილი ცეკას განყოფილების გამგის მოადგილე.

- ყოფილი გენერალური პროკურორის, ბ-ნ ვახტანგ რაზმაძის დასახელება ვფიქრობთ აღარ არის საჭირო, მივუბრუნდეთ ახლანდელს - ბ-ნ ვაჟა აბაკელიას, იგი მუშაობდა მარტვილის რაიკომის მდივნად.

- კიდევ ერთი, ამჯერად პირველი მოადგილე პრემიერ-მინისტრისა, მურმან ომანიძის პიროვნება ვერ უძლებს ვერავითარ კრიტიკას, საეჭვო რეპუტაცია, საეჭვო კავშირები, ადრეულ წლებში დაკითხვები სავალუტო მაქინაციებთან დაკავშირებით, არავითარი კომპეტენტურობა, არავითარი პროფესიონალიზმი.

- საქართველოს მუდმივი წარმომადგენელი მოსკოვში არის ბატონი პეტრე ჩხეიძე, ყოფილი ცეკას განყოფილების გამგე, ცეკას წევრი, ყოფილი თბილისის ქალაქკომის მდივანი.

- ვაჭრობის მინისტრის ბ-ნ კოპალიანის განათლების „აქტივში“ შედის ბათუმის ტექნიკუმის დიპლომი... მე ძლიერ შევეწინააღმდეგე მის დანიშვნას ამ ესოდენ მნიშვნელოვან პოსტზე, გამსახურდიამ დაჟინებით მოითხოვა. გამოვითხოვე კოპალიანის საბუთები, იგი თითქმის რვა (!) წელი სწავლობდა იმ ტექნიკუმში, მე პრეზიდენტს წინა მინისტრის, - გველესიანს შემთხვევა მოვაგონე, მაინც არაფერმა გაჭრა.

- თავდაცვის მინისტრია კომისარი (!) ფირცხალაიშვილი, ყველამ კარგად ვიცით რაცაა.

- უშიშროების ეროვნულ დეპარტამენტს ხელმძღვანელობს თამაზ ნინუა, სუკ-ის მე-7 განყოფილების, კონტრდაზვერვის უფროსი. მოგეხსენებათ ეს დაზვერვა სპეციალიზებული იყო, განსაკუთრებით საბჭოთა პერიოდში, ძირითადად მოსახლეობის დამუშავებაზე და სხვაგვარად მოაზროვნეთა დევნაზე. სწორედ ეს განყოფილება ავიწროვებდა ეროვნული მოძრაობის წევრებს კომუნისტური რეჟიმის წლებში... რა უნდა ვთქვათ ამ დანიშვნაზე?!

- ასლან აბაშიძე, რომლის აჭარის უზენაესი საბჭოს თავმჯდომარედ დანიშვნას ყველანაირად შეუწყო ხელი ზ. გამსახურდიამ, საბჭოთა პერიოდში იყო კომუნალური მეურნეობის და საყოფაცხოვრებო მომსახურების კომუნისტურ სამინისტროში მინისტრის მოადგილედ... თუ რას იქმოდა წლების განმავლობაში ეს სამინისტრო, მშრომელ ხალხს კარგად მოეხსენება.

- პრეზიდენტის პირადი კანცელარიის გამგეა მერაბ კლიმიაშვილი, ყოფილი ცეკას სექტორის გამგე... ასე ჩამოთვლა უსასრულოდ შეიძლება, მით უმეტეს, თუ პრეფექტებს მივადგებით, რომელთაგან ბევრი რაიკომის მდივნად ან აღმასკომის თავმჯდომარედ მუშაობდა, თუ წარმოვიდგენთ იმ ადამიანების ფართო ქსელს, რომლებიც ამ პიროვნებების გვერდით, მათ ქვემო საფეხურებზე მუშაობდნენ წლების განმავლობაში, რომლებსაც მფარველობდნენ და იყენებდნენ ერთდროულად, მივიღებთ კიდეც კომუნისტური მაფიის მეტად ვრცელ, კორუფცირებულ ქსელს, რომელიც მშვენივრად გრძნობს თავს, რომელსაც კვლავ აქვს მშვენიერი „შემოსავალი“ და რომელიც ყოველგვარი რეფორმის მოწინააღმდეგეა.

გამსახურდიამ, ნელ-ნელა, ერთი წლის განმავლობაში, „აღადგინა“ ეს ხალხი სხვადასხვა მნიშვნელოვან თანამდებობებზე, სამაგიეროდ კი, ასევე ნელ-ნელა შეავიწროვა გუშინდელი თავდადებული თანამებრძოლნი, - თედო პაატაშვილი, ვაჟა ადამია, თენგიზ კიტოვანი, გელა ჩორგოლაშვილი, მერაბ ურიდია და სხვები, არადა სწორედ ამ უკანასკნელებმა შეუწყვეს ხელი მის გამარჯვებას, ძირითადად კი ეროვნული მოძრაობის სხვა დაჯგუფებებზე გამარჯვებას, რადგან კომპარტიის აღსასრული უკვე საყოველთაოდ ნათელი იყო. მისი ძალაუფლების გადარჩენას მოსკოვიც აღარ წამოპოტინებია, საფიქრებელია, რომ მაშინ მოსკოვი უკვე ეძებდა ეროვნული რადიკალიზმით შემოსილ პიროვნებას, რომელთან არაპირდაპირი შეთანხმების გზით შეინარჩუნებდა ფუნქციონერთა მაფიას საქართველოში. გავიხსენოთ, გამარჯვებამდე რამდენიმე ხნით ადრე ტრაგიკულად იღუპება მერაბ კოსტავა, ერთადერთი, ვისი ავტორიტეტიც შესაძლო მომენტში დაჩრდილავდა გამსახურდიას ავტორიტეტს და ვინც გაცილებით შეუვალი და უკომპრომისო იყო კომუნისტური მაფიისადმი.

ასე გაჩნდა ოპოზიცია თავად მრგვალ მაგიდაში, გაფართოვდა ოპოზიცია უზენაეს საბჭოშიც, რადგან გამსახურდიას მოქმედებაშეფასდა როგორც ფარული კონტრრევოლუცია, ფარული სახელმწიფო გადატრიალება...

8. ბატონო თენგიზ, გამსახურდიას შეუძლია გაამართლოს ეს დანიშვნები კადრების უყოლობით, როგორც იძულებითი ღონისძიება, ამაზე რას იტყვით?

- ასეთი გამართლება არ იქნება სამართლიანი, და აი, რატომ, ავიღოთ, ვთქვათ, იგივე ვაჭრობის მინისტრის პოსტი, სადაც მუშაობდა ჯერ ინჟინერ-მშენებელი გველესიანი, ახლა ტექნიკუმდამთავრებული კოპალიანი, რომლის უმაღლესი თანამდებობა სავაჭრო ფარდულის გამგეობაა (!), - გამსახურდიას მე ვთავაზობდი აქ დანიშნულიყო ხალხი მეცნიერებიდან, კერძოდ უნივერსიტეტში სავსებით შეიძლებოდა ალტერნატიული, თანაც საკმაოდ კომპეტენტური კანდიდატურების მოძებნა. არის კიდეც რამოდენიმე ეკონომიკურ მეცნიერებათა დოქტორი, რომელიც ჩინებულად გაუძღვებოდა ამ საქმეს, ის, რომ თითქოს, ერთადერთ, ვიმეორებ, ერთადერთ კანდიდატურებს ცეკას და მისი ბიუროს წევრები ან მხოლოდ ქალაქკომების მდივნები წარმოადგენდნენ, აბსოლუტური სიცრუეა. ჩვენ კადრები უფრო ქვემო ადგილებზე გვიჭირს, სადაც საჭიროა ასობით ახალგაზრდა კვალიფიციური ინჟინერი, ეკონომისტი, მენეჯერი, ბროკერი, მაგრამ ერთადერთ ხსნად ცეკას წევრების და რაიკომის მდივნების (!) დასახელება, ვიმეორებ, აბსოლუტური სიცრუეა.

რაც შეეხება პატიოსან, მშრომელ ხალხს, მათ კარგად უნდა დაინახონ, რომ მრგვალი მაგიდის წინასაარჩევნო პროგრამიდან არც ერთი პუნქტი არ შესრულებულა, გარდა საქართველოს ოფიციალური სახელწოდების გადარქმევისა - დღეს „საქართველოს რესპუბლიკა“ გვქვია, სხვა არაფერი შეცვლილა - გარდა უარესობისა, ეს ხალხის აბუჩად აგდებაა, და თუმცა ემოციური, მეტად მღელვარე 88-90-იანი წლებიდან და პრეზიდენტის არჩევიდან ძალზე მცირე დროა გასული, მე მჯერა, რომ ხალხი ემოციებს სულ მალე უკუაგდებს და შემზარავ სინამდვილეს დაინახავს, მე მოვუწოდებდი მათ თუნდაც ერთი „წვრილმანი“ გაიხსენონ, - გამსახურდიამ გამარჯვებამდე კრიტიკისა და ლანძღვის ქარცეცხლში გაატარა მიწის იჯარით გაცემის ინსტიტუტი, ამბობდა, რომ ეს არის გლეხი კაცის მოტყუება, რომ მიწა უნდა დაუბრუნდეს კანონიერ პატრონს სამუდამო სარგებლობაში, ფაქტიურად სწორედ ამ რადიკალური მოთხოვნებით იყო, რომ გაიმარჯვა, ხოლო დღეს, გამოდის რა საკავშირო ტელევიზიაში ტელეხიდით, კითხვაზე, თუ როგორ მიდის მიწის პრივატიზება, ძალზედ მშვიდად აცხადებს, ეს პროცესი ძალიან კარგად მიმდინარეობს. ჩვენში, პრივატიზება ფაქტიურად თავისით ხდება, ფართოდაა გავრცელებული იჯარა, ხოლო მიწას იჯარით იღებს და ხელს არავინ უშლისო, და ასე შემდეგ...

9. ბატონო თენგიზ, თქვენი პრემიერ-მინისტრად მუშაობის პერიოდში როგორ ხედავდით მიწის პრივატიზების საკითხს საქართველოში?

- საქართველოს ეკონომიკაში ძირითადი ადგილი უკავია მრავალწლიანი ნარგავების პროდუქციას (ციტრუსი, ჩაი, ხილი, დაფნა, ვაზი). ეროვნულ შემოსავალში მისი ხვედრითი წილი თითქმის მესამედია.

სოფლის მეურნეობის მთლიანი პროდუქციის წარმოებაში მრავალწლიანი ნარგავების ხვედრითი წილი 50,2 პროცენტია, ხოლო მემცენარეობის პროდუქციაში 74 პროცენტი.

სოფლის მეურნეობის წარმოებაში კერძო სექტორის ხვედრითი წილი შეადგენს საშუალოდ წლების მანძილზე 46-48 პროცენტს.

ხეხილის ბაღების 57 პროცენტი კერძო სექტორშია მოქცეული; ციტრუსები 46 პროცენტი, ვენახის - 36 პროცენტი. აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ კერძო მეურნეობაში ზემოაღნიშნული კულტურების საშუალო საჰექტარო მოსავლიანობა 3-4 ჯერ აღემატება საზოგადოებრივი მეურნეობების ანალოგიურ მონაცემებს.

მოსახლეობის აზრით, საშუალოდ რესპუბლიკაში ოჯახზე გადასაცემი ნაკვეთის ფართობი შეადგენს 3,7 ჰექტარს, ხოლო ცალკეული რეგიონების მიხედვით იგი შეადგენს კახეთში - 3,6 ჰა; ქართლში - 4,3; ქვემო ქართლში - 3,2; იმერეთში - 1,97; სამეგრელოში - 2,8; აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკაში - 2,4 ჰექტარს.

მრავალწლიანი ნარგავების უკანასკნელი აღწერით (1984) საზოგადოებრივ მეურნეობაში ხილის ბაღების განცალკევებული ნაკვეთების 85 პროცენტი 5 ჰექტარამდე ფართობია, ვენახების 79 პროცენტი ასევე 5 ჰექტარს არ აღემატება. ასევეა ციტრუსების პლანტაციებში. მაშასადამე, მრავალწლიანი ნარგავების განცალკევებული ნაკვეთების ფართობი და საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვით მიღებული შედეგი საშუალოდ ოჯახზე გასაცემი ნაკვეთების მოცულობის იდენტურია, თითქმის არც დაგვჭირდებოდა მიწის ნაკვეთებად ახლებური დაყოფა.

აღნიშნულიდან გამომდინარე მიზანშეწონილად მიგვაჩნდა ამ ეტაპზე სოფლის მეურნეობაში პრივატიზება დაწყებულიყო სწორედ მრავალწლიანი ნარგავებით, ხოლო დანარჩენი სასოფლო-სამეურნეო სავარგულები გაცემულიყო მსურველებზე იჯარული წესით, ესეც, როგორც ვთქვი, მეორე ეტაპზე სრულ პრივატიზებას ემორჩილებოდა.

აი, ასეთი იყო თავდაპირველი გეგმა.

10. თუ შეიძლება, რამდენიმე წინადადებით შეეხოთ სოფლის მეურნეობის რეფორმის თქვენეულ გეგმას.

- სიამოვნებით... ამისათვის ჯერ უნდა განვიხილოთ, რა რეალური სურათია საქართველოში. დღეისათვის საქართველო მოიხმარს 2 მილიონ სამას ათას ტონა მარცვლეულს, აქედან ჩვენით ვაწარმოებთ 0,5 მილიონ ტონას, 1,8 მილიონი ტონა შემოგვაქვს, აქედან 1,2 მლნ. ტონა სასაქონლოა და 0,6 - საფურაჟე. ეს არის დღეს მოხმარებადი რეალური ციფრი, მოთხოვნილება კი, განსაკუთრებით ფურაჟზე, მეცხოველეობის საკვებზე გაცილებით მეტია.

ხორცი შემოგვაქვს 75 000 ტონა, მოვიხმართ ჩვენთან დამზადებულის ჩათვლით 180 ათას ტონას, მოთხოვნილება კი 360 ათას ტონაზე მეტია, ჩვენი მოსახლეობა უკვე წლების განმავლობაში განიცდის ხორცისა და სხვა პროდუქტის დეფიციტს.

შაქარი შემოგვაქვს 90 პროცენტზე მეტი, - მიახლოებით 260 ათასი ტონა. იგი ნორმირებულად გაიცემა, რეალური მოთხოვნილება მასზე 400 ათასი ტონაა.

რძის პროდუქტი რძეზე გადათვლით შემოგვაქვს 1 მილიონ 50 ათასი ტონა, მცენარეული ზეთი შემოგვაქვს 80 ათასი ტონა.

როგორც ხედავთ, ძირითადად ყველაფერი შემოგვაქვს, არადა რესპუბლიკას შეუძლია თავისი ძალებით აწარმოოს მარცვლეულის საჭირო რაოდენობა - 1 მილიონ 800 ათასი ტონა. საქართველო ტრადიციულად თავისით აწარმოებდა მემარცვლეობის მისთვის საჭირო პროდუქციის სრულ რაოდენობას... მაგრამ მეცხრამეტე საუკუნის მიწურულიდან რუსეთის იმპერიამ თავს მოახვია ჩაისა და ციტრუსის წარმოება, გავხდით ამ არაპირველადი მოხმარების პროდუქტის მუქთი მწარმოებლები, უნაყოფიერესი მიწების ვრცელი ფართობები დაკავდა მათთვის, უზომოდ გაიზარდა ვენახის ფართობიც. ქვეყანას კი ჩაით, ციტრუსითა და ყურძნით ვერ დავაპურებთ... ჩვენ გვქონდა გეგმა აღგვედგინა ტრადიციული პურის ბეღელი, მარნეულის, გარდაბნის, სიღნაღისა და დედოფლისწყაროს ზონაში... ის ენერგია, რომელიც უზენაესი საბჭოს წინ გამართულ მიტინგებზე იხარჯება, დიდად წაადგებოდა ამ სამამულო საქმეს... გავიდა წელიწადი, ნაბიჯიც არ გადაგვიდგია ამ მიმართულებით არც ნოემბერში, არც მარტის თვეში, არც ზაფხულში.

მევენახეობას ჩვენში ერთი ძირითადი ნაკლი აქვს, განვითარებულ ქვეყნებში ვენახის მეჩხერიანობა 2-3%-ია, საქართველოში 20-25%, მეჩხერიანობის შეზღუდვით თითქმის 1/5 განთავისუფლდებოდა ფაქტიურად დაკარგული მიწისა, - ესეც კიდევ ერთი რეზერვი სიღნაღისა და დედოფლისწყაროს რაიონებში გნებავთ მეპურეობისა თუ მეცხოველეობის განვითარებისათვის, გნებავთ საკარმიდამო ნაკვეთებისათვის. არც ამ მხრივ არც ერთი ნაბიჯი არ გადაგვიდგამს, მეტიც, როგორც უკვე მოგახსენეთ, რაიმე რეფორმა საერთოდ არ დაწყებულა...

მეჩაიეობა და მეციტრუსეობა გარკვეული ზომით აუცილებლად მისცემს შემოსავალს საქართველოს, მაგრამ ის, რომ მთელი დასავლეთ საქართველო საბჭოთა პერიოდში ამ კულტურების პლანტაციებად გადაიქცა, დიდი დანაშაულია ქართველი ერის მიმართ, - ასე ჩვენ რიგი სასოფლო ნედლეულისა და პროდუქტის ბაზად გადავიქეცით, გარდა ამისა, განადგურდა მეცხოველეობის ბაზა, რადგან ამ ტერიტორიებზე არ მზადდებოდა პირუტყვის საკვები. რეფორმას ასე ვხედავდით: ჩაი და ციტრუსი უნდა დარჩეს მხოლოდ იქ, სადაც იგი მაღალხარისხოვანია, კერძო სექტორიც თავის მხრივ უზრუნველყოფდა მაღალ ხარისხს, ნელ-ნელა გამონთავისუფლებულ ტერიტორიაზე შემოვიდოდა მემარცვლეობა, ძირითადად სიმინდი, მაგრამ ჩვენ მაშინ ჩვენს გეგმებში ამერიკასა და დასავლეთ ევროპას „ვესესხეთ“. ამ ქვეყნებში გეზი აღებულია სოიაზე, რომლისგანაც 60-მდე (!) დასახელების ცილოვანი პროდუქტი მზადდება, სოიაა სწორედ მეცხოველეობის მძლავრი ბაზა... მაგრამ საუბედუროდ, მთელ რიგ ჩვენს კანონმდებლებს - დეპუტატებს, ალბათ თვალითაც არ უნახავთ სოია, არც ქართული მეპურეობა ანაღვლებთ, არადა ეს წელი რომ არ დაგვეკარგა (იგი აბსოლუტურად დაკარგულია (!), 93 წლისათვის საქართველოში გამოჩნდებოდა ქართული პური, ხორცი, რძის პროდუქტი. ფართობთა შემცირება, დარგებისათვის საუკეთესო ტერიტორიებზე განლაგებული პლანტაციებისათვის რიგიანი ყურადღების მიქცევა - ძირითადად კერძო სექტორისთვის გადაცემა, მოგვცემდა მაღალხარისხიან ჩაის, რომლის რაოდენობა როგორც რესპუბლიკის მოსახლეობას დააკმაყოფილებდა, ისე საზღვარგარეთაც გავიდოდა, იგივე ითქმის ციტრუსზე, ყურძენზე და ღვინოზე, გლეხსაც საშუალება მიეცემოდა ეს პროდუქტი, რომელიც არაა ძირითადი მოხმარებისა, გაეტანა, ვთქვათ, იგივე რუსეთში, სადაც ჩაიზე, პირველ რიგში ციტრუსზე და ღვინოზე ყოველთვის იქნება დიდი მოთხოვნილება, და არა მარტო ცალკე გლეხს, არამედ ოჯახურ კოოპერტივებს, სასოფლო ფირმებსა და კონცერნებს, რასაც იქიდან სხვა საქონლისა თუ ნედლეულის შემოტანა მოჰყვებოდა - ასეთია თავისუფალი ბაზრისა და თავისუფალი ბიზნესის კანონი.

დღეს კი რა ხდება: ციტრუსი ვერ გააქვთ, თუ გააქვთ და, გზად ავტოინსპექცია ყვლეფს, პური, ხორცი და რძის პროდუქტი არა გვაქვს და არც გვექნება თუ რეფორმის გზას არ დავადგებით.

ნუ დაგვავიწყდება, ხარისხისა და რაოდენობის ძირითადი ბერკეტი პირადი დაინტერესებაა მშრომელის მხრიდან, მისი საფუძველი კი მიწისა და საერთოდ ძირითადი ფონდების კერძო სექტორისათვის გადაცემაა. გამდიდრდებოდა მშრომელი და გამდიდრდებოდა ქვეყანაც, ამიტომ პირველ რიგში სწორედ ეს რეფორმა უნდა დაგვეწყო. ხელისუფლება, რომელიც ამას არ აკეთებს და მეურნეობის სოციალისტურ ფორმებს ინარჩუნებს, თუნდაც ისეთ „პერესტროიკულ“ ფორმას - როგორიცაა იჯარა, დანაშულს სჩადის ერის წინაშე.

11. ბატონო თენგიზ, როგორც ვხედავთ მარცვლეულის სამ მეოთხედზე მეტი, შაქრის მთელი რაოდენობა, ათასობით ტონა ხორცი, ზეთი, რძე და რძის პროდუქტი შემოგვაქვს. კიდევ ძირითადად რა საქონელი შემოდის საზღვარგარეთიდან?

- ორ სახეობას დავასახელებ, რაც გვიჩვენებს, თუ რა მძიმე მდგომარეობაში ვართ, ნავთი და საწვავ-საპოხი მასალები შემოგვაქვს 5 მლნ. ტონა, ბუნებრივი აირი კი 5,5-დან 6 მილიარდ კუბმეტრამდე. ამიტომ, როდესაც ასეთ მძიმე მდგომარეობაში ხარ, იმას, რაც შეგიძლია შენით აწარმოო, სასწრაფოდ უნდა მიაქციო ყურადღება, მთელი ენერგია უნდა გადაგვესროლა მემარცვლეობაზე, მესაქონლეობაზე, მეფრინველეობაზე. საუბედუროდ, მსგავსი არაფერი გაკეთებულა, და რუსეთს, რომელსაც შეუძლია უცბად დაგვტოვოს აბსოლუტურად მშიერი, როგორც იტყვიან, გამოჭერილი ჰყავხარ. თუმცა, რუსეთსაც აქვს თავისი პრობლემები. აი, მაგალითად, ჩაი საერთაშორისო ბაზარზე 22-24 დოლარი ღირს, ჩვენი ყველაზე უფრო ხარისხიანი ჩაის ფასი 5-6 დოლარს თუ მიაღწევს, და არც რუსეთს გააჩნია აზიაში ჩაის საყიდელი ვალუტა. სათქმელია საკითხის მეორე ასპექტიც, ეკონომიკური ხელშეკრულება ამ სახით მიუღებელია, მაგრამ არ შეიძლება რუსეთის ბაზრის დაკარგვა, ისიც იძულებული იქნება რიგ შემთხვევაში ჩვენთან ივაჭროს. ტონა ნავთობს რუსეთი 80 მანეთად გვაძლევს, სად შევიძენთ მას ასე იაფად? დასავლეთში ტონა ნავთობი 100-120 დოლარი ღირს! მოვიყვან ჩვეულებრივ პროპორციას, თუ მანდარინს ვყიდით, ვთქვათ, 6 მანეთად - 80 მანეთიანი ნავთობი რომ ვიყიდოთ, 1 ტონაზე გვჭირდება 13,5 კგ-ს გაყიდვა. დასავლეთში ჩვენი მანდარინის საუკეთესო ფასი 9-10 ცენტია (ბერძნული მაგალითად, ღირს 17-18 ცენტი). ნავთი კი 100-120 დოლარი. რომ ვიყიდოთ ტონა ნავთი, უნდა გავყიდოთ 1 000 კგ ხ 10 ცენტზე - 10 000 ცენტი ანუ 100 დოლარი, ე.ი. 1 ტონა მანდარინი. ახლა ნახეთ, სად ერთი ტონა, სად 13,5 კგ.

გამოსავალი ერთია, ვივაჭროთ რუსეთთან, რაზეც ისიც ერთხანს იძულებული იქნება, მაგრამ რუსეთი შეეცდება ნელ-ნელა თავისი პროდუქციის ხარისხი გაზარდოს, მიუახლოვოს საერთაშორისო ნორმებს, რის შედეგადაც მას იგივე საერთაშორისო ფასებით გაყიდის და ჩვენ ასე იაფად აღარ მოგვყიდის, საკითხი დასწრებაშიც დგას, ჩვენ უნდა ნელ-ნელა შევამციროთ, ვთქვათ, ჩაის პლანტაციები, რომელიც რუსეთს მალე სრულებითაც აღარ დასჭირდება. გამოთავისუფლებულ ფართობებზე შემოვიტანოთ მემარცვლეობა, გნებავთ პური, ქერი, სოია... მოკლედ, როგორც უკვე მოგახსენეთ, სავსებით შეგვიძლია ვაწარმოოთ საჭირო რაოდენობის მარცვლეული და ფურაჟი, საქონლის ხორცი, ფრინველი, კვერცხი, რძე და რძის პროდუქტის მეტი წილი... შეგვიძლია მივაღწიოთ მაღალი ხარისხის ჩაის, ღვინის, ციტრუსის, ხილის წარმოებას - თუკი მთელი სიმძლავრით ამუშავდება არამარტო კერძო მეწარმეობა, არამედ, რაც მისთვის მთავარია, თავისუფალი ვაჭრობა, შემოსატანი ძირითადად გვექნება მცენარეული ზეთი და შაქარი, ნავთობი და გაზი, რასაც ადვილად გავწვდებით არა მარტო ზემოაღნიშნულის ექსპორტით, არამედ ჩვენი სხვა ბუნებრივი სიმდიდრის, თიხების, საშენი ქვის, მარმარილოს, ძვირფასი ლითონების გადამუშავებით, არა ნახევარფაბრიკატული, არამედ სრული სასაქონლო კონდიციამდე მიყვანით, მაგალითად, ავიღოთ დარიშხანის საბადო, რომლიდანაც ახლაც გაედინება მადანი, ჩაედინება ნახევრადფაბრიკატების სახით, ეს უდიდესი დანაკლისია, ზარალია ჩვენთვის. მთავრობა ხომ ეროვნულია (!), მაშინ უნდა შეწყვიტოს საკუთარი თავის ძარცვა, დარიშხანისაგან ოქროზე ძვირადღირებული საუკეთესო ნახევარგამტარები მზადდება, რაც მთელ უახლეს ელექტრონიკას სჭირდება და ასე შემდეგ...

მაგრამ ხელისუფლებამ აირჩია „სახელმწიფო კაპიტალიზმის“ გზა, იჯარა, კომუნისტური მაფიის ფუნქციონერთა კადრები და ერთგული უვიცები. ხელისუფლება იმუქრება კომერციული მაღაზიების დახურვას, რაც კოოპერაციაზე შტურმის დაწყებისა და „ფარული, შენიღბული“ სოციალიზმის ნიშანია. რაც მთავარია, ხელისუფლებამ არ შეასრულა არც ერთი დაპირება და ამასთან ერთად აბსოლუტურად დაკარგა ერთი წელი, რითაც საქართველო უმძიმეს მდგომარეობაში ჩააყენა, რადგან საქართველო ეკონომიკურად დაუცველია ნებისმიერი ქვეყნის წინაშე... აი, სწორედ ეს განზრახ დაკარგული ერთი წელი იწვევს ეჭვსა და უნდობლობას.

ხალხს ვერ დააპურებ იმით, რომ 17 წლიდან დისიდენტურ მოღვაწეობას ეწევი. ან უნდა დაუჯერო და დაჰყვე რეფორმის გზას, ან გვერდზე გადგე, რაც სიკეთე გაგიკეთებია, ამისათვის ყველა მადლიერი იქნება.

ასეთი იყო ვითარება, ივლისში ჩემთვის ნათელი გახდა, პრეზიდენტი და მისი მორჩილი საპარლამენტო უმრავლესობა, აღმასრულებელი ხელისუფლებაც - პრეფექტურების ჩათვლით, რომელშიც ძველი კომუნისტი მაფიოზები დაგროვდნენ ან ტიპიური დილეტანტები, - რეფორმაზე არ წავიდოდა. მე ვერ მივიღებდი მონაწილეობას ამ დანაშაულებრივ პოლიტიკაში და გადავდექი.

12. ბატონო თენგიზ, თქვენი გადადგომის შემდეგ მთელს იმპერიაში მეტად მძაფრი პროცესები მოხდა, მოსკოვში - სამხედრო ამბოხების ცდა იყო. ზოგიერთები, რა თქმა უნდა, უმცირესობა, ამას სპექტაკლს ეძახიან. სხვები ამბობენ, რომ რუსეთში კონსერვატორები საბოლოოდ დამარცხდნენ, დემოკრატიულმა ძალებმა გაიმარჯვეს, ოპონენტები მოსძახებენ - ნუთუ სამ დღეში დამყარებული დემოკრატიის გჯერათო?

- რა თქმა უნდა, სამ დღეში არავითარი დემოკრატია არ დამყარდება - არსად. ისიც უნდა ითქვას, რომ სპექტაკლური მომენტებიც არაა გამორიცხული, რუსეთში დამარცხდნენ კონსერვატორები, მაგრამ ვერ ვიტყვი, რომ ეს იმპერიული კონსერვატიზმის სრული და საბოლოო დამარცხებაა. ამ დღეების მოვლენებიდან საგულისხმო სულ სხვა რამ არის, - იყო თუ არა რაიმე სპექტაკლი გათამაშებული კულისებში. ამისაგან რუსმა ხალხმა სრულიად მოწყვეტით სასტიკი უარი განაცხადა უკან, ავტორიტარიზმისაკენ დაბრუნებაზე. მან ქვეყანაში მიმდინარე ლიბერალიზაციის პროცესი და მომავალი რეფორმები მკერდით დაიცვა. ვერც ერთი ჭკუათმყოფელი ვერ იტყვის იმას, თითქოს ასობით ათასი ადამიანი სპექტაკლში მონაწილეობდა და მსახიობობდა, ეს აბსურდია... რაც შეეხება სამ დღეს, ყველამ კარგად იცის, ლიბერალიზაციისა და საერთოდ დემოკრატიისათვის ბრძოლის პროცესი უკვე რამდენიმე წელია მიმდინარეობს, მეტიც, იგი დაიბადა ხალხში, გორბაჩოვის ხელისუფლებას დასჭირდა თამაში ხალხის მოსატყუებლად, იგი შეეცადა პროცესი მართვადი გაეხადა, იმპერიის მთავრობა ყოველთვის ტოტალიტარიზმისაკენ გადაიხრება, ხალხი დემოკრატიას მოსთხოვს, ეს კი ფაქტიურად საომარი სიტუაციაა... თუ რამ დათმო ტოტალიტარულმა ხელისუფლებამ რუსეთში, ეს ხალხის, მათი დემოკრატიისათვის ბრძოლის დამსახურებაა. ვფიქრობ, რომ არაა საჭირო ამ სამი დღის შესახებ ჭორიკნობა, მასხრობა და ლაზღანდარობა...

კონსერვატიზმზე კი ის უნდა ითქვას, რომ კონსერვატორთა ასე ვთქვათ, „მეორე ეშელონი“ ავტორიტარიზმს ნაწილობრივ უარყოფს და სოციალური რეფორმების მომხრეა, მაგრამ აგრეთვე ცდილობს იმპერიის შენარჩუნებას. შეიძლება უფრო შემჭიდროებული გეოგრაფიით, მაგრამ ყველა ღონეს ხმარობს, რომ მისგან თავდახსნილ ქვეყნებში ძლიერი პოლიტიკური და, რაც მთავარია, ეკონომიკური გავლენა ჰქონდეს. გავიხსენოთ, რომ თუ უწინ, „რუსეთი იყო იქ, სადამდისაც რუსი ჯარისკაცის ჩექმა მიაღწევდა“... ახლა მოქმედებს მეორე პრინციპი - „რისი შენარჩუნებაც ჯერ კიდევ შესაძლებელია, შევინარჩუნოთ ბოლომდე...“ ასე რომ, თავისით ისინი არასოდეს დაგვანებებენ თავს. ნებისმიერი ხელშეკრულება, იქნება ეს საერთო ეკონომიკური სივრცის თუ სუვერენული რესპუბლიკების ეკონომიური ხელშეკრულება, არსით პოლიტიკურია. იგი საქართველოს დაკაბალებას ითვალისწინებს და მათზე მტკიცე უარი უნდა ითქვას. მაგრამ არა მარტო სიტყვით, არამედ საქმითაც. ქვეყამა უნდა მოღონიერდეს, რუსეთისაგან მხოლოდ „ღონიერი“ ქვეყანა დაიძვრენს თავს. აგერ ერთი წელი გავიდა, რა გაკეთდა ამისათვის? გაკეთდა რაიმე რეფორმა? არაფერი! სწორედ ამიტომაა, რომ ჩვენი რესპუბლიკის დღევანდელი ხელისუფლება ეჭვსა და უნდობლობას იწვევს მთელ ეროვნულ მოძრაობაში.

მწერალი, ფილოლოგი შეიძლება შეფასდეს წარსული საქმიანობით, მაგრამ პოლიტიკოსს ყოველ მომავალ დღეს ახლიდან აძლევენ შეფასებას, პოლიტიკოსი აწმყოში ფასდება ან პოლიტიკური სარბიელიდან სრული წასვლის შემდგომ.

13. პუტჩის შემდეგ საქართველოშიც მეტად მძაფრი მოვლენები დატრიალდა. პირველ რიგში მხედველობაში გვაქვს ეროვნულ გვარდიასთნ დაკავშირებული ამბები. რას გვეტყვით მათ შესახებ?

- ხალხმა დღესაც არ იცის სიმართლე. პირველ რიგში ის უნდა ითქვას, რომ ეროვნული გვარდია არც „მხედრიონია“ და არც „ქართველ შევარდენთა ლეგიონი“, იმ მეტად მწირი პროფესიული სამხედრო კადრებიდან, რომლებიც რესპუბლიკას ჰყავდა ამ დროისათვის, დიდი უმრავლესობა ეროვნული გვარდიაში მოვიდა. დღეისათვის თბილისის ზღვაზე ძირითადად სწორედ ოფიცრები იმყოფებიან. ზოგიერთი მათგანი თავის დროზე პოლკს მეთაურობდა, ზოგი ასეულს, დივიზიონს, იცნობს საშტაბო მუშაობას და ასე შემდეგ. ამ ადამიანებით, როგორც უსულო საგნებით მანიპულირება არ შეიძლებოდა, რკონში ყოფნის დროს მათ სწორედ ეს იგრძნეს, და პირველი უნდობლობა სწორედ მაშინ გაჩნდა. მაშინ ჯერ კიდევ შეიძლებოდა უნდობლობის ყინულის გალხობა, მაგრამ გამსახურდიამ ეს არ გააკეთა, სხვა ყველაფერს რომ გავანებოთ თავი, უდიდესი ზიანი მიადგა ეროვნული შეიარაღებული ძალების შენების საქმეს.

საქმის არსს უკეთ რომ ჩავწვდეთ, თანამიმდევრულად უნდა მოვყვეთ მოვლენების განვითარებას. სამხედრო-საწვრთნელი მანევრები ადრევე იყო დანიშნული. 19 აგვისტოს დილით მოსკოვში მომხდარი გადატრიალების გამოცხდებამ ბევრი რამ შეცვალა. ახლა დიდი დროა გასული, ყველაფერი კეთილად დამთავრდა და ლაპარაკიც ადვილია, მაგრამ მაშინ ჩვენი ქვეყნის თავს მოსალოდნელი დიდი უბედურების ღრუბელი მოადგა. თუ თავისუფლებისათვის იბრძვი, მართლაც უნდა იბრძოლო. გვარდიელებს შორის, დიდს უმრავლესობაში ბუნებრივად დაიბადა წინააღმდეგობის სურვილი, სამხედროს იარაღით ხელში ევალება სამშობლის დაცვა. ბალტიისპირეთში ეს ასეც მოხდა, თუმცა იქ რიცხვით შედარებით უმნიშვნელო „მხარის დაცვის რაზმები“ ჰყავდათ. მათ წინააღმდეგობა გაუწიეს იქ შესულ ჯარებს, ოპონენტები იძახიან, - ათიათასიანი გვარდია რუსულ არმიას რას გაუმკლავდებოდაო, - ერთი შეხედვით მართალია, მაგრამ პოლიტიკაში ჩახედული ნებისმიერი ადამიანი უნდა მიმხვდარიყო, რომ პუტჩისტები ეგრე ადვილად ვერ გაიმარჯვებდნენ, მათ წინააღმდეობას გაუწევდნენ, როგორც რესპუბლიკებში, ისე და რაც მთავარია, - თვით რსფსრ-ში, სამხედროების ნაწილი ელცინს დაემორჩილებოდა - ეს უნდა დაენახა პოლიტიკოსს, რუსეთში ფაქტობრივად რევოლუცია მიმდინარეობს, ჯარისკაციც რიგითი ადამიანია, სტალინის ეპოქა შორ წარსულშია მიმქრალი, ახლა სხვა დროა, სხვა ადამიანები, სხვა თაობა, - კარგ პოლიტიკოსს უნდა შესძლებოდა პროგნოზი. ასეც მოხდა - არმიის დიდმა ნაწილმა ელცინს და საზოგადოდ დემოკრატიისათვის მებრძოლ რუს ხალხს დაუჭირა მხარი. იბრძოლა რუსეთმა, იბრძოლა ბალტიისპირეთმა, - რომელმაც ამით მთელი დასავლეთი სამყაროს სიმპათიები მოიპოვა, საქართველომ კი მხოლოდ ანტიპათია დაიმსახურა.

კარგად გავიხსენოთ, 19-ში გამსახურდიამ ხალხს სიმშვიდის დაცვისა და სამსახურებში წასვლისაკენ მოუწოდა, ეს იგივე მოწოდებაა, რომლითაც გამოვიდა „გეკაჩეპე“ მოსკოვში. 20 რიცხვში, ე.ი. სამ დღიანი პუტჩის მეორე დღეს, როდესაც გამსახურდიას მაგიდაზე უკვე ჰქონდა ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ არმიის დიდი ნაწილი ელცინს უჭერს მხარს, რომ რსფსრ პრზიდენტის დაპატიმრებაც კი ვერ მოხერხდა და იგი აქტიურად ხელმძღვანელობს ოპოზიციას, გამსახურიამ რბილად დაგმო პუტჩი.

ახლა კი მივყვეთ გვარდიის პრობლემას. კიტოვანმა გვარდიის სხვა მაღალი რანგის ოფიცრებთან ერთად გადაწყვიტა გვარდიის რკონში გაყვანა. ეს სულაც არ იქნებოდა 10 000-იანი გვარდიის ბრძოლა მთელ რუსულ არმიასთან. როგორც ადრე ვთქვი, ნათელი იყო, რომ პუტჩისტებს შეებრძოლებოდა თვით რუსული არმიის ნაწილი, ხალხიც, წინააღმდეგობას გაუწვდნენ რესპუბლიკები. ასე რომ, ეს იქნებოდა საერთო ბრძოლის ეპიზოდი დემოკრატიის ჩანასახების დასაცავად აუცილებელი და გამართლებული და, რაც მთავარია, თავისუფლებისათვის ბრძოლა! რა ემუქრებოდა გვარდიას პუტჩის გამარჯვების შემთხვევაში? - სულ მცირე, დაატყვევებდნენ საქართველოს რაიონებში გაფანტულ 50 კაციან, 100 კაციან, 200 კაციან გარნიზონების პირად შემადგენლობას, ახალწვეულებს, როგორც დეზერტირებს, აგრეთვე ყოფილ კადრის ოფიცრებს, რომლებიც აგრეთვე დეზერტირებად ითვლებოდნენ. რა მოელოდათ მათ ამ შემთხვევაში, მგონი სავსებით ნათელია... გადაწყდა გვარდია ერთად ყოფილიყო და დაეცვა სმშობლოც, საკუთარი თავისუფლებაც და სიცოცხლეც. ასე რომ კიტოვანისათვის პროგრამა-მინიმუმს ახალწვეულების დაუცველი გარნიზონებიდან გაყვანა და ტყეში გახიზვნა წარმოადგენდა, პროგრამა-მაქსიმუმს, - პოზიციების გამაგრება და პარტიზანული ბრძოლა. მას ჰქონდა ამის საფუძველი, რადგანაც როგორც წეღან ვთქვით, პოლიტიკური პროგნოზის ლოგიკა მეტყველებდა, რომ იგი ამ ბრძოლაში არამცთუ მარტო არ იქნებოდა, არამედ მთელი იმპერიის ტერიტორიაზე გაიშლებოდა ასობით წინააღმდეგობის კერა და თუ საქმე ხელჩართულ ბრძოლამდე მივიდოდა, პუტჩისტთა მომხრე ჯარს არცთუ მცირე საზრუნავი ექნებოდა თვით რუსეთშიც.

ეხლა გამსახურდიას განცხადება გავიხსენოთ - მე გვარდია გადავარჩინეო, თქვა მან და ამაში სტატუსის შეცვლა იგულისხმა. გავხსნათ გვარდიის ოფიცერთა ძველი წიგნაკები, პირველსავე გვერდზე შავით თეთრზე სწერია, - „შინაგანი ჯარები - ეროვნული გვარდია“ - შინაგანი ჯარები დავარქვიო, ეს ტყუილია, უკვე ერქვა.

მოდით, სხვა რამეზე დავფიქრდეთ, ნუთუ ვინმეს ისე გულუბრყვილო ჰგონია რუსის გენერლები, რომ ორ სიტყვის - „ეროვნული გვარდიის“ ამოღებით მათ გვარდია ლიკვიდირებული ჰგონებოდათ? ამ შემთხვევის ანალიზი ცხადჰყოფს, იმას, რომ არსებობდა ფარული შეთანხმება პუტჩისტთა, „გეკაჩეპეს“ და გამსახურდიას შორის. „გეკაჩეპემ“ რამოდენიმე წინასწარი ულტიმატუმი გაუგზავნა გამსახურდიას და ისიც ასრულებდა მათ. შეთანხმების არსებობაზე ისიც მეტყველებდა, რომ ბალტიისპირეთისაგან განსხვავებით, საქართველოში საბჭოთა ჯარის ნაწილების სერიოზულ ამოძრავებას ადგილი არ ჰქონია. არის პრეზიდენტის პასუხისმგებლობის მომენტიც. რა გარანტია ჰქონდა მას, რომ სტოვებდა ახალგაწვეულ ბიჭებს რესპუბლიკის ტერიტორიაზე გაფანტულ მცირერიცხოვან, აბსოლუტურად დაუცველ გარნიზონებში? ან გულუბრყვილობა, რაც დაუშვებელია ხელისუფლებისათვის, ანდა მართლაც ჰქონდა გარანტია - ესე იგი, კვლავ ადგილი ჰქონდა ფარულ შეთანხმებას.

კიტოვანმა მოახსენა ოფიცრების გადაწყვეტილება, გამსახურდია აღშფოთდა, კიტოვანმა სთხოვა, კარგად ჩაკვირვებოდა საქმის არსს, გამსახურდია მოხსნით დაემუქრა, კიტოვანმა ამის პასუხად მხრები აიჩეჩა და კარიც მოიხურა. რამოდენიმე საათის შემდეგ მისი მოხსნის ბრძანება წამოეწია. წილი უკვე ნაყარი იყო, პასუხისმგებლობა კი მძიმე ტვირთად აწვა, და მაშინ, როდესაც გვარდიის სხვადასხვა ნაწილები რკონისაკენ მიემართებოდნენ, როდესაც ახალწვეულთა ნიჩბებით პირველი სანგრები ითხრებოდა, როდესაც ინაღმებოდა მისასვლელები და სხვადასხვა მიმართულებით ტყეებში ღრმად გახიზვნის გეგმა იხაზებოდა, თბილისში, რესტორან „მუხათუბანში“ შამპანურს მიირთმევდნენ პატრიკეევი და ხაბულიანი, შურავლიოვი და ომანიძე, იგორ ჩხეიძე და სიმონ ხელაშვილი... აი, ეს არის შეურბილებელი სიმართლე იმ პირველ დღეებზე.

14. ბატონო თენგიზ, პუტჩის დამარცხების შემდეგ ურთიერთობა გვარდიასა და პრეზიდენტს შორის უფრო დაიძაბა.

- წეღან რამოდენიმე გვარი ვახსენე. მეტად საგულისხმოა სწორედ ერთი მომენტი, გენერალმა პატრიკეევმა გვარდიას ოთხი დღე მისცა იარაღის ჩაბარებისათვის, ხოლო უკვე 21 რიცხვის შემდგომ, როდესაც პუტჩი დამარცხებული იყო, იაზოვი დაპატიმრებული, ტელევიზიით პროგრამა „მოამბეში“ გამოვიდა დილარ ხაბულიანი და გვარდიელებს 24 საათში განიარაღება მოთხოვა, წინააღმდეგ შემთხვევაში კი სისხლის სამართლის საქმეთა აღძვრით დაემუქრა. ვინ უფრო „ლმობიერია“ - რუსი გენერალი თუ „საკუთარი“ მინისტრი? თანაც ეს იყო უკანონო მოთხოვნა, იგი პარლამენტს არ დაუმტკიცებია. ადრე ვთქვი და სწორედ ეს მომენტი, პუტჩის დამარცხების პირველი დღეები მიმაჩნდა უნდობლობის ყინულის გალხობისათვის შესაფერის მომენტად, მაგრამ ოფიციოზმა ყველა ზღვარს გადაჭარბა: 23-ში ავჭალის ტეკთან „ომონმა“ მანქანების ჩხეკვა დაიწყო, რამოდენიმე გვარდიელი, ვისაც იარაღი აღმოაჩნდა, დააპატიმრეს კიდეც. ოფიციოზმა უმთავრესი დაივიწყა - ადამიანური ფაქტორი, ზნეობა, მორალი... ოფიცრები საბოლოოდ აღშფოთდნენ, მათ კიტოვანს ნდობა გამოუცხადეს, ოფიციოზს კი სრული უნდობლობა. ხოლო მოვლენათა ანალიზის შედეგად ყველა ერთ დასკვნამდე მიდიოდა, გამსახურდია კავშირში იყო მოსკოველ პუტჩისტებთან. ის გააფთრებაც, რომელიც ხელისუფლებამ გამოიჩინა გვარდიელთა მიმართ, ამის შედეგი იყო. გამსახურდიას კარგად ესმოდა, რომ პოზიციები მაინც საკმაოდ მტკიცე აქვს, იგი კანონიერად არჩეული პრეზიდენტია რესპუბლიკისა, რომლის შინაგან საქმეებში ადვილად ვეღარავინ ჩაერევა, ვერც რუსი და ვერც ინგლისელი. პუტჩის ამსახველი მასალების შესწავლა და უმთავრეს დამნაშავეთა გამოძიება თვეებს გასტანს, მას კი არცთუ ბევრი მაკომპრომენტირებელი, მითუმეტეს დოკუმენტური მასალა არ დაუტოვებია, თუ რაიმე ჩვენებები აღმოჩნდება, მათ უმალ მისი პერსონის წინააღმდეგ მიმართულ მორიგ რუსულ სიყალბედ გამოაცხადებს და ა.შ.

შემდეგ მოვლენები ასე წარიმართა: - მისმა გააფთრებამ და იმ ატმოსფერომ, რომელიც შსს-ში იყო, განსაკუთრებით კი მიზანმიმართულმა პროპაგანდამ თავი იჩინა 2 სექტემბერს, როდესაც ეროვნულ-დემოკრატიული პარტია თავის ყოველკვირეულ მიტინგს ატარებდა, ორშაბათ დღეს. ილაპარაკებდა ეს პარტია თავის მიტინგზე ორიოდე საათს და დაიშლებოდა. არაფერი განსაკუთრებული იმაში არ იყო, რომ „მაინცდამაინც ორ სექტემბერს მოუნდათ მიტინგის ჩატარებაო“. შედეგად ომონის ხალხზე შეტევა და ოთხი დაჭრილი მივიღეთ. არც ერთი მათგანი ედპ-ს წევრი არაა, მთელმა მსოფლიომ, და გვარდიელებმაც ეს აღიქვეს, როგორც ხალხის წინააღმდეგ მიმართული პირველი დამსჯელობითი აქცია. ამის მოთმენა აღარ შეიძლებოდა... 5 სექტემბერს გვარდია, (როგორც ეს დაგეგმილი იყო ადრევე), თბილისში დაბრუნდა, ოღონდ შავნაბადაზე დაბანაკდა. კიტოვანმა ახალწვეულები სახლებში გაუშვა. დარჩნენ ძირითადად ოფიცრები. არც მაშინ დაიწყო დიალოგი, პირიქით, დაიწყო ლანძღვა და „მოღალატეების“ ძახილი. 16 სექტემბერს ოპოზიციის გაერთიანებულ მიტინგს უამრავი ხალხი დაესწრო. გამსახურდიამ მასების ამოძრავების მისთვის საშიში პრეცედენტი სწორედ შეაფასა, პირველ რიგში ტელერადიო კომუნიკაციების უზურპირება მოახდინა. როდესაც ორმოცამდე ედპ-ს წევრი უზენაეს საბჭოსთან ჩამოჯდა შიმშილობის მიზნით, ასტეხა ისტერია - პრეზიდენტს თავს ესხმიანო. რესპუბლიკის მოსახლეობამ, რომელიც მოკლებული იყო ინფორმაციას და ამიტომ მოვლენათა ანალიზის საშუალებასაც, ეს ადვილად დაიჯერა. მეორე ეტაპად დაიწყო გამსახურდიას უსიტყვოდ მორჩილი და ერთგული ხალხის ქალაქში ჩამოყვანა, შეიარაღება, ხალხის ინფორმაციული, ისტერიული დამუშავება, დაიწყო სუკის ოფიცერთა მობილიზება და პროვოცირებათა გეგმების შემუშავება (რომელთაგან ზოგიერთმა, კიდეც გასჭრა). ისტერიის დასაძაბავად რამდენადმე „ჩამცხრალ“, დატანჯულ სამაჩაბლოში ფარულად გაიგზავნა შეიარაღებული ჯგუფი, რომელმაც ერთი-ორი დარტყმა მიაყენა ოს ბანდიტებს და საბჭოთა შინაგან ჯარს. ოსეთში კვლავ მთელი სიმძაფრით გაჩაღდა შეიარაღებული კონფლიქტი, - ესეც ხალხის ყურადღების გადასართველად მოხდა, და ეს გაკეთდა იმის მაგივრად, რომ პოლიტიკური გზებით ეძიოს იქ მშვიდობის დამყარება. შემდეგ ყველა შეიარაღებული ადამიანი თბილისში გამოიძახა, რითაც სამაჩაბლოს ქართველობა სრულიად დაუცველი დასტოვა.

ცალკე უნდა შევჩერდეთ 22 სექტემბრის ღამით სედპ-ს აქციის დარბევაზე ეგზალტირებული და დეზინფორმირებული მასის მიერ, რომელსაც წინ მხედართმთავარივით მიუძღოდა ზოგიერთი დეპუტატი. სასტიკად იცემა ათეულობით ახალგაზრდა, - ამას ქუჩის ნაგვისგან გაწმენდა დაერქვა. მე აქ ერთიც მინდა ვთქვა, - შეიძლება ამ ახალგაზრდობას ვემდუროდეთ თავშეუკავებლობისთვის, ზოგიერთის უკულტურობისათვის და ა.შ. მაგრამ სწორედ სედპ, ედპ-ს წევრი ახალგაზრდები იყვნენ ძირითადად ნოემბრის ცნობილი შიმშილობის აქციის წამომწყებნი, ხოლო რამდენადაც მე ვიცი, მასში არ მონაწილეობდნენ, თუ არა პირიქით, ბ-ნი ჭითანავა, ბ-ნი ნინუა... ეს არც თუ უმნიშვნელო მომენტია, ხალხმა უნდა დაინახოს ეს. 23 რიცხვში გვარდია თბილისში ჩამოვიდა. ოპოზიციამ ტელევიზიის მიტოვებული შენობა დაიკავა, იქ კი ნათელი გახდა, რომ ეთერში ვერ გავიდოდით, რადგან ამისათვის აუცილებელი მოწყობილობების ნაწილი გატანილი ჰქონდათ. რამოდენიმე დღის შემდეგ მოხდა თელასის ცნობილი ეპიზოდი, ოფიციოზმა ეს 60 კაცის „თელასზე“ თავდასხმად მონათლა, ვითომც „ქალაქში დენის გამოთიშვის მიზნით, რათა შემდეგ თავიანთი ავაზაკური ზრახვები შეესრულებინათ“. სინამდვილეში კი წერეთლის გამზირზე ოზურგეთის ბატალიონის მეთაურის დაკავებისა და მისი „თელასის“ შენობაში (სადაც განლაგებული იყო „ომონის“ რაზმი), მიყვანის შემდეგ მის გასანთავისუფლებლად და მოსალაპარაკებლად მისულ ხუთ გვარდიელს (სხვათა შორის ეს სარდალთან შეუთანხმებლად, სპონტანურად მოხდა) გაუხსნეს ცეცხლი, რის შედეგადაც ადგილზე გარდაიცვალა ოზურგეთელი გვარდიელი გოჩა სალუქვაძე, სროლაში დაიღუპა ორი მილიციელი, ერთი გვარდიელი დაიჭრა.

ჩაირთო პროპაგანდისტული მანქანა, ხალხის ნაწილმა დაუჯერა იმათ, ვინც ტელევიზიით და პრესით გამოდიოდა და არაობიექტურად აშუქებდა ამ შემთხვევას (სხვათაშორის „თელასიდან“ აბსოლუტურად შეუძლებელია ქალაქში დენის გამორთვა, მსგავსი პულტი იქ არ არსებობს, ეს მხოლოდ ქვესადგურებზე ხდება). ტელევიზიაში გვარდიის დგომის პერიოდი უნდა შეფასდეს, როგორც სპონტანური მოქმედების შედეგი და შეცდომა. ამის გამო ოპოზიციამ პირწმინდად წააგო ინფორმაციული, პროპაგანდისტული ომი, მას ხომ ტელევიზია და რადიო არ გააჩნდა და არც მრავალტირაჟიანი პრესა. აბსოლუტურად გაეხსნა ხელ-ფეხი გამსახურდიას პროპაგანდას, ცილისწამებებსა და დეზინფორმაციას. სუკის აგენტურის უზარმაზარი ქსელი, რომელიც ჩვენდა სავალალოდ ზოგიერთი ოფიცრის მონაცემებით რამდენიმე ათეულ ათას ადამიანს მოიცავს და რომელიც უმოქმედობდა 89-90 წლებში, რადგანაც მმართველი კომუნისტები უმოქმედობდნენ, ეხლა ეროვნული სამოსით შეიმოსა, ასევე შეიმოსნენ მათი ხელმძღვანელები და უზარმაზარი ჭორების, მითქმა-მოთქმის, ცილისწამების, ლანძღვის, ამავე დროს დასმენის, ჯაშუშობის მექანიზმიც მთელი სიმძლავრით ამუშავდა, მე მინდა ვუთხრა ახალგაზრდობას, რომლის წინაშეც ვართ ძირითადად პასუხისმგებელნი და რომელშიც ყველაზე ნაკლებად ან თითქმის არ ჩაუღწევია სუკ-ს, რომ მათ გაცილებით დიდი ბრძოლა მოელით, ვიდრე 88-ში ან 89 წელს.

ჩვენ წეღან „თელასის ეპიზოდი“ ვახსენეთ, ვთქვით დეზინფორმაციაც და სიმართლეც, ისინი კი გვაბრალებენ ვითომ მექორწილეების ატეხილ სროლას ვეძახდით მას, აი ეს არის კლასიკური ცილისწამება. ჩვენ დაგვაბრალეს, თითქოს მოსახლეობის ნაწილს „სუნიანებს“ ვეძახდით, და სხვებს კი „სუნამოიანებს“... ეხლა გვაბრალებენ მანქანის ნაწილებით ქურდობას, პირადად მე და სხვებს, ცნობილ პოეტებს, კინორეჟისორებს, თითქოს ჩვენ მანქანების მოპარულ საბურავებსა და მინას შეიძლება რომ ვყიდდეთ! სანამდე შეიძლება ადამიანი დაეცეს? ეს უკვე აღარც პოლიტიკაა და არც სუკი, ეს არანორმალური ვითარებაა...

3 ოქტომბერს კი გვარდიამ დატოვა ტელევიზია, ფრიად დაგვიანებით, ვთვლი მე, თუმცა ამაზე შეიძლება სხვა აზრიც იყოს. 4 ოქტომბერს დილით მას ალყა შემოარტყეს, ცეცხლი გაუხსნეს. შეტევა საკმაოდ ტოტალური იყო, სჩანდა ერთიანი განადგურება ჰქონდათ ჩაფიქრებული რამდენიმე ასეული ქართველი ახალგაზრდისა, მაგრამ პროფესიონალიზმი (!) არ ეყოთ. ამას ხალხის მასიური საპროტესტო მსვლელობა მოჰყვა, ხალხი სტიქიურად მიაწყდა უზენაეს საბჭოს. ძირითადად თბილისის მოსახლეობა, რომელსაც რაიონის ინფორმაციას მოკლებული მოსახლეობა დაუპირისპირეს. ტელევიზიამ გადასცა, თითქოს დილით ზღვაზე დაცემული ბანაკის თავს „ცნობისმოყვარე“ ვერტმფრენმა გადაუფრინა და გვარდიელებმა მას ცეცხლი გაუხსნეს. სიმართლე ასეთია, სამოქალაქო ვერტმფრენზე დამონტაჟებული მსხვილკალიბრიანი ტყვიამფრქვევიდან ცეცხლს უშენდნენ ბანაკს, მაგრამ რაიონის ოთხმილიონიანმა მოსახლეობამ ეს არ იცოდა და არც იცის...

ხალხის მსვლელობისთვისაც მზად იყვნენ, მეავტომატეები სახურავებზე ჰყავდათ განლაგებული, ცეცხლი ჯერ იმათ გახსნეს, ვინც უზენაესი საბჭოს შენობამდე იყვნენ განლაგებულნი, ამით უზენაეს საბჭოსთან მყოფ ხალხს შეექმნა შთაბეჭდილება, თითქოს „ოპოზიციამ გახსნა ცეცხლი“, შემდეგ თვითონ ატეხეს მასირებული სროლა, ისროდნენ ჰაერში, ესროდნენ კედლებს და ასფალტს, სისხლისღვრას შეუშინდნენ, მხოლოდ ისტერია სჭირდებოდათ, ისტერიული პროპაგანდისათვის აუცილებელი მასალა. ახალგაზრდობა გაიქცა. კვლავ მოვიდა, შემდეგ იძულებული იყო საბოლოოდ მიეტოვებინათ გამზირი... ისინი აცხადებენ, რომ აქვთ იმის დამამტკიცებელი ვიდეო მასალა, თითქოს ოპოზიციას გაეხსნა ცეცხლი, აგერ ორი თვე გავიდა, რატომ არ აჩვენეს? საფიქრებელია, რომ ამონტაჟებენ, ანდა ვერ ამონტაჟებენ მას სუკის ლაბორატორიებში. ჩვენ გვაქვს ნამდვილი ვიდეო მასალა, მაგრამ არა გვაქვს ტელევიზია, თუმცა ჩვენმა ლოკალურმა გადაცემამ, რასაც ვახერხებთ ზღვიდან, უჩვენა სიმართლე გლდანის, თემქის და რიგი სხვა რაიონების მოსახლეობას. ერთზეც გავამახვილებდი ყურადღებას, იქ დაიღუპა გამსახურდიას ახლო მეგობარი, წმინდა ილია მართლის წევრი გია ჩეჩელაშვილი. მთელი 5 ოქტომბერი ამას აცხადებდა ტელევიზია, თავად პრეზიდენტიც გამოვიდა რამდენიმეჯერ ტელევიზიით, მეორე დღეს კი გამოირკვა, რომ დაღუპულის გვარია ტეტელაშვილი, - შეიძლება არ იცოდე ახლო მეგობრის გვარი?! ხოლო 4-ში დილით გამქრალი 19 წლის მალხაზ ჯიბლაძის გვამი გვარდიელებმა მხოლოდ 5 რიცხვში იპოვეს ზღვის მიმდებარე ბორცვის ნაძვნარში, მას რამოდენიმე ტყვია ჰქონდა მკერდში მოხვედრილი, ტანისამოსზე ნამწვი ეტყობოდა ავტომატის ლულისგან, იგი მიბრჯნით დახვრეტილი იყო...

15. ისევ აგვისტოს დავუბრუნდეთ, გაზეთ „დრონისათვის“ მიცემულ ინტერვიუში თქვენ გააკრიტიკეთ გამსახურდიას გადაწყვეტილება პურის ფასის კვლავ შემცირების შესახებ, ბევრს კარგად ესმის, რაშიც იყო საქმე, მაგრამ როგორც სჩანს, მოსახლეობის ფართო ფენებისათვის აუცილებელია უფრო დაწვრილებით ახსნა.

- როგორც გახსოვთ, მაშინ პურის ფასმა 1 მან. 20 კაპ.-მდე აიწია, ასეცაა ყველა რესპუბლიკაში დღეისათვის, ხოლო გამსახურდიამ მხოლოდ და მხოლოდ მოსახლეობის ფართე ფენებისათვის იმის საჩვენებლად, თუ რაოდენ ზრუნავს მათზე, რაც მას საპრეზიდენტო კამპანიისათვის სჭირდებოდა, ფასი ძველ ზღვრამდე დააბრუნა, ისე რომ ეს საკითხი არც ერთ ეკონომისტს არ შეუთანხმა, ამას სამი შედეგი მოჰყვა:

1) დაიწყო მეზობელი რესპუბლიკების მიერ ჩვენი რესპუბლიკიდან პურის გატანა. ბევრს შეიძლება ეს წვრილმანად მოეჩვენოს, დაწვრილებით მაგალითს მოვუყვან, თუ ჩვენს ტერიტორიაზე ახლო რაიონებიდან ყოველდღიურად შემოდის და გადის ვთქვათ, ათასი მანქანა, თითოეულს კი სამი-ოთხი პური გააქვს, რაც არც ჩამორთმევას ექვემდებარება, არც ბაჟის გადახდას, ეს უკვე სამი-ოთხი ტონაა ყოველდღიურად, რომელიც გვაკლდება, მაგრამ ამ შემოსვლების რიცხვი ათჯერ და მეტჯერ სჭარბობს, 3-4-ის მაგივრად გააქვთ 10 და 20 პური და მეტი, ბევრგან ამას ორგანიზებული ხასიათი აქვს, საკმარისია შეუთანხმდე მეზობელი რაიონის მეპურეს, გადაუხადო ცოტა მეტი და მორჩა. ამ ქაოსური შემოსევის წინააღმდეგ მექანიზმი არ არის, ყველა გზაზე პურის ჩხრეკა-ძებნისათვის დასპეციალიზირებულ მილიციის თანამშრომლებს ხომ ვერ დაგიყენებთ?

2) გლეხს ფურაჟი არ გააჩნია, პური კვლავ ხელმისაწვდომად იაფია, მისით საქონლისა და ფრინველის გაზრდისას ხორცის ნამატი მას მაინც მოგებაში სტოვებს, ამიტომ ხალხიც პურს კვლავინდებურად საქონელს მისცემს.

3) დაიწყო უფაქტურო ოპერაციები: - მეპურე პურის ნაწილს არ აცხობს, (მაგრამ ყიდის ფქვილს უფრო ძვირად, ფაქტურას ავსებს, წერს, რომ პური გამოაცხო და გაყიდა, თანხას ფარავს და ფქვილის გაყიდვიდან დარჩენილ მოგებას ჯიბეში იდებს...

უწინ თბილისში დღეში 320 ტონა გვყოფნიდა, ახლა 500 ტონაც აღარ გვყოფნის. მთავრობას მოუწია დოტაციის გაზრდა 360 მლნ. მანეთით. ეს საგრძნობი დარტყმაა ჩვენი ბიუჯეტისათვის. მე შევთავაზე ეს თანხა განაწილებულიყო ხალხზე. კომპენსაციის სახით დამატებოდა იმ 60 მანეთს, მოქალაქე ამით არ დაზარალდებოდა, სამაგიეროდ პირველი, მეორე და მესამე პრობლემაც მოიხსნებოდა, და დღეს რომ არის პურის რიგები, მთელ რიგ რაიონებში სულზე დღეში 400 გრამ პურს იძლევიან, აბსოლუტურად გამსახურდიას პიროვნების დამსახურებაა. საარჩევნო კამპანიამ მისთვის წარმატებით ჩაიარა, იმისაც მიხვდა, რა გააკეთა პურის ფასის ხელოვნური შენარჩუნებით, მაგრამ ეხლა, როდესაც ათასობით ადამიანი დაეჭვდა მის კომპეტენტურობაში და უნდობლობას უცხადებს, იგი მიჯაჭვულია თავისსავე ნაბიჯს, ეშინია ასეულობით და ათეულობით იმ საქმოსნის გაღიზიანებისა, რომლებიც დღეს ფულს იჯიბავენ, ეშინია უკმაყოფილებისა იმ გლეხების მხრიდან, რომლებიც დღეს ახერხებენ, რომ პირუტყვს პური აჭამონ, დღეს პურზე ფასის აწევა მისთვის წამგებიანია, და აი ასე საქართველოს ეკონომიკა ეწირება გამსახურდიას პოლიტიკურ დივიდენდებს.

16. ბატონო თენგიზ, იმავე გაზეთში თქვენ ეკონომიკური და პოლიტიკური ავანტიურა უწოდეთ აპრილის თვის აქციას.

- დიახ, მისი შეფასება მხოლოდ ასე შეიძლება, - გავიხსენოთ, ძირითადი მოთხოვნა იყო სამაჩაბლოდან ჯარების გაყვანა, ეხლა გადავხედოთ იმას, თუ რა მოხდა - გაიყვანეს ჯარები? პირიქით დაამატეს, სამაგიეროდ თვითბლოკადა გამოგვივიდა, რესპუბლიკიდან არაფერი გადიოდა და არაფერი შემოდიოდა, ზარალმა 400 მლნ. მანეთი შეადგინა. ეხლა რას შვრება გამსახურდია, ვითომ კვლავაც ჯარების გაყვანა უნდა სამაჩაბლოდან, რაღაზე აგრძელებდა კომენდანტის საათს სამაჩაბლოში, ვისთვის? მილიცია ხომ იქიდან გამოყვანილია, გამოდის, რომ ამით იგი მხოლოდ უკანონებდა სამაჩაბლოში ყოფნას რუსის შინაგან ჯარებს. თუკი მსგავსი აქცია უშველის ამ ჯარის გამოყვანას, ეხლა რატომ არ აკეთებს, გააკეთოს სამთვიანი, ექვსთვიანი აქცია, საერთოდ აყაროს სამტრედიაში ლიანდაგები, დახუროს საზღვაო პორტები. უშველის ეს სამაჩაბლოს პრობლემებს? თავადაც კარგად იცის, რომ არა. რა იყო აქციის მიზანი? მოსახლეობისათვის იმის დანახვება, რომ ამას „მრგვალი მაგიდის“ ლიდერი გამსახურდია აკეთებს და არა რომელიმე სხვა პარტია, რომ იგია ნამდვილი ლიდერი, მებრძოლი და შეუპოვარი. ხმაური, დაძაბულობა, ისტერია, პოლიტიკური დივიდენდები, მეტი არაფერი, გარდა უზარმაზარი ზარალისა. რას შვრება გამსახურდია ზამთარში? იგი პირიქით სთხოვს იმპერიის მაშინდელ მინისტრს შინაგანი ჯარების დამატებით შეყვანას სამაჩაბლოში, ჩვენ გვაქვს ამის დამამტკიცებელი ფონოჩანაწერი, ამისი და სხვა მსგავსი ფაქტების ეშინია გამსახურდიას, იმიტომ არ აძლევს რადიოსა და ტელევიზიას ოპოზიციას...

17. ბატონო თენგიზ, როგორ ახსნიდით თქვენ გამსახურდიას ამ მოქმედების არსს, მის გეგმებსა და ნამდვილ მიზნებს?

- ეს ფრიად სადავო საკითხია, ზოგიერთები თვლიან, რომ ეს არის ცენტრის სცენარი, ეროვნული მოძრაობები რესპუბლიკებში გარდაუვალი იყო. იმპერიას, განსაკუთრებით გეოპოლიტიკური თვალსაზრისით, არ აწყობს საქართველოს დაკარგვა, იმპერია, მეტნაკლებად ყოველთვის იმპერია იქნება. ბევრნი თვლიან, რომ გამსახურდიაზე სუკს და პარტიულ მაფიას 87 წლისათვის დაუგროვდათ მაკომპრომენტირებელი მასალა, რითაც იგი გამოჭერილი ჰყავთ. ამ მასალების გამოქვეყნება მორალურად გაანადგურებდა პრეზიდენტ გამსახურდიას. მოხდა შეთანხმება, ჩამოაშორეს მერაბ კოსტავა, თითქმის უბრძოლველად ჩააბარეს ხელისუფლება. ხოლო ახლა გამსახურდიამ პირობისამებრ დააბრუნა ტოლფას თანამდებობებზე პარტმაფიისა და სუკის წევრები, ხოლო რეფორმასაც იმიტომ არ ატარებს, რომ ერთ მშვენიერ დღეს შიმშილისგან გაწამებული ხალხისგან მიიღოს დასტური პოლიტიკური სარჩულის მქონე რამენაირ ეკონომიკურ ხელშეკრულებაზე ხელმოწერისა...

პირადად ჩემი აზრი სხვაგვარია - გამსახურდია არ არის ის ადამიანი, ვინც მხოლოდ 5 წლით მოვიდა ხელისუფლების სათავეში. აგერ წელი გავიდა, დარჩა მხოლოდ ოთხი, შემდეგ შეიძლება დამარცხდეს, აღარ აირჩიონ, იგი 53 წლისაა და ხელისუფლებას სულ მცირე ათი-თხუთმეტი წლით „იგეგმავს“, ეს მისთვის თვითმიზანია, მისი პიროვნებისათვის აუცილებელი, მას სხვაგვარად არ წარმოუდგენია თავისი ცხოვრება, ეს მისი ერთადერთი ამპლუაა, თანაც დღეისათვის რეალური შანსები აქვს. ამისათვის მემკვიდრეობად მიღებული ავტორიტარული სტრუქტურა ბრწყინვალეა - ყველგან მისი ხალხი, რომლებიც თავიანთი კეთილდღეობით მიჯაჭვულნი არიან მის მიერ ნაჩუქარ თანამდებობებს, ხოლო ამ უკანასკნელით უკავშირდება მათ მიერ დანიშნული ხალხი, და მას შეუძლია ბრწყინვალედ შეამზადოს მომავალ არჩევნებში გამარჯვებაც, მით უმეტეს, რომ რადიო, ტელევიზია და მრავალტირაჟიანი პრესა მის ხელშია, რაიონებმა არ იციან, თუ რა ხდებოდა და რა ხდება ქალაქში. ეს მაშინ, როდესაც თავისუფალი მეწარმენი მასზე და მის ხალხზე ოდნავაც არ იქნებიან მიჯაჭვულნი, ისინი ხმას მხოლოდ უკეთეს რეფორმატორს აძლევენ, როგორც ეს ევროპაშია, მაგრამ ყოველთვის შეიძლება სხვამ უკეთესი რეფორმები შესთავაზოს ხალხს, და თანაც საკუთარი პიროვნების პროპაგანდის იარაღსაც კარგავ...

18. ბატონო თენგიზ, გამსახურდიამ თქვენ გაგაკრიტიკათ ტულაში გაგზავნილი წერილის გამო.

- მოგახსენებთ, ჩემთან მოვიდა მაშინდელი ვაჭრობის მინისტრი, ინჟინერი გველესიანი, რომელმაც მითხრა, რომ საქმე ჩაწყობილია, ტულის ქარხნიდან ვყიდულობთ 10 000 ცალ კარაბინს, მე დავუკავშირდი პრეზიდენტს, მან მითხრა, რომ ეს სიმართლეა და მთხოვა მთავრობისგან ოფიციალური წერილის მომზადება, მაშინ გამსახურდია ჯერ კიდევ არ იყო არჩეული პრეზიდენტად და რესპუბლიკის სახელით ოფიციალური წერილი მე უნდა გამეგზავნა. თანხის ნახევარი ქარხნისათვის ფულით უნდა გადაგვეხადა, ნახევარი პროდუქტით. გველესიანის პროექტი ჩაიფუშა, გამსახურდიას კი, როგორც ყოველთვის, შეუძლია ეს გადააბრალოს სხვას... სხვათა შორის, მინისტრ გველესიანის ფიგურა სხვა მხრითაც არის საინტერესო, ეს კაცი ოდესღაც წმ. ილია მართალში შეიარაღების საკითხებს განაგებდა, შემდეგ მოგეხსენებათ საქმე საციხოდ გაუხდა. საქმე შემდეგში იყო: სამინისტრომ და ცეკავშირმა ლენინგრადის ერთ-ერთი ფირმის საშუალებით ევროპაში დადეს ხელშეკრულება. პირველმა 110 მლნ. მანეთის, მეორემ 220 მლნ. მანეთის ოდენობით. ცეკავშირმა საშუამავლო ბანკისაგან აიღო გარანტია, რომ ხელშეკრულების დარღვევის შემთხვევაში თანხა დაუბრუნდებოდა, ეს არის ჩვეულებრივი იურიდიული ნორმა ვაჭრობაში, ინჟინერ გველესიანს კი ამაზე წარმოდგენა არა ჰქონდა, შემდეგ ხელშეკრულება დაირღვა, ცეკავშირმა თავისი მიიღო, გველესიანის სამინისტრომ ვერაფერი, ხოლო მე მთელი ხმაურის ატეხვა დამჭირდა, შევქმენი კომისია ფინანსთა სამინისტროს და პროკურატურის მონაწილეობით, - ვუჩივლეთ იმ ფირმას, გავუყინეთ ავუარები, ჩემი თანამდებობიდან გადადგომის წინ 80 მლნ. მანეთამდე დაბრუნებული იყო.

და კიდევ, რაც წინა კითხვას შეეხება, მეც დავსვამ კითხვას, რა უფრო შესაძლებელია, 10 000 კარაბინის შეძენა იმ სახელმწიფოსგან, რომლის საწყობებში თავზე საყრელი იარაღი იჟანგება თუ პრეზიდენტის ამასწინანდელი აბსურდული ბრძანება, რომელიც ამბობს, რომ თურმე რესპუბლიკაში განლაგებული 200 000-იანი საბჭოთა არმიის კუთვნილი ტანკები, რაკეტები, თვითმფრინავები, ყოველგვარი სხვა ტექნიკა, იარაღი და აღჭურვილობა დღეიდან ჩვენი რესპუბლიკის საკუთრებაა?! ესეც ტყუილია, ესეც ხალხისათვის მოსაჩვენებლად კეთდება. აი, თურმე რა ბრძნულ ნაბიჯებს დგამს ჩვენი პრეზიდენტი. გამსახურდიასეული „რეფორმა“ ერთი წინადადებით განისაზღვრება, რომელიც ამ ორი კვირის უკან გადასცა ტელევიზიამ, რადიომ და პრესაშიც დაიწერა, კერძოდ - სახელმწიფო კონტროლის კომიტეტს დაერქვას კონტროლის სახელმწიფო კომიტეტი“ - აი, სულ ესაა და ხალხმაც უნდა დაინახოს ეს!

19. ბატონო თენგიზ, ორიოდე სიტყვა ოპოზიციის შესახებ. იგი სულაც არ არის ერთაზროვანი და ერთი მიმართულების მქონე, მაგრამ დღეს შეიძლება ითქვას, რომ ერთი აზრისაა გამსახურდიას პოლიტიკის შესახებ.

- რაღა თქმა უნდა, ოპოზიცია არაერთგვაროვანია, ჩვენ გვაქვს დაახლოებით სამი ძირითადი დაჯგუფება, რომელიც მიუხედავად დანარჩენი ორის მოქმედებისა, მათგან დამოუკიდებლად შეებრძოლება ყველა იმ უსამართლობას, უკანონობას და ტყუილს, რასაც ჩადის გამსახურდია, ეს ცალკე ვრცელი საუბრის თემაა, მე მხოლოდ იმას ვიტყვი, რომ ოპოზიციაში არის რამოდენიმე პიროვნება, რომელთა სრულიად თავშეუკავებელი განცხადებები და უპასუხისმგებლო მოქმედებები ვნების მეტს არაფერს აყენებენ ოპოზიციას მთლიანობაში. კრიტიკას ვერ უძლებს ბატონ ირაკლი წერეთლის მოქმედებები და განსაკუთრებით განცხადებები სექტემბერ-ოქტომბრის ცნობილ პერიოდში...

20. ხომ ვერ გვეტყოდით, რა ინფორმაცია გაქვთ, როგორ მიმდინარეობს მოსკოვში გადატრიალების მცდელობის ორგანიზატორთა საქმიანობის გამოძიება?

- როგორც განაცხადა რსფსრ გენერალურმა პროკურორმა, ბატონმა სტეპანკოვმა, პირველი 14 დამნაშავის საქმეთა გამოძიება 10-15 დეკემბრისათვის დამთავრდება. რაც შეეხება საქართველოს, არის დამატებითი მასალები იმის შესახებ, რომ გამსახურდიას ჰქონდა ურთიერთობა პუტჩისტებთან მურმან ომანიძის მეშვეობით, ალბათ გახსოვთ ომანიძის ვრცელი საპროტესტო წერილი, - 18 რიცხვში სულ მინისტრთა საბჭოში ვიმყოფებოდიო. გამოჩნდა ახალი დამამტკიცებელი მასალები მისი კრემლში ყოფნისა: ავსტრიელმა ბიზნესმენმა ბატონმა ლეოპოლდ ბაუსბეკმა განაცხადა, რომ ომანიძემ 18 რიცხვში კრემლში შესასვლელად გამოიყენა მისი ფირმის „მარკო პოლოს“ კუთვნილი მანქანა „ბმვ“, არის კიდევ რამოდენიმე მოწმეც - ეს აღიარა ომანიძემაც 15 ნოემბერს „მზიურში“ გამართულ პრესკონფერენციის დროს: - „დავუშვათ და ვიყავი 18 აგვისტოს მოსკოვში იანაევთან, მაგრამ პუტჩის თაობაზე ხომ არაფერი ვიცოდიო“, რაზედაც ჟურნალისტებმა უპასუხეს: „თქვენ თუ არა, იანაევმა ხომ იცოდა?!“

21. რაიმეს დამატებას ხომ არ ისურვებდით?

- სათქმელი ძალზედ ბევრი მაქვს, შევეცდები, როგორმე მოკლედ გამოვთქვა: პრივატიზაცია, საერთაშორისო ბაზარში შესვლა, შინაგანი პრობლემების გადაჭრა, ეკონომიკის და მრეწველობის დონის მკვეთრი ამაღლება, ეთნიური დაძაბულობის წერტილების გაქრობა, ყოველივე ეს ის საკითხებია, რომლებიც მოითხოვენ ერის მთელი ინტელექტუალური და შრომითი პოტენციალის სრულ დაძაბვას, მის ამოქმედებას. ცხადია, ეს შეუძლებელია მოხდეს ტოტალიტარიზმის ან ავტორიტარიზმის პირობებში, ეს შესაძლებელია მოხდეს მხოლოდ მაქსიმალური შემოქმედებითი თავისუფლების უზრუნველყოფის პირობებში. ვთვლი, რომ ასევე წარმოუდგენელია, ასეთი მრავალპოლუსიანი კომპლექსური ამოცანა გადაიჭრას ერთმმართველობის პირობებში. მეორეს მხრივ, თუ არ ამოქმედდა მთელი ინტელექტუალურ-შრომითი პოტენციალი, ეს ამოცანები არ გადაიჭრება, არ გადაიჭრება იმიტომ, რომ თანამედროვე მსოფლიო, მიუხედავად პირდაპირი სამხედრო დაპირისპირების შემცირებისა, არის საოცრად დაძაბული ეკონომიკური კონკურენციის სამყარო, სადაც ჩვენზე გაცილებით დიდი გამოცდილების ქვეყნებს უჭირთ თავისი ადგილის დამკვიდრება. ჩვენს სამშობლოს, რომელსაც დღეს არ გააჩნია საერთაშორისო დონის სამრეწველო პოტენციალი და არც გამოცდილება საგარეო ეკონომიკური ურთიერთობების წარმართვისა, ცხადია, სჭირდება მობილიზება და დაძაბვა მთელი ინტელექტუალური პოტენციალისა და მიუხედავად ამისა, თითქმის ცალსახად შეიძლება ითქვას, რომ საგარეო დახმარების გარეშე ჩვენ ვერას გავხდებით, იმდენად დიდია ჩვენი ჩამორჩენა დასავლეთის ქვეყნებთან შედარებით. ხოლო თუ საგარეო დახმარებაზე ვილაპარაკებთ, მაშინ ევროპამ და მთელმა დასავლეთმა უნდა დაინახოს, რომ ჩვენ ვართ მათი ოჯახის პოტენციური წევრი, ესე იგი ჩვენ ვართ ის სახელმწიფო, რომელიც ახორციელებს თანამედროვე პროგრესულ, დემოკრატიულს პოლიტიკას, პოლიტიკას, მიმართულს გლობალური მშვიდობის განსამტკიცებლად, ერთიანი ევროპული სახლის იდეის განხორციელებისაკენ. ყოველივე ზემოთ თქმული საფუძველშივე გამორიცხავს ტოტალიტარული ან ავტორიტარული მმართველობის სისტემის არსებობას საქართველოში. რასაკვირველია, ხელისუფალთათვის გარკვეულ ხიბლს მოკლებული არ არის მმართველობის მოდელები, რომელთა მიხედვითაც მართავდნენ თავიანთ სახელმწიფოებს სტალინი, ჰიტლერი, თუ ფიდელ კასტრო. ასეთი მართვის სისტემები ბადებენ ილუზიას ყველა პროცესის ეფექტურად მართვისა ერთი ცენტრიდან. მაგრამ სწორედ ეს ქვეყნები გამოდგება მაგალითად იმის დასამტკიცებლად, რომ ავტორიტარული რეჟიმის პირობებში ერის ინტელექტუალურ პოტენციალს (სოციალურ-ეკონომიკურად განვითარებული სახელმწიფოს პირობებში, ხანმოკლე აღმავლობის შემდეგ) ერთგვარი დამბლა მოსდის. ჩვენ ეს დაღუპვამდე მიგვიყვანს.

მეორეს მხრივ ასეთი ფართო ფრონტიანი ინტელექტუალური და შრომითი აქტიურობის დროს, როდესაც უამრავი შემოქმედებითი ერთეული იქნება ჩართული სამშობლოს საკეთილდღეო საქმიანობაში, თითქმის წარმოუდგენელია რომელიმე პიროვნების გაკერპება, რადგან მართლაც არ შეიძლება არსებობდეს კაცი ვინც ფილოსოფოსს ასწავლის ფილოსოფიას, მეტალურგს ფოლადის დნობას, მეწაღეს ფეხსაცმლის კერვას და კომპოზიტორს კანტატის წერას. ევროპული და მთელი საკაცობრიო კულტურის და ცივილიზაციის განვითარების ისტორიამ ცხადყო ისიც, რომ არ არსებობს ერთიანი იდეოლოგიური ბაზისი მეცნიერების, ხელოვნების, კულტურის და ადამიანის მოღვაწეობის სხვა სფეროების განვითარებისათვის. თავისუფალი შემოქმედებითი აზრი ვერავითარ იდეოლოგიურ-დოგმატურ ჩარჩოებში ვერ ეტევა, ასე რომ გარდამავალი ეპოქის ხელისუფალთათვის უდიდესი გამოცდის ჟამი დგება.

ლოზუნგი „ჯერ დამოუკიდებლობა და მერე დემოკრატია“ ისევე უმართებულოა და დასაგმობი, როგორც ლოზუნგი „ჯერ დემოკრატია და შემდეგ დამოუკიდებლობა“, და თუ პირველს ხშირად ქადაგებენ „მრგვალი მაგიდის“ მომხრეები, მეორე, მადლობა ღმერთს, არავის გამოუთქვამს, თუმცა ამას წინასწარგანზრახულად ოპოზიციას აბრალებენ ხოლმე. დამოუკიდებელი და დემოკრატიული სახელმწიფოს შენება ერთდროულად უნდა მოხდეს, სრულფასოვანი დამოუკიდებლობა აუცილებელ კავშირშია სრულფასოვან დემოკრატიასთან. პროცესი, რომელიც წელს დაიწყო საქართველოში, რომელიც ძირითადად ახალ თაობაზე დაიბადა და ზვავდება, სწორედ იმის მეტყველია, რომ ერმა დაიწყო ერთიანი ბრძოლა დამოუკიდებლობისა დ დემოკრატიისათვის, ეს მას უთუოდ მთელი მოწინავე სამყაროს მძლავრ მხარდაჭერას მოუპოვებს და თუ კი ჩვენ მოვახერხებთ ამდენი წლების მონობის შემდეგ სავსებით მოსალოდნელი ნაციონალური რადიკალიზმის გადალახვას ჩვენს ცნობიერებაში, თანაც ასე მოკლე ხანში, ეს დრო, ეს პერიოდი, ეს ბრძოლა ჩვენი მომავალი თაობების მიერ შერაცხული იქნება ჩვენი ერის ერთ-ერთ უდიდეს წარმატებად მთელს მის ისტორიაში, რადგან სწორედ იგი მოგვიპოვებს ჩვენ ევროპის ერთმორწმუნე განვითარებული ერების გვერდით მათ თანაბრად დგომის უფლებას.

21 კითხვა თ. სიგუას // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1992. - 9 იანვარი. - №2 (275). - 2-3 გვ.

საქართველოს რესპუბლიკის საბიუჯეტო დაწესებულებების მუშაკთა შრომის ანაზღაურების სრულყოფისა და უმაღლესი და საშუალო სპეციალური სასწავლებლების სტუდენტთა და მოსწავლეთა სტიპენდიების გადიდების შესახებ

საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტი ადგენს:

საცალო ფასების რეფორმასთან დაკავშირებით რესპუბლიკის საბიუჯეტო დაწესებულებების მუშაკთა და უმაღლესი და საშუალო სპეციალური სასწავლებლების სტუდენტთა და მოსწავლეთა სოციალური დაცვისათვის:

1. გაუდიდდეთ კულტურის, განათლების, ჯანმრთელობისა და სხვა საბიუჯეტო დაწესებულებებისა და ორგანიზაციების მუშაკებსა და უმაღლესი და საშუალო სპეციალური სასწავლებლების ასპირანტებს, სტუდენტებსა და მოსწავლეებს თანამდებობრივი განაკვეთები და სტიპენდიები 100 პროცენტით 1992 წლის 15 იანვრიდან.

2. დაევალოს საქართველოს რესპუბლიკის ეკონომიკისა და ფინანსთა სამინისტროს თანამდებობრივი განაკვეთებისა და სტიპენდიების გაზრდასთან დაკავშირებით შესაბამისი სამინისტროებიდან მიღებული გაანგარიშებების შემდეგ წარმოუდგინოს წინადადება საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტს შესანახი ხარჯების, მათ შორის შრომის ანაზღაურების ფონდის გასადიდებლად.

3. მიღებულ იქნეს მხედველობაში, რომ „სამეწარმეო საქმიანობის საფუძვლების შესახებ“ საქართველოს რესპუბლიკის კანონის შესაბამისად სამეურნეო ანგარიშიანი საწარმოები და ორგანიზაციები შრომის ანაზღაურების ფორმებს, სისტემებს და ოდენობას, აგრეთვე შემოსავლების სხვა სახეებს განსაზღვრავენ დამოუკიდებლად. ამასთან შრომის ანაზღაურების მაქსიმალური ოდენობა არ იზღუდება.

საქართველოს რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრის
მოვალეობის შემსრულებელი
თ. სიგუა.

საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის სახელმწიფო
კანცელარიის მმართველის მოვალეობის შემსრულებელი
გ. ბერიძე
თბილისი, 1992 წლის 13 იანვარი.

დადგენილება : საქართველოს რესპუბლიკის საბიუჯეტო დაწესებულებების მუშაკთა შრომის ანაზღაურების სრულყოფისა და უმაღლესი და საშუალო სპეციალური სასწავლებლების სტუდენტთა და მოსწავლეთა სტიპენდიების გადიდების შესახებ // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1992. - 14 იანვარი. - № 5 (278). - 1 გვ.

საქართველოს რესპუბლიკაში საპენსიო რეფორმის ეტაპობრივი განხორციელების და საბაზრო ეკონომიკაზე გადასვლის პირობებში საქართველოს რესპუბლიკის საპენსიო უზრუნველყოფისა და საქართველოს რესპუბლიკის ბიუჯეტის შესახებ კანონების მიღებამდე მოსახლეობის სოციალური უზრუნველყოფის გაუმჯობესების მიზნით საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტი ადგენს:

1. პენსიების დანიშვნა, გადაანგარიშება და გაცემა მოხდეს იმავე ნორმებითა და წესებით, რაც მოქმედებდა 1992 წლის 1 იანვრამდე.

2. 1992 წლის 15 იანვრიდან ყველა სახის პენსია და დახმარება გადიდდეს ასი პროცენტით.

3. ხელფასების, სტიპენდიების, პენსიების და დახმარებების ასი პროცენტით გადიდებასთან დაკავშირებით გაუქმდეს დღემდე მოქმედი ყველა სახის კომპენსაცია.

4. 1992 წლის 15 იანვრიდან დროებით განესაზღვროთ სახელმწიფო სოციალური დაზღვევის შენატანების ტარიფები:

საწარმოებს, დაწესებულებებს და სხვა სახელმწიფო და საზოგადოებრივ ორგანიზაციებს, კოოპერატივებს, კოლმეურნეობებს, ყველა იურიდიული პირის უფლების მქონე სახელმწიფო სოციალური დაზღვევის შენატანების გადამხდელებს (დამზღვევებს). მეურნეობრიობისა და საკუთრების ფორმის მიუხედავად, დამქირავებლებს, (სამუშაოდ მოწვეულ ცალკე პირებზე), მოქალაქეებს, რომლებიც ინდივიდუალურ შრომით საქმიანობას ეწევიან, მათ შორის ინდივიდუალური (ჯგუფური) იჯარით ან კერძო გლეხურ მეურნეობაში მომუშავეებს - 37 პროცენტის ოდენობით:

ინდივიდთა და პენსიონერთა საზოგადოებრივ ორგანიზაციებს, მათს საწარმოებს, დაწესებულებებს, გაერთიანებებსა და სასწავლებლებს - 10 პროცენტის ოდენობით.

საქართველოს რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრის
მოვალეობის შემსრულებელი
თ. სიგუა.

საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის სახელმწიფო
კანცელარიის მმართველის მოვალეობის შემსრულებელი
გ. ბერიძე
თბილისი, 1992 წლის 13 იანვარი.

დადგენილება : ფასების ლიბერალიზაციის პირობებში საქართველოს რესპუბლიკის მოსახლეობის სოციალური უზრუნველყოფის გაუმჯობესების დამატებითი ღონისძიებების შესახებ // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1992. - 14 იანვარი. - № 5 (278). - 1 გვ.

საქართველოს მიერ მასობრივი ინფორმაციის საშულებათა მონოპოლიზაციის აღკვეთისა და პრესის თავისუფლების უზრუნველყოფის მიზნით საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტი ადგენს:

1. სახელმწიფო ხელისუფლებისა და მმართველობის ორგანოების კუთვნილი პრესის საშულებები გამოცხადდეს პრესის დამოუკიდებელ ორგანოებად.

2. „პრესისა და მასობრივი ინფორმაციის სხვა საშუალებათა შესახებ“ საქართველოს რესპუბლიკის 1991 წლის 10 აგვისტოს კანონის შესაბამისად მოხდეს ამ დადგენილების 1-ლ პუნქტში აღნიშნული პრესის საშუალებების დაფუძნება და სათანადო ორგანოებში რეგისტრაცია.

საქართველოს რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრის
მოვალეობის შემსრულებელი
თ. სიგუა.

საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის სახელმწიფო
კანცელარიის მმართველის მოვალეობის შემსრულებელი
გ. ბერიძე
თბილისი, 1992 წლის 14 იანვარი.

დადგენილება : სახელმწიფო ხელისუფლებისა და მმართველობის ორგანოების მასობრივი ინფორმაციის საშუალებათა შესახებ // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1992. - 15 იანვარი. - № 6 (279). - 1 გვ.

საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტი აღნიშნავს, რომ საქართველოს რესპუბლიკის 1991 წლის 10 აგვისტოს კანონი „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებების შესახებ“, რომელიც არეგულირებდა პოლიტიკური პარტიების შექმნისა და ფუნქციონირების საკითხებს და ქმნიდა პოლიტიკური პარტიების ორგანიზაციულ-სამართლებრივ გარანტიებს, უსაფუძვლოდ იქნა შეჩერებული საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესი საბჭოს 1991 წლის 1 ნოემბრის დადგენილებით.

იმისათვის, რომ მოქალაქეთა პოლიტიკურ გაერთიანებებს შეექმნათ სათანადო პირობები თავიანთი პროგრამითა და წესდებით გათვალისწინებული ფუნქციების განხორცილებისათვის, აგრეთვე სახელმწიფო ხელისუფლების წარმომადგენლობითი ორგანოების არჩევნებში მონაწილებისათვის, საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტი ადგენს:

1. გაუქმდეს საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესი საბჭოს 1991 წლის 1 ნოემბრის დადგენილება „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებების შესახებ“ საქართველოს რესპუბლიკის კანონის მოქმედების დროებით შეჩერების თაობაზე.

2. საქართველოს რესპუბლიკის იუსტიციის სამინისტრო შეუდგეს პოლიტიკური პარტიების რეგისტრაციას „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებების შესახებ“ საქართველოს რესპუბლიკის კანონის შესაბამისად.

საქართველოს რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრის
მოვალეობის შემსრულებელი
თ. სიგუა.

საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის სახელმწიფო
კანცელარიის მმართველის მოვალეობის შემსრულებელი
გ. ბერიძე
თბილისი, 1992 წლის 14 იანვარი.

დადგენილება : „მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანებების შესახებ“ საქართველოს რესპუბლიკის კანონის მოქმედების თაობაზე // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1992. - 15 იანვარი. - № 6 (279). - 1 გვ.

„საქართველოს რესპუბლიკაში სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის რეფორმის შესახებ“ საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის 1992 წლის 18 იანვრის №48 დადგენილების შესასრულებლად საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტი ადგენს:

1. შეიქმნას საქართველოს რესპუბლიკის სოფლის, ტყის მეურნეობისა და კვების მრეწველობის სამინისტროს მიწათსარგებლობისა და მიწათმოწყობის მთავარი სამმართველოს ბაზაზე საქართველოს რესპუბლიკის მიწის რესურსებისა და მიწის რეფორმის სახელმწიფო კომიტეტი.

2. საქართველოს რესპუბლიკის ეკონომიკისა და ფინანსთა სამინისტრომ წარმოადგინოს წინადადება მიწის რესურსებისა და დაფინანსების შესახებ.

3. საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის სახელმწიფო კანცელარიამ ქალაქ თბილისის მერიასთან ერთად გადაწყვიტოს მიწის რესურსებისა და მიწის რეფორმის სახელმწიფო კომიტეტის განთავსების საკითხი.

4. საქართველოს რესპუბლიკის მიწის რესურსებისა და მიწის რეფორმის სახელმწიფო კომიტეტმა მინისტრთა კაბინეტს უმოკლეს ვადაში წარმოუდგინოს დებულება ამ კომიტეტის შესახებ.

საქართველოს რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრის
მოვალეობის შემსრულებელი
თ. სიგუა.

საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის სახელმწიფო
კანცელარიის მმართველის მოვალეობის შემსრულებელი
გ. ბერიძე

დადგენილება : საქართველოს რესპუბლიკაში სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის რეფორმის შესახებ // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1992. - 21 იანვარი. - № 9 (282). - 4 გვ.

მოსახლეობის საკარმიდამო ნაკვეთების ნორმის გაზრდისა და მიწის კერძო საკუთრებაში გადაცემით სოფლის მეურნეობაში საბაზრო ურთიერთობათა დამკვიდრების, სასურსათო პროდუქტების წარმოების მომატების, ეკონომიკური კრიზისიდან გამოსვლის მიზნით საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტი ადგენს:

1. საქართველოს რესპუბლიკის ტერიტორიის ფარგლებში არსებული მიწა საქართველოს რესპუბლიკის ეროვნული სიმდიდრე და მისი კუთვნილებაა.

2. მიწა კერძო საკუთრებაში, მფლობელობასა და სარგებლობაში გადაეცემათ მხოლოდ საქართველოს რესპუბლიკის მოქალაქეებს. უცხოელ მოქალაქეებს ან მოქალაქეობის არმქონე პირებს მიწა გადაეცემათ დროებით სარგებლობაში.

3. მიწების ადრინდელ მესაკუთრეებს ან მათ მემკვიდრეებს მიწა საკუთრებაში, მფლობელობასა და სარგებლობაში მიეცემათ საერთო საფუძველზე. ამასთან შესაძლებლობის შემთხვევაში მათ პირველ რიგში გამოეყოფათ ყოფილი მიწებიდან ნაკვეთი ნორმის ფარგლებში.

4. სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული მიწები თავისი დანიშნულებისა და შემდგომში მათზე საკუთრების სხვადახვა ფორმების გავრცელების გათვალისწინებით იყოფა სახელმწიფო მიწების ფონდად და მიწის რეფორმის ფონდად. სახელმწიფო მიწების ფონდს მიეკუთვნება:

- ექსპერიმენტულ მეურნეობებზე, საცდელ და საყრდენ სადგურებზე, სასწავლო და სამეცნიერო-კვლევით დაწესებულებებზე, მეთესლეობის, სანერგე, სანაშენე-საჯიშე მეურნეობებზე, მეცხოველეობისა და მეფრინველეობის მსხვილ კომპლექსებსა და ფაბრიკებზე უვადო სარგებლობით მიმაგრებული და სასათბურე კომბინატებით დაკავებული მიწები;

- რეკრეაციული დანიშნულების მიწები;

- სტრატეგიული კულტურებით დაკავებული მსხვილი სამექანიზაციო ფართობები, აგრეთვე ნაკვეთები, რომლებზეც ფუნქციონირებენ მაღალსპეციალიზებული მეურნეობები;

- სტიქიური და სხვა ობიექტური მიზეზებით განპირობებული მოსახლეობის განსახლებისათვის სარეზერვო მიწები;

- პერსპექტივაში საბაღედ, სააგარაკოდ გამოსაყოფი მიწები;

- მსხვილი ქალაქების, სამრეწველო ცენტრების საგარეუბნო ზონებში განლაგებული მიწები (აგლომერაციის მიწები);

- მიწები, რომლებზეც ფუნქციონირებენ სახელმწიფო სახსრებით აშენებული მელიორაციული სისტემები და ნაგებობები;

- სახელმწიფო საზღვრის ზოლში განლაგებული, აგრეთვე სხვა განსაკუთრებული დანიშნულების მიწები;

- მიწის რეფორმის ფონდზე შესაძლებელია მოეწყოს ყველა ფორმის მეურნეობები მათთვის მიწების საკუთრებაში, მფლობელობასა და სარგებლობაში გადაცემით, აღნიშნული მიწები გადაეცემა სოფლის მფლობელობაში.

5. საქართველოს რესპუბლიკის მოქალაქეებზე კანონით დადგენილი ნორმის ფარგლებში რიცხული საკარმიდამო, საბაღე და სააგარაკო მიწები უსასყიდლოდ გადადის მათს კერძო საკუთრებაში.

ადგილობრივი ბუნებრივ-საწარმოო პირობებისა და შესაძლებლობების გათვალისწინებით მიზანშეწონილად ჩაითვალოს საკარმიდამო ფართობის მომატება ბარში და ზეგანზე 0,75 ჰექტარამდე, ხოლო მთაში - 3 ჰექტარამდე.

ახალ ნორმამდე შესავსები ფართობი კომლს გადაეცემა უსასყიდლოდ კერძო საკუთრებაში მრავალწლიანი ნარგავების ღირებულების გადახდით.

6. ნასოფლარების აღდგენისას მიწების კერძო საკუთრებაში, მფლობელობასა და სარგებლობაში გამოყოფის უპირატესობით სარგებლობენ ამ სოფლის მკვიდრნი ან მათი მემკვიდრეები, აგრეთვე ის მოქალაქეები, რომლებიც გამოთქვამენ დასახლებისა და მიწაზე მუშაობის სურვილს.

7. სოფლის ყოფილ მკვიდრთ მიწები გამოეყოფათ კერძო საკუთრებაში, თუ მათ მემკვიდრეობით მიღებული აქვთ საცხოვრებელი სახლი ან სახლის ნაწილი. იგივე წესი ვრცელდება მოქალაქეებზე, რომელთაც კანონით დადგენილი სხვა წესით მიიღეს საცხოვრებელი სახლი.

8. სოფლის მეურნეობის პროდუქტების საწარმოებლად მიწები გადაეცემათ:

- სოფლად მუდმივად მცხოვრებ და სოფლის მეურნეობაში დასაქმებულ მოქალაქეებს;

- სოფლად მუდმივად მცხოვრებ მეურნეობის სპეციალისტებს;

- სოფლად მუდმივად მცხოვრებ მუშებსა და მოსამსახურეებს, რომლებიც დასაქმებული არ არიან სოფლის მეურნეობაში.

ქალაქად მუდმივად მცხოვრებ მოქალაქეებს სოფლის მეურნეობის პროდუქტების საწარმოებლად და საცხოვრებელი სახლის ასაშენებლად მიწები გადაეცემათ დადგენილი ნორმის მიხედვით მას შემდეგ, როდესაც მოხდება სოფლად მუდმივად მცხოვრებ მოქალაქეებზე მიწების გაცემა.

9. მიწაზე, საკუთრების ფორმის მიუხედავად, შეიძლება მოეწყოს ყველა ტიპის მეურნეობა: გლეხური (საკომლო) მეურნეობები, სასოფლო-სამეურნეო საწარმოო კოოპერატივები, სახელმწიფო მეურნეობები, აგროფირმები, მცირე საწარმოები, აქციონერული საზოგადოებები, ასოციაციები და სხვა.

10. მიწის რესურსების სრულყოფილად გამოყენებისა და მიწის რეფორმის განხორციელებისათვის შეიქმნას საქართველოს რესპუბლიკის მიწის რესურსებისა და მიწის რეფორმის სახელმწიფო კომიტეტი.

11. მიწების გაცემას ახდენს სოფლის (დაბის) მმართველობის ადგილობრივი ორგანო, შემდგომ ამტკიცებს რაიონის (ქალაქის) მმართველობის ორგანო საქართველოს რესპუბლიკის მიწის რესურსებისა და მიწის რეფორმის სახელმწიფო კომიტეტის სათანადო სახელმწიფო აქტით, რაც დასტურდება სანოტარო წესით და რეგისტრირდება მიწების აღრიცხვის სახელმწიფო წიგნში.

12. მიწაზე მესაკუთრის შეცვლის, აგრეთვე მიწასთან დაკავშირებულ სხვა საკითხებს აწესრიგებს მიწის კანონთა კოდექსი და სპეციალური კანონმდებლობა.

13. საქართველოს რესპუბლიკაში მიწით სარგებლობა ფასიანია. სოფლის მეურნეობაში დღემდე არსებული ყველა გადასახადის ნაცვლად წესდება მიწაზე ყოველწლიურად გადასახადი, რომელსაც იხდის ყველა ტიპის მეურნეობა.

14. საქართველოს რესპუბლიკის სოფლის, ტყის მეურნეობისა და კვების მრეწველობის სამინისტრომ, საქართველოს რესპუბლიკის მიწის რესურსებისა და მიწის რეფორმის სახელმწიფო კომიტეტმა, საქართველოს რესპუბლიკის ეკონომიკისა და ფინანსთა სამინისტრომ, საქართველოს რესპუბლიკის იუსტიციის სამინისტრომ, საქართველოს სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმმა, საქართველოს ეროვნულმა ბანკმა, საქართველოს აგრარულმა კავშირმა ერთი თვის ვადაში მოამზადონ საკანონმდებლო აქტები:

- საქართველოს რესპუბლიკის მიწის რეფორმის შესახებ;

- საქართველოს რესპუბლიკაში გლეხური (საკომლო) მეურნეობის შესახებ;

- საქართველოს რესპუბლიკაში სასოფლო-სამეურნეო საწარმოო კოოპერატივის შესახებ;

- სახელმწიფოში სასოფლო-სამეურნეო საწარმოს შესახებ;

- სოფლის მეურნეობაში მიწისა და წარმოების სხვა საშუალებების იჯარით გაცემის შესახებ;

- ადმინისტრაციული რაიონების მიხედვით მიწების სახელმწიფო და აგრარული რეფორმის ფონდებში განაწილების შესახებ;

- ადმინისტრაციული რაიონების მიხედვით საკარმიდამო, საბაღე, სააგარაკო მიწის ფართობის ზღვრული ნორმების დადგენის შესახებ;

- ერთ კომლზე გასაცემი მიწის ზღვრული ნორმების შესახებ;

- საადგილმამულო ბანკის შექმნისა და ფუნქციონირების შესახებ;

- მიწის ფასისა და მიწაზე გადასახადის შესახებ;

15. ამ დადგენილების განხორციელებასთან დაკავშირებით წამოჭრილ დავას საბოლოოდ გადაწყვეტს სასამართლო.

საქართველოს რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრის
მოვალეობის შემსრულებელი
თ. სიგუა.

საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის სახელმწიფო
კანცელარიის მმართველის მოვალეობის შემსრულებელი
გ. ბერიძე

დადგენილება : საქართველოს რესპუბლიკაში სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის რეფორმის შესახებ // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1992. - 21 იანვარი. - № 9 (282). - 4 გვ.

საქართველოში შექმნილი მძიმე პოლიტიკური, ეკონომიკური და სოციალური მდგომარეობა, გაუწონასწორებელი მორალურ-ფსიქოლოგიური კლიმატი, ხალხის ყოველდღიური საარსებო ინტერესები მოითხოვს სახელმწიფო მართვის მაღალ პროფესიულ და ინტელექტუალურ დონეზე აყვანას, მმართველობის დემოკრატიულ საწყისებზე გადასვლას, კვალიფიციურ ოპერატიულ გადაწყვეტილებათა მიღებას.

დღევანდელ პირობებში სახელმწიფოს მართვა შესაძლებელია მხოლოდ განსხვავებული პოლიტიკური მრწამსის მქონე, სოციალურად აქტიური, კომპეტენტური ადამიანების მოსაზრებათა გაზიარებით.

ამ პრინციპების განხორციელების მიზნით საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტი ადგენს:

1. შეიქმნას საქართველოს რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრის მოვალეობის შემსრულებელთან დროებითი პოლიტიკური საკონსულტაციო საბჭო და დროებითი მთავრობის მიერ მისაღები გადაწყვეტილებები მნიშვნელოვან პოლიტიკურ, ეკონომიკურ, სოციალურ საკითხებზე განხილულ იქნეს პოლიტიკურ საკონსულტაციო საბჭოსთან ერთად.

2. დროებითი პოლიტიკური საკონსულტაციო საბჭოს შემადგენლობაში მოწვეულ იქნენ ბატონები ვაჟა ადამია, ლევან ალექსიძე, მერაბ ალექსიძე, აკაკი ასათიანი, ირაკლი ბათიაშვილი, აკაკი ბაქრაძე, დავით ბერძენიშვილი, კონსტანტინე გაბაშვილი, თამაზ გამყრელიძე, გურამ გეგეშიძე, არჩილ გოგელია, რომან გოცირიძე, გურამ თევზაძე, ჯაბა იოსელიანი, ალექსანდრე კავსაძე, თამაზ კვაჭანტირაძე, თენგიზ კიტოვანი, დავით კუპრეიშვილი, ნოდარ ლომოური, გიორგი მაისურაძე, ნოდარ ნათაძე, მიხეილ ნანეიშვილი, თედო ნინიძე, თედო პაატაშვილი, ზურაბ ჟვანია, თეიმურაზ ჟორჟოლიანი, თეიმურაზ ფიფია, რევაზ შავიშვილი, თეიმურაზ შაშიაშვილი, გიორგი შენგელაია, ელდარ შენგელაია, ქალბატონი თამარ ჩხეიძე, ბატონები ირაკლი წერეთელი, გიორგი ჭანტურია, გიორგი ხაინდრავა, ივლიანე ხაინდრავა და თამაზ ჯანელიძე.

საქართველოს რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრის
მოვალეობის შემსრულებელი
თ. სიგუა.

საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის სახელმწიფო
კანცელარიის მმართველის მოვალეობის შემსრულებელი
გ. ბერიძე

დადგენილება : დროებითი პოლიტიკური საკონსულტაციო საბჭოს შექმნის შესახებ // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1992. - 21 იანვარი. - № 9 (282). - 1 გვ.

ამუშავდა სამტრედიის რკინიგზის კვანძი. კვლავ დაიწყო მატარებლების მიმოსვლა ბათუმისა და თბილისის მიმართულებით. თანდათანობით გვარდება პოლიტიკური სიტუაცია რესპუბლიკის დედაქალაქში... ამ დამაიმედებელი ცნობებით დაიწყო თავისი მორიგი პრესკონფერენცია 20 იანვარს საქართველოს პრემიერ-მინისტრის მოვალეობის შემსრულებელმა თენგიზ სიგუამ. ამასთან ხაზგასმით აღინიშნა, რომ მოვლენათა შემდგომი განვითარება ბევრად არის დამოკიდებული იმავე დღეს ზუგდიდში დაწყებულ მოლაპარაკებაზე დროებითი მთავრობისა და სამხედრო საბჭოს წარმომადგელებსა და ეროვნული და სამოქალაქო დაუმორჩილებლობის კომიტეტს შორის, რომელსაც სათავეში უდგას საქართველოს ყოფილი პრეზიდენტის ერთ-ერთი თანამებრძოლი, რესპუბლიკის უზენაესი საბჭოს დეპუტატი ვალტერ შურღაია.

ერთ-ერთი მთავარი პირობა, რომელსაც ამ მოლაპარაკებაზე აყენებენ გამსახურდიას მომხრეები, არის ის, რომ ხელი შეუწყონ ექს-პრეზიდენტის დაუბრკოლებელ გამგზავრებას დასავლეთის ერთ-ერთ ქვეყანაში. მაგრამ როგორც დროებითი მთავრობის მეთაურმა შენიშნა, ხელისუფალნი ამას მხოლოდ იმ შემთხვევაში დათანხმდებიან, თუ მიიღებენ წერილობითს განცხადებას პირადად გამსახურდიასაგან. ჯერჯერობით კი ყოფილ პრეზიდენტსა და მის ოჯახს აქვთ მხოლოდ კერძო მოწვევა საფრანგეთში იქ მცხოვრები შალვა თაყაიშვილისგან, მაგრამ ეს შეთანხმებული არ არის ამ ქვეყნის მთავრობასთან და არ დადასტურებულა ოფიციალური დოკუმენტებით. ის ფაქტი, რომ გამსახურდიას ემისრები გვთხოვენ ხელი შევუწყოთ მის საზღვარგარეთ გამგზავრებას, მოწმობს, რომ მას არა აქვს არავითარი სხვა მიწვევა, ჩეჩნეთის რესპუბლიკის გარდა, სადაც, ალბათ, მას შეუძლია ნებისმიერ დროს გაემგზავროს.

რაც შეეხება ახალ ხელისუფლებას, ახლა იგი მთელ თავის ძალისხმევას უმთავრესად იმას ახმარს, რომ დაუყოვნებლივ შეწყდეს კონფრონტაცია და ზუგდიდიდან გაიყვანონ ექს-პრეზიდენტის მომხრეთა შეიარაღებული ფორმირებანი, აღდგეს იქ რკინიგზის მუშაობა და მთელი ქალაქისა და რაიონის ნორმალური ცხოვრება. ამასთან, გარანტირებულია, რომ გამსახურდიას მომხრეთაგან არც ერთი კაცი, რომელსაც წილი არ უდევს არავითარ სისხლის სამართლის დანაშაულში, არ იქნება პასუხისგებაში მიცემული.

თენგიზ სიგუას აზრით, ზუგდიდში - ამჟამად ყველაზე „ცხელ“ წერტილში მოლაპარაკების წარმატებით დამთავრება დღის წესრიგიდან მოხსნის ფოთის საზღვაო ნავსადგურისა და სოხუმის აეროპორტის ბლოკადასთან დაკავშირებულ პრობლემებსაც, საშუალებას მოგვცემს ნორმალურ კალაპოტში ჩავაყენოთ რესპუბლიკაში შექმნილი ვითარება. სხვათა შორის, ფოთში, თქვა მან, სადაც უკვე რამდენიმე დღეა ვერ ტვირთავენ გემებს, რომლებმაც საქართველოში ჩამოიტანეს მოსახლეობისათვის ესოდენ საჭირო მარცვლეული, შეიძლება ბლოკადა უკვე დღეს მოიხსნას, მაგრამ დროებითი მთავრობა და სამხედრო საბჭო შეგნებულად არ მიმართავენ ძალას, რათა თავიდან აიცილონ შესაძლო სისხლისღვრა. ვიმედოვნებთ, თქვა მან, რომ ყველაფერს გადაწყვეტს მოლაპარაკება.

შეეხო რა რესპუბლიკის ეკონომიკის მდგომარეობას, დროებითი მთავრობის მეთაურმა აღნიშნა, რომ იგი კვლავინდებურად მძიმეა. იგრძნობა სასურსათო პროდუქტებისა და პირველი საჭიროების საქონლის მწვავე ნაკლებობა. რამდენადმე გაუმჯობესდა სათბობ-ენერგეტიკული რესურსებით უზრუნველყოფა. ხუთი მილიონი კუბური მეტრით გაიზარდა ბუნებრივი გაზის მოწოდება თურქმენეთიდან, სტაბილურად მუშაობენ ელექტროგადამცემი ხაზები. ყოველივე ეს საფუძველს გვაძლევს ვივარაუდოთ, რომ მალე მრავალი საწარმო ამუშავდება.

გაჩნდა იმედი, რომ სოფელშიც გამოსწორდება საქმეები. თენგიზ სიგუამ განაცხადა, რომ მინისტრთა კაბინეტმა მიიღო დადგენილება რესპუბლიკაში სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწების რეფორმის შესახებ, რომლის თანახმად მიწა პირველად გადაეცემათ კერძო საკუთრებაში გლეხებს, თანაც უფასოდ. უკვე 25 იანვრიდან იწყება მიწის განსახელმწიფოებრიობა, რომელიც მთლიანად უნდა დამთავრდეს 15 მარტისთვის. როგორც პრემიერ-მინისტრის მოვალეობის შემსრულებელმა ახსნა, ესოდენ შემჭიდროებული ვადები იმით არის განპირობებული, რომ მოდის გაზაფხული და ამ დროისათვის მიწამ უნდა შეიძინოს თავისი ნამდვილი პატრონი. ამასთანავე, თქვა მან, არ შეექმნებათ არავითარი დაბრკოლება იმათაც, ვინც მოისურვებს შეინარჩუნოს კოლექტიური ან საზოგადოებრივი მეურნეობა. მაგრამ საეჭვოა გამოინახონ ადამიანები, რომლებსაც სურთ ყველაფერი დატოვონ უწინდებურად, რადგან განვლილი შვიდი ათწლეულის მანძილზე მეურნეობრიობის სოციალისტურმა სისტემამ თავისი სრული უსუსურობა დაამტკიცა.

ბატონმა თენგიზ სიგუამ ერთმნიშვნელოვნად განაცხადა, რომ საჭიროა გაუქმდეს ამჟამად მოქმედი კონსტიტუცია და აღდგეს 1921 წლის კონსტიტუცია, რომლის მოქმედება თავის დროზე ძალადურად შეჩერდა. მან ხაზგასმით აღნიშნა, რომ საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ძირითადი კანონი პირდაპირ შეესაბამება ხალხის ახლანდელ მისწრაფებებს, რაც დაადასტურა ამ საკითხზე მეტ წილ პოლიტიკურ პარტიებთან გამართულმა კონსულტაციებმაც. ერთმნიშვნელოვანი იყო დროებითი მთავრობის მეთაურის განცხადებაც იმის შესახებ, რომ რესპუბლიკაში მცხოვრები ყველა მოქალაქისთვის გარანტირებული იქნება მხოლოდ და მხოლოდ თანაბარი უფლებები.

ფართო პერსპექტივები ისახება რესპუბლიკის წინაშე საერთაშორისო სარბიელზეც. ამ ბოლო დღეებში, კანადის, ინდოეთის, ეთიოპიისა და ბოლივიის შემდეგ, საქართველოს სუვერენიტეტი ცნეს ეგვიპტემ, იორდანიამ და ალჟირმა. საგარეო-პოლიტიკური კონტაქტების დამყარების მიზნით ჩვენი რესპუბლიკის სრულუფლებიანი დელეგაციები მიწვეული არიან ვატიკანში, აგრეთვე დანიასა და საფრანგეთში. საქართველოსადმი ცხოველ ინტერესს იჩენენ გერმანიაში, საზღვარგარეთის სხვა ქვეყნებში. სხვათა შორის, მრავალმა მათგანმა გამოთქვა სურვილი დაეხმარონ რესპუბლიკას უკანასკნელი ამბების შედეგად დანგრეული თბილისის ცენტრის აღდგენაში. 11 იანვარს საქართველოს ეროვნულ ბანკში გახსნილ სპეციალურ ანგარიშზე უკვე მოდის სახსრები როგორც სხვადასხვა ქვეყნის ორგანიზაციებისგან, ისე კერძო პირებისგანაც, მოდის ჰუმანიტარული დახმარებაც მედიკამენტების და სურსათის სახით.

ედუარდ ედიბერიძე.
საქინფორმის კორ.

ქალაქ ფოთიდან მიღებული ცნობის თანახმად ფოთის საზღვაო პორტმა ნაწილობრივ განაახლა მუშაობა. რეიდზე მდგარი, 70 ათასი ტონა ხორბლით დატვირთული ორი გემიდან დღეისთვის გადმოტვირთულია 2000 ტონაზე მეტი ხორბალი.

საქინფორმი.

„ყველაფერს გადაწყვეტს მოლაპარაკება“. სიგუა თენგიზ // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1992. - 21 იანვარი. - № 10 (283). - 1 გვ.

საქართველოს რესპუბლიკის სამეცნიერო კადრების ინტელექტუალური პოტენციალის სრულყოფილად გამოყენების, სასწავლო პროცესის დემოკრატიული მართვის, უმაღლესი სასწავლებლების თავისუფალი და ეფექტიანი ფუნქციონირების უზრუნველყოფის მიზნით საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტი ადგენს:

1. მიენიჭოთ საქართველოს რესუბლიკის ყველა ტიპის სახელმწიფო უმაღლეს სასწავლებლებს თვითმმართველი (ავტონომიური) ორგანიზაციების სტატუსი, იმ ვარაუდით, რომ მათ თავიანთი საქმიანობა განახორციელონ საკუთარი წესდების შესაბამისად.

2. გადაეცეს ავტონომიამინიჭებულ უმაღლეს სასწავლებლებს საკუთრებად მათ სარგებლობაში არსებული ძირითადი ფონდები და სხვა სახელმწიფო ქონება.

3. რჩევა მიეცეთ უმაღლესი სასწავლებლების სამეცნიერო საბჭოებს უმოკლეს ვადაში შეიმუშაონ და დაამტკიცონ რექტორის თანამდებობის დაკავების დებულება, რომლის საფუძველზეც აირჩევენ უმაღლესი სასწავლებლის რექტორს.

4. საქართველოს რეპუბლიკის ეკონომიკისა და ფინანსთა სამინისტრომ, საქართველოს რესპუბლიკის განათლების სამინისტრომ, საქართველოს რესპუბლიკის მეცნიერებისა და ტექნიკის სამინისტრომ წარმოუდგინონ საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტს საქართველოში უმაღლესი განათლების განვითარების სახელმწიფო პროგრამის შემუშავებისთვის უმაღლესი სასწავლებლების აკრედიტაციის წესი, საქართველოს რეპუბლიკის სახელმწიფო ბიუჯეტის სახსრების ხარჯზე დაფინანსების მოცულობანი, სოციალური და სამეცნიერო პროგრამების დაფინანსების პირობები.

საქართველოს რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრის
მოვალეობის შემსრულებელი
თ. სიგუა.

საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის
სახელმწიფო კანცელარიის მმართველის მოვალეობის
შემსრულებელი გ. ბერიძე
თბილისი. 1992 წლის 17 იანვარი.

დადგენილება : საქართველოს რესპუბლიკაში სახელმწიფო უმაღლესი სასწავლებლების სტატუსის შესახებ // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1992. - 25 იანვარი. - № 12 (285). - 2 გვ.

საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტი აღნიშნავს, რომ ამ ბოლო ხანს გაჭირდა რესპუბლიკის გარედან მარცვლეულის შემოტანა. ამასთან, მიუხედავად იმისა, რომ გასულ წლებთან შედარებით მოსახლეობას მნიშვნელოვნად მეტ პურფუნთუშეულის ნაწარმს აწვდიან, მაინც ფერხდება პურით მოსახლეობის მომარაგება, რაც სამართლიან უკმაყოფილებას იწვევს.

აღნიშნული მდგომარეობა ძირითადად იმით არის გამოწვეული, რომ საქართველოში პურფუნთუშეულზე მეზობელ რესპუბლიკებთან შედარებით უფრო დაბალი ფასებია და პური დიდი რაოდენობით გადის საქართველოს რესპუბლიკის ფარგლებს გარეთ, ამასთან სულ უფრო მეტად იყენებენ პირუტყვის საკვებად, აღარ ზოგავენ მას. მდგომარეობას არსებითად ამწვავებს აგრეთვე შეფერხებები ელექტროენერგიით მომარაგებაში, შეუთანხმებლობა პურისმცხობელ საწარმოებსა და სავაჭრო ობიექტებს შორის პურის მიწოდების გრაფიკების დაცვის საქმეში.

რესპუბლიკის მოსახლეობის პურფუნთუშეულით მომარაგებაში შექმნილი მდგომარეობის მოწესრიგების და შემდგომი გართულებების თავიდან აცილების მიზნით საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტი ადგენს:

1. საქართველოს რესპუბლიკის სოფლის, ტყის მეურნეობისა და კვების მრეწველობის სამინისტრომ (ნ. ჭითანავა), საქართველოს რესპუბლიკის ვაჭრობის სამინისტრომ (ნ. შარაშენიძე) და ცეკავშირის გამგეობამ (რ. კონცელიძე), სხვა უწყებებმა და ორგანიზაციებმა, რომლებსაც აკისრიათ პურის ცხობისა და რეალიზაციის ფუნქციები, ზრუნველყონ საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის 1991 წლის 7 სექტემბრის №746 განკარგულებით გათვალისწინებულ დავალებათა შესრულება.

2. რესპუბლიკის ქალაქებისა და რაიონების ადგილობრივი მმართველობის ორგანოებმა მაკონტროლებელ სამსახურებთან ერთად თავიანთი კომპეტენციის ფარგლებში დააწესონ მკაცრი კონტროლი ზემოაღნიშნული განკარგულებით დამტკიცებული ფქვილის ხარჯვის, პურის ცხობისა და რეალიზაციის დროებითი წესების დაცვისადმი.

3. დამტკიცდეს და სამოქმედოდ იქნეს შემოღებული მიმდინარე წლის 1 თებერვლიდან პურის საცალო ფასები დანართის თანახმად. საქართველოს რესპუბლიკის ეკონომიკისა და ფინანსთა სამინისტრომ გამოსცეს პურის საცალო ფასების პრეისკურანტი.

საქართველოს რესპუბლიკის ეკონომიკისა და ფინანსთა სამინისტრომ საქართველოს რესპუბლიკის შრომის, სოციალური დაცვისა და დემოგრაფიის სამინისტრომ უზრუნველყონ რესპუბლიკის მოსახლეობის პურის საცალო ფასების ზრდით გამოწვეული დამატებითი ხარჯების სრული კომპენსაცია მოხმარების ნორმის ფარგლებში - თვიურად 40 მანეთი ერთ სულზე გაანგარიშებით.

ამასთან დაწესდეს, რომ საკომპენსაციო თანხები გაიცემა:

სახელმწიფო ბიუჯეტიდან - საბიუჯეტო ორგანიზაციებში დასაქმებულ მუშაკებზე და მათ ბავშვებზე, სტუდენტებზე;

საპენსიო ფონდიდან - პენსიონერებზე და მათ კმაყოფაზე მყოფ ბავშვებზე, აგრეთვე ბავშვებზე, რომლებიც ღებულობენ დახმარებებს:

სამეურნეოანგარიშიანი საწარმოების, ორგანიზაციების სახსრებიდან - იქ დასაქმებულ მუშაკებზე და მათ ბავშვებზე;

დასაქმების ფონდიდან - უმუშევრებზე.

დიეტური პურის წარმოებით მიღებული ზარალი დაიფაროს სოფლის, ტყის მეურნეობისა და კვების მრეწველობის სამინისტროს ფინანსური სახსრების ხარჯზე ამავე სამინისტროს მიერ შემუშავებული წესის მიხედვით.

4. აღინიშნოს, რომ პურზე ფასები გაანგარიშებულია ერთ კილოგრამ მარცვალზე 2 მანეთი და 50 კაპიკი ღირებულებიდან გამომდინარე დამატებითი ღირებულების გადასახადის გარეშე.

მარცვლის შესასყიდი ფასების, წარმოების სხვა ხარჯების არსებითი ცვლილებების შემთხვევაში მოხდეს პური საცალო ფასების ან დარგის საწარმოთა ფინანსური მდგომარეობის რეგულირება სოფლის, ტყის მეურნეობისა და კვების მრეწველობის სამინისტროს, ცეკავშირის, ეკონომიკისა და ფინანსთა სამინისტოს წინადადების საფუძველზე იმის გათვალისწინებით, რომ წარმოების რენტაბელობის ზღვრული დონეებია პურის ფქვილის წარმოებაში 15 პროცენტი, ხოლო პურის წარმოებაში - 10 პროცენტი.

5. საქართველოს რესპუბლიკის მრეწველობის სამინისტრომ (ბ. ჯუღელი) 1992 წლისათვის გაითვალისწინოს რესპუბლიკის პურის ცხობის საწარმოებისათვის საჭირო მანქანა-დანადგარების, პურის კონტეინერებისა და მარაგნაწილების დამზადება შემკვეთის მიერ წარმოდგენილი განაცხადისა და დოკუმენტაციის მიხედვით.

6. საქართველოს რესპუბლიკის ენერგეტიკის სამინისტრომ (გ. გოგავა), კონცერნმა „საქნავთობპროდუქტმა“ (გ. მეძმარიაშვილი) და გაზის სახელმწიფო კონცერნმა (ბ. ლობჟანიძე) უზრუნველყონ პურის ცხობის საწარმოებისათვის ელექტროენერგიის, ნავთობპროდუქტებისა და ბუნებრივი გაზის რიტმული მიწოდება.

7. საქართველოს რესპუბლიკის ტრანსპორტის სამინისტრომ (ა. ჩხეიძე) და საქართველოს რესპუბლიკის ვაჭრობის სამინისტრომ (ნ. შარაშენიძე) პურის ცხობის მრეწველობასთნ შეთანხმებით უზრუნველყონ პურპროდუქტების შეუფერხებელი გადაზიდვა და რეალიზაცია, კონტეინერმზიდი ავტომანქანების შეძენა და საღამოს და ღამის საათებში პურფუნთუშეულის ნაწარმის მიღება.

საქართველოს რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრის
მოვალეობის შემსრულებელი
თ. სიგუა.

საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის სახელმწიფო
კანცელარიის მმართველის მოვალეობის შემსრულებელი
გ. ბერიძე

დადგენილება : საქართველოს რესპუბლიკაში პურის საცალო ფასების მოწესრიგების შესახებ // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1992. - 1 თებერვალი - № 18-19 (292). - 1გვ.

საქართველოს რესპუბლიკის მოქალაქეთა ბინის კონსტიტუციური უფლების რეალიზაციის დაჩქარების, სახელმწიფო და საზოგადოებრივი საბინაო ფონდის მოქალაქეთათვის საკუთრებაში გადაცემის, საბინაო ფონდის მოვლა-პატრონობისათვის მოქალაქეთა დაინტერესების გაზრდის მიზნით საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტი ადგენს:

1. საქართველოს რესპუბლიკაში ბინების პრივატიზაცია წარმოადგენს მოქალაქეთათვის სახელმწიფო და საზოგადოებრივ საბინაო ფონდში მათ მიერ დაკავებული საცხოვრებელი სახლის (ბინის) ნებაყოფლობითი შეღავათიანი პირობებით საკუთრებაში უსასყიდლოდ გადაცემას.

2. პრივატიზაციის ობიექტი შეიძლება იყოს სახელმწიფო და საზოგადოებრივი ფონდის საცხოვრებელი სახლი (ბინა), მათ შორის ავარიული, სარეკონსტრუქციო ან კაპიტალურად გასარემონტებელ სახლში შეუსახლებელი ბინა, აგრეთვე გამოთავისუფლებული ბინა.

ისტორიისა და კულტურის ძეგლებად მიჩნეულ სახლებში არსებული ბინის გაყიდვა დაიშვება ძეგლთა დაცვის სახელმწიფო ორგანოების თანხმობით.

მოქალაქეს მის მიერ დაკავებული სახლი (ბინა) საკუთრებად გადაეცემა მხოლოდ ოჯახის ყველა სრულწლოვანი წევრის თანხმობით. საცხოვრებელი სახლი (ბინა) მათი სურვილისამებრ შეიძლება მიეყიდოთ მათ საერთო საკუთრებად.

ოჯახში მცხოვრებ სრულწლოვან წევრთა თანხმობა სავალდებულოა დამოწმებული იყოს სანოტარო წესით.

ბინა, რომელიც სარგებლობის უფლებით გადაცემული აქვს რამდენიმე დამქირავებელს, მათ საკუთრებად გადაეცემათ ყველა დამქირავებლის თანხმობით.

3. პრივატიზაციას არ ექვემდებარება:

- სამსახურებრივი დანიშნულების ბინა;

- ბინა საერთო საცხოვრებელში;

4. საცხოვრებელი სახლის (ბინის) უსასყიდლოდ გადაცემა ხორციელდება ადგილობრივი მმართველობის ორგანოების, საწარმო-დაწესებულებებისა და ორგანიზაციების მიერ, რომელთა ბალანსზეც ირიცხება საცხოვრებელი სახლი (ბინა).

5. საცხოვრებელი სახლი (ბინა) უსასყიდლოდ გადაეცემა საქართველოს რესპუბლიკის მოქალაქეებს, რომლებიც ამ საცხოვრებელი სახლის (ბინის) დამქირავებლები ან დამქირავებლის ოჯახის წევრები არიან.

მოქალაქენი, რომელთაც უსასყიდლოდ უნდა გადაეცეთ საცხოვრებელი სახლი (ბინა), განცხადებით მიმართავენ ადგილობრივი მმართველობის ორგანოებს, საბინაო-საექსპლოატაციო ორგანიზაციებს, საწარმო-დაწესებულებებსა და ორგანიზაციებს, რომელთა ბალანსზეც ირიცხება საცხოვრებელი სახლი (ბინა).

6. ხელშეკრულება საცხოვრებელი სახლის (ბინის) უსასყიდლოდ გადაცემის შესახებ ფორმდება ადგილობრივი მმართველობის ორგანოს სახელით საბინაო-საექსპლოატაციო ორგანიზაციასა და მოქალაქეს შორის, რომელსაც ბინა უნდა გადაეცეს საკუთრებად, ხოლო საწარმოს, დაწესებულებისა და ორგანიზაციის კუთვნილი საცხოვრებელი სახლის (ბინის) უსასყიდლოდ გადაცემისას - ადმინისტრაციასა და მოქალაქეს შორის.

7. საცხოვრებლი სახლის (ბინის) მოქალაქეთათვის საკუთრებად გადაცემის ხელშეკრულება უნდა დადასტურდეს სანოტარო წესით და რეგისტრაციაში გატარდეს ადგილობრივი მმართველობის ორგანოში სამი თვის ვადაში სანოტარო წესით დადასტურების დღიდან. საცხოვრებელი სახლის (ბინის) ყიდვა-გაყიდვის ხელშეკრულება დადებულად ითვლება მისი რეგისტრაციის მომენტიდან.

8. საცხოვრებელი სახლის (ბინის) საკუთრებად გადაცემისას მოქალაქემ უნდა გადაიხადოს სახელმწიფო ბაჟი, ბაჟი განისაზღვრება საცხოვრებელი სახლის (ბინის) ქირისა და კომუნალური მომსახურების გადასახადის ორი წლის ოდენობით 1992 წლის 1 იანვრის მდგომარეობით.

9. სახელმწიფო ბაჟის გადასახადისაგან თავისუფლდებიან 1989 წლის 9 აპრილის ტრაგედიის, 1991-1992 წლების პერიოდში მომხდარი ტრაგიკული მოვლენების დროს დაღუპულ პირთა ოჯახები, მეორე მსოფლიო ომის მონაწილეები, ამ ომში დაღუპულ პირთა ოჯახის წევრები, აგრეთვე მათთან გათანაბრებული პირები.

10. საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივის წევრი, რომელმაც მთლიანად გადაიხადა საცხოვრებელი ბინის ღირებულება, ითვლება ბინის მესაკუთრედ, რის შესახებაც იდება ხელშეკრულება საბინაო-სამშენებლო კოოპერატივის მეპაიესა და გამგეობას შორის, რაც დასტურდება სანოტარო წესით და გადაიხდება სახელმწიფო ბაჟი 50 მანეთის ოდენობით. ბაჟის გადასახადისაგან თავისუფლდებიან ამ დადგენილების მე-9 პუნქტში აღნიშნული პირები.

11. საცხოვრებელი სახლის (ბინის) მოქალაქის საკუთრებად გადაცემასთან დაკავშირებული დავა განიხილება სასამართლო წესით.

12. საცხოვრებელი სახლის (ბინის) ექსპლუატაცია ხდება ადგილობრივი მმართველობის ორგანოს საბინაო-საექსპლუატაციო ორგანიზაციასა და მესაკუთრეს შორის დადებული ხელშეკრულების საფუძველზე.

13. შეძენილი ბინის მფლობელობის, სარგებლობის და განკარგვის უფლება ხორციელდება მოქალაქეთა საკუთრებაში არსებული საცხოვრებელი სახლის მფლობელობის სარგებლობისა და განკარგვის ანალოგიურად.

14. საცხოვრებელი სახლის (სექციის, ბინის) ტექნიკურ მომსახურებას ეწევიან ადგილობრივი მმართველობის ორგანოების საბინაო-საექსპლოატაციო ორგანიზაციები მოქალაქეებთან დადებულ ხელშეკრულებათა საფუძველზე.

15. ბინის მესაკუთრენი დაკავებული ფართობის შესაბამისად მონაწილეობენ მთელი სახლის ტექნიკურ მომსახურებასა და რემონტთან. მათ შორის კაპიტალურ რემონტთან დაკავშირებულ საერთო ხარჯებში.

16. სახლების გათბობის, ელექტროენერგიის, გაზით, წყალმომარაგებითა და კანალიზაციით უზრუნველყოფის ხარჯებს ანაზღაურებენ ბინის მესაკუთრენი სახელმწიფო საბინაო ფონდისათვის დაწესებული ტარიფების მიხედვით.

17. სახელმწიფო ან საზოგადოებრივი საბინაო ფონდის საცხოვრებელ სახლში ბინის მესაკუთრენი სარგებლობენ საქართველოს რესპუბლიკაში საცხოვრებელი სადგომების სარგებლობის, საცხოვრებელი სახლისა და სახლისპირა ტერიტორიის მოვლა-პატრონობის წესების მიხედვით.

18. დაევალოს საქართველოს რესპუბლიკის მშენებლობისა და არქიტექტურის საქმეთა სამინისტროს ერთი თვის ვადაში წარმოადგინოს კონკრეტული წინადადებანი პრივატიზებული საბინაო ფონდის ტექნიკური მომსახურებისა და რემონტის ჩატარების ორგანიზაციისა და გაწეული დანახარჯების დაფარვის წესის შესახებ.

19. ძალადაკარგულად ჩაითვალოს საქართველოს სსრ მინისტრთა საბჭოსა და საქართველოს პროფკავშირთა რესპუბლიკური საბჭოს 1990 წლის 25 იანვრის № 35 დადგენილება „მოქალაქეთათვის საცხოვრებელი სახლებისა და ბინების პირად საკუთრებად მიყიდვის და მათი მოვლა-შენახვისა და რემონტის ხარჯების ანაზღაურების შესახებ“.

საქართველოს რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრის
მოვალეობის შემსრულებელი
თ. სიგუა.

საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის სახელმწიფო
კანცელარიის მმართველის მოვალეობის შემსრულებელი
გ. ბერიძე
თბილისი. 1992 წლის 1 თებერვალი.

დადგენილება : საქართველოს რესპუბლიკაში ბინების პრივატიზაციის (უსასყიდლოდ გადაცემის) შესახებ // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1992. - 4 თებერვალი. - № 20-21 (294). - 1 გვ.

საქართველოს რესპუბლიკაში საზოგადოებრივ-პოლიტიკური მდგომარეობის სტაბილიზაციისა და მმართველობის დემოკრატიული ფორმების დანერგვის მიზნით, საქართველოს რესპუბლიკის სამხედრო საბჭოს 1992 წლის 10 იანვრის დადგენილების თანახმად, საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტი ადგენს:

რაიონებსა და რესპუბლიკური დაქვემდებარების ქალაქებში, ადგილობრივი მმართველობის ორგანოს - გამგეობის შემადგენლობის ასარჩევად (თავმჯდომარე, მოადგილე და, როგორც წესი, 3-5 წევრი) შესაძლებელია ჩატარდეს რაიონული და საქალაქო კრებები, რომლებშიც მონაწილეობას მიიღებენ რაიონული, საქალაქო, სოფლის, თემის და რაიონული დაქვემდებარების ქალაქების საკრებულოების დეპუტატები, საზოგადოებრივ-პოლიტიკური ორგანიზაციების თითო წევრი, რომლებსაც არ ჰყავთ საკრებულოში თავიანთი წარმომადგენელი, რაიონის და ქალაქის ადმინისტრაციული ორგანოების, საწარმოთა და ორგანიზაციათა ხელმძღვანელები და სხვა წარმომადგენლები.

საქართველოს რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრის
მოვალეობის შემსრულებელი
თ. სიგუა.

საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის სახელმწიფო
კანცელარიის მმართველის მოვალეობის შემსრულებელი
გ. ბერიძე
თბილისი. 1992 წლის 5 თებერვალი.

დადგენილება : ადგილობრივი მმართველობის დროებითი ორგანოს შექმნის წესის შესახებ // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1992. - 6 თებერვალი. - № 23 (296). - 1 გვ.

რის გაკეთება მოასწრო დროებითმა მთავრობამ ხელისუფლების სათავეში ყოფნის დროს? უპასუხა რა ამ კითხვას, თენგიზ სიგუამ, კერძოდ, აღნიშნა, რომ ყადაღა მოეხსნა პოლიტიკური პარტიების რეგისტრაციას, პრესას მიეცა სრული თავისუფლება, უმაღლეს სასწავლებლებს კი - სრული ავტონომია.

10 თებერვალს საქართველოს რესპუბლიკის მოსკოვის მუდმივ წარმომადგენლობაში გაიმართა საქართველოს პრემიერ-მინისტრის მოვალეობის შემსრულებლის თენგიზ სიგუას პრესკონფერენცია. აქ შეკრებილი მრავალი ჟურნალისტის ინტერესი გამოიწვია რესპუბლიკაში შექმნილმა საშინაო ვითარებამ და დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობაში საქართველოს შესვლის პერსპექტივის სხვა საკითხებმა.

როგორც დროებითი მთავრობის მეთაურმა განაცხადა, ეროვნული გვარდიის ძალების აფხაზეთში შესვლამ მნიშვნელოვანწილად შეუწყო ხელი სიტუაციის სტაბილიზაციას, მთლიანად მოეხსნა ბლოკადა სოხუმის რკინიგზის კვანძს, დაიწყო მატარებლების შეუფერხებელი მიმოსვლა მთელ ამიერკავკასიის რკინიგზაზე, გახსნილია რესპუბლიკის აეროპორტები. და თუმცა აქა-იქ გრძელდება მცირე ექსტრემისტული ჯგუფების ცალკეული გამოსვლები, მაგრამ მთლიანად ყოფილი პრეზიდენტის მომხრეთა დიდი მიტინგები და მანიფესტაციები აღარ იმართება. თენგიზ სიგუას პროგნოზით, ვითარება რესპუბლიკაში მარტის შუა რიცხვებისთვის მთლიანად ნორმალური იქნება.

საქართველო, ისევე, როგორც ყოფილი სსრ კავშირის ბევრი რესპუბლიკა, მძიმე ეკონომიკურ კრიზისს განიცდის, პრაქტიკულად არა აქვს კარაქის, შაქრის, სხვა უმნიშვნელოვანესი სასურსათო პროდუქტების მარაგი. რამდენადმე უკეთ არის მარცვლეულის საქმე. რესპუბლიკაში იგრძნობა ნავთობპროდუქტების უმწვავესი დეფიციტი, მაგრამ არის დამაიმედებელი მომენტებიც. ამას წინათ, მაგალითად, საქართველომ ხელი მოაწერა დოკუმენტს, რომლის თანახმად რესპუბლიკა გარკვეულ კრედიტს მიიღებს ამერიკის შეერთებული შტატების ინვესტიციებიდან, რომლებიც დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობას ეგზავნება. იგი გამოყენებული იქნება სასოფლო-სამეურნეო ტექნიკისა და სურსათის შესასყიდად. მზადდება უკრაინასთან, მოლდოვასთან, აზერბაიჯანთან და შუა აზიის რეპუბლიკებთან ურთიერთხელსაყრელი ეკონომიკური თანამშრომლობის ხელშეკრულებათა პროექტები. არის აგრეთვე წინასწარი მორიგება რუსეთის ხელმძღვანელობასთან მიმდინარე წლის პირველ კვარტალში 1991 წლის შესაბამისი პერიოდის საერთო მოცულობის 70 პროცენტის ფარგლებში შეღავათიანი მოწოდების შესახებ. როგორც თენგიზ სიგუამ შენიშნა, ამ საკითხში საბოლოო სიცხადეს შეიტანს მისი მომავალი შეხვედრები და მოლაპარაკება ელცინთან, ბურბულისთან და ხასბულატოვთან.

შეეხო რა დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობაში საქართველოს შესაძლო შესვლის საკითხს, პრემიერ-მინისტრის მოვალეობის შემსრულებელმა თქვა, რომ რესპუბლიკის ახალმა მთავრობამ ფიზიკურად ვერ მოიცალა მინსკსა და ალმა-ათაში გამართულ თათბირებზე შემუშავებული დოკუმენტების პაკეტის საფუძვლიანად შესასწავლად. ექსპერტთა ჯგუფი ახლა სასწრაფოდ ამუშავებს ამ დოკუმენტებს. მაგრამ დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობაში საქართველოს შესვლის მიზანშეწონილობის შესახებ საბოლოო გადაწყვეტილება უნდა მიიღოს რესპუბლიკის პარლამენტმა, რომლის არჩევნები დასახულია მიმდინარე წლის შემოდგომამდე. ამავე დროს დროებითი მთავრობის სრულუფლებიანი წარმომადგენლები, რომლებსაც ესმით, თუ რაოდენ მნიშვნელოვანია ასეთი ნაბიჯი, მზად არიან მონაწილეობა მიიღონ დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის წარმომადგენლების მინსკის მომავალ თათბირში როგორც მეთვალყურეებმა, თუ ოფიციალურად მიიწვევნ მათ.

ჟურნალისტთა კითხვების ერთი რიგი შეეხო საქართველოს ყოფილ პრეზიდენტს. დროებითი მთავრობის მეთაურმა თქვა, რომ გამსახურდია ოჯახთან ერთად კვლავინდებურად გროზნოშია. მისი ალიანსი გენერალ დუდაევთან, თენგიზ სიგუას აზრით, აიხსნება მათი სულიერი ნათესაობით, ტოტალიტარიზმისა და ავტორიტარული ხელისუფლებისადმი ერთგულებით. მან უარყო ინფორმაცია, თითქოს დასახული ყოფილიყოს გამსახურდიასა და ახალი ხელისუფლების წარმომადგენელთა მოლაპარაკება. მართლია, ექსპრეზიდენტის ემისრებმა დროებით მთავრობას ნამდვილად სთხოვეს ხელი შეეწყო მისი გამგზავრებისათვის დასავლეთ ევროპის ერთ-ერთ ქვეყანაში, მაგრამ ამ თხოვნის დაკმაყოფილება დამოკიდებულია ერთ უცილობელ პირობაზე: საჭიროა თავად გამსახურდიას წერილობითი მომართვა, რომელიც ჯერაც არ არის მიღებული.

დროებითი მთავრობის მეთაურმა დააკმაყოფილა ედუარდ შევარდნაძის სახელთან დაკავშირებით ჟურნალისტთა ინტერესიც. გარკვეულ ხანს, თქვა მან, რესპუბლიკაში მიმდინარეობდა აღვირახსნილი პროპაგანდა ამ გამოჩენილი პოლიტიკოსის წინააღმდეგ. ჩვენი პოზიცია კი ის არის, რომ გამოვიყენოთ უდიდესი ავტორიტეტი, რომელიც ედუარდ შევარდნაძეს აქვს საერთაშორისო ასპარეზზე, როგორც პოლიტიკური, ისე ეკონომიკური თვალსაზრისით. შეეხო რა საქართველოს ახალი ხელისუფლების პოზიციას მონარქისტული პარტიისა და ეროვნულ-დემოკრატიული პარტიის ინიციატივასთან დაკავშირებით, რომ საქართველოში მოიწვიონ მეფის დინასტიის წარმომადგენელი გიორგი ბაგრატიონი, თენგიზ სიგუამ თქვა: ეს მათი კერძო საქმეა და დროებით მთავრობას ამისთვის არავითარი მანდატი არ მიუცია.

პირადად მე, აღნიშნა მან, სიმპათიით ვეკიდები საქართველოში კონსტიტუციური მონარქიის დამყარებას, მაგრამ ეს სამომავლო საქმეა. სადღაც 1993 წელს ამ საკითხის გამოტანა საყოველთაო-სახალხო რეფერენდუმზე შეიძლება.

რის გაკეთება მოასწრო დროებითმა მთავრობამ ხელისუფლების სათავეში ყოფნის დროს? უპასუხა რა ამ კითხვას, თენგიზ სიგუამ, კერძოდ, აღნიშნა, რომ ყადაღა მოეხსნა პოლიტიკური პარტიების რეგისტრაციას. პრესას მიეცა სრული თავისუფლება, უმაღლეს სასწავლებლებს კი - სრული ავტონომია.

მიღებულია გადაწყვეტილებანი და უკვე ხორციელდება მიწის რეფორმა, სავაჭრო ობიექტების, საყოფაცხოვრებო მომსახურებისა და მსუბუქი მრეწველობის საწარმოთა განსახელმწიფოებრიობა. საქართველოს მინისტრთა კაბინეტის მიერ მიღებული დადგენილების თანახმად, მალე დაიწყება ბინების პრივატიზაცია.

საქართველოს დროებითი მთავრობის მეთაურის პრესკონფერენცია მოსკოვში / სიგუა თ. // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1992. - 13 თებერვალი. - № 29-30 (303). - 1 გვ.

მიღწეულია მორიგება დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის წევრ ათ სახელმწიფოსთან ეკონომიკური თანამშრომლობის შესახებ. ამ ცნობით დაიწყო თავისი პრესკონფერენცია მოსკოვში ვიზიტის შემდეგ საქართველოს რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრის მოვალეობის შემსრულებელმა თენგიზ სიგუამ. სსრ კავშირის ყოფილ რესპუბლიკებთან ეკონომიკური ურთიერთობის მოგვარება რუსეთის დედაქალაქში საქართველოს დროებითი მთავრობის მეთაურის ვიზიტის პროგრამის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი პუნქტი იყო.

როგორც ბატონმა თენგიზ სიგუამ აღნიშნა, ჯერჯერობით ვერ მოხერხდა ეკონომიკური თანამშრომლობის შეთანხმების დადება რუსეთთან იმ მიზეზით, რომ ამ ქვეყნის ხელმძღვანელობის მიერ შემოთავაზებული თავდაპირველი პუნქტით გათვალისწინებული იყო ეკონომიკური ურთიერთობის განხორციელება კლირინგის პრინციპებზე, ესე იგი მსოფლიო ბაზრის ფასებით. ამჟამად საქართველოს მხარემ წარადგინა თავისი ვარიანტი, რომლის თანახმად მიწოდება უნდა მოხდეს ნედლეულისა და საქონლის გაცვლის წესით.

დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის წევრი სახელმწიფოების მეთაურთა მოსკოვის შეხვედრაზე, რომელშიც საქართველოს დელეგაცია მეთვალყურედ მონაწილეობდა, დაისვა საკითხი საქართველოსათვის იმ კრედიტის ნაწილის გამოყოფის შესახებ, რომელსაც აძლევს ამერიკის შეერთებული შტატები სახელმწიფოთა თანამეგობრობას. ამ წინადადებას მხარი დაუჭირა თანამეგობრობის ყველა წევრმა და საკითხი დადებითად გადაწყდა.

მოსკოვში ყოფნის დროს საქართველოს რესპუბლიკის დელეგაციას ჰქონდა შეხვედრები და საუბრები საზღვარგარეთის ქვეყნების წარმომადგენლობათა მაღალი თანამდებობის თანამშრომლებთან დიპლომატიურ ურთიერთობათა დამყარების საკითხზე. როგორც თენგიზ სიგუამ თქვა, დღეისათვის უკვე 26 სახელმწიფომ ცნო საქართველოს სუვერენიტეტი. ზოგიერთმა მათგანმა, მაგალითად, ინდოეთმა, ბოლივიამ, განაცხადეს, რომ მზად არიან დაამყარონ ჩვენს რესპუბლიკასთან დიპლომატიური ურთიერთობა. მოსკოვში საქართველოს წარმომადგენლობას ეწვია ჩეხეთ-სლოვაკეთის ელჩი და გადასცა ნოტა საქართველოს ცნობის შესახებ და გამოთქვა დიპლომატიურ წარმომადგენლობათა გაცვლის სურვილი.

გაიმართა აგრეთვე შეხვედრები ქალაქ მოსკოვის მერიასა და მთავრობაში. საუბრების დროს შეეხნენ ქალაქ თბილისის დანგრეული ცენტრის აღდგენის საკითხსაც. რუსეთის დედაქალაქის ხელმძღვანელობამ თქვა, რომ მზად არის თავისი წვლილი შეიტანოს ამ საქმეში და თავიდან ააშენოს ერთ-ერთი დაზარალებული ობიექტი რუსთაველის პროსპექტზე: მოსკოველებმა იკისრეს პირველი საშუალო სკოლის შენობის აღდგენა, თანაც საკუთარი სახსრებით, საკუთარი საშენი მასალებით. ამ დღეებში ქალაქ თბილისის მერი ოთარ ლითანიშვილი მოსკოვს გაემგზავრება მომავალ სამუშაოთა პროგრამის დასაზუსტებლად. თენგიზ სიგუამ უპასუხა ჟურნალისტთა კითხვებს და თქვა, რომ ამას წინათ სტამბოლში საქართველოს წარმომადგენელმა ხელი მოაწერა შავი ზღვის აუზის ქვეყნებს შორის ეკონომიკური თანამშრომლობის დოკუმენტს. ამასთანავე ხაზგასმით აღნიშნა, რომ ეს არსებითად ეკონომიკური შეთანხმებაა და არავითარ პოლიტიკურ მიზნებს არ ისახავს. დროებითი მთავრობის მეთაურმა პოზიტიურად შეაფასა ირანში საქართველოს დელეგაციის ვიზიტის შედეგებიც.

ჟურნალისტებს აინტერესებთ აგრეთვე დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობის წევრი სახელმწიფოების მეთაურთა შეხვედრაში საქართველოს დელეგაციის მონაწილეობის პოლიტიკური ასპექტი. ამის პასუხად განმარტებული იყო, რომ ვიზიტი საერთოდ არ ისახავდა რაიმე პოლიტიკურ მიზნებს. დროებითი მთავრობის მეთაურმა კატეგორიულად უარყო ჭორები, თითქოს გათვალისწინებული ყოფილიყოს თანამეგობრობაში საქართველოს შესვლის საკითხის დაყენება. მან ხაზგასმით აღნიშნა, რომ ეს საკითხი არაფრით არ შედის დროებითი მთავრობის პრეროგატივაში, რომ ეს საქართველოს მომავალი პარლამენტის საქმეა.

თენგიზ სიგუამ განმარტა სსრ კავშირის ყოფილ რესპუბლიკებში ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო მდივნის ჯეიმს ბეიკერის ახლანდელი მოგზაურობა და თქვა, რომ ამჯერად ნაკლებად მოსალოდნელია, საპატიო ამერიკელი სტუმარი ეწვიოს საქართველოს, რამეთუ მისი მოგზაურობის მთავარი მიზანი თანამეგობრობის ქვეყნების მოსახლეობისათვის ჰუმანიტარული დახმარების კოორდინაციაა. ამავე დროს ბეიკერის ვიზიტის პროგრამა ჯერ კიდევ თვე-ნახევრის წინათ იყო შეთანხმებული და საქართველო ამ საქმეში არ შესულა.

დროებით მთავრობის მეთაური შეეხო შიდა ქართლში კონფლიქტის მშვიდობიანი მოწესრიგების პრობლემას და აღნიშნა, რომ მოსკოვში იგი შეხვდა რუსეთის პარლამენტის დეპუტატს გალინა სტაროვოიტოვას, რომელს ეროვნებათშორის ურთიერთობათა პრობლემებზე მუშაობს. გაიმართა კონსტრუქციული დიალოგი, რომლის დროს მან მიიღო ინფორმაცია, თუ რა ძალისხმევას მიმართვს საქართველოს დროებითი მთავრობა კონფლიქტის გადასაწყვეტად, ამასთან ხაზგასმით აღნიშნა, რომ ხშირად ამ პრობლემის გამო თვალსაზრისი ეფუძნება რუსეთის პარლამენტის ზოგიერთი დეპუტატისაგან მომდინარე დეზინფორმაციას.

სიტუაცია აფხაზეთში, თქვა თენგიზ სიგუამ, ამჟამად რამდენადმე გართულდა. როგორც ცნობილია, დროებითი მთავრობის ჯარებმა, რომლებიც ავტონომიურ რესპუბლიკაში მის ხელმძღვანელობასთან შეთანხმებით შევიდნენ, უზრუნველყვეს სოხუმში აეროპორტისა და რკინიგზის კვანძის მუშაობის განახლება. ახლა დგება ამ ჯარების გამოყვანის საკითხი. ჩვენ ამაზე თანახმა ვართ. მხოლოდ გვჭირდება მტკიცე გარანტიები, რომ აქ კვლავ არ მოხდება ვითარების დესტაბილიზაცია. ასეთ გარანტიებს აფხაზეთის ხელმძღვანელობა, სამწუხაროდ, ჯერჯერობით ვერ გვაძლევს. ამავე დროს რკინიგზის კვანძისა და აეროპორტის ბლოკირებამ უკვე უდიდესი ზარალი მიაყენა როგორც თავად აფხაზეთს და მთელ საქართველოს, ასევე მეზობელ სომხეთსაც. სადაც ტვირთი ახლა პრაქტიკულად მხოლოდ ამ მაგისტრალით მიდის.

თენგიზ სიგუამ დაახასიათა საქართველოს ახლანდელი ეკონომიკური მდგომარეობა და აღნიშნა, რომ იგი კვლავ მძიმეა. თუმცა, თქვა მან, შევძელით რამდენადმე გაგვეუმჯობესებინა მარცვლეულით მომარაგება. უარესად არის შაქრის მოწოდების საქმე. რაც შეეხება რძესა და რძის პროდუქტებს, აქ დაისახა ერთგვარი წინსვლა. უაღრესად რთულია სათბობ-ენერგეტიკული რესურსების პრობლემა. სწორედ ამიტომ, შენიშნა თენგიზ სიგუამ, ძნელია გადაჭარბებით შევაფასოთ ირანთან შეთანხმების მნიშვნელობა, აგრეთვე ლიბიასთან დასახული მოლაპარაკება.

პრესკონფერენციაზე აღიძრა აგრეთვე საკითხები, რომლებიც შეეხება დროებითი მთავრობის საქმიანობას საერთაშორისო პოლიტიკურ ასპარეზზე. ამასთან დაკავშირებით ითქვა, რომ საქართველო თანდათანობით გამოდის იზოლაციიდან, რომელშიც ამ ბოლო დრომდე იმყოფებოდა. კონსტრუქციული ღონისძიებანი ხორციელდება დასავლეთის პოლიტიკურ წრეებთან საქმიანი კონტაქტების დასამყარებლად. კერძოდ, საქართველო, როგორც დამოუკიდებელი სახელმწიფო, მიწვეულია განიარაღების საერთაშორისო კომისიის სხდომაში მონაწილეობის მისაღებად, რომელიც უახლოეს დღეებში გაიმართება ბრიუსელში.

ედუარდ ედიბერიძე.
თენგიზ გრიგალაშვილი.

პრესკონფერენცია მოსკოვში ვიზიტის შემდეგ // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1992. - 14 თებერვალი. - № 31 (304). - 1 გვ.

რუსეთის ტელევიზიის საინფორმაციო სააგენტოს მიერ 18 თებერვლის საღამოს გადმოცემული ერთი ინფორმაციის შეუსაბამობის გამო

როგორც იცით, ამ დღეებში ქალაქ მოსკოვში გაიმართა საქართველოს დროებითი მთავრობის მეთაურის ბატონ თენგიზ სიგუას შეხვედრა ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო მდივანთან ჯეიმს ბეიკერთან.

ამ მოვლენის ინტერპრეტაციას რუსეთის ტელევიზიის საინფორმაციო პროგრამაში დაჰკრავდა ერთგვარი გაურკვევლობის ელფერი, რამაც კიდევ უფრო გაამძაფრა ჩვენი საზოგადოებრიობის ინტერესი ამ ფაქტისადმი.

გუშინ ამ საკითხის განმარტების მიზნით ბატონმა თენგიზ სიგუამ ინტერვიუ მისცა საქართველოს ტელევიზიას. გთავაზობთ ამ ინტერვიუს სრულ ტექსტს.

- ბატონო თენგიზ, თქვენმა შეხვედრამ ბატონ ჯეიმს ბეიკერთან უდიდესი გამოხმაურება ჰპოვა რესპუბლიკაში და ამიტომ ორი კითხვით უნდა მოგმართოთ. თქვენ ერთი თუ ორი დღის დაბრუნებული იყავით, რომ ისევ დაბრუნდით მოსკოვში ამერიკის სახელმწიფო მდივანთან შესახვედრად. მესმის, რომ ასეთი შეხვედრა მოულოდნელად არ ხდება. როგორ მზადდებოდა იგი და ვინ მონაწილეობდა მის მომზადებაში?

- ბატონ ჯეიმს ბეიკერის ვიზიტი ყოფილ საბჭოთა კავშირის რესპუბლიკაში საკმაო ხანია მზადდებოდა. იმ სქემაში საქართველოს რესპუბლიკა არ იყო გათვალისწინებული. საქმე ის გახლავთ, რომ ბეიკერის ჩასვლა ყველა ამ რესპუბლიკის დედაქალაქში განპირობებული იყო ორი მიზნით: პირველი - პოლიტიკური სიტუაციის ადგილზე გაცნობით და მეორე - ჰუმანიტარული დახმარების ჩატანით. ამერიკის საჰაერო ძალების 56 თვითმფრინავი იყო გამოყოფილი ამ მიზნებისთვის და იქ, სადაც ბატონი ბეიკერი ჩაბრძანდებოდა, წინასწარ ჩადიოდა ამ დახმარების ორი ან ოთხი რეისი. რადგან საქართველო ამ სქემაში ასევე არ იყო გათვალისწინებული, ცხადია, ერთ ან ორ დღეში ამ საკმაოდ რთული ოპერაციის ჩატარება არ შიძლებოდა. ეს იყო ერთი მიზეზი იმისა, რომ ამ რესპუბლიკებში ჩასვლის პერიოდში ვერ მოხერხდა ამ საკითხის გადაჭრა, ჰუმანიტარული დახმარების ჩამოტანა და მეორე - როგორც თვითონ ბატონმა ბეიკერმა ჩვენი შეხვედრის კონფიდენციალურ ნაწილში აღნიშნა, მას არასწორი ინფორმაცია ჰქონდა იმაზე, რომ თითქოს საქართველოს აეროპორტები ჯერ კიდევ დანაღმული იყო და იქ ჩასვლა არ შეიძლება.

ფაქტობრივად ბატონ ბეიკერთან შეხვედრა მოსკოვში გადაწყდა 17 თებერვალს და ამ შეხვედრის მოწყობაში ყველაზე აქტიური მონაწილეობა მიიღეს მოსკოვს წარგზავნილმა ამერიკის შეერთებული შტატების ელჩმა ბატონმა სტრაუსმა და ჩვენმა ახალგაზრდა, მაგრამ უკვე საკმაოდ ცნობილმა დიპლომატმა დავით ჩიკვაიძემ, მათი მცდელობით მოხერხდა ამ შეხვედრის მოწყობა მოსკოვში.

- ბუნებრივია, რომ თქვენ, ბატონ ბეიკერთან საუბრის დროს, ბევრ საკითხს შეეხეთ. ამათგან საინტერესოა ორი: რა რაოდენობის ჰუმანიტარულ დახმარებას გაუწევს საქართველოს ამერიკა და დამყარდება თუ არა საელჩოების დონეზე დიპლომატიური ურთიერთობა. რა პერსპექტივა დაისახა თქვენი შეხვედრის დროს ამ ორი ძირითადი მიმართულებით.

- ბატონმა ბეიკერმა საკმაოდ დაწვრილებითი ინფორმაცია მიიღო იმ პოლიტიკური და ეკონომიკური სიტუაციის შესახებ, რომელიც დღეს საქართველოშია. საქმე ის არის, რომ ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა, როგორც მოგეხსენებათ, უკვე ცნო საქართველოს სუვერენიტეტი, მაგრამ აქ ლაპარაკია მეორე ეტაპზე - დიპლომატიური ურთიერთობის დამყარებაზე.

დიპლომატიური ურთიერთობის დამყარება მოხდება მას შემდეგ, რაც ჩვენში აირჩევა ახალი პარლამენტი. მან დაწვრილებით გამომკითხა ჩვენი აზრი იმის შესახებ, თუ როდის არის შესაძლებელი პარლამენტის ახალი არჩევნების დანიშვნა. ვუთხარი, რომ მთავარი აზრია ამ არჩევნების ჩატარება ივნისის თვეში, თუმცა არის მთელი რიგი პოლიტიკური პარტიებისა და ორგანიზაციების მოსაზრებაც, რომ არჩევნები ჩატარდეს სექტემბერში, შემოდგომაზე. საბოლოოდ ეს საკითხი ჯერ გადაწყვეტილი არ არის და ახლა პოლიტიკური საკონსულტაციო საბჭო განიხილავს ამ საკითხს. ამასთან, ამჟამად მზადდება საერთო სახალხო ეროვნული კრება, რომელიც უთუოდ განიხილავს ამ საკითხს. აქვე მოხდება საარჩევნო კანონპროექტის განხილვა და მიღება და არჩევნების თარიღის დადგენაც. ინფორმაცია ამის თაობაზე სრულად მიეწოდა ბატონ ბეიკერს.

მეორე - რაც შეეხება ჰუმანიტარულ დახმარებას, მან საუბრის დროს თავის თანაშემწეებს დაავალა, რომ მოკლე ვადაში განხილულ იქნეს საქართველოსათვის ჰუმანიტარული დახმარების გაწევის საკითხი. მან მიიღო ინფორმაცია იმის თაობაზე, რომ საქართველოს აეროპორტები მუშაობს, გახსნილია და არავითარი საშიშროება არ არსებობს აქ თვითმფრინავების მიღებისათვის. მე მგონია, რომ ეს საკითხი ერთი თვის მანძილზე დადებითად გადაწყდება.

- გუშინ საინფორმაციო გამოშვებაში მოსკოვიდან ცოტა ორაზროვნად იყო მოწოდებული თქვენი შეხვედრის დროს დასმული ერთი კითხვა, თითქოს იქ თქვენთვის შეხვედრის დროს ერთ-ერთ მონაწილეს ეკითხოს, არის თუ არა საქართველო მზად იმისათვის, რომ აღადგინოს უფლებებში ყოფილი პრეზიდენტი თუკი ამერიკის შეერთებული შტატები დაამყარებს ჩვენთან დიპლომატიურ ურთიერთობას. ასეთ, უკაცრავად პასუხია, ბრიყვულ კითხვას, დიპლომატი დიპლომატს რომ არ დაუსვამს, ეს ცხადია, მაგრამ მაინც საჭირო იქნება თქვენი განმარტება.

- ბატონი ბეიკერი, როგორც მოგეხსენებათ, ისეთი დონის დიპლომატია, რომ ასეთ ბრიყვულ კითხვას არ დასვამდა. საქმე ის არის, რომ ოფიციალური შეხვედრის დაწყებამდე ბატონ ბეიკერის წინადადებით მოკლე სამწუთიანი პრესკონფერენცია გაიმართა პრესისათვის. იქ ბატონმა ბეიკერმა გააკეთა მოკლე, დაახლოებით ერთწუთიანი განცხადება, რომლის შემდეგაც ერთ-ერთმა უცხოელმა კორესპონდენტმა დამისვა კითხვა: თუ პრეზიდენტ გამსახურდიას დააბრუნებთ საქართველოში და ამის საფასურად შეერთებული შტატები დაამყარებენ თქვენთან დიპლომტიურ ურთიერთობას, თქვენ განიხილავთ თუ არა ამ საკითხსო.

ამაზე მან პაუხად მიიღო, რომ ეს ჩვენი გადასაწყვეტი კი არა, ხალხის გადასაწყვეტი საკითხია და ახალი პარლამენტის არჩევნების შემდეგ მხოლოდ მას შეუძლია გადაწყვიტოს იგი.

- თვითონ ამერიკის მხრიდან როგორი დამოკიდებულება იყო ამ კითხვაზე?

- კითხვა რომ არაკორექტული იყო, ამას ყველა მიხვდა. ასეთი კითხვის დასმა სერიოზული ჟურნალისტისაგან არც იყო მოსალოდნელი, ხოლო ის, რაც გადმოსცა რუსეთის ტელევიზიამ, ეს იყო სრული დეზინფორმაცია, მტკნარი სიცრუე. ამის თაობაზე პროტესტი უკვე დაწერილია და გაგზავნილია რუსეთის ტელევიზიის ხელმძღვანელობის სახელზე.

ინტერვიუ : ეს იყო სრული დეზინფორმაცია და მტკნარი სიცრუე! / სიგუა თ. // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1992. - 20 თებერვალი. - № 34 (307). - 1 გვ.

მე არ მივიღებ მონაწილეობას მომავალ პარლამენტის არჩევნებში, როგორც დეპუტატობის კანდიდატი, რადგან გადაწყვეტილი მაქვს დავუბრუნდე ჩემს სამეცნიერო საქმიანობას...

- შაბათს, 22 თებერვალს, თბილისში დაიწყება მოლაპარაკება აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის დელეგაციასთან, რომელსაც უხელმძღვანელებს აფხაზეთის უზენაესი საბჭოს თავმჯდომარე ვლადისლავ არძინბა.

- საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრის პოსტს დაიკავებს ცნობილი დიპლომატი, ამჟამად რუსეთის ელჩი ნიდერლანდში ალექსანდრე ჩიკვაიძე.

- დარწმუნებული ვარ, რომ მომავალ პარლამენტის არჩევნებში ამომრჩევლები ნდობას გამოუცხადებენ საქართველოს დემოკრატიული პარტიის საპატიო წევრს ედუარდ შევარდნაძეს.

- გარდაქმნების პირველი ეტაპის წარმატებით განხორციელებისათვის საქართველოს დასჭირდება სულ ცოტა 300-350 მილიონი დოლარი ინვესტიციები.

განაცხადა საქართველოს დროებითი მთავრობის მეთაურმა ბატონმა თენგიზ სიგუამ 20 თებერვალს ქართველი და უცხოელი ჟურნალისტებისთვის გამართულ პრესკონფერენციაზე.

ბატონმა თენგიზმა დაწვრილებით გაგვაცნო მოსკოვში ამერიკის შეერთებული შტატების სახელმწიფო მდივან ჯეიმს ბეიკერთან ამასწინანდელი შეხვედრის შედეგები, რაზეც ჩვენი გაზეთის წინა ნომერში ვუამბეთ მკითხველს. ამჯერად მან აღნიშნა, რომ ამერიკის მხარე დიდი ინტერესით და კეთილად გამოეხმაურა ჩვენს პრობლემებს და დაადასტურა, რომ მზად არის, რესპუბლიკის მოსახლეობას გაუწიოს ჰუმანიტარული დახმარება, რაც, ჩემი ვარაუდით, სულ რაღაც ერთი თვის მანძილზე მოხდება.

ჩემს კითხვაზე, რამდენად გამართლებულია, ან ნაადრევი ხომ არ იყო, აფხაზეთიდან საქართველოს გვარდიის ნაწილების გამოყვანა, საქართველოს დროებითი მთავრობის მეთაურმა აღნიშნა, რომ გვარდიამ დაკისრებული უპირველესი მოვალეობა წარმატებით შეასრულა. მისი მოქმედების შედეგად აღდგა მეტად სტრატეგიული მნიშვნელობის მქონე სოხუმის აეროპორტისა და სარკინიგზო კვანძის მუშაობა, რამაც გზა გაუხსნა ადლერიდან რესპუბლიკაში მიმავალ ტვირთს. რაც შეეხება აფხაზეთში გვარდიის ყოფნის საკითხს, იგი შეთანხმებული იყო აფხაზეთის მთავრობასთან. მაგრამ ეს როდი ნიშნავს, თითქოს, თუ კვლავ მოხდება დესტაბილიზაცია, რესპუბლიკისათვის სასიცოცხლო მნიშვნელობის სატრანსპორტო მაგისტრალების გადაკეტვა, გვარდია ვეღარ შევა აფხაზეთში. ვიტყვი იმასაც, აღნიშნა ბატონმა თენგიზმა, რომ მისი გამოსვლით უკვე ისარგებლეს დესტრუქციულმა ძალებმა, რომლებმაც სცადეს აეფეთქებინათ რკინიგზის ხიდი. იყო სხვა ექსცესებიც. ასე რომ, ჩვენ ამ საკითხზეც პრინციპული საუბარი გვექნება აფხაზეთის მთავრობის დელეგაციასთან, რომელსაც შეხვდებით თბილისში.

შემდეგ ბატონმა თენგიზ სიგუამ განაცხადა, რომ მთელმა რიგმა პოლიტიკურმა პარტიებმა წამოაყენეს წინადადება აღდგეს საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის 1921 წლის კონსტიტუციის მოქმედება. ჩვენ პრინციპულად არ ვართ ამის წინააღმდეგი, მაგრამ ეს გადაწყვეტილება მხოლოდ ახლად არჩეულმა პარლამენტმა უნდა მიიღოს. ამასთან მიმაჩნია, რომ, ვიდრე საბოლოო სიტყვას ვიტყოდეთ, ეს კონსტიტუცია უნდა შევუსაბამოთ მსოფლიოში არსებულ ახალ რეალიებს. ამისთვის უნდა მოვიწვიოთ საერთაშორისო ექსპერტები, რომლებიც მოგვცემენ კომპეტენტურ დასკვნებს.

ბატონმა თენგიზ სიგუამ დიდი კმაყოფილებით აღნიშნა ის პატრიოტული სულისკვეთება და პასუხისმგებლობა, რომლითაც ჩვენი ცნობილი დიპლომატი ალექსანდრე ჩიკვაიძე შეხვდა მის წინდადებას - დაიკავოს საქართველოს რესპუბლიკის საგარეო საქმეთა მინისტრის პოსტი. ღრმად ვართ დარწმუნებული, ბრძანა მან, რომ ბატონი ალექსანდრე ჩიკვაიძე თავისი უდიდესი გამოცდილებით ამ სარბიელზე ბევრ სიკეთეს მოუტანს საქართველოს.

დასასრულ ბატონმა თ. სიგუამ პასუხი გასცა ჟურნალისტთა შეკითხვებს.

გია ჭელიძე

დროებითი მთავრობის თავმჯდომარის პრესკონფერენცია // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1992. - 22 თებერვალი. - № 35 (308). - 1 გვ.

საკუთრებით ურთიერთობის მოწესრიგების, პრივატიზაციის პროცესის ნორმალურად წარმართვის, უკანონო ფარული გზით გასხვისებისაგან სახელმწიფო ქონების დაცვის, ძირეული ეკონომიკური რეფორმის ორგანიზებულად წარმართვის მიზნით საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტი ადგენს:

1. საქართველოს რესპუბლიკის სამინისტროებმა, კომიტეტებმა, დეპარტამენტებმა, უწყებებმა, საწარმოებმა, ორგანიზაციებმა, დაწესებულებებმა ყველა სახის სახელმწიფო (მათ შორის - ყოფილი სსრკ შეიარაღებული ძალების) ქონების გასხვისება ან იჯარით გადაცემა გამოსყიდვის უფლებით განახორციელონ მხოლოდ საქართველოს რესპუბლიკის სახელმწიფო ქონების მართვის კომიტეტის ნებართვის საფუძველზე.

2. საქართველოს რესპუბლიკის სამინისტროებმა და უწყებებმა ერთი თვის ვადაში წარუდგინონ საქართველოს რესპუბლიკის სახელმწიფო ქონების მართვის კომიტეტს იჯარით ან სხვა ფორმით მთლიანად ან ნაწილობრივ გადაცემული და გასხვისებული სახელმწიფო ქონების სრული ნუსხა.

3. ამ დადგენილების შესრულების კონტროლი დაეკისროს საქართველოს რესპუბლიკის სახელმწიფო ქონების მართვის კომიტეტს.

საქართველოს რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრის
მოვალეობის შემსრულებელი
თ. სიგუა.

საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის სახელმწიფო
კანცელარიის მმართველის მოვალეობის შემსრულებელი
გ. ბერიძე

დადგენილება : პრივატიზაციის პროცესის უზრუნველყოფის ზოგიერთი ღონისძიების შესახებ // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1992. - 11 მარტი. - № 43 (316). - 1 გვ.

საქართველოს რესპუბლიკაში მიწის რეფორმის პირველი ეტაპის განხორციელების ღონისძიებებისა და საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის 1992 წლის 18 იანვრის № 48 და 6 თებერვლის №128 დადგენილებებში ნაწილობრივ ცვლილებათა და დამატებათა შეტანის შესახებ

იმასთან დაკავშირებით, რომ საქართველოს რესპუბლიკაში სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწების რეფორის შესახებ“ საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის 1992 წლის 18 იანვრის №48 და 6 თებერვლის №128 დადგენილებათა შესრულების პროცესში ადგილებზე წარმოიშვა გარკვეული სირთულეები, გამოითქვა სურვილები და წინადადებანი საკარმიდამო მიწის ნაკვეთების დაწესების ზღვრული ნორმების გაზრდის თაობაზე, საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტი ადგენს:

1. შეიცვალოს საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის 1992 წლის 18 იანვრის №48 და 6 თებერვლის №128 დადგენილების მე-4 პუნქტი და ჩამოყალიბდეს იგი შემდეგი რედაქციით:

„სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული მიწები თავისი დანიშნულებისა და შემდგომში მათზე საკუთრების სხვადასხვა ფორმის გავრცელების გათვალისწინებით იყოფა საკუთრივ სახელმწიფო მიწების ფონდად და მიწის რეფორმის ფონდად. მიწის რეფორმის ფონდი იქმნება სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწების ხარჯზე. მიწის რეფორმის ფონდში პირველ რიგში გამოიყოფა სოფლის მიმდებარე ნაკვეთები მრავალწლოვანი ნარგავების ფართობების ჩათვლით, აუცილებლობის შემთხვევაში კი - მარცვლეულის, კარტოფილისა და ბოსტნეულის კულტურების სამექანიზაციო ფართობები.

სამეცნიერო და სასწავლო დაწესებულებებზე, საცდელ სადგურებზე, ექსპერიმენტულ მეურნეობებზე, მეთესლეობის, სანერგე, სანაშენე-საჯიშე მეურნეობებზე, მეცხოველეობის კომპლექსებზე და სასათბურე კომბინატებზე უვადო სარგებლობით მიმაგრებული მიწებიდან მიწის რეფორმის ფონდში გამოიყოფა ის მიწები, რომლებიც არ ემსახურება მოცემული მეურნეობის ძირითადი საწარმოო პროგრამის შესრულებას.

მიწის რეფორმის ფონდში არ გამოიყოფა:

- საკურორტო (რეკრეაციული) დანიშნულების მიწები;

- სტიქიური და სხვა ობიექტური მიზეზებით განპირობებული მოსახლეობის განსახლებისათვის განკუთვნილი სარეზერვო მიწები:

- დიდი ქალაქების სამრეწველო ცენტრების აგლომერაციის მიწები;

- ნაკრძალების, ეროვნული პარკების აღკვეთილებისა და სხვა განსაკუთრებულად დაცული მიწები;

- ისტორიული და ბუნების ძეგლების, ეკლესია-მონატრებისა და სხვა დაცული ზონის მიწები;

- სახელმწიფო სასაზღვრო ზოლში საზღვრიდან 21 კილომეტრის სიღრმით სტრატეგიული კულტურებით დაკავებული მიწები, მსხვილი სამექანიზაციო ფართობები, აგრეთვე ნაკვეთები, რომლებზეც ფუნქციონირებენ მაღალსპეციალიზებული მეურნეობები, და მიწები, რომლებზეც აშენებულია მელიორაციული სისტემები და ნაგებობები. სახელმწიფო სასაზღვრო ზოლში მოქცეული დანარჩენი მიწებიდან იქ მცხოვრებ მოსახლეობას შესაძლებლობის ფარგლებში გამოეყოფა სარგებლობის უფლებით დამატებითი საკარმიდამო ნაკვეთები სოფლის მეურნეობის პროდუქტების მოსაყვანად მათზე კაპიტალური მშენებლობის უფლების გარეშე და მათ მიზნობრივ გამოყენებაზე მკაცრი კონტროლის დაწესებით;

- შავი ზღვის სანაპიროს სამკილომეტრიან ზოლში მდებარე ის მიწები, რომლებზეც პერსპექტივაში გათვალისწინებულია ახალი კურორტების აგება ან საკურორტო მეურნეობის განვითარებისათვის საჭირო კომუნიკაციების მოწყობა. არსებული კურორტების გენერალური გეგმით გათვალისწინებული მიწები, აგრეთვე ფართობები, რომელთაც ზღვის ნაპირდაცვითი მნიშვნელობა აქვთ და მოსახლეობისათვის მათი გადაცემა გარემოს დაცვის თვალსაზრისით გაუმართლებელია, ასევე ის მიწები, რომლებზეც მოწყობილია მელიორაციული სისტემები. შავი ზღვის სანაპიროს სამკილომეტრიან ზოლში მდებარე დანარჩენი მიწებიდან იქ მცხოვრებ მოსახლეობას შესაძლებლობის ფარგლებში გამოეყოფა სარგებლობის უფლებით დამატებითი საკარმიდამო ნაკვეთები სოფლის მეურნეობის პროდუქტების მოსაყვანად მათზე კაპიტალური მშენებლობის უფლების გარეშე და მათ მიზნობრივ გამოყენებაზე მკაცრი კონტროლის დაწესებით.

სახელმწიფო სასაზღვრო და შავი ზღვის სანაპიროს ზოლებში მოქცეული ამ დადგენილებით გათვალისწინებული მიწების კატეგორიების (რომლებიც არ უნდა გაიცეს სარგებლობის უფლებით) დადგენა დაევალოთ: სახელმწიფო სასაზღვრო ზოლში - საქართველოს რესპუბლიკის სოფლის მეურნეობის სამინისტროს (მოწვევა), საქართველოს რესპუბლიკის არქიტექტურისა და მშენებლობის საქმეთა სამინისტროს, საქართველოს რესპუბლიკის თავდაცვის სამინისტროს და საქართველოს რესპუბლიკის მიწის რესურსებისა და მიწის რეფორმის სახელმწიფო კომიტეტს, ხოლო შავი ზღვის სანაპიროს სამკილომეტრიან ზოლში - საქართველოს რესპუბლიკის არქიტექტურისა და მშენებლობის საქმეთა სამინისტროს (მოწვევა), საქართველოს რესპუბლიკის გარემოს დაცვის სამინისტროს, საქართველოს რესპუბლიკის სოფლის მეურნეობის სამინისტროს, საქართველოს რესპუბლიკის ჯანმრთელობის დაცვისა და სოციალური უზრუნველყოფის სამინისტროს, საქართველოს რესპუბლიკის თავდაცვის სამინისტროს, საქართველოს რესპუბლიკის მიწის რესურსებისა და მიწის რეფორმის სახელმწიფო კომიტეტს, სახელმწიფო კონცერნ „საქკურორტს“.

ზემოაღნიშნულმა სამინისტროებმა და უწყებებმა აფხზეთისა და აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკების მინისტრთა საბჭოებთან და შესაბამისი რაიონების (ქალაქების) ადგილობრივი მმართველობის ორგანოებთან ერთად ადგილზე შეისწავლონ ზემოაღნიშნული საკითხები და ერთი თვის ვადაში წარმოადგინონ მასალები განსახილველად. სახელმწიფო სასაზღვრო და შავი ზღვის სანაპიროს ზოლებში საზოგადოებრივი მეურნეობების ფუნქციონირებისა და საკარმიდამო ფონდში ფართობების გამოყოფის საკითხს ყველა შემთხვევაში შესაბამისი რაიონის (ქალაქის) ადგილობრივი მმართველობის გამგეობის, საქართველოს რესპუბლიკის სოფლის მეურნეობის, საქართველოს რესპუბლიკის ჯანმრთელობის დაცვისა და სოციალური უზრუნველყოფის სამინისტროს, საქართველოს რესპუბლიკის არქიტექტურისა და მშენებლობის საქმეთა სამინისტროს, საქართველოს რესპუბლიკის მიწის რესურსებისა და მიწის რეფორმის სახელმწიფო კომიტეტის წარდგინებით იხილავს და ამტკიცებს საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტი“.

2. არსებულ და ზღვრულ ნორმამდე საკუთრების უფლებით შევსებულ საკარმიდამო მიწის ნაკვეთზე არ დაიშვება ერთზე მეტი საცხოვრებელი სახლის აშენება და ეს ნაკვეთი გაყოფას არ ექვემდებარება.

3. საკარმიდამო მიწის ნაკვეთების ზღვრულ ნორმამდე შევსების პროცესში გათვალისწინებულ იქნეს, რომ თითოეულ სოფელს შეუნარჩუნდეს პირუტყვის გასარეკები, საერთო სარგებლობის სათიბ-საძოვრები.

4. მეურნეობაში დასაქმებულ პირთა მოთხოვნის შემთხვევაში შესაძლებლად ჩაითვალოს 1950 წლიდან დაწყებული სხვადასხვა დროს გამსხვილებულ კოლმეურნეობებსა და სახელმწიფო მეურნეობებში მოქცეული სოფლების ადრინდელ საზღვრებში აღდგენა და მათ ბაზაზე ბუნებრივ-საწარმოო და ეკონომიკური პირობების გათვალისწინებით სხვადასხვა ტიპის მეურნეობების ფორმირება.

5. მიწის რეფორმის ფონდიდან მოსახლეობისათვის გადაცემულ ფართობებზე არსებული მელიორაციული სისტემების ექსპლუატაციის პირობების გაუარესება, გაუქმება ან მათზე რაიმე ნაგებობის მშენებლობის არ დაშვება, რაზეც კონტროლს აწესებს რესპუბლიკური გაერთიანება „საქწყალმეურნეობა“.

6. შეიცვალოს საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის 1992 წლის 6 თებერვლის №128 დადგენილების 1-ლი პუნქტი და ჩამოყალიბდეს იგი შემდეგი რედაქციით:

„დაწესდეს საკუთრებაში, მფლობელობასა და სარგებლობაში გადასაცემი საკარმიდამო მიწის ზღვრული ნორმები ადგილობრივი ბუნებრივი პირობებისა და შესაძლებლობების გათვალისწინებით, სოფლის მეურნეობის პროდუქტების მოსაყვანად და მათ მიზნობრივ გამოყენებაზე მკაცრი კონტროლის დაწესებით.

- სოფლად მუდმივად მცხოვრები და სოფლის მეურნეობაში დასაქმებული მოქალაქეებისათვის და სოფლად მუდმივად მცხოვრები სოფლის მეურნეობის სპეციალისტებისათვის ბარისა და ზეგნის რაიონებში - 1 ჰექტარამდე, ხოლო იმ რაიონებში, სადაც ამის შესაძლებლობაა - 1,25 ჰექტარამდე, მთის რაიონებში - 5 ჰექტარამდე (მათ შორის დამუშავებაში არსებული მიწები - 1 ჰექტარამდე);

- სოფლად მუდმივად მცხოვრები სხვა სფეროს მუშა-მოსამსახურეებისათვის ბარისა და ზეგნის რაიონებში - 0,75 ჰექტარამდე, ხოლო მთის რაიონებში - 5 ჰექტარამდე (მათ შორის დამუშავებაში არსებული მიწები - 0,75 ჰექტარამდე);

- ქალაქად მცხოვრებთათვის, რომელთაც საკუთრების უფლებით მიღებული აქვთ საცხოვრებელი სახლი ან სახლის ნაწილი და ქალაქად მცხოვრები იმ მოქლაქეებისათვის, რომელთაც სურთ სოფლად მიიღონ საკარმიდამო მიწის ნაკვეთები საგარეუბნო ზონებში - 0,15 ჰექტარამდე, ბარისა და ზეგნის რაიონებში - 0,25 ჰექტარამდე, ხოლო მთის რაიონებში - 1 ჰექტარამდე (მათ შორის დამუშავებაში არსებული მიწები - 0,25 ჰექტარამდე);

- რაიონული დაქვემდებარების ქალაქებისა და დაბების დამტკიცებულ საზღვრებში მუდმივად მცხოვრებ და მომუშავე სოფლის მეურნეობაში დასაქმებულ მოქალაქეთათვის - 0,75 ჰექტარამდე, ხოლო სხვა სფეროს მუშა-მოსამსახურეებისათვის (რომლებიც ცხოვრობენ სასოფლო-სამეურნეო საწარმოებზე მიმაგრებულ მიწებზე) - 0,5 ჰექტარამდე“.

7. კერძო საკუთრებაში გადაცემული მიწების ყიდვა-გაყიდვის უფლება მიწათმოსარგებლეებს მიეცეთ მიწის საკუთრებაში მიღებიდან ორი წლის შემდეგ საადგილმამულო ბანკის ხელშეწყობით.

8. ამ დადგენილების მოთხოვნების განხორციელების შედეგად საზოგადოებრივ მეურნეობათა ლიკვიდაციის აუცილებლობის შემთხვევაში გაუნაწილებლად დარჩენილი სასოფლო-სამეურნეო სავარგულების, ტექნიკის, შენობა-ნაგებობების, სხვა ძირითადი და საბრუნავი საშუალებების შემდგომი რაციონალური გამოყენების საკითხთა გადაწყვეტა დაევალოთ შესაბამისი რაიონისა და სოფლის ადგილობრივი მმართველობის ორგანოებს საქართველოს რესპუბლიკის სოფლის მეურნეობის სამინისტროსთან, საქართველოს რესპუბლიკის სახელმწიფო ქონების მართვის კომიტეტთან, საქართველოს რესპუბლიკის მიწის რესურსებისა და მიწის რეფორმის სახელმწიფო კომიტეტთან შეთანხმებით.

ლიკვიდირებულ საზოგადოებრივ მეურნეობებზე რიცხული სახელმწიფო და მომწოდებელთა ვალების დაფარვის მექანიზმის შესახებ წინადადებათა წარმოდგენა 2 კვირის ვადაში დაევალოთ საქართველოს რესპუბლიკის ეკონომიკის სამინისტროს (მოწვევა), საქართველოს რესპუბლიკის ფინანსთა სამინისტროს, საქართველოს რესპუბლიკის სოფლის მეურნეობის სამინისტროს, საქართველოს რესპუბლიკის იუსტიციის სამინისტროს, საქართველოს რესპუბლიკის სახელმწიფო ქონების მართვის კომიტეტსა და საქართველოს რესპუბლიკის ეროვნულ ბანკს.

9. საქართველოს რესპუბლიკის სოფლის მეურნეობის სამინისტრომ, ავტონომიური რესპუბლიკების მინისტრთა საბჭოებმა, რაიონების (ქალაქების) ადგილობრივი მმართველობის ორგანოებმა, საზოგადოებრივმა მეურნეობებმა უზრუნველყონ მოსახლეობის ტექნიკური მომსახურება მათთვის გამოყოფილი მიწის ნაკვეთების დამუშავების, ათვისებისა და ეფექტიანად გამოყენების მიზნით.

10. დაევალოთ საქართველოს რესპუბლიკის შრომის, სოციალურ საკითხთა და დემოგრაფიის სამინისტროს (მოწვევა), საქართველოს რესპუბლიკის არქიტექტურისა და მშენებლობის საქმეთა სამინისტროს, საქართველოს რესპუბლიკის სოფლის მეურნეობის სამინისტროს, საქართველოს რესპუბლიკის ეკონომიკის სამინისტროს, საქართველოს რესპუბლიკის გარემოს დაცვის სამინისტროს, საქართველოს რესპუბლიკის მიწის რესურსებისა და მიწის რეფორმის სახელმწიფო კომიტეტს განსაზღვრონ რესპუბლიკაში სტიქიური და სხვა ობიექტური მიზეზებით განპირობებული მოსახლეობის განსახლებისათვის საჭირო ზონები, ამ მიზნით განკუთვნილი ფართობების ოდენობა (მათი ადგილმდებარეობის ჩვენებით) და ერთი თვის ვადაში წარმოუდგინონ სათანადო წინადადება საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტს.

11. დაევალოთ ავტონომიური რესპუბლიკების მინისტრთა საბჭოებს, რაიონების (ქალაქების) ადგილობრივი მმართველობის ორგანოებს უზრუნველყონ საკარმიდამო მიწის ნაკვეთების ზღვრულ ნორმამდე შევსების, მისი საკუთრებასა და სარგებლობაში გადაცემის სამუშაოთა პრაქტიკული განხორციელება მიმდინარე წლის 1 მაისამდე.

12. ძალადაკარგულად ჩაითვალოს საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის 1992 წლის 18 იანვრის №48 დადგენილების მე-5 პუნქტის მეორე აბზაცი.

საქართველოს რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრის
მოვალეობის შემსრულებელი
თ. სიგუა.

საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის სახელმწიფო
კანცელარიის მმართველის მოვალეობის შემსრულებელი
გ. ბერიძე

დადგენილება : საქართველოს რესპუბლიკაში მიწის რეფორმის პირველი ეტაპის განხორციელების ღონისძიებებისა და საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის 1992 წლის 18 იანვრის №48 და 6 თებერვლის №128 დადგენილებებში ნაწილობრივ ცვლილებათა და დამატებათა შეტანის შესახებ // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1992. - 12 მარტი. - № 44 (317). - 1 გვ.

პატივცემულო ბატონო პრეზიდენტო!

ქართველი ხალხი გულწრფელ სამძიმარს გიცხადებთ თქვენს ქვეყანაზე თავსდატეხილი უბედურების - მიწისძვრის გამო, რასაც მოჰყვა მსხვერპლი, ძლიერი ნგრევა.

გთხოვთ, გადასცეთ ჩვენი ღრმა სამძიმარი დაღუპულთა ოჯახებს.

ე. შევარდნაძე
საქართველოს რესპუბლიკის სახელმწიფო საბჭოს თავმჯდომარე

თ. სიგუა.
საქართველოს რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრი

მიმართვა : მის აღმატებულებას ბატონ თურქუთ ოზალს, თურქეთის რესპუბლიკის პრეზიდენტს / სიგუა თ. შევარდნაძე ე. // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1992. - 17 მარტი. - № 45 (319). - 1 გვ.

საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტი აღნიშნავს, რომ სამეურნეო პრაქტიკაში ვერა და ვერ აღიკვეთა ადმინისტრაციული მმართველობის სისტემის შენარჩუნების ცდები, ცალკეულ დარგებში განხორციელდა რეორგანიზაცია, რომელიც ახალი ფორმით - კონცერნების, ასოციაციების, გაერთიანებების და ა.შ. სახით ფაქტობრივად ძველი შუალედური მმართველობითი რგოლების ფუნქციების მატარებლები არიან და კვლავ რჩებიან ამა თუ იმ პროდუქციის წარმოებასა და რეალიზაციაში მონოპოლიურ სტრუქტურებად. მიმოქცევის სფეროში კვლავ ფუნქციონირებენ ამგვარი სტრუქტურები. ყოველივე ეს ზღუდავს პირველადი სამეურნეო ერთეულების ეკონომიკურ თავისუფლებას, აფერხებს დამოუკიდებელ იურიდიულ პირებად მათ ჩამოყალიბებას და ეკონომიკის დემონოპოლიზაციის პროცესს. ამასთან დაკავშირებით საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტი ადგენს:

1. საქართველოს რესპუბლიკის სამინისტროებმა, სახელმწიფო კომიტეტებმა, დეპარტამენტებმა და მმართველობის ადგილობრივმა ორგანოებმა;

- მკაცრად დაიცვან „სამეწარმეო საქმიანობის საფუძვლების შესახებ“ საქართველოს რესპუბლიკის კანონის 23-ე მუხლის მოთხოვნები;

- ერთი კვირის ვადაში განიხილონ და გადაწყვიტონ სახელმწიფო საწარმოების ბაზაზე შექმნილი კონცერნების, ასოციაციების და გაერთიანებების ფუნქციონირების მიზანშეწონილობის საკითხი და მიიღონ გადაწყვეტილებანი მათი დაშლის, დაწვრილერთეულების ან გაუქმების თაობაზე მეურნეობის დეცენტრალიზაციის, კონკურენტული გარემოს შექმნისა და სამეურნეო სუბიექტების საქმიანობის დემონოპოლიზაციის მოთხოვნათა გათვალისწინებით;

- უზრუნველყონ აღნიშნული სახის ასოციაციებიდან, კონცერნებიდან და გაერთიანებებიდან სახელმწიფო საწარმოთა თავისუფალი გასვლა და არ დაუშვან სხვადასხვა ტიპის გაერთიანებიდან საწარმოთა თავისუფალი გასვლის უფლების ხელოვნური შეზღუდვა.

2. სახელმწიფო საწარმოთა ბაზაზე კონცერნების, ასოციაციებისა და სხვა სამეურნეო გაერთიანებათა შექმნისას მკაცრად დაიცვან მათში საწარმოთა შესვლის ნებაყოფლობითი პრინციპი, ამგვარ გაერთიანებათა შექმნის ყველა პროექტი შეთანხმდეს საქართველოს რესპუბლიკის ეკონომიკის სამინისტროსთან ანტიმონოპოლიური ექსპერტიზის მიზნით;

3. საქართველოს რესპუბლიკის ტერიტორიაზე განლაგებულ საწარმოებს და ორგანიზაციებს (მათ შორის ვაჭრობისა და მომსახურების სფეროთა ობიექტებს), რომლებიც არ არიან იურიდიული პირები, უფლება მიეცეთ კოლექტივების გადაწყვეტილების საფუძველზე ჩამოყალიბდნენ დამოუკიდებელ იურიდიულ პირებად და ნებაყოფლობით გავიდნენ სხვადასხვა ტიპის გაერთიანებათა (კონცერნი, ასოციაცია, სავაჭრო და სხვა გაერთიანება და ა. შ.)

შემადგენლობიდან.

სახელმწიფო ქონების ბაზაზე შექმნილი სამეურნეო ერთეულები გატარდნენ რეგისტრაციაში შესაბამისი ადგილობრივი მმართველობის ორგანოებში ორგანიზაციულ-სამართლებრივი ფორმით - „სახელმწიფო საწარმო“.

4. ეს დადგენილება გამოქვეყნდეს პრესაში.

საქართველოს რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრისმოვალეობის შემსრულებელი
თ. სიგუა.

საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის სახელმწიფო
კანცელარიის მმართველის მოვალეობის შემსრულებელი
გ. ბერიძე
თბილისი. 1992 წლის 17 მარტი.

დადგენილება : საქართველოს რეპუბლიკაში სამეურნეო საქმიანობის დემონოპოლიზაციის ზოგიერთი ღონისძიების შესახებ // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1992. - 26 მარტი. - № 50 (323). - 2 გვ.

საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტი აღნიშნავს, რომ ძირეული ეკონომიკური რეფორმის განხორციელების აუცილებლობა მოითხოვს სამინისტროების, კომიტეტების, დეპარტამენტების, უწყებების, საზოგადოებრივი ორგანიზაციებისა და მოსახლეობის ფართო ფენების ძალისხმევათა კოორდინაციას. რესპუბლიკაში სოციალურ-ეკონომიკური განვითარების ერთიანი სტრატეგიული კურსის ჩამოყალიბების, ეკონომიკური რეფორმის თანამიმდევრობის უზრუნველყოფისა და კრიზისული მდგომარეობის დაძლევის გადაუდებელ ღონისძიებათა შეთანხმებულად განხორციელების მიზნით საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტი ადგენს:

1. შეიქმნას საქართველოს რესპუბლიკის ეკონომიკური რეფორმის დროებითი შტაბი შემდეგი სამინისტროებისა და უწყებების მონაწილეობით:

- საქართველოს რესპუბლიკის ეკონომიკის სამინისტრო:

- საქართველოს რესპუბლიკის ფინანსთა სამინისტრო;

- საქართველოს რესპუბლიკის სახელმწიფო ქონების მართვის კომიტეტი;

- საქართველოს რესპუბლიკის ეროვნული ბანკი;

- საქართველოს რესპუბლიკის შრომის, საოციალური დაცვისა და დემოგრაფიის სამინისტრო;

2. საქართველოს რესპუბლიკის სამინისტროებმა, კომიტეტებმა, დეპარტამენტებმა და უწყებებმა ეკონომიკური რეფორმის განხორციელებასთან დაკავშირებული ყველა საკითხი შემოიტანონ საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტში განსახილველად, როგორც წესი, მხოლოდ საქართველოს რესპუბლიკის ეკონომიკური რეფორმის დროებით შტაბში განხილვის შემდეგ.

3. საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის სახელმწიფო კანცელარიამ მინისტრთა კაბინეტის სხდომაზე შეტანილ იმ საკითხებზე მსჯელობისას, რომლებიც შეეხება ეკონომიკურ რეფორმას, უზრუნველყოს საქართველოს რესპუბლიკის ეკონომიკური რეფორმის დროებითი შტაბის შესაბამისი დასკვნის წარმოდგენა.

4. საქართველოს რესპუბლიკის ეკონომიკის სამინისტრომ ერთი კვირის განმავლობაში წარმოადგინოს წინადადებანი საქართველოს რესპუბლიკის ეკონომიკის რეფორმის დროებითი შტაბის კომპეტენციის, ფუნქციების, საქმიანობის რეგლამენტისა და შესაბამისი მაკოორდინირებელი ჯგუფის სტრუქტურის შესახებ.

5. საქართველოს რესპუბლიკის ეკონომიკურ რეფორმის დროებით შტაბთან შეიქმნას სათათბირო, რომელშიც შევლენ მეცნიერები, სპეციალისტები, კერძო და სახელმწიფო სექტორის სამეურნეო მუშაკები, საზოგადოებრიობისა და პროფკავშირების წარმომადგენლები, დამტკიცდეს სათათბიროს პერსონალური შემადგენლობა.

6. საქართველოს რესპუბლიკის ეკონომიკურ რეფორმის დროებითი შტაბის საქმიანობის კოორდინაცია დაეკისროს საქართველოს რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრის მოადგილეს ბატონ რომან გოცირიძეს.

7. საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიამ, საქართველოს რესპუბლიკის მეცნიერებისა და ტექნიკის სამინისტრომ, საქართველოს რესპუბლიკის განათლების სამინისტრომ, უმაღლესი სასწავლებლების ეკონომიკური პროფილის კათედრებმა ყოველმხრივი დახმარება აღმოუჩინონ საქართველოს რესპუბლიკის ეკონომიკური რეფორმის დროებით შტაბს თავის საქმიანობაში, უზრუნველყონ საჭიროებისამებრ და მისი მითითებით მეცნიერული კვლევების ორგანიზაცია და შესრულება შესაბამისი სამეცნიერო-კვლევითი და სასწავლო დაწესებულებების თემატურ და სხვა გეგმებში ცვლილებათა შეტანის ჩათვლით.

8. ამ დადგენილების შესრულების კონტროლი დაეკისროს საქართველოს რესპუბლიკის ეკონომიკის სამინისტროს.

საქართველოს რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრის
მოვალეობის შემსრულებელი
თ. სიგუა.

საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის სახელმწიფო
კანცელარიის მმართველის მოვალეობის შემსრულებელი
გ. ბერიძე
თბილისი. 1992 წლის 26 მარტი.

დადგენილება : საქართველოს რეპუბლიკის ეკონომიკური რეფორმის დროებითი შტაბის შექმნის შესახებ // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1992. - 28 მარტი. - № 51 (324). - 1 გვ.

საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის 1991 წლის 15 ნოემბრის № 874 დადგენილების შესაბამისად, საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტი ადგენს:

დამტკიცდეს თანდართული მსჯავრდებულ პირთა შეწყალების შუამდგომლობათა განხილვის წესის დროებითი დებულება.

საქართველოს რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრის
მოვალეობის შემსრულებელი
თ. სიგუა.

საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრთა კაბინეტის სახელმწიფო
კანცელარიის მმართველის მოვალეობის შემსრულებელი
გ. ბერიძე

დადგენილება : მსჯავრდებულ პირთა შეწყალების შუამდგომლობათა განხილვის წესის დროებითი დებულების დამტკიცების თაობაზე // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1992. - 2 აპრილი. - № 53 (326). - 1 გვ.

საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობა ადგენს:

1. საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობა ეთანხმება:

ა) საერთაშორისო სავალუტო ფონდის (შემდგომში „ფონდი“) შეთანხმების ხელშეკრულებას;

ბ) რეკონსტრუქციისა და განვითარების საერთაშორისო ბანკის (შემდგომში „ბანკი“) შეთანხმების ხელშეკრულებას;

გ) საერთაშორისო საფინანსო კორპორაციის (შემდგომში „კორპორაცია“) შეთანხმების ხელშეკრულებას;

დ) განვითარების საერთაშორისო ასოციაციის (შემდგომში „ასოციაცია“) შეთანხმების ხელშეკრულებას;

ე) კონვენციას, რომელიც აფუძნებს საინვესტიციო დავების რეგულირების საერთაშორისო ცენტრს (შემდგომში „ცენტრი“);

ვ) კონვენციას, რომელიც აფუძნებს მრავალმხრივი ინვესტიციების გარანტიების სააგენტოს (შემდგომში „სააგენტო“);

ზ) ფონდის, ბანკის, კორპორაციის, ასოციაციის და სააგენტოს წევრად საქართველოს რესპუბლიკის მიღების ვადებსა და პირობებს, რომლებიც განსაზღვრულია ამ ორგანიზაციების მმართველი საბჭოს მიერ მიღებული რეზოლუციებით.

2. საქართველოს რესპუბლიკა იღებს ვალდებულებას შეასრულოს ფონდის, სპეციალური სესხის უფლებათა დეპარტამენტის წევრობის შედეგად დაკისრებული ყველა მოვალეობა.

3. საქართველოს რესპუბლიკა, როგორც ფონდის წევრი, ეთანხმება ფონდის მმართველობის № 45-3 რეზოლუციით დამტკიცებულ ყველა ცვლილებას.

4. საქართველოს რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრის პირველი მოადგილე ბ-ნ ო. ქვილითაია უფლებამოსილია ხელი მოაწეროს ფონდის, ბანკის, კორპორაციისა და და ასოციაციის ხელშეკრულებას, ასევე იმ კონვენციებს, რომლებიც აფუძნებენ სააგენტოს და ცენტრს, აგრეთვე სხვა დოკუმენტებს, რომლებიც აუცილებელია ამ დადგენილების 1-ლი, მე-2 პუნქტების მოთხოვნათა შესასრულებლად.

5. საქართველოს რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრის პირველი მოადგილე ბ-ნ ო. ქვილითაია და საქართველოს რესპუბლიკის ფინანსთა მინისტრი ბ-ნი ვ. ჯინჯიხაძე უფლებამოსილი არიან ისესხონ ან მოითხოვონ ფულადი სახსრები ფონდის, ბანკის, კორპორაციის, ასოციაციის, სააგენტოს და ცენტრისათვის გადასახდელად და ამ მიზნით გამოუშვან უბრუნვადი ფასიანი ქაღალდები და უპროცენტო ობლიგაციები.

მე-5 პუნქტის პირველ ნაწილში მითითებულ პირებს მიეცეთ ნებისმიერი ოდენობის კრედიტები, რომლებიც გადაეხდება ან გადაეცემა საქართველოს რესპუბლიკას ხელშეკრულების შესაბამისად და ფულადი ოპერაციებისა და ტრანსაქციების შესასრულებლად.

6. ა) ფინანსთა სამინისტრო წარმოადგენს:

1. საფინანსო სააგენტოს ფონდთან ურთიერთობაში, ხელშეკრულების მე-5 მუხლის 1-ლი პუნქტის თანახმად;

2. საფინანსო სააგენტოს ბანკთან ურთიერთობაში, ბანკის ხელშეკრულების მე-3 მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად;

3. კომუნიკაციის არხს კორპორაციასთან ურთიერთობაში, კორპორაციის ხელშეკრულების მე-4 მუხლის მე-10 პუნქტის თანახმად;

4. კომუნიკაციის არხს ასოციაციასთან ურთიერთობაში, ასოციაციის ხელშეკრულების მე-2 მუხლის მე-10 პუნქტის თანახმად;

5. კომუნიკაციის არხს სააგენტოსთან ურთიერთობაში, სააგენტოს კონვენციის 38-ე მუხლის თანახმად.

6. საქართველოს ეროვნული ბანკი იქნება რესპუბლიკაში არსებული ფულადი ნიშნების საცავი ფონდი, რომლითაც მოხდება ყველანაირი ანგარიშსწორება ფონდთან, ბანკთან, კორპორაციასთან, ასოციაციასთან და სააგენტოსთან.

7. საქართველოს რესპუბლიკის მმართველად ფონდში დაინიშნოს ბ-ნი ო. ქვილითაია, ხოლო ალტერნატიულ მმართველად ბ-ნი ვ. ჯინჯიხაძე.

საქართველოს რესპუბლიკის მმართველად ბანკში დაინიშნოს ბ-ნი ო. ქვილითაია, ხოლო ალტერნატიულ მმართველად ბ-ნი ნ. კაკულია.

საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის -
პრემიერ-მინისტრის მოვალეობის შემსრულებელი
თ. სიგუა.

საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის სახელმწიფო
კანცელარიის მმართველის მოვალეობის შემსრულებელი
გ. ბერიძე
თბილისი. 1992 წლის 31 მარტი.

დადგენილება : საერთაშორისო სავალუტო ფონდში, რეკონსტრუქციისა და განვითარების საერთაშორისო ბანკში და მასში შემავალ ორგანიზაციებში საქართველოს რესპუბლიკის წევრად მიღების შესახებ // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1992. - 7 აპრილი. - № 55 (328). - 1 გვ.

საქართველოს რესპუბლიკის საგარეო ეკონომიკური საქმიანობის მნიშვნელოვანი გაფართოებისა და კოორდინაციის საჭიროების გამო, საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობა ადგენს:

1. შეიქმნას საქართველოს რესპუბლიკის საგარეო ეკონომიკურ ურთიერთობათა სახელმწიფო კომიტეტი.

2. გადავიდეს საგარეო ეკონომიკურ ურთიერთობათა სახელმწიფო კომიტეტის შემადგენლობაში საქართველოს რესპუბლიკის საგარეო საქმეთა სამინისტროს საგარეო ეკონომიკური სამსახურები და ორგანიზაციები.

3. გადაეცეს უწყებრივ დაქვემდებარებაში საქართველოს რესპუბლიკის საგარეო ურთიერთობათა სახელმწიფო კომიტეტს საქართველოს რესპუბლიკის საბაჟო დეპარტამენტი.

4. დაინიშნოს იოსებ ელიზბარის ძე ცისკარიშვილი საქართველოს რესპუბლიკის საგარეო ეკონომიკურ ურთიერთობათა სახელმწიფო კომიტეტის თავმჯდომარედ.

5. დაინიშნოს თეიმურაზ დავითის ძე მამაცაშვილი საქართველოს რესპუბლიკის საგარეო ეკონომიკურ ურთიერთობათა სახელმწიფო კომიტეტის თავმჯდომარის პირველ მოადგილედ - საქართველოს რესპუბლიკის მინისტრად.

საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის თავმჯდომარის
- პრემიერ-მინისტრის მოვალეობის შემსრულებელი
თ. სიგუა.

საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობის სახელმწიფო
კანცელარიის მმართველის მოვალეობის შემსრულებელი
კ. გელაშვილი
თბილისი. 1992 წლის 14 აპრილი.

დადგენილება : საქართველოს რესპუბლიკის საგარეო ეკონომიკურ ურთიერთობათა სახელმწიფო კომიტეტის შესახებ // საქართველოს რესპუბლიკა. - 1992. - 16 აპრილი. - № 62 (341). - 1 გვ.

1992 წლის 2 იანვრიდან საქართველოს რესპუბლიკის პრეზიდენტის აპარატის საქმიანობის შეწყვეტასთან დაკავშირებით საქართველოს რესპუბლიკის მთავრობა ადგენს:

1. საქართველოს რესპუბლიკის პრეზიდენტის აპარატის ლიკვიდაციასთან დაკავშირებით მოიშალოს ამ აპარატისა და მის ნომენკლატურაში შემავალ ყველა მუშაკთან განუსაზღვრელი ვადით დადებული შრომითი ხელშეკრულება.