170 გვერდიანი ჟურნალის კეთება ყოველთვიურად მართლაც უწყვეტი მარათონია. ძალიან მიხარია, რომ ამ მარათონში ჩვენთან ერთად თქვენც, ჩვენი მკითხველებიც ჩაერთეთ. ეს თქვენი გამოხმაურებებიდანაც ჩანს. გმადლობთ კონსტრუქციული კრიტიკისა და გულშემატკივრობისთვის. ვცდილობთ, თქვენს მოსაზრებებსა და შეფასებებზე დაყრდნობით მივიღოთ ჟურნალთან დაკავშირებული ყველა გადაწყვეტილება. იმედი მაქვს, არც ახლა დაიზარებთ და კვლავ იმავე მისამართზე გამოგვეხმაურებით: mpublishing@caucasus.net.

ამჯერად „ცხელი შოკოლადის“ მეშვიდე ნომერი მინდა წარმოგიდგინოთ. მართალია, ბატონ ლევან ბერძენიშვილის აზრით, „ცხელი შოკოლადი“ ყველაზე სერიოზული ჟურნალია ყველაზე არასერიოზულ ჟურნალებს შორის, ის მაინც მთელი სერიოზულობით მოეკიდა ჩვენს „ავანტიურისტულ“ ფოტო-გადაღებებსა და ინტერვიუების მთელ სერიას, და ვიმედოვნებთ, შედეგით თქვენც ისიამოვნებთ.

თბილისში დროებით ჩამოსული დიტო ცინცაძე და ლევან უჩანეიშვილიც ამ ნომრის სტუმრები არიან, და ვფიქრობთ, მათ შესახებაც ბევრ ახალ ამბავს შეიტყობთ.

ერთი თვის წინ ანა კორძაია-სამადაშვილი ირანში გახლდათ; 8 დღიანი ირანული ვოიაჟის შესახებ ჩანაწერებიც ცხელ გულზე დაწერა და ვფიქრობ, ჩვენი მკითხველი სრული სიზუსტით წარმოიდგენს ანას ირანულ შთაბეჭდილებებს. ანას „ირანულმა დღიურებმა“ პოეტი და მთარგმნელი, გიორგი ლობჟანიძე წააქეზა; მანაც სამი წლის მანძილზე დაგროვილი ირანული შთაბეჭდილებები გაიხსენა და ჩვენთვის „უცხო აღმოსავლეთი“ შიგნიდან დაგვანახა. რაც მთავარია, ამ ყველაფერს საუცხოო იუმორი გასდევს.

ჩვენდა გასაკვირად, დიდი აჟიოტაჟი გამოიწვია ამ ნომრის სპეც-პროექტმა „სიზმრები“. სპეც-პროექტის თამაშის წესებს თავად გაეცნობით, მე მხოლოდ იმას გაგიმხელთ, რომ ჩვენს რესპოდენტებს სიურპრიზები, თურმე, არ ჰყვარებიათ. მოცემულ შემთხვევაში ეს ალბათ არცაა გასაკვირი - სიზმრები ხომ ჩვენი ქვეცნობიერი სამყაროა და სხვისი სიზმრების ჩხრეკაც ხომ ერთი სიამოვნებაა.

ასევე მინდა სიამაყით გამცნოთ, რომ ჩვენს ჟურნალს ლოს- ანჟელესში სპეციალური კორესპონდენტი „აღმოაჩნდა“. სერგი ნაკაიძის მეშვეობით „ცხელი შოკოლადი“ ამ ნომერში გთავაზობთ ექსკლუზიურ ინტერვიუს „ყველაზე სექსუალურ“ მესაყვირე, კრის ბოტისთან. ბოტის სწორედ მაშინ ვესაუბრეთ, როცა ის დიდ ჯაზმენებთან ერთად ახალი ალბომისთვის დუეტებს წერდა.

მოკლედ, კიდევ ბევრით მინდა გაგახაროთ, მაგრამ აქვე თუ არ დავასრულე, ჟურნალი სტამბაში შემასწრებს. ამიტომ, ვიდრე დაგემშვიდობებით, ერთსაც გეტყვით: მერვე (აგვისტო-სექტემბრის) ნომერზე მუშაობა დავიწყეთ და ის უკვე ორმაგი „ცხელი შოკოლადი“ იქნება, ძალიან გემრიელი ნაღებით.

შორენა შავერდაშვილი

ჩვენი ავტორები

თამარ ბაბუაძე

ხელით ვეღარ ვწერ, ვჩქარობ, აზრს ვეღარ ვეწევი და იმიტომ. ვბეჭდავ ბრმად Microsoft Word-ში და სულ არ მადარდებს ის, რომ ცუდი კალიგრაფია, ან მისი საერთოდ არქონა ინდივიდუალობას მაკლებს. ვბეჭდავ ბრმად და ტყუილუბრალოდ ვოცნებობ: რა მოხდება, ისეთივე სისწრაფით შემეძლოს სიტყვების რეალობაში ამოქმედება, რა სისწრაფითაც ისინი ჩემს მონიტორზე წინადადებებს ქმნიან.

მე ვცხოვრობ სიტყვებში, სიტყვებით და სულ სიტყვებს ვეძებ, წინაზე უკეთესს, მძაფრს, ეფექტურს და ხშირად მავიწყდება ყველაზე მართალი სიტყვის მოძებნა, რომელიც დანარჩენზე მეტად იქნება ჩემი. ეს მაწუხებს. ამიტომ ისევ სიტყვებს ვიყენებ და მათი დახმარებით ვადგენ მორიგ წინადადებას უტოპიური სურვილით: მინდა, მქონდეს ახალი ანბანი, ახალი ასოებით, რომლებიც ახალ სიტყვებს დამაწერინებდნენ.

სანამ ეს მოხდება, ძველებურად მაღიზიანებს daforward-ებული იმეილები, ვერ ვუგებ ადამიანს, რომელიც საკუთარი მობილური ტელეფონის მენიუში ერთი ამაზრზენი ფუნქციით სარგებლობს - sms templates - აპარატში წინასწარ ჩატვირთული მზა ფრაზებით წერს მესიჯებს, და მიყვარს „ცხელი შოკოლადი“, სადაც ყოველთვის უამრავი სიტყვა მხვდება - წინაზე უკეთესიც, მძაფრიც, ეფექტურიც, თბილიც, ცივიც, ჩემიც და სხვისიც. აქ ყველანი სიტყვებით ვცხოვრობთ, სიტყვებს ვხარჯავთ და სიტყვებს ვაგროვებთ. იკითხეთ ისინი, რადგან ჟურნალის სათაურის მიუხედავად, ჩვენს სათქმელს ყველაზე ნაკლებად ეთქმის ტკბილ შოკოლადში ამოვლებული. მართალია, ჩვენ ცუდი კალიგრაფია გვაქვს, იმიტომ, რომ მივეჩვიეთ წერას Microsoft-ის Word-ში, მაგრამ ჩვენი Word-ები მაინც ცოცხალია, რადგან „გაჭრი და სისხლი წამოუვათ“ = წაიკითხავ და იმ ამბავს ააგებ, რომლის მოსმენაც გენატრებოდა.

გიორგი ლობჟანიძე

გამოგიტყდებით და, „ცხელ შოკოლადში“ პირველად ვიბეჭდები. არადა, იმის მიუხედავად, რომ შოკოლადი ყველა ფორმასა და გამოვლინებაში ძალიან მიყვარს, ამ დასახელების ჟურნალთან ჩემს თანამშრომლობას, სულ ცოტა ხნის წინ, ვერაფრით დავუშვებდი: მსგავსი სახელწოდება, ჟურნალთან დაკავშირებით, შოკოლადისფერის კი არა, ყვითლის ასოციაციას უფრო აღძრავს და ყვითელი ფერი იმპრესიონისტებთან, გაგიხარია, კარგი იყო, მაგრამ არამც და არამც უამისოდაც გვარიანად აფერადებულ სამამულო წარმოების ჟურნალისტიკაში. მაგრამ თურმე სასტიკად ვცდებოდი: ასეთი უცნაური სახელწოდების მიუხედავად, ეს ჩვენი „ცხელი შოკოლადი“ უგემრიელესი და ძალიან საინტერესო ნუგბარი აღმოჩნდა, სადაც სერიოზულ საკითხებზე სერიოზულად წერენ და მის პატივცემულ ავტორებს დათაფლულ-დაშაქრულობისაც არაფერი ეტყობათ. მე, მაგალითად, როგორც ირანის ექსპერტი, ისე მომიწვიეს. სახელწოდებაზე გამახსენდა: სპარსულად ექსპერტს „ხებრე“ ეწოდება. ხოლო რას ნიშნავს ეს სიტყვა ქართულად, უჩემოდაც კარგად მოგეხსენებათ. რატომ განიცადა სპარსული „ხებრეს“ შინაარსმა ქართულ „ხეპრემდე“ ასეთი უცნაური მეტამორფოზა, ძნელი სათქმელია. მაგრამ ერთი რამ ცხადზე უცხადესია: ის, ვინც ერთისთვის შეიძლება ექსპერტი იყოს, მეორესთვის ადვილი შესაძლებელია „ხეპრედ“ მოჩანდეს და პირიქით. ამიტომაც ასე უბოდიშოდ შევიფერე ექსპერტობა და ამიტომაც გადავწყვიტე მეთანამშრომლა „ცხელ შოკოლადთან“, რომელიც სახელის მიუხედავად, დღევანდელ საქართველოში ერთ-ერთი საუკეთესო და საინტერესო ჟურნალია.

ანა კორძაია-სამადაშვილი

შესანიშნავი გვარი მაქვს - უგრძელესი. ერთი გვარი მამისგან მერგო, მეორე - დედისგან. ზოგჯერ გული მწყდება ხოლმე, რომ მხოლოდ ანა მქვია, ნეტავ რამე ჩახლართული ან ბევრი სახელი მქონოდა, ხომ ერთიათად გავერთობოდი!

მაშ ასე, ანა კორძაია-სამადაშვილი გახლავართ, „ცხელი შოკოლადისთვის“ ვწერ სტატიებს ჩემი თანამემამულეების, კარგი ქალებისა და შორეული ქვეყნების შესახებ. იმის გამო, რომ ყოველ ამ სტატიას ჩემი გრძელი სახელი და გვარი აწერია, მათში ამ ადამიანებისა თუ მხარეების მიმართ ჩემი პირადი დამოკიდებულებაა გადმოცემული: მე ისინი ძალიან მომწონან და, დანართის სახით, რესპონდენტის საყვარლების ნუსხას არასოდეს გამოვაქვეყნებ. თუ მაინცდამაინც მსგავსი ინფორმაცია გიზიდავთ, შეგიძლიათ სტატიის გმირის კეთილ მეგობრებს მიმართოთ - მილიონნახევრიანი მოსახლეობის მიუხედავად, თბილისი, მოგეხსენებათ, პატარა ქალაქია.

მერე, როცა ძალიან გავმდიდრდები, აუცილებლად გამოვცემ ჟურნალს „ვაი ამ საათს“, სადაც წვრილბურჟუაზიული იდეალების მქადაგებლებისა და მარად უკმაყოფილო ინტელიგენციის წარმომადგენელთათვის სულ ნაირ-ნაირ საშინელებებს დავბეჭდავ ხოლმე - ასე მაინც ვეცდები, სიცოცხლე მთლად ჯოჯოხეთად გადავუქციო.

შენ კი, ჩემო საყვარელო, „ცხელი შოკოლადის“ მკითხველო, ათასგვარ სიხარულს გისურვებ და მარადიული სიჭაბუკის საიდუმლოსაც გაგანდობ: ღრმად არ ჩაფიქრდე და სიყვარულზე არ იდარდო. როგორც ერთი კარგი ჩინელი იტყოდა ხოლმე, и так жизнь тяжёлая, еще этой х...ей заниматься...

გიორგი გვახარია

ერთხელ ნაირა გელაშვილმა თქვა სადღაც, არ მესმის იმ ადამიანების, რომლებიც ამბობენ, დეპრესია მაქვს, სიმარტოვეს ვერ ვუძლებო... მერე კი ასეთ ხალხს ურჩია, ბოლოს და ბოლოს სახლში კატა მიიყვანეთ, მოუარეთ და აღარ იქნებით მარტოო.

კატა არა მყავს და ჯერჯერობით არც მჭირდება. მოსავლელიც ბევრი მყავს და არც მარტოობას ვუჩივი. დეპრესიის დრო კი, აბა, ვინ მომცა - ყველაფერთან ერთად, „შოკოლადს“ 33 სტატია უნდა შევუქმნა!

ჩვენმა საყვარელმა რედაქტორმა ხმა გამივრცელა, გოგი გვახარია ჩვენს ჟურნალში თავის მემუარებს დაბეჭდავსო. არა და არა, მეგობრებო. არ დაუჯეროთ! ეს სარეკლამო ტრიუკია.

ჩვენს რედაქტორს „ცრემლიანი სათვალის“ მხოლოდ ერთი წერილი აქვს წაკითხული. ჰგონია, რომ დანარჩენშიც გადაგიშლით ჩემს ჩაკეტილ - როგორც ზაზა იტყოდა, ბურჭულაძე - გულსა. არაფერი შეგეშალოთ. ძლივს ჩავკეტე და ახლა რატომ უნდა გავხსნა? პირიქით, თუ არ დაიზარებთ და ყველა წერილს წაიკითხავთ, დაინახავთ, როგორ ნელ-ნელა იკეტება გული, და შესაბამისად, როგორ იძაბება ნელ-ნელა მზერა, როგორ იხსნება ეს მზერა და როგორ იწყებს თავისუფალ მოძრაობას სივრცეში. როგორ ხდება მნიშვნელოვანი არა ის, რაც შენშია, არამედ ის, რაც შენს გარეთ არსებობს. ის, რასაც ხედავ მხოლოდ, მაგრამ ვერ ეხები. ამასობაში, 33 ნომრის გამოსვლის შემდეგ, რუსეთის ჯარებიც გავლენ და იბერიაც გაბრწყინდება. ამასობაში საბოლოოდ გავიზრდებით და უკან დაგვრჩება ბავშვობა.

მემუარებს დეპრესიული ხალხი წერს. თანაც ბებრები. მე კი არც ისეთი ბებერი ვარ, ჩემს წარსულში რომ დავიწყო ლივლივი, და არც ისეთი სადისტი - თქვენც რომ გალივლივოთ.

„ცრემლიანი სათვალე“ - გოგი გვახარიას წარსული არ არის. ეს არარეალიზებული რეჟისორის მრავალსერიანი ისტორიული ფილმია. სერიალის ბოლოს ავტორი გაქრება და დარჩება გაბრწყინებული იბერია, სადაც ადამიანი კატას იმიტომ კი არ უვლის, რომ როგორმე თავი იხსნას მარტოობისგან, როგორმე დამკვიდრდეს, არამედ იმიტომ, რომ ცხოველები უყვარს და უსიყვარულოდ ცხოვრება ვეღარ წარმოუდგენია.

ავტორი: ზაზა ბურჭულაძე
ფოტო: ლევან ხერხეულიძე

ძნელია მოძებნო ადამიანი, ვინც ლევან ბერძენიშვილთან ხუთი-ათი წუთის საუბრის შემდეგ არ მიხვდება, რომ ის ყოფილი პოლიტიკური პატიმარია. როგორც ჩანს, ამ ვითარებამ, ამ ამბავმა ბატონ ლევანზე წარუშლელი შთაბეჭდილება მოახდინა. თვით პატიმრობაში, ამ გამოცდილებაში არის რაღაც ისეთი, რასაც ბერძენიშვილი არათუ არ მალავს, არამედ ცდილობს, რაც შეიძლება სწრაფად მიაწოდოს ეს ინფორმაცია სხვას. ეს არის ის, რამაც განსაზღვრა ლევან ბერძენიშვილი. ბერძენიშვილი ნამდვილად განსაზღვრა უშიშროების კომიტეტის გადაწყვეტილებამ, დაეპატიმრებინა იგი. ეს არ იყო მარტო ერთჯერადი აქტი, ეს იყო ოთხწლიანი დევნა, ძალიან თავისებური, რომელიც პატიმრობით დასრულდა და ამით დამთავრდა გარკვეული ეპოქა... ამით ლევან ბერძენიშვილის ახალგაზრდობა დამთავრდა.

მძაფრი შთაბეჭდილებები ბევრი შემიძლია გავიხსენო. მაგალითად, შემთხვევა, რომელიც მქონდა ბრაზილიასა და სამხრეთ აფრიკაში. ამ ქვეყნებში გამძარცვეს. ძალიან თავისებური განწყობაა ეს. ბრაზილიაში ორჯერ გამძარცვეს. სამხრეთ აფრიკაში ერთხელ, თუმცა მეტს ვერც მოასწრებდნენ. უბრალოდ, ცოტა ხნით ვიყავი. ასევე კარგად მახსოვს, ბავშვობაში ერთმა ჩემზე ნაწყენმა გოგონამ თავისი ბიძაშვილი რომ დამახვედრა. ამ დანებიან შეხვედრაზე მეგობართან ერთად აღმოვჩნდი, რომელმაც მიმატოვა. ასეთი რამეების დავიწყება შეუძლებელია. არის ბევრი რამ, რაც გახსოვს კაცს, მაგრამ არის ერთი რამ, რაც მუდმივად მახსოვს. ეს არის პატიმრობა, რაც იმდენად არანორმალურია და იმდენად არასაჭირო, რომ ეს კრიზისი განუკურნებელია და მუდმივად თან ახლავს და თავის დაღს ასვამს ადამიანს.

ვფიქრობ, ამაში არის გარკვეული ფატალიზმი, და რომ რაღაც თვალსაზრისით, ისინი ცოდონიც კი არიან, ვისაც ამგვარი გამოცდილება არა აქვს. ესაა გარკვეული სიმდიდრე. რა თქმა უნდა, არ ვიცი, რამდენი მომცა უზენაესმა ძალამ, თუკი ის არსებობს, და რამდენ ხანს უნდა ვიყო ამქვეყნად, მაგრამ ვიცი, რომ უფრო მეტ ხანს ვიქნებოდი, ის წლები რომ არ ყოფილიყო, იმიტომ, რომ ფიზიკურად ჩემი სიცოცხლიდან რაღაც მნიშვნელოვანი წაიღეს. თუმცა ნელსონ მანდელას რომ ვაკვირდები, რომელიც 30 წელი იჯდა ციხეში, ვხვდები, რომ ციხე გარკვეული გაგებით, რაღაცეებსაც ინახავს. მაგრამ დადებითი ელემენტები, ანუ პლუსები და მინუსები რომ დავუთვალოთ ჩემს დაპატიმრებას, რა თქმა უნდა, პლუსები გადააჭარბებს. ამით არავის მოვუწოდებ, რომ სასწრაფოდ ციხეში გაიქცეს. მაგალითად, შენი მეუღლის ერთგულებსა და სიყვარულში რომ დარწმუნდე, ამისთვის დაპატიმრება არ არის საკმარისი. ჩემს ირგვლივ ბევრი დააპატიმრეს, აქედან 90 პროცენტმა დაკარგა თავიანთი ძვირფასი მეუღლეები. ციხეში პანტაპუნტით მოდიოდა ტელეგრამები - Милый, я нашла другого человека. ამ ტელეგრამაზე, მის შინაარსზე, საბჭოთა კაგებე მუშაობდა. ის აიძულებდა ქალებს, უარი ეთქვათ დაპატიმრებულ ქმრებზე. ჩემი შემთხვევა იმიტომ კი არ იყო გამორჩეული, რომ ქართული კაგებე სხვანაირად მუშაობდა, ქართული კაგებე საბჭოთა კაგებეს ღირსეული ნაწილი იყო...

3 წელი ჰქონდა მისჯილი, მაგრამ სათავეში გორბაჩოვი რომ არ მოსულიყო, ახლაც იქ იქნებოდა, თუკი იქნებოდა საერთოდ. მერაბ კოსტავასაც ცოტა მიესაჯა, მაგრამ ის იჯდა და იჯდა, იმიტომ, რომ უმატებდნენ და უმატებდნენ, და კიდევ დაუმატებდნენ, ქვეყანაში გლობალური ცვლილებები რომ არ მომხდარიყო. მძიმე სტრესულ მდგომარეობაში ადამიანი ცდილობს გაერკვეს, რა და როგორ არის, და თუ იგი ამას, როგორც ტრაგედიას და უსამართლობას აღიქვამს, მაშინ ის შეიძლება გადაგვარდეს. მაგრამ თუ თავისთავში საკმარის ცოდვილობას ხედავს, რის გამოც შეიძლება ზოგადად დაისაჯოს, მაშინ იგი გადარჩება.

ცხოვრებაში ბევრი დამიშავებია საიმისოდ, რომ გასაჭირში ჩავვარდნილიყავი. თუ დაინახავ, რომ სამყაროში არის გარკვეული სამართლიანობა, - თუნდაც იმაში, რომ შენს ჩაგვრაში არის რაღაც კანონზომიერება, იმიტომ, რომ შენც დაგიშავებია, ან კიდევ დააშავებ, - მაშინ შეიძლება იოლად გადარჩე. მორალური მდგრადობის გარანტია საკუთარი თავის შეფასების უნარია.

კარგად მახსოვს როსტოვის ციხეში გაგონილი პირველი დიდი სიბრძნე: „В грузии - როსტოველმა ქურდმა მითხრა, - все воры до первого светофора“. ქართველი პატიმრების დიდი ნაწილი ძალიან მაგრად იქცევა პირველ გასაჭირამდე, ანუ როსტოვის ციხემდე. ეს არ ეხება პოლიტპატიმრებს, რომლებიც, როგორც წესი, - ქართველებიც და სომხებიც და ა.შ. - ძალიან მედგარნი არიან ხოლმე, არამედ ეხება ე.წ. ახალგაზრდა, მომავალზე მოფიქრალ ხალხს. ბევრი ფიქრობს, რომ ის ქურდული ცხოვრების გზას დაადგება, ოღონდ როსტოვის ციხემდე. პირველივე სერიოზული გამოცდა - როსტოვის ციხე, რომელიც ცუდი ადგილია, ძალიან აკნინებს, ასე ვთქვათ, იმ რომანტიკულ წარმოდგენებს, რომლებიც ახალგაზრდებს ქურდულ სამყაროზე აქვთ. ახლა ვერ ვიტყვი, გაუმარჯოს როსტოვის ციხეს-მეთქი, მაგრამ მან თავისი ფუნქცია უთუოდ შეასრულა ჩვენს ისტორიაში, და ბევრი ქართველი ადამიანი დააბრუნა დედამიწაზე იმ საეჭვო ზეციდან, რომელსაც ქურდული სამყაროს ზეცა ჰქვია. ბევრი კარგი რამ, რაც იქ იყო, ისედაც იქნებოდა, რა თქმა უნდა, მაგრამ ძნელი წარმოსადგენია, საბჭოთა კავშირში გვევლო და ყველაზე ჭარბი თავისუფალი ინტელექტუალური შემადგენლობა შეგვეკრიბა. უშიშროებას ამის საშუალება ჰქონდა. მან შეკრიბა და, გარდა ამისა, ამ ხალხს გამოცდა მოუწყო, და ვინც, ასე ვთქვათ, თანამშრომლობას იოლად დათანხმდა, მათგან ჩვენი რიგები გაწმინდა, ასე ვთქვათ, ჯირკვალი განაგდო, და დატოვა სუფთა, დაუთანხმებელი მასალა - ხალხი, რომელიც არ ეთანხმებოდა სისტემას. ასეთ ადგილას მოხვედრა არ იყო პატარა რამ, და მიმაჩნია, უშიშროებამ, გარკვეულწილად, პატივი დაგვდო იმ თვალსაზრისით, რომ არ მოგვისაჯა, ვთქვათ, გაუპატიურებისთვის... არადა, შეეძლოთ, ნებისმიერი საქმე შეეკერათ. მაგალითად, სამშობლოს ღალატისთვის გავესამართლებინეთ, მაგრამ პატიოსნად გვიწოდა ხალხი, რომელიც ანტისაბჭოთა მეთოდებით იბრძოდა. მერე, როცა საბჭოთა კავშირი დაინგრევა და მთელი მსოფლიო გაიგებს, რომ ეს იყო ბოროტება, აშკარად მეამაყება, რომ ანტისაბჭოთა აგიტაციის და პროპაგანდის მუხლით ვიყავი ბრალდებული, და არა, ვთქვათ, ხულიგნობის ან გაუპატიურებისა.

ვინაიდან გაირკვა, რომ საბჭოთა კარგი არ ყოფილა და საქართველოში საბჭოთა კავშირს არცერთი სერიოზული ადამიანი (მხედველობაში თუ არ მივიღებთ იმას, რომ ხალხი თავის ახალგაზრდობას მისტირის. თუმცა, რეალურად, საბჭოთა კავშირში დაბრუნება არავის უნდა, ერთი-ორი დამთხვეული კომუნისტის გარდა, რომელთაც ასევე თავისი უფლებები აქვთ) არ მისტირის, ამიტომ, გარკვეული გაგებით, ანტისაბჭოთა აგიტაციისა და პროპაგანდისთვის ჯდომა კარგია.

მეორე მხრივ, ღარიბია ის ადამიანი, რომელსაც მიღმური გამოცდილება არა აქვს. მწერლებს ეს გამოცდილება აქვთ, იმიტომ, რომ თვითონ გადადიან სამყაროდან სამყაროში, ქაღალდზე მაინც, ხოლო ქაღალდზე ვერ მოხდება, თუ შიგნით არ მოხდა სულიერი ძვრა. ერთსახოვნებაში დიდი სიღარიბეა, მაგალითად, ხუთოსნობაში, კათედრის გამგეობაში, დაფასებაში, მთაწმინდაზე დაკრძალვაში... აქვს ადამიანს შანსი იწვეს მთაწმინდაზე და არავის ახსოვდეს და აინტერესებდეს იგი. მაგრამ არის სხვა შანსიც. შეიძლება ადამიანი საზოგადოებისთვის სრულიად მიუღებელი იყოს, მაგრამ ელვარებდეს, როგორც გმირი და იდეალი.

მე ვიცნობდი ასეთ კაცს, რომელიც ხანდახან ყველას გვაცინებდა ძალიან სერიოზულად და რომელიც აბსოლუტურად მიუღებელი იყო, მაგრამ, რა თქმა უნდა, ის XX საუკუნის საინტერესო ქართველთა სამეულში შევიდოდა. ეს ჯაბა იოსელიანია. ნამდვილად არ ვიყავი მისი გულშემატკივარი, და ნამდვილად მგონია, რომ მისი აზროვნება, არათუ დროს ჩამორჩებოდა, არამედ ძალიან გაღმა იყო, მაგრამ თქვენ წარმოიდგინეთ, რომანის დაწერას რომ ვაპირებდე, ნამდვილად ვიცი, რომ ხუთოსნების ბედით არ დავინტერესდებოდი, რადგან მათში არაფერია საინტერესო. იოსელიანისნაირ ადამიანებს საზოგადოება ჩუქნის ქალთა მეტ ყურადღებას, უკეთეს გარეგნობას, და კარგ ფიზიკურ შესაძლებლობებს. მინახავს, როგორ არბოდა 75 წლის ჯაბა იოსელიანი მეთხუთმეტე სართულზე. შევარდნაძე ლიფტით ადიოდა, ის კი ასწრებდა ხოლმე. ადამიანი ელვარე უნდა იყოს. უფრო სწორად, კარგი იქნება, რომ იყოს. ხოლო ეს ადამიანი სწორ გზასაც თუ დაადგება, მაშინ ეს დიდი ბედნიერებაა. ასეთი ადამიანები გმირებად იქცევიან ხოლმე. ასეთი ხალხი, განსაკუთრებით საინტერესოა ამ გარდამავალ დროში. ვინ არის ის, ვისაც უნდა მიბაძო.

პატივსაცემია პრეზიდენტის აზრი მის მოხელეებზე, მაგრამ საეჭვოა, პრეზიდენტმა ერთი ახალგაზრდა კაცი მაინც გვაჩვენოს, რომელიც ღამე იმ ფიქრით იძინებს, რომ ხვალ გაიღვიძებს და დავით კეზერაშვილს ემსგავსება.

დღევანდელ გმირებზე, რომლებიც ხელოვნურად იქმნებიან, არ შეიძლება სერიოზულად ლაპარაკი. მაგალითად, „ეს გმირია“, - იტყვის ხოლმე პრეზიდენტი, მაგრამ ისინი ასეთები არ არიან. მათ არავინ ბაძავს, არავის უნდა მათნაირი იყოს.

მხედრიონის დროს, ტელევიზიით აჩვენეს ფილმი „ერთხელ ამერიკაში“, რომელმაც წარუშლელი გავლენა მოახდინა საქართველოზე, ფორმების თვალსაზრისით. „გრანდ ჩეროკებზე“ მომჯდარი ბიჭები და მათი საქციელი პირდაპირ იმ ფილმიდან იყო გადმოღებული. ანუ ისინი საქართველოში ამერიკული რეკეტის გარიჟრაჟს ქმნიდნენ. და ძალიან კარგი, რომ ეს ფილმი არსებობდა, რადგან უამფილმოდ ეს ბიჭები სისასტიკის უფრო რთულ და გაუგებარ ფორმებს მოიფიქრებდნენ.

მათ აირჩიეს სისასტიკის ის ფორმები, რომლებიც მხატვრული გაფორმების საშუალებას იძლეოდა. საბედნიეროდ, ისინი არ გახდნენ ქართული საზოგადოების ისეთი ორგანული ნაწილი, როგორც მაფია იყო სამხრეთ იტალიის საზოგადოების ნაწილი. ამით იმის თქმა მინდა, რომ კარგია, ეს იმას არ ნიშნავს, რომ მოსაწონი იყო, მაგრამ კარგია ნიშნავს, რომ სწრაფად მოვინელეთ და მოვიხადეთ ეს სენი. გარკვეული გაგებით, ეს ნაციონალური სენია.

სამართლიანობა ყველაზე საშიში სიტყვაა, ეს არის სიტყვა, რომლის გამოც ყველაზე მეტი სისხლი დაიღვარა, ვიდრე სხვა რომელიმე სიტყვის გამო. საქართველოში ჩვენ უკვე ვიცით, რომ სამართლიანობა იოლად მიღწევადი რამ არ არის. ჩვენ მოგვიწევს შეგუება იმისა, რომ ვინც იშოვა, იმან იშოვა. ეს ამ ქვეყნისთვის გადამწყვეტი მომენტია, ანუ ქვეყანა უფრო მაღლა უნდა დადგეს, ვიდრე მარტივი წარმოდგენა სამართლიანობაზე. არსებობს დიდი და პატარა სამართლიანობები. ნელნელა ცხოვრება გასწავლის სიბრძნეს. იყო ბრძენი, ნიშნავს - არ იყო ჭკვიანი. რუსთაველი რომ ამბობს, ამ ამბავს ჭკვიანები ვერ მიხვდებიანო, სწორედ ამას გულისხმობდა. ჭკვიანი არის - ორჯერ ორი ოთხია. უკანონოდ მოპოვებული ქონება რომ უნდა ჩამოერთვას ვინმეს, ეს ჭკვიანობაა და, რა თქმა უნდა, სწორია, მაგრამ სიბრძნე მდგომარეობს იმაში, რომ საქართველომ არ უნდა იზრუნოს ყველა სამართლიანობის აღდგენაზე.

მაგალითად, 44 წელს მოხდა ე.წ. თურქ მესხთა ანუ მაჰმადიან ქართველთა გასახლება საქართველოდან. სრულად რომ აღდგეს სამართლიანობა, საქართველოში ნახევარი მილიონი ადამიანი უნდა ჩამოვიდეს, რომელიც ჩვენს მიმართ აგრესიულად იქნება განწყობილი. ანუ ძნელი წარმოსადგენია სრულად აღადგინო სამართლიანობა, და შეინარჩუნო ქვეყა ქვეყანა. ამავე დროს, არც იმის თქმა შეიძლება, რომ ამ ხალხს არ დააბრუნებ. სრულიად წარმოუდგენელია, თუნდაც პრაგმატული თვალსაზრისით. საქართველოს არ ექნება ამის შანსი. ანუ სიბრძნე სხვაგანაა, იქ არა, სადაც ორჯერ ორი ოთხია, სიბრძნე გაცილებით უფრო რთულია და სიბრძნის შემთხვევაში, ორჯერ ორი ხანდახან არ არის ოთხი, ნამდვილად არ არის. თუ ვინმეს უჭირს ამის წარმოდგენა, უნდა ახსოვდეს, რომ არის ერთი თეორია, რომელსაც ეფუძნება ჩვენი ცოდნა, ანუ ერთი წერტილიდან წრფისადმი შეიძლება გაავლო ერთი პარალელი, და არის ორი სხვა თეორია, რომელიც ამბობს, რომ ვერც ერთს ვერ გაავლებ. აქედან ერთი ამბობს, რომ ისინი ერთმანეთს გადაკვეთენ, მეორეს მიხედვით კი ისინი ერთმანეთს არასოდეს გადაკვეთენ. ამ ორივე თეორიის მიხედვით, კაცობრიობა კოსმოსში დაფრინავს, და ცხოვრებას აწყობს, და ის თეორია, რომ მხოლოდ ერთი პარალელის გავლება შეიძლება, სამწუხაროდ, დაახლოებით ისეთ ქვეყნებს ახასიათებს, როგორიც საქართველოა. ლობაჩევსკის და რიმანის გეომეტრიები, ეს არის პასუხი იმაზე, რომ სიბრძნე არ არის მარტო ევკლიდობა. თუმცა ელემენტარული ცოდნა ამის გარეშე არ არსებობს. უნდა გესმოდეს, რა არის სამართლიანობა, რომ მერე გაიგო უფრო მაღალი სამართლიანობა. ასე რომ, ზედმეტი თავგამოდება რომ არ გამოვიჩინო, ვიცი, რა არის სიბრძნე-მეთქი, ვიტყვი, რომ ერთ რამეს ჩავწვდი: მარტივი ნაბიჯები თითქმის არასოდეს ნიშნავს წარმატებას, მარტივი, ანუ სწორი ნაბიჯები. გარკვეული გაგებით, ის სტრატეგიული გათვლები, რომელიც შეიძლება არსებრივ ცოდნას დაეფუძნოს, ადამიანზე უკეთ შეიძლება კომპიუტერმა გააკეთოს. მაგრამ არ მეგულება საქართველოში არცერთი მეტ-ნაკლებად სერიოზული საკითხი, რომელიც ამ დონეზე შეიძლება იქნას გათვლილი, და არ გაითვალისწინოს ის ადამიანური ფაქტორები, რომლებსაც კომპიუტერი ვერ გაითვალისწინებს. ანუ ჯერჯერობით უმარტივესი სტრატეგიული საკითხებიც კი, არ ექვემდებარება სრულ ალგორითმიზაციას, და ის ხალხი, ვისაც ეჩვენება, რომ ამ მხრივ რაღაცის გაკეთება შეუძლია, ბრძენ ხალხად ითვლება.

ხანდახან ამ სიტყვას არ უწოდებენ, მაგრამ ეუბნებიან: „თქვენმა ზოგმა პროგნოზმა გაამართლა“, - რაც დაახლოებით იგივეა, ანუ ეს უფრო თავაზიანი ფორმაა იმისა, რომ კაცს უთხრა, ბრძენი ხარო, რაც ნიშნავს, თქვენ ლამის მკვდარი ხართ. ჩვენ არ გვიყვარს ეს სიტყვა, ჩვენს კულტურაში ის ცოცხალი ადამიანის მიმართ არ გამოიყენება. როცა სოკრატეს ღმერთმა უთხრა, რომ იგი ყველაზე ბრძენია, შედეგად ამას რაც მოჰყვა, ყველამ კარგად იცის. სხვათა შორის, არა ვარ მომხრე, რომ ათენელები, როგორც ბოროტმოქმედები განვიხილოთ, რომლებიც ვერ გაერკვნენ, ვინ ვინ არის. ძალიან კარგად გაერკვნენ, 220 კაცმა, რომელმაც თქვა, რომ კაცს, რომელიც ანგრევს სახელმწიფოს, სიცოცხლის უფლება აქვს. 280-მა კი თქვა, რომ არა აქვს. ასე რომ, გარკვევა შესანიშნავი იყო.

დღევანდელი გადასახედიდან ჩანს, რომ სტრესული მომენტებიდან და სხვა ადგილებიდან მიღებული სიბრძნე ჩვენს ქვეყანას უთუოდ გამოადგა. ამ წლების განმავლობაში გარკვეული რაღაცეები გამოვიარეთ, მათ შორის ჩვენს თვალწინ ორი დიდი სამყარო დაინგრა. პირველ ყოვლისა, ქურდული სამყარო დაეცა, ჩვენ ახლა მის ნანგრევებზე ვიმყოფებით. ფაქტობრივად, ეს იდეოლოგია კვდება, და მეორე - დაეცა სხვა კრიმინალური სამყარო, ეს იყო რომანტიკულ-კრიმინალურ-მხედრიონული იდეოლოგია, თავისი შესანიშნავი, დახვეწილი სისასტიკის ფორმებით. მათ შორის თავის მოჭრებით, ტრაბახით, ვის რამდენი კაცი ჰყავს მოკლული და ა.შ. ეს ორი რამ ჩვენ მოვინელეთ. ამჟამად საქართველო სხვა იდეურ სფეროში გადავიდა. ყველა ძალიან სწრაფად იქცა ჩვეულებრივი მოქალაქიდან მრევლის წევრად.

საბურთალოზე არის ერთი პატარა ეკლესია, სადაც 20-30 კაცის მეტი არ ეტევა. არადა, ბუნებრივია, მრევლი მეტია. ამიტომ იქ ხმამაღლა მოლაპარაკეებია გამოტანილი. ხალხი ეზოში დგას და ისმენს. იდგე იქ რამდენიმე საათი - მძიმეა. ფარისეველს ეს შეუძლია ერთხელ, ორჯერ... ხუთჯერ არ შეუძლია. ეს იმას ნიშნავს, რომ პატარა ეკლესია, თავისი ზომებით, ხელს უწყობს მრევლის დაწმენდას. ბოლოს შეიძლება აღმოჩნდეს, რომ ის პატარა ეკლესია, სწორად არის პატარა. ანუ იმხელაა, რამხელაც უნდა იყოს. ამას ძალიან პირობითად ვამბობ. სულაც არ ვგულშემატკივრობ მრევლის შემცირებას. ნამდვილად ვიცი, რომ გულწრფელ რწმენაში არავისთვის არ არის საფრთხე. შეუძლებელია ეს იყოს საფრთხე. მთელი 100 პროცენტი თუ იქნება ღრმადმორწმუნე, ეს არავის არაფერში არ შეუქმნის საფრთხეს, მათ შორის მათ, ვინც არ არი მორწმუნეები. მაგრამ თუ ამ გრძნობაში არ არის გულწრფელობა, მაშინ მირჩევნია ჩემნაირი კაცი, რომელიც აცხადებს, რომ ის არ არის ეკლესიური.

ხსნა მხოლოდ ინდივიდუალური შეიძლება იყოს, ნაციონალურ-ქრისტიანული ხსნა არ არსებობს ისევე, როგორც არ არსებობს ნაციონალურ-მუსულმანური ან ბუდისტური ხსნა. ეს კერძო ადამიანის გზაა. ამიტომ, როცა მოდის ვინმე და მეუბნება, შენ რატომ არ იქცევი ისე, როგორც უნდა მოიქცე, - ძალიან მიკვირს. განსაკუთრებით ჟურნალისტებმა იციან ძალიან აგრესიული შემოტევა, დღეს ესა და ეს დღესასწაულია, რა იცით ამის შესახებო. თუ იტყვი, რომ არაფერი იცი, - გიტევენ, რატომ არ იციო და ა.შ. ამის მერე იწყება ძალიან სერიოზული საქმის გარჩევები, როგორ შეიძლება ეს არ იცოდეო და სხვა. ლამის სამშობლოს მოღალატედ შეგრაცხონ. ვისურვებდი, რომ ასეთმა ადამიანმა ოდნავ მაინც იცოდეს, რა არის რწმენა. და ერთხელ მაინც გამოსცადოს თავისი თავი. მე, მაგალითად, გავუღვიძებივარ სისხლის წვეთებს, რომელიც ყელგამოღადრულ კაცს სდიოდა ჩემს ზემოთ. და ვიცი, რა არის სიკვდილი. ყოველ შემთხვევაში, მინახავს, სიცოცხლის და სიკვდილის შეხვედრის წამები. გამოცდილება რაღაცას გეუბნება. რწმენის თვალსაზრისითაც, რა თქმა უნდა, რაღაც დავიჯერე და რაღაც არ დავიჯერე.

ყველა მიდრეკილება თვითგვემისკენ, თვითმკვლელობისკენ, არაქრისტიანულია. არ ყოფილა ქრისტიანობაში არცერთი წამი, როცა საკუთარი სხეულის დანგრევა რამენაირად მოწონებული ყოფილიყო. მოძღვრებაში დევს, რომ ყველაფერ ამას გაფრთხილება სჭირდება, სხეულსაც კი. ბიბლიაში ნათქვამია, რომ სანამ აქ არის მეფე, მანამდე ზეითუნის ზეთიც უნდა წავუსვათ მას. გლოვა მერეც გვეყოფა, როცა ის აქ აღარ იქნება. ეს ძალიან პირდაპირი და ნათელი მინიშნებაა იმაზე, თუ რა ფასი აქვს სიცოცხლეს და სხეულსაც, და ამ ქვეყნიერებასაც, რომელიც არ არის მირაჟი და არაფერი.

ასეთი რამ ბევრჯერ მსმენია, და ასეთები რომ მსმენია, ამიტომ ვარ ეკლესიისგან მორიდებულად და მოკრძალებულად შორს. თუმცა სახარების კითხვა მეც მიყვარს. ბევრი ვიცი, ვინც ამბობს ამ მძიმე სიტყვებს, სიცოცხლეს აზრი არა აქვსო, რომ ეს ყველაფერი წარმავალია, გარეთ კი „ტოიოტა ლენდკრუზერი“ ელოდება... არადა, სახარებაში წერია, რომ აქლემი უფრო იოლად გაძვრება ნემსის ყუნწში, ვიდრე მდიდარი შევა ღვთის სასუფეველში. არაფერი მაქვს საწინააღმდეგო მდიდრების მიმართ, თუმცა არც სკოტ ფიცჯერალდივით ვარ მათი მომღერალი. ვიცი სიმდიდრის ნაკლი. კარგად მესმის, რომ სულიერ ხსნას და დაფიქრებას სიმდიდრე ძალიან ხელს უშლის.

გაკვირვებული ვარ, როგორ დაუშვა თუნდაც კათოლიკურ მა ეკლესიამ („თუნდაც“ იმიტომ ვამბობ, რომ ჩვენში ისე ითვლება, თითქოს კათოლიკური ეკლესია ყველანაირ სისულელეს დაუშვებდა), რომ პიერ პაოლო პაზოლინიმ მათი ფულით და მათი დაკვეთით გადაიღო ფილმი ქრისტეზე. პირველი ის, რომ პაზოლინი კომუნისტი იყო, მეორეც - ის კათოლიკური ეკლესიისთვის სრულიად მიუღებელი ორიენტაციის მქონე ადამიანი გახლდათ. კიდევ, ის იყო კაცი, რომელმაც 1968 წელს სტუდენტების წინააღმდეგ პოლიციელთა ქმედება გაამართლა. მან პოლიციელებზე თქვა, რომ ხალხი ესაა, თორემ სტუდენტები - ელიტა არისო. არადა, თვითონ ძალიან ელიტური იყო, მაგრამ ესმოდა, ჩვენებურად რომ ვთქვათ, გლდანის და მუხიანის, და ეს ვაკელი კაცი, მათი მომღერალი იყო. თავის ფილმში პაზოლინიმ ლამაზი მდიდარი კაცი გვაჩვენა, რომელსაც ადევს ძალიან ლამაზი თავსაბურავი, რომელიც მოოჭვილი არაა და ძვირფასი ქვები არ აყრია, ანუ მან გვაჩვენა მაღალი რანგის სიმდიდრე. ქრისტემ ამ კაცს თავსაბურავის გადაგდება მოთხოვა. მაგრამ, რა თქმა უნდა, ეს კაცი თავსაბურავის გადამგდები არ არის. ანუ იმის თქმა მინდა, რომ ფარისევლობა დამთავრდება მაშინ, როცა ადამიანს „ლენდკრუზერით“ აღსარებაზე წასვლა შერცხვება. თუმცა, ეს მთელ მსოფლიოში ასე ხდება, ყველგან დაქრიან „ლენდკრუზერები“ ცოდვილი ადამიანებით, რომლებიც მიიღებენ თუ არა ინდულგენციებს, სასწრაფოდ ახალი ცოდვის ჩასადენად გარბიან. ამ ფარისევლობას ვუყურებ, როგორც ერთ-ერთ განსაცდელს მას შემდეგ, რაც ჩვენ იდეოლოგიური განსაცდელი გამოვიარეთ. იყო კომუნიზმი, იყო კომუნიზმის მიუღებლობა, იყო ჩვენი გამოცდა დისიდენტობით, რომელმაც გარყვნა და წაახდინა სახელმწიფოებრიობის იდეა.

მე ყოფილი დისიდენტი ვარ და კარგად მესმის, რა საშიშია დისიდენტობა დამოუკიდებელ ქვეყანაში, და რა საფრთხეს უქმნის კანონის მიმართ აგდებული დამოკიდებულება მშენებარე სახელმწიფოს. ჩემნაირი ტიპები ბევრი რომ იყოს საქართველოში, ეს ქვეყანა არ აშენდებოდა. მე უკვე იმდენი ვიცი ამ ქვეყანაზე, რომ ჩემთვის ძალიან იოლი იქნებოდა, სრულიად ცინიკოსი ადამიანი ვყოფილიყავი, რომელსაც არაფრის სჯერა. პრეზიდენტი რომ პათეტიკურ სიტყვებს ამბობს, შემიძლია თითოეული მისი სიტყვის უკან კითხვის ნიშანი დავსვა, სამწუხაროდ, ისე კარგად ვიცნობ მას. მაგრამ ჩემი ბედნიერება იმაშია, რომ ვიცი, ჩემი პრეზიდენტი ალაგალაგ გულწრფელია. ეს ბედნიერებაა, ღმერთმა ისეთი უნარი მომცა, რომ არ დამეკარგა ეს მზერა. ანუ დამენახა ის კარგი, რაც არის მასში. და არა მარტო პრეზიდენტში, სხვებშიც. არავინაა წყალწაღებული და განწირული. სასიკვდილო სარეცელზეც შეიძლება კაცი ცხონდეს. შანსი არსებობს მუდმივად და ყველასთვის. და ეს ბევრმა არ იცის, ეკლესიაში დადიან და არ იციან, რომ ეს შანსი არსებობს.

კარგია, იყო გახსნილი და დემოკრატიული, მაგრამ არსებობს საფრთხე, რომ ვიღაცეებმა შენი თვითმფრინავის ტარება ისწავლონ და შენივე ქალაქები აგიფეთქონ. ეს უკვე ვნახეთ, ამიტომ, მართალია, ამის გამო დემოკრატიაზე უარს ვერ ამბობ, მაგრამ შენივე თვითმფრინავი რომ ააფრინოს და შენვე ასწავლო, როგორ აგაფეთქოს, ამაზე რაღაცნაირად უარის თქმა გიწევს. ამერიკელებმა მოიფიქრეს ასეთი რამ: მათ დაასახელეს ბოროტების ადგილები, ანუ ამერიკიდან გაიტანეს ომი, ახლა სხვაგან იხოცებიან ის ამერიკელები, რომლებიც ამერიკაში დაიხოცებოდნენ. თუ არ იქნება ომი ერაყში, იქნება ომი ამერიკაში. მათ მოახერხეს ბოროტების ლოკალიზაცია. მთელი ყურადღება იქ გადაიტანეს, სადაც ომია. ამით იმის თქმა მინდა, რომ ამერიკელებს მოუწიათ იმ ფარისევლობიდან, რომ დემოკრატია ძალაა და იქ ვერავინ შევა, რომ ის დაუმარცხებელია და სხვა, - გადასვლა იმ რელატიურ სამყაროში, როდესაც დემოკრატიაც, თავისუფლებაც და ქრისტიანობაც, და ყველა სხვა სიკეთეც, თავს იცავს ძალიან თანამედროვე მეთოდებით.

ხშირად ამბობს, კარგი იქნებოდა, რომელიმე თავისუფალ ქვეყანაში დავბადებულიყავი თავისუფალ ადამიანადო, მაგრამ როგორც მასთან საუბრისას ხუთ წუთში ნებისმიერ კაცს ეცოდინება, რომ ბერძენიშვილი ყოფილი პოლიტპატიმარია, მეორე ხუთ წუთში ისიც ეცოდინება, რომ ის ბათუმელია. ბათუმში 16 წელი იცხოვრა. დანარჩენი ცხოვრება სხვაგან გაატარა.

მე ბათუმელი ვარ და ეს ძალიან სერიოზული რამ მგონია. არა თუ არ უნდა თქვა უარი შენს ამ ფესვებზე, არამედ ვერ უნდა თქვა. მე რომ ბათუმელი ვარ, ეს იმას ნიშნავს, რომ ძალიან სერიოზულად მეცინება ყველა ცენტრალურ იდეაზე, როგორიც არის ვთქვათ, ქალაქის ცენტრალური ნაწილის მკვიდრობაზე, საქართველოს ცენტრალურ ნაწილზე და საქართველოს მსოფლიოს ცენტრად წარმოდგენის იდეაზე. ბათუმელობა ძალიანაც დამეხმარა, რომ არ გავმხდარიყავი ფაშისტი, ამ სიტყვის ყველანაირი გაგებით. ბათუმელობა ჩემთვის დემოკრატობას ნიშნავს. და, სხვათა შორის, ეს არის კიდეც ერთ-ერთი ყველაზე დემოკრატიული ადგილი. ალბათ იმიტომ, რომ განაპირა საქართველოა, მოსაზღვრეა და პირველი ხვდება სტუმარს, უცხოელს და კონტაქტშიც იოლად შედის.

დიდხანს არ ჰქონდა საკუთარი ბინა. თბილისში უბანი არ არის, სადაც არ უცხოვრია. ამის გამო ბევრი იწვალა. მერე ერთმა ძალიან ჭკვიანმა კაცმა უთხრა, ყველაფერი ჰქენი, რაც გინდა ჩაიდინე, ოღონდ ერთი ჭერის ქვეშ აღმოჩნდიო. სადაც გინდა იყოს, ოღონდ შენი ბინა გქონდესო. ეს ასწავლა ირაკლი შენგელიამ, მისი ლათინურის მასწავლებელმა.

ჩემი თაობის ხალხმა იცის, რომ ასეთი გენიალური მასწავლებელი მეორე არ ყოფილა. არა მარტო ლათინურის გამო. საერთოდაც გენიალური პიროვნება იყო, წარმოუდგენლად გენიალური. ასეთ ხალხს ამჟამად ვერ ნახავთ. XXI საუკუნე ასეთ ხალხს ვერ ამზადებს. ეს XIX საუკუნის მასალაა. ეს კაცი იონა მეუნარგიას შვილიშვილი და საქართველოს უკანასკნელი ოქრომჭედლის შვილი გახლდათ. რა თქმა უნდა, თავის დროზე ნაჯდომიც იყო. სულ მახსოვს, რომ მარტო მე კი არ ვარ კლასიკოსებიდან, რომ მეც მყავს რეპრესირებული წინამორბედები. ჩვენი დარგი ამ მხრივ ამაყია. ჩვენს კლასიკურ ფილოლოგიას შეუძლია იამაყოს. მსოფლიო სახელის მეცნიერები გვყავდა, რომლებიც რეპრესირებულნი იყვნენ. მაგალითად, გრიგოლ წერეთელი, სიმონ ყაუხჩიშვილი და ძალიან სერიოზულად რეპრესირებული ირაკლი შენგელია.

მერე, 1980 წელს, როგორც იქნა, გაუჩნდა სახლი. მანამდე თბილისში 10 წელი იმოძრავა - ძირითადად, ენტრალურ უბნებში. „ხაზეიკებთან“ ურთიერთობების გახსენება არ უყვარს, იმდენად არასაინტერესო და რუტინული იყო. ამ ურთიერთობამ არაფერი მისცა მას და მით უფრო მის „ხაზეიკებს“, იმიტომ, რომ ცუდი მობინადრე გახლდათ. როგორც ნამდვილ ქართველს, უნდა, მდგმურობა თავისი ცხოვრებიდან ამოშალოს, რადგან ქართველისთვის ძალიან მაღალი ღირებულებაა მკვიდრობა.

ფიცხი კი ვარ, მაგრამ თუ სიტყვა არ მომცეს, სიტყვით არ გამოვალ. ეს ჩემი არამოკრძალებულობის და ქედმაღლობის ნიშანი მგონია. მაგრამ ასეთი ვარ. არ შემიძლია, საუბარში ვინმეს ჩავეჩხირო. ამის გამო ბევრს ეგონა, რომ დებილი ვარ. მსმენია შეფასებები ჩემზე, მაგრამ არ გავბრაზებულვარ, რადგან მესმის, საიდან მომდინარეობდნენ ისინი. გარკვეული გაგებით, თვითდაფასებული კაცი ვარ, რომელსაც სიტყვის მიცემა სჭირდება. ხშირად მიმიღია შენიშვნა, რომ დებატებში გამოსვლა არ მეხერხება, რაც იმას ნიშნავს, რომ სხვამ შეიძლება ჩემზე მეტი ილაპარაკოს, მე კი ჩუმად ვიჯდე. ამ თვისებას ჩემში წავშლიდი.

ქალიშვილობის ინსტიტუტი, ჩემი აზრით, გათავისუფლებული უნდა იყოს ყველანაირი აკვიატებებისგან. ანუ, ეს უნდა იყოს ბავშვის არჩევანი და ის თავისუფალი უნდა იყოს ამ არჩევანში. არ ვამბობ, რომ გავეკიდოთ ყველას და წავართვათ ქალიშვილობა, თუნდაც ხელოვნურად ან დაბადებისთანავე, რომ მერე ვეღარ გაბედოს ქალიშვილად დარჩენა, მაგრამ ამავე დროს დრამატულად მიმაჩნია, რომ ადამიანი ცხოვრობს და ამ ცხოვრებიდან რაღაც ძალიან ძვირფასი გამოცდილება არ მიაქვს. ვფიქრობ, მათ ეს გამოცდილება საზოგადოებამ წაართვა... ქალიშვილი და არაქალიშვილი ადამიანი ჩემთვის არ განსხვავდება, გარდა ერთი შემთხვევისა, როდესაც ის ვალდებულია უბრალოდ არ იყოს ქალიშვილი. ძნელად წარმომიდგენია, რომ ქალიშვილმა ყველაფერი შეძლოს, მაგალითად, ვერ იქნება მსახიობი. მინახავს მეძავი ქალის როლი, რომელიც ქალიშვილმა ითამაშა და ვერ შეასრულა. ისევე, როგორც, თუკი პატიმარი არ ყოფილხარ, ვერასოდეს მიხვდები, ბარიერს იქიდან როგორ გიყურებენ... ადამიანი, რომელიც ამ მხრივ სხვა ადამიანებისთვის დახურულია, როცა რაღაც თვალსაზრისით ის უცოდველია, შეიძლება რაღაც უნარებს კარგავდეს; და პირიქით, რაღაც უნარებს ინარჩუნებდეს. იაპონიაში ელექტრონულ ქარხანაში ადგილია, სადაც მხოლოდ ქალიშვილები მუშაობენ იმიტომ, რომ ქალწულის თითები გამოყოფენ რაღაც ნივთიერებას, რომელსაც არაქალწულები არ გამოყოფენ. თუმცა მარტო ამის გამო, იყო ქალიშვილი, სასაცილოა. ძალიან მეცოდებიან ქალიშვილები.

ლევან ბერძენიშვილმა, ერთმა კაცმა, მთელს საზოგადოებას გამოწვევა გამოუცხადა. საზოგადოებას უთხრა, რომ მისი აზროვნება ზოგიერთ შემთხვევაში ძალიან მარტივი და ტენდენციურია. საზოგადოებას ეჩვენება, რომ სიმართლე იცის; ვთქვათ, რომ ლევან ბერძენიშვილი მსუქანია. როდესაც ადამიანზე ამბობენ, რომ ის მაღალია, დაბალია, მსუქანია და გამხდარია, ეჩვენებათ, რომ რაღაც სიდიდეებზე ლაპარაკობენ. არცერთი ეს სიდიდე მუდმივი არ არის. სიმსუქნე და სიგამხდრე ხომ განსაკუთრებულად ადამიანის ხელშია. დღესდღეობით 20-30 სანტიმეტრით სიმაღლის მომატება ნებისმიერ ასაკში შეიძლება. სიმსუქნე და სიგამხდრე ძალიან ფარდობითია. არ არის მართებული, როცა ადამიანს ეტყვი, რომ შენ მართალი არა ხარ, იმიტომ, რომ ხარ მსუქანი, და ეს ლევან ბერძენიშვლმა საზოგადოებისგან მოისმინა.

არ ვიცი, ლევან ბერძენიშვილი რა კაცია, მაგრამ, სულ ცოტა, ორი კაცი მაინც არის. ერთი არის კაცი, რომელიც რაღაცით შეიძლება იყოს საინტერესო, იმიტომ, რომ ჩემი სახელი და გვარი ნამდვილად არსებობდა სიმსუქნის დროს, და გარკვეული საზოგადოებრივი ინტერესი ამასთან დაკავშირებით იყო. ერთი ლევან ბერძენიშვილი ხომ არსებობდა, მაგრამ ნამდვილად ვიცი, რომ მე ჩემთან დაკავშირებული მეორე თემა გავაჩინე. ერთია ბიბლიოთეკა, პოლიტიკა, არასწორი გამონათქვამები და სხვა, და არსებობს კიდევ მეორე ლევან ბერძენიშვილი, მხოლოდ პოზიტიურ ასპექტში, - კაცი, რომელმაც წონაში დაიკლო, და კაცი, რომელიც იცინის. ამით ჩემს თავს კომფორტი შევუქმენი. ეს არის კომფორტი ლევან ბერძენიშვილის პოზიტიურად მოხსენიების საშუალებისა. ისე, სასაცილოა, როცა მარტო ის ხარ, ვინც დაიკლო. მაგალითად, ერთ თავხედურ შედარებას ვიტყვი: ავა გარდნერს აღიზიანებდა, რომ ის ლამაზი იყო. ანუ, ეს როგორ გააღიზიანებდა ღმერთივით ლამაზ ქალს?! მაგრამ როდესაც ის მარტო ლამაზი იყო, ადამიანებისთვის ის მხოლოდ სილამაზესთან ასოცირდებოდა. რა თქმა უნდა, ეს მას აღიზიანებდა. ამის გამო, ის თვრებოდა, ქმარს ღალატობდა და თავს იუშნოვებდა. განგებ ისეთ მაკიაჟს იკეთებდა, რომ ლამაზი არ ყოფილიყო. სილამაზეს უბედურებად თვლიდა. არადა, ბევრი ქალი ასეთ „უბედურებას“ ნატრობს. ასევე, შემიძლია ვთქვა, რომ, როგორც ავა გარდნერს აღიზიანებდა ლაპარაკი მარტო მის სილამაზეზე, ასევე მეც უნდა მაღიზიანებდეს ლაპარაკი ჩემს სიგამხდრე-სიმსუქნეზე. მაგრამ ავა გარდნერისგან განსხვავებით, ბედნიერი ადამიანი ვარ. მსიამოვნებს ამაზე ლაპარაკი, შემიძლია გაუთავებლად ვილაპარაკო დიეტებზე, დაკლებაზე და სხვა, ეს ჩემი საყვარელი თემაა. მართალია, არა ისეთი, როგორიც დიდმა ადამიანებმა, მაგრამ მგონია, რომ მე ჩემი საზოგადოების ცხოვრებაზე რაღაც კვალი დავტოვე ამ ნაბიჯით, ჩემი 90 კილოთი და ჯანსაღი ცხოვრების წესით. არა ვარ რელიგიური მოძღვარი, მე ვთქვი, რომ ხსნა სიმსუქნიდან ყოველთვის არსებობს, რომ 50 წლის ასაკში შეგიძლია ცხოვრება დიამეტრულად გამოცვალო, თუნდაც ფიზიკურ ასპექტში.

ყოველთვის უნდოდა, კომპიუტერი შეესწავლა. თუმცა მაშინ დღევანდელი ფორმის კომპიუტერი არ არსებობდა, ის სხვა რამე იყო - დიდი სახლისხელა რაღაც. მაგრამ ეს არ არის მთავარი, ყოველთვის აინტერესებდა ხელოვნური ინტელექტი. ყოველთვის რაციონალური გემოვნება ჰქონდა. რაციონალიზმი მისი იდეალი იყო. მაგრამ დიდი მადლობელია პოლიტექნიკური ინსტიტუტისა, რომელმაც ორი წლის მერე თავისი არტახებიდან გაუშვა. რა თქმა უნდა, ფრიადოსანი სტუდენტი იყო. როცა მიდიოდა, დეკანი უკან მისდევდა, არ წახვიდეო. მაგრამ კარგია, რომ წავიდა. რაციონალიზმი მისთვის ყოველთვის მაღალი ღირებულება იყო. პოეტი ის არ გახდა, მაგრამ კლასიკურ ფილოლოგიაში რომ წავიდა, ამით დღემდე კმაყოფილია. იმიტომ, რომ კლასიკურმა ფილოლოგიამ მისი გემოვნება სერიოზულად შეცვალა. ეს იყო სამყარო, რომელიც დისიდენტებს ამზადებადა.

მე მასწავლიდა რისმაგ გორდეზიანი, რომელიც ითვლებოდა, რომ კომუნისტურ სისტემაში ჩაწერილი კაცი იყო, მაგრამ გარწმუნებთ, რისმაგი დასაჭერი კაცი იყო. დასაჭერი - ლიბერალური ღირებულებების გამო.

ძალიან დიდ პატივს ვცემ იმ ადამიანებს, რომლებიც, ნამდვილად ვიცი, რომ ჩემი იდეოლოგიისა არ არიან. მაგალითად, უღრმეს პატივს ვცემ გოგი გვახარიას. მიუხედავად იმისა, რომ ვიცი, ის არც ამერიკას უყურებს ჩემსავით და არც მემარჯვენეა. მაგრამ ნამდვილად ვიცი, რომ მას ჩემგან პატივისცემა ერთი გრამით არ აკლდება.

ერთი კახური გამონათქვამია - „კარგუნახავი“. ქალიშვილები სწორედ ასეთი კარგუნახავები მგონია. ვიცი ორჯერ გათხოვილი ქალი, რომელმაც გარდაცვალების წინ შემომჩივლა, ქალიშვილი ვარო. მან ეს გულისტკივილით თქვა. ეს ჩემთვის შოკი იყო. მგონია, რომ ეგზისტენციურ პირობაში, სიკვდილის წინ, მან სიმართლე თქვა. თქვა, რომ რაღაც აკლდა. და მეჯერა, რომ ამ ადამიანებს რაღაც აკლიათ. ქალიშვილობის ინსტიტუტი საზოგადოებამ არ უნდა მოითხოვოს. დანარჩენი - ადამიანის არჩევანია. რა თქმა უნდა, ძალით ვერავის ვაიძულებთ, რომ გინდა თუ არა, დაკარგოს ქალიშვილობა. ერთხელ, ძალიან გულმოდგინედ რომ მღეროდა კაცი და სიმღერა არ გამოსდიოდა, პროფესორმა რეზო სირაძემ, რომელიც ჩემი მასწავლებელი იყო, იმ კაცს უთხრა, ცოტა აიგდე სიმღერაო. ქალწულობაზეც ასე მინდა ვთქვა, ქალებმა უნდა აიგდონ ქალწულობის ინსტიტუტი, და ქალიც უნდა აიგდონ. ეს არის თავისუფლება, რომელსაც ისინი იმსახურებენ. როცა ფრანგი ხალხის 55 პროცენტმა თქვა, არ გვინდა კონსტიტუციაო, საფრანგეთის პრეზიდენტმა ბრძანა, რა ვქნა, ეს არის ჩემი ხალხის არჩევანიო. თუ ქართველი ქალები იტყვიან, რომ ქალიშვილობის ინსტიტუტი მათ ფეხზე ჰკიდიათ, საზოგადოება იტყვის, რომ ეს მათი ქალების არჩევანია. თუ ვინმეს ჰგონია, რომ ადამიანი ძვირფასია იმით, თუ სხეულის რომელ ნაწილში მოხდა შეხება და რამდენად ღრმად, და თუ მხოლოდ ესაა მნიშვნელოვანი ადამიანში, მაშინ ცუდად ყოფილა ჩვენი საქმე. ამის მიხედვით ადამიანი არ უნდა იწონებოდეს.

40-42 წლის ასაკში ქალების გარეგნობაზე წარმოდგენა შეეცვალა. მანამდე მყარად ეგონა, რომ მხოლოდ ერთი ტიპის ქალი შეიძლება იყოს ლამაზი. სხვათა შორის, ამასთან დაკავშირებით კამათიც კი ჰქონდა თავის დროზე.

ერთი კაცი მიხსნიდა, რომ გრძელთმიანი ქალი შეიძლება იყოს ძალიან ლამაზი. ვეუბნებოდი, ეს შეუძლებელია-მეთქი. რა თქმა უნდა, დებილი ვიყავი. როგორ შეიძლება, რაიმე შეუძლებელი იყოს. მერე და მერე სხვა რამეც დავინახე, ასე ვთქვათ, მხედველობა გამეხსნა.

არის რაღაცეები, როცა ადამიანის ერთგულება არ იკარგება, თუნდაც მან უარი თქვას თავის ნაციონალობაზე. შეიძლება ვინმემ უარი თქვას ქართველობაზე, მაგრამ ხაჭაპურის მიმართ დარჩეს ერთგული. თუ ხაჭაპურზე უარს ამბობ, მაშინ ქართველიც აღარ ხარ. სომეხი, რომელსაც არ უყვარს სუჯუხი, უკვე აღარ არის სომეხი. შეიძლება სომხურად აღარ ლაპარაკობდე, მაგრამ სანამ სუჯუხი გიყვარს, ჯერ კიდევ სომეხი ხარ.

როდესაც ვნახე, რომ სომხური წარმოშობის ერთი დიდი რუსი რეჟისორი სუჯუხს და ბასთურმას არათუ არ ჭამს, არამედ ვერ ჭამს, ვუთხარი, რომ მისი გვარის „იან“ დაბოლოება მისთვის ზედმეტია. ეს არის უკანასკნელი ფონე ტიკური ნიშანი. ეს კაცი დამთავრებულია, როგორც სომეხი, ის ნამდვილი რუსია. სვამს ლიტრობით არაყს და არა კონიაკს. მართალია, ხაჭაპურისადმი ერთგულება არსად მიდის, მაგრამ მაინც, ხაჭაპურის სიყვარული შენს ნაციონალობას განსაზღვრავს.

თუკი წინა ცხოვრება არსებობდა, მაშინ აუცილებლად სოკრატეს ერთ-ერთი მოწაფე იქნებოდა, თვით სოკრატე თუ არა. ირაკლი შენგელია ხშირად ეუბნებოდა, რომ თითქოს ბერძენიშვილი მას სოკრატეს ფიზიკურადაც კი აგონებდა. თუმცა ცხვირი ცოტა პაჭუა აქვს. როდესაც მამარდაშვილს ქართველი სოკრატე უწოდეს, მან ეს ძალიან დიდ კომპლიმენტად ჩათვალა. თუმცა, ვიღაცეებს დღეს რომ უწოდონ ქართველი სოკრატე, შეიძლება შეურაცხყოფად მიიღონ. არიან ადამიანები, ვისაც სოკრატე არ მოსწონთ.

პირველ ყოვლისა, მე ვარ მასწავლებელი, რაც იმას ნიშნავს, რომ მე ვარ ქართველი. თუ მოვახდენთ ცნობილი გამონათქვამის პერიფრაზს, „მე ვარ ქართველი, მაშასადამე, მე ვარ ევროპელი“, ჩემთვის ეს ნიშნავს, მე ვარ ქართველი, მაშასადამე, მე ვარ მასწავლებელი.

მასწავლებლობა არის ჩვენი ერთ-ერთი ყველაზე მთავარი ნიშანი. ეს არის ვალდებულება ყველა იმ ხალხისა, ვინც ძალიან ძველია. ამდენი ხანი რომ ხარ, ვალდებული ხარ, გუშინ რომ ხალხი გაჩნდა, იმათ რაღაც სიტყვა უთხრა. მაგრამ ამას ხანდახან ისეთი უხერხული ფორმით ვაკეთებთ, რომ სხვებს ეს აღიზიანებს.

სააკაშვილმა რომ თქვა, ჩვენ ყველაზე ძველი ევროპელები ვართ და ჩვენგან ევროპა მაგალითს უნდა იღებდესო, ევროპაში სიცილით მოკვდნენ. მაგრამ მიუხედავად ამისა, მესმის, რას ამბობს სააკაშვილი. ამ კონკრეტულ შემთხვევაში, ევროპელებისაც მესმის და სააკაშვილისაც.

ეს ჩვენში დევს, ჩვენ მასწავლებლები ვართ. ჩვენ ჩვენი სიძველის გამო გვინდა, რომ ვინმეს რამე ვასწავლოთ. ახლა ბერძენიშვილი შესანიშნავი მასწავლებელია დიეტოლოგიის სფეროში, მაგრამ, გარდა ამისა, ახლაც კითხულობს ლექციებს, კითხულობს სოკრატეს აპოლოგიას.

კრიზისი, როგორც ასეთი, ოჯახში არასოდეს ჰქონია, დაძაბულობები - რამდენიც გნებავთ. ვთქვათ, უნდა ეშოვა კარგი სამსახური თავისი შვილისთვის. თუმცა კარგი სამსახურის შოვნაში არასოდეს უმართლებდა. ბევრს უჭირს იმის დაჯერება, რომ მას ამის გაკეთება არ შეუძლია, ანუ არ შეუძლია სხვისთვის სამსახურის შოვნა. ბევრი ეუბნება, როგორ უყვარს და რა დიდ პატივს სცემს, მაგრამ ეს არაფერს ნიშნავს, კარგ სამსახურს მაინც ვერავისთვის ვერ შოულობს. მისულა და უთხოვია ვიღაცეებისთვის, დაპირებიან კიდეც, მაგრამ წარმატებისთვის ვერ მიუღწევია. როგორც ჩანს, არ იცნობს რომელიღაც წესებს, და არც უნდა, რომ იცნობდეს.

ესაა ლევან ბერძენიშვილი დღეს და ლევან ბერძენიშვილი გუშინ... კაცი, რომელიც
გახდა.

კაცი, რომელიც იცინის...
ხვალ რას შემოგვთავაზებს ახალს? საკითხავი, აი, ეს არის!

ავტორი: სალომე კიკალეიშვილი
ფოტო: დათო მესხი

უმორჩილესად გთხოვთ, პლაგიატობას ნუ დამაბრალებთ. არც ის იფიქროთ, წინა ნომრის ერთ-ერთი სტატიის სათაური რომ არ გაემეორებინა, სხვა ვერაფერი მოიფიქრაო!!! მე კი მოვიფიქრებდი, მაგრამ... დამიჯერეთ, ჩემი მხრიდან ეს მკრეხელობის ტოლფასი იქნებოდა, რადგან ამ სათაურზე უკეთესად ვერავინ და ვერაფერი გიამბობთ სალომეზე.

ფეხზე: პრიალა ვარდისფერი ბოტასები; მგონი, „პუმებია“, ზუსტად არ ვიცი.

ქვედა: აშკარად, გემრიელად ნახმარი ნაჭრის სადა, წითელი სპორტული შარვალი.

ზედა: გოტიეს ფირმის კრემისფერი სპორტული მაისური, წითლად დახატული კაცის და ქალის ტანსაცმლის საერთაშორისო ზომების ცხრილით;

კიდევ... კიდევ რა?.. ჰო, საოცრად ლამაზი, ცისფერი თვალები და... რაღაც უცნაური... წებოს, ჰო, ფეხსაცმლის წებოს სუნი.

აბაშიძის ქუჩა. ორ ოთახიანი, პატარა სახელოსნო. ერთში - სხვადასხვანაირი ტყავის და ფეხსაცმლის კალაპოტების გარემოცვაში, ვიღაც მამაკაცი ზის და გამუდმებით ეწევა; მეორეში - ბევრი ძაფი და ნაჭრები, ორი თუ სამი მანეკენი, მკერავი ქალი, და კუთხეში, ერთმანეთის პირისპირ - ორი სალომე. სასაუბრო თემა: მოდა, დიზაინი, იაფფასიანი რეკლამა, „ვარსკვლავები“ და ის, რასაც ვერ გავექცევით - კალაპოტი. აი ის, მეწაღეებს ჩაწიკწიკებულად რომ უწყვიათ ხოლმე თაროებზე: წვრილი, მრგვალი, ოთკუთხედი ცხვირით - გააჩნია, როგორი მოდაა.

არც ერთ ჩემს ყოფილ რესპონდენტს არ ჰგავს. ის არც ემანსიპირებულად, ხელების ქნევით გესაუბრება, რასაც შიგადაშიგ, მიმიკების ფართო არჩევანი ემატება ხოლმე; არც მელანქოლიური სევდა აწუხებს. აშკარად არა. უბრალოდ, ყველაფერს ნელა, დიდი გულისყურით და სიდინჯით აკეთებს. ოღონდ არა აქვს მნიშვნელობა, რას: ფეხსაცმელის დიზაინს ქმნის, ინტერვიუს აძლევს თუ... მწვანილს ჭრის, მაგალითად.

ფეხსაცმელს რაც შეეხება, ეს არც ისე ცუდია - ხომ გაგიგიათ, ათასჯერ გაზომე და ერთხელ გაჭერიო;

ინტერვიუს - თქვენ თვითონ ხედავთ, რომ ამ სათაურზე უკეთესი ვერაფერი მოვიფიქრე;

აი, მწვანილს რაც შეეხება, როცა მითხრა - შემიძლია მარტო მწვანილის ჭრას მთელი დღე მოვანდომო, იმიტომ, რომ ჩემი საქმიდან გამომდინარე, დიდ ყურადღებას ვუთმობ მილიმეტრებსო, ყოველგვარი მორიდების გარეშე წამომცდა: - ოო, მაგას ნამდვილად სჯობს, კეროთ-მეთქი.

მაშ ასე, დავიწყოთ: სალომე ტყაბლაძე - შეძლებისდაგვარად ახლოს.

საიდან დაიწყო?

- დაიწყო ბავშვობიდან, როცა ფერად-ფერად ჟურნალებში პირველად დაინახა ლამაზი სამოსი. მაშინ ალბათ არც უფიქრია - აი, გავიზრდები და დიზაინერი გავხდები. არა. უბრალოდ, ხშირ-ხშირად დაიწყო ასეთი ჟურნალების ფურცვლა და ფურცლებზე საინტერესო კაბების გადმოხატვა. როდესაც ის ასაკი დადგა, როცა პატარა მართკუთხა ფურცლის სივრცე აღარ აკმაყოფილებდა, მერხებზე გადავიდა და საოცარი სიდინჯით დაიწყო კლასის უსახური მაგიდების აჭრელება. „სკოლაში, ამის გამო სულ კონფლიქტი მქონდა მასწავლე ბლებთან. გამუდმებით ვხატავდი მერხებზე: ქალებს, ტანსაცმელს... ძალით მაშლევინებდნენ. ვშლიდი და მერე ისევ ვხატავდი“.

საკმაოდ სერიოზული ბავშვობა ჰქონდა: პიონერთა სასახლეში ხატვის გაკვეთილები, მუსიკა, ტანვარჯიში. მაგრამ იმ დროს მაინც გამოძებნიდა, რომ კარგად მოკალათებულიყო თოჯინებთან ერთად და მაკრატელმომარჯვებულს, მათი პატარა სამოსის გადაკეთებ-გადმოკეთება დაეწყო. „ჯერ თოჯინებით დავიწყე, მერე ნელ-ნელა ჩემთვისაც ვიკერავდი რაღაცეებს...“ თოჯინებთან საქმიანი ურთიერთობების გარდა, არაფერი აკავშირებდა. ტანსაცმელს კი უკერავდა, მაგრამ თოჯინებით არასდროს უთამაშია - აი, ბიჭებთან ერთად ფეხბურთს კი ყოველთვის სიამოვნებით ვთამაშობდიო.

როგორ დაიწყო?

- „როდესაც „ბორჯომი“ ჩვენებას აწყობდა, კოსტიუმების შექმნა შემომთავაზეს. დავიწყე იმით, რომ დავხატე ტანსაცმლის ესკიზები და, რა თქმა უნდა, ფეხსაცმელიც გავაკეთე. ჩემთვის წარმოუდგენელია, როგორ უნდა შექმნა ერთი, და მეორე ანდო სხვას? ეს ხომ ერთი მთლიანობაა?! ვარცხნილობიდან დაწყებული, აქსესუარებით დამთავრებული - ყველაფერი შენი უნდა იყოს! მაშინ საინტერესო ჩექმა-ბოტი გავაკეთე, ბორჯომის ბოთლისმაგვარი. მქონდა უტრირებული, სტილიზებული ფეხსაცმელები: გრძელი, წვრილი ცხვირით, რაც მაშინ არ ეცვათ; და უცნაური ოთხკუთხა ქუსლები. იდეა მოეწონათ, კარგიაო, მაგრამ საბოლოოდ არ დამაფინანსეს - ძალიან არარეალურიაო. არადა, საშინლად არ მიყვარს არარეალური რაღაცეები; არც არასდროს მიოცნებია რაღაც განუხორციელებელზე, იმიტომ, რომ მიყვარს ყველაფერი, რაც განხორციელებადია. სწორედ მაშინ გადმოვერთე მთლიანად ფეხსაცმელზე და ესკიზებით ხელში, სახელოსნოში წავედი - ასეთი ფეხსაცმელები მინდა-მეთქი. მე თვითონ მაინტერესებდა, რამდენად რეალური იყო და რას შევძლებდი; - შენ, შვილო, ვერა ხარო, - მომიგეს პასუხად.“

მაინც შეიკერა. და თავისივე თავის პირველი კლიენტი, თვითონვე იყო. მერე მეგობრებმა ნახეს: - შენ რა მაგარი ხარ, ჩვენც გვინდაო და ასე... თუმცა საკუთარ სახელოსნომდე, სახლში იჯდა და ფურცლებზე დახატული ფეხსაცმელებით, მეწაღეებთან დარბოდა. თან, ტვინსაც უბურღავდა - გამოვა, არ გამოვა, ასეთი უნდა გავაკეთოთო. საშინლად ჯიუტია, ეტყობა. თუ რამე დაისახა მიზნად...

სალომეს ხილვები.

ეს ამბავი მაშინ ხდება, სანამ...

ერთხელაც, გემრიელად ჩაძინებულს, უცნაური სიზმარი ესიზმრება: ხედავს, თითქოს სადღაც ეპატიჟებიან. იქ, ანუ სადღაც, თვითმფრინავით მიემგზავრება. უკვე ჩასულს კი, გემზე ათავსებენ. დილაა, რა საინტერესო ადგილია ეს „სადღაც“... ფარდას სწევს და რას ხედავს? უშველებელი, უკიდეგანო წყალი - ალბათ ზღვაა, გაიფიქრა თავისთვის და უნებურად იმ რაღაცისკენ დაიხედა, რასაც ორივე ხელით, გულმოდგინედ ეყრდნობოდა - რა ლამაზი ფერებია, ნაქარგია ალბათ - ჭრელ-ჭრელი ნაქსოვის დანახვისთანავე, თავში გაუელვა. სიზმრის მეორე ნაწილში, სალომემ რაღაც ხალხმრავალ ღონისძიებაზე ამოჰყო თავი, ერთ რუს მონაწილე გოგოს დაუმეგობრდა და... ჰოი, საკვირველებავ... უეცრად, რაღაც ჯილდოც გადასცეს.

არ ვიცი, როგორ გაშიფრავდა ამ სიზმარს რომელიმე დიპლომიანი ფსიქოლოგი, მაგრამ სალომეზე უკეთესად რომ ვერ შეძლებდა ამას, ფაქტია! ჩვენ კი, თუ დრამატურგიულად გავარჩევთ, ქალბატონ სალომეს, ერთი შეხედვით, ყოვლად უწყინარ, და ვინმემ ასეც შეიძლება უწოდოს - ამბიციურ სიზმარსო, გეტყვით, რომ ეს ჯერ კიდევ კულმინაციის მომენტია; კვანძის გახსნამდე კი, რამდენიმე დღე გვაშორებს. მოკლედ, გაეღვიძა, მაგრამ მაცდური სიზმარი კიდევ კარგა ხანს ახსოვდა... რამდენიმე დღეში დაურეკეს: - სალომე, კიევში მოდის ფესტივალი იმართება - „ალტა-მოდა 96“-ო. წავიდა, თვითმფრინავით იფრინა, იქ ჩასული, გემზე ავიდა. დილით კი, როცა გაიღვიძა და გემის მრგვალ სარკმელს მიუახლოვდა, ფარდა გადასწია და... დაინახა უშველებელი, უკიდეგანო ზღვა. ქვემოთ კი საკუთარი, მულინის ძაფებით მოქარგული ჭრელ-ჭრელი ნაქარგი იდო. აქ სიზმარიც გაახსენდა და ისიც, რომ წინ ახალი ნაცნობობა და, რაც მთავარია, ჯილდო ელოდა. რა თქმა უნდა, ასეც მოხდა. პიერ კარდენს სრულიად ბედნიერმა გამოართვა ჯილდო და სცენიდან კმაყოფილი სახით ჩამოვიდა: წინ, თბილისში ხომ სასტუმრო „მეტეხში“ პერსონალური ჩვენება ელოდა... აბა, როგორ? იმ უცნაური სიზმრის ბოლოს, კარგად ახსოვს, როგორ შეისეირნა „მეტეხში“. რა თქმა უნდა, ესეც ასე იყო. „ვისაც ამ ამბავს ვუყვები, ყველა ისეთი სახით მიყურებს, თითქოს... რა ვქნა, ასე იყო და...“

ბიზნესი + ხელოვნება.

როგორც თვითონ ამბობს, ამ ორ ცნებას მშვენივრად ათავსებს. და მართალიც არის. თუმცა მის შემთხვევაში, თამამად შემიძლია ვთქვა, რომ პრიორიტეტი მეორეს აქვს - ხელოვნებას რომ ვეძახით, იმას. მიუხედავად იმისა, რომ სალომე ტყაბლაძის ფეხსაცმელი ყოველთვის ძვირად ფასობდა, თავისუფლად შეეძლო, პროდუქციის გაზრდის ხარჯზე, მეტი ფული ეკეთებინა. მაგრამ ეს ხომ სალომეა! თავისი ხასიათით და უცნაური ახირებებით. მას ხომ თავისი პროფესიული, პირადი „წმინდა სამება“ აქვს - ხარისხი, ვიზუალური მხარე და კომფორტი. „ამ ყველაფერს მარტო ფულის გამო არ ვაკეთებ. რა თქმა უნდა, ფულის კეთებაც შემიძლია, მაგრამ მაშინ ნაკლები ყურადღების მიქცევა მომიწევს ხარისხზე, რასაც, უბრალოდ, არ გავაკეთებ. მეორე ის, რომ მასობრივი გავხდები. ეს კი, წარმოუდგენელია. ჩემთვის ხომ ისევ და ისევ მთავარი ხარისხი და მისით კმაყოფილი კლიენტია.

ერთხელ ია კიწმარიშვილმა დამირეკა - „მის საქართველოს“ ვატარებთ და ერთ კვირაში ფეხსაცმელები მინდაო. უარი ვუთხარი, რადგან ამ დროში მაქსიმუმ ორს ან სამს თუ მოვასწრებ-მეთქი. მერე ეს კოლექცია სხვამ გააკეთა. თან, უცნაური ის არის, რომ რატომღაც, ყველას ყველაფერი უფასოდ უნდა. აბა, რეკლამას ხომ გიკეთებთო! არ მჭირდება რეკლამა. ეს რაღაც ისეთი მომენტია - მოდით, ჩემთან შეიკერეთ! ჩემი რეკლამა კი, ჩემივე კლიენტია, რომელიც კიდევ მოვა და მეგობარსაც მოიყვანს. სერიულად რომ გავაკეთო, ფიზიკურად ვერ ვიმუშავებ. ცოტა ხელოსანი მყავს, და ისიც, ძალიან ძნელად თუ ვპოულობ ისეთს, რომელიც ჩემს მოთხოვნებს დააკმაყოფილებს. მკერავს თუ მეწაღეს გამუდმებით თავზე ვადგავარ; 24 საათი აქ ვარ. ფაქტობრივად, ჩემს გარეშე არაფერი კეთდება.“

ფინანსებსა და ზემოთ ხსენებულ პლაგიატობაზე.

ის, რაც მართლა სიამაყით აღნიშნა: - ეს საქმე 70 დოლარით დავიწყე, და მას შემდეგ, ფინანსურად არასდროს არავინ დამხმარებიაო. „მართალია, დღეს უკვე აღარ მაკმაყოფილებს ის, რაც მაქვს, იმიტომ, რომ მინდა გავფართოვდე, გავხსნა მაღაზია, სადაც რასაც მინდა, იმას გავაკეთებ და დავაწყობ. მეც მაინტერესებს, როგორ გამომივა“.

რაც შეეხება პლაგიატობას: „ერთ-ერთი დიზაინერი დღესაც იყენებს ჩემს სადიპლომო ჩვენებაზე გამოგონილ ქუდს. რა ვიცი, ალბათ შეიძლება ვიღაც დიდ, ბუმბერაზ დიზაინერს მოპარო... მაგრამ აქვე, შენს გვერდით მყოფს?!“ ახლახანს, რაღაც საინტერესო ჩანთის დიზაინი შექმნა, რომელიც ჩვენი პატარა ქვეყნის მანიაკალურად პრანჭია ქალბატონებს ალბათ დააინტერესებს, მაგრამ... მოდით, ჯერ არ დაგიკონკრეტებთ, როგორც თავად თქვა: „რა იცი, რა ხდებაო?“

რა ჰქნას, როცა არ შეუძლია - არ შეუძლია!

როცა იწყებდა, ერთადერთი - წვრილცხვირა, წაგრძელებული კალაპოტი ჰქონდა. ჰოდა, მისულა ერთ დღესაც ახალი კლიენტი: - გენაცვალე, აი, ზუსტად ეგეთი ფეხსაცმელი მინდაო. აქ კი ძალიან შეწუხდა სალომე, იმიტომ, რომ... არ მითქვამს? ასე მითხრა - ჩემი შთაგონება ჩემივე კლიენტიაო; ჰოდა, რა ექნა, რომ ეს კლიენტი არათუ შთაგონებას, პროპორციებითაც კი არ უხდებოდა თურმე ფეხსაცმელს?! ისე, ამას დაუმატა, ზოგჯერ სახეზეც შეიძლება არ მოუხდეს ადამიანს ესა თუ ის ფეხსაცმელიო... რაზეც სულ გავოგნდი. სახეზე? ფეხსაცმელი? „პირდაპირ უარი ვერ ვუთხარი, ვერც ვერაფერი ვურჩიე, სხვა კალაპოტი ხომ არ მქონდა?! რა მექნა, ხან რა მოვუგონე და ხან - რა! ბოლოს, რომ არ მომეშვა, არარეალურად ძვირი ფასი ვუთხარი და... არ დამთანხმდა!

- მერე?

- მერე მაინც მოვიგონე, ტყავი ვერ ვიშოვე-მეთქი. ისე, აკადემიაშიც სულ ასე მჭირდა. თუ არ შემიძლია, არ შემიძლია. დამიდებდნენ ჩაიდანს და დახატეო. არ შემიძლია. არა, ცოტა ჯიუტია-მეთქი, ხომ ვთქვი?!

არც დღევანდელ „ვარსკვლავებთან“ თანამშრომლობს: - თუ ადამიანმა არ განმაწყო, არ მაინტერესებს, ვერაფერს ვერ შევუკერავ. რა ვქნა? ვცდილობ, მათ საერთოდ არ შევეხოო.

ცოტა რამ პირადულზე.

დამაიმედებლად დავიწყეთ: - პირადი ცხოვრება, საერთოდ არ მაქვს. ეს საქმეა ჩემი პირადიც, საქმეც და ყველაფერიც. ეს მე ვარ. ვნახოთ, შეიძლება მერე რაღაც შეიცვალოს, მაგრამ ახლა ეს ასეაო. იცი, რა კარგია, სახლიც აქვე მაქვს და სახელოსნოც. ჩამოვირბენ ხოლმე სპორტულებში. მაღაზიაც აქვე მინდა, ვაკეში.

- სიყვარული?

- ზოგადად, სიყვარული?

- არა, კონკრეტულად სიყვარული.

მხოლოდ ერთხელ, და ისიც, განსხვავებულები ვიყავით. ჰარმონია არ იყოო.

10 წელია, რაც ფეხსაცმლის დიზაინერია, მაგრამ... „როცა სადმე მივდივარ, ყველა ფეხზე მიყურებს - აბა, რა აცვიაო. 7 წელია ერთი და იგივე მაცვია. შეიძლება არ იყოს მოდური, მაგრამ მერე რა?! ამას არა აქვს ჩემთვის მნიშვნელობა, რას იფიქრებს სხვა. იმდენი შეხება მაქვს ფეხსაცმელთან, რომ... უკვე ამით ვკმაყოფილდები.“ ესე იგი, ჩემს წარმოდგენაში არსებული ფეხსაცმლის სპეც.კარადა ნამდვილად არა აქვს. - „არც ახალი ტანსაცმლის ჩაცმა მიყვარს. მაქვს ერთი რაღაც, რაც „ჩემი“ გახდება და ის მაცვია. აბსოლუტურად არ ვაქცევ ჩაცმას ყურადღებას. გახუნებული მირჩევნია, შენ თვითონ რომ გაცვეთ ტარებით. თუ დავიწყე ფიქრი, ხომ... იმდენ ესკიზს დავხატავ, რომ მერე მე თვითონ მბეზრდება და თავს ვანებებ. არ ვიცი, რა მინდა! მოკლედ, სხვისთვის ვცხოვრობ.“

ჰო, ისე, ერთი წელია, რაც სამოსის კერვაც დაიწყო, რადგან მხოლოდ ახლა მოახერხა საჭირო ტექნოლოგიის შეძენა. ხომ გახსოვთ? - ხ ა რ ი ს ხ ი. „დილეტანტურად არ მინდოდა დაწყება, საჭირო ტექნიკით და კარგი მკერავებით კი საჭირო ხარისხს მივიღებ“.

მართალია, მამაკაცის 23 კოსტიუმი უკვე ერთი წელია, რაც საკიდზე უკიდია, ჩვენების მოწყობა უნდა, მაგრამ... „ხომ გეუბნები, თავი ვერ მომიბამს იმისთვის, რომ ფეხსაცმელებიც შევკერო. ახლა, ალბათ იმას მკითხავ, ერთი წლის წინ შეკერილი, როგორ იქნება დღეს აქტუალური?“ ისე, ეგ არც კი მომსვლია აზრად, მაგრამ კი-მეთქი, დავუქნიე თავი. „ეს სპორტულის და კლასიკურის საინტერესო სინთეზია. ისეთია, რომ... იქნება, იქნება“.

აინტერესებს:

აინტერესებს - მათი აზრი, ვინც თავად აინტერესებს;

აინტერესებს - თეატრში და კინოში მუშაობის ცდა;

აინტერესებს - იმიჯის შეცვლა. ბევრ ქალბატონზე ექსპერიმენტსაც ჩაატარებდა;

აინტერესებს - რამდენად მისაღები იქნება მისი სამოსი საზღვარგარეთ;

ჩააცმევდა: ნანი ბრეგვაძეს, ნატო მურვანიძეს, ლიკა ქავჟარაძეს... რამ, დამავიწყა! - მითხრა, „პირველ ლედისაც ჩავაცმევდი. ისეთი ფაქტურა აქვს, სიამოვნებით შევმოსავდი, რადგან არ მომწონს, როგორც აცვია“.

დიზაინი:
სალომე ტყაბლაძე

მოდელები:
თიკა ფაცაცია, დათო მანუჩაროვი, ვახო გელაშვილი

სპეც-პროექტი >>>

სიზმრის ახსნა >>>

კაკადუ

„ცხელი შოკოლადი“ და ნესტან კვინიკაძე წარმოგიდგენთ სპეც-პროექტს, სახელწოდებით „სიზმრის ახსნა.“ ამ, ერთგვარ თამაშში, ჩვენი რესპონდენტების განსაკუთრებული ნიშნით გამორჩეული სიზმრების ილუსტრირებულ ვერსიებს შემოგთავაზებთ და არა მხოლოდ! ქვეცნობიერი სამყაროს სიღრმეში ჩაძირული რესპოდენტებისთვის არ გაგვიმხელია მთავარი, ანუ ის, რომ ილუსტრაციებს თან დაერთვება ფსიქოლოგის კომენტარები. თამაშის პრინციპის დაცვის მიხედვით, ფსიქოლოგმა არც სიზმრის ავტორის ვინაობა იცოდა, არც პროფესია.

თქვენს წინაშეა ცნობილი და წარმატებული ადამიანების ქვეცნობიერი სამყარო და ანონიმური ფსიქოთერაპევტის მიერ მათი მოკლე ანალიზი.

კოკა ყანდიაშვილი >>>

ჟურნალისტი >>>

აკვიატებული სიზმარი >>>

ვითომ ვარ ჰავანაში, სასტუმრო „Havana Libre“-ში, 24-ე სართულზე, იმ ნომერში, რომელშიც ყოველთვის ვჩერდები, როდესაც კუბაში ჩავდივარ. ფანჯრიდან ვხედავ ხედს: 23-ე ავენიუ, ჰავანის ცენტრი; 5-კილომეტრიანი სანაპირო; ოკეანე; უზარმაზარი შუქურა - იქაური რევოლუციის სიმბოლო. სანაპირო უხვევს და მერე სადღაც იკარგება, ღრუბლებსა და ცას შორის; კაპიტოლიუმი; სახლები; ეკლესიები. ვხედავ, როგორ ბნელდება, ირთვება მაიამელი კუბელების დამონტაჟებული უცნაური განათება, რომელიც ზღვარს ავლებს წყალსა და ჰავანას შორის. ვხედავ მალეკონს - ეს მსუბუქი ყოფაქცევის ქალების სანაპიროა, 5 კილომეტრის მანძილზე ჩამწკრივებული ულამაზესი კუბელი გოგონები. ვხედავ, იმ მანქანას, რომელსაც ჩასვლისას ვქირაობ ხოლმე - კაბრიოლეტი ჯიპი. მივქრივარ მალეკონის მიხვეულ-მოხვეული გზაზე. ვხედავ იმ ლამაზ გოგონებს, რომლებიც გეძახიან, ხელს გიქნევენ: მოდიიიი... სიზმარშივე ვხვდები, რატომ ცხოვრობდა იქ ჰემინგუეი. ვგრძნობ, რომ არაფერი მინდა. კუბაში, უბრალოდ, ბედნიერი ხარ.

სიზმრის ახსნა >>>

სიზმარი პატარა ეტიუდივით არის - კადრი და შეგრძნება დატვირთული და გაზიარებულია.

რას გვიყვება ჩვენი პერსონაჟი ამ სიზმრით? რომ ის ეძებს თავისუფლებას, სიამოვნებას, პასუხისმგებლობის მოხსნას.. რომ მას „იდეალურ” კაცთან იდენტიფიკაცია (ჰემინგუეი - ძლიერი, ჭკვიანი, გამორჩეული) და საკუთარი მნიშვნელოვნების შეგრძნება უნდა... აგრეთვე, შეგვიძლია ვისაუბროთ სიტუაციის კონტროლის სურვილზე და იმაზე, რომ ის შეიძლება ანონიმურობას ნატრობდეს. თუმცა აქვეა მცდელობა საკუთარი „ნიშნის” დატოვებისა; ის თავისებურ რუტინას „აგებს” (სასტუმროს ერთი და იგივე ნომერი, ერთი და იგივე მანქანა), რომ თავი შინ იგრძნოს. ეს იქნებ თავის დასამკვიდრებლად სჭირდება?

ის, რომ სიზმარი აკვიატებულია, უკვე მნიშვნელოვანია - რადგან ნიშნავს, რომ სიზმარი „ცდილობს რაღაც უთხრას” მესიზმრეს. რა არის ცხოვრების ამ ფრაგმენტის შემდეგ ან მის წინ?

„მხოლოდ აქ ვარ თავისუფალი? რას ვეძებ? რას მეუბნება ეს „უბრალო ბედნიერება“? ამ შეკითხვებზე პასუხები, ეტყობა, ჯერ არ აქვს.

მოკლედ, ჩვენი პერსონაჟი გრძნობს, რომ დასვენება და სილაღე მხოლოდ სიზმრისეულ სამყაროში შეუძლია იპოვოს, სადაც ხელახლა ბრუნდება ამ რეალობისგან გასაქცევად და ახალი გზების საპოვნელად. მხოლოდ საკითხავია, უსვამს ის საკუთარ თავს ამ შეკითხვებს?

ტატა ჯაფარიძე >>>

ფოტოგრაფი >>>

ნამდვილი ამბავი, რომელიც ყოველ 6 ივნისს ესიზმრება, დაბადების დღის წინა ღამეს >>>

ვითომ ექვსი წლის ვარ, ექსკურსიაზე დედასთან და 3 წლის დეიდაშვილთან ერთად, დავით გარეჯში მივდივარ. დეიდაშვილი საოცრად გამხდარი და უსუსური გარეგნობისაა. უკანა გზაზე ავტობუსში ვსხდებით. ავტობუსი იძვრის და მოულოდნელად აღმოვაჩენთ, რომ ჩემი დეიდაშვილი არ არის ავტობუსში. იწყება პანიკა. ფანჯრიდან ვხედავ სცენას: გაურკვეველი წარმომავლობის ოქროსკბილებიანი მამაკაცები გზად გაშლილ სუფრასთან სხედან და ღრეობენ. იქვე ცხვარს ყელს ჭრიან. სისხლი აქეთ-იქით ასხამს. მათ შორიახლოს წერტილივით მოჩანს ატირებული ჩემი დეიდაშვილი. ავტობუსიდან ჩავრბივარ, უკან უფროსები მომდევენ, მაგრამ ვერავინ მეწევა. ბავშვს ხელს ვკიდებ, ვიხუტებ და მომყავს.

ამ ნამდვილ ისტორიას, დღემდე, ყოველ 6 ივნისს ვხედავ და სიზმარში ისევ 6 წლის ვარ.

სიზმრის ახსნა >>>

სიზმარი კომპოზიციურად შესანიშნავად არის შეკრული. ის იმპრესიულია, იმპრინტინგული/ჩაბეჭდილი, მეხსიერების flashback.

ამ მოგონებიდან შეგვიძლია „წავიკითხოთ”, რომ ავტორს სათუთი დამოკიდებულება აქვს პატარა და უმწეო ბავშვის მიმართ. ის სპონტანურად, უშიშრად რეაგირებს - სისხლიან „სცენაზე” იჭრება.

სიზმარი, როგორც ჩანს, ყოველწლიურად ერთგულად შეახსენებს ჩვენს პერსონაჟს მის ცხოვრებისეულ ფასეულობებს - ზრუნვას უსუსურთათვის, გაბედულებას, პასუხისმგებლობას.

გიორგი ნადირაძე >>>

მხატვარი >>>

პერმანენტული სიზმარი >>>

ვითომ ჭუჭყიანი წყლითა და ტალახით სავსე ქუჩაში მივდივარ, სრულიად შიშველი. ხალხი დადის და მიყურებს. უხერხულობის შეგრძნება მეუფლება.

სიზმრის ახსნა >>>

ეს ჭუჭყიანი, სველი და ტალახიანი (ანუ ის, რაც გაჭუჭყიანებს) - მომზირალი და განმკითხავი ქალაქია. ეს კრებითი სახე - ქუჩა, ხალხი - ქალაქის ფასადია და როცა არ გაცვია, ნიღაბი და ფასადი აღარ გაქვს და ხარ მგრძნობიარე, დაუცველი... ქალაქი გიყურებს და გაფასებს, შენ კი გრცხვენია.

რას გეუბნება ეს სიზმარი და რა პროგნოზი აქვს მას?

რომ რეალობა განძარცულია - ეს არ არის მწვანე მდელო ან მშვენიერი სანაპირო, სადაც სიშიშვლე უფრო ბუნებრივია (და შეიძლება მშვენიერიც იყოს); რომ ავტორი შეშფოთებული და მგრძნობიარეა.

სიზმარი უხერხულობის განცდაზე მიგვანიშნებს. ამ განცდისგან (სირცხვილის, შესაძლოა, რაღაც მომენტში - უმწეობისაც) თავის დასაღწევად რამდენიმე გზა არსებობს, რომელთაგან ერთ-ერთი ჰიპერკომპენსაციას გულისხმობს. ამ შემთხვევაში, არ გამოვრიცხავ, რომ საკუთარი შინაგანი მდგომარეობის „გასანეიტრალებლად“, ჩვენი პერსონაჟი, არაცნობიერად, „ხალხში გათქვეფას“, დისტანციის შემოკლებას ცდილობდეს. შესაძლოა, ზედმეტი აქტიურობა და ძლიერი ფსიქოლოგიური დაცვის სტრატეგიების გამოყენება სჭირდებოდეს.

ლიკა ქავჟარაძე >>>

მსახიობი >>>

დამახსოვრებული სიზმრები >>>

ვითომ პირველი სიზმარი, რომელიც დამამახსოვრდა, 5 წლის ასაკში მესიზმრა: ბაბუაჩემის მონაყოლი ზღაპარი, სადაც პერსონაჟები მე და ჩემი ბიძაშვილი გურამ ფალავანდიშვილი ვიყავით. მე მიტაცებენ, გურამი ცხენს მოახტება, გამოეკიდება მატარებელს და გადამარჩენს.

12-13 წლის ასაკში დაიწყო ფრენა: ხეებს ზევით, ცაში. სიმაღლის მოულოდნელი ცვალებადობა ისეთ დისკომფორტს მგვრიდა, რომ იმწამსვე მეღვიძებოდა.

კიდევ იყო ქვიშის დიდი მთა, რომელზეც ავდიოდი, ავდიოდი და ბოლოს ქვემოთ ვეშვებოდი. ისევ მეღვიძებოდა.

დეტექტიური სიზმრების მთელი სერია, როცა ჩაკეტილ სივრცეში დამწყვდეული მთავარი მოქმედი გმირი ვიყავი და იქიდან თავის დაღწევას მოხერხებულობით და მამაცობით ვცდილობდი.

ვხედავდი ტარკოვსკის ფილმების მსგავს მწვანე მინდორს, სადაც თეთრი ცხენით მივქროდი. სადარბაზოში შესულს, ფეხები ეკვეთებოდა და ვამხნევებდი: ადექი, შენ ხომ ყველაფერი შეგიძლია.

სიზმრის ახსნა >>>

სიზმრების ამ „სწრაფი“ მოზაიკიდან ჩანს ქალური, რომანტიული ბუნება, შთაბეჭდილებიანი, მგრძნობიარე, სუფთა...

სიზმრები თითქოს პერსონაჟის განვითარების საფეხურებზე მიგვანიშნებს:

თავიდან - ბავშვის პასიური, სხვაზე დამოკიდებული სახე გვიმზერს. ის ცხენზე ამხედრებულმა რაინდებმა უნდა „გადაარჩინონ“...

შემდეგ - „ფრთების გაშლის“ ფაზა მოდის; უკვე შეუძლია მოსწყდეს შეჩვეულ გარემოს და ყოფას, ბავშვობას. უკვე ჩნდება გამბედაობა და სივრცეების შეცნობის წადილი, თუმცა ეს ცვალებადობა და სივრცეები აშფოთებს. სიზმრიდან სწრაფად ბრუნდება რეალობაში, ფხიზლდება, მაგრამ სიზმარი თანდათან აჩვევს „ფრენას“.

ქვიშის დიდი მთა, რომელიც ფეხქვეშ „გეფშვნება“, რომელზე ასვლაც თითქმის შეუძლებელია, - იქნებ ცხოვრების ახალი გზების შესწავლის, შრომის, ახალი ძიების მანიშნებელი იყოს. ასევე, ეს შინაგანი ცოდნის სიმბოლოა, რომ ეს გზები ილუზორული და არამდგრადია და მიზანი - სიმაღლეების დაპყრობა - ძნელი რამ...

ეს უკვე ზრდასრული, განვითარებული ადამიანის სიზმარია. ვფიქრობ, ამ სიზმრების გაზიარებით, პერსონაჟმა საკუთარი ცხოვრების მთავარი მონაკვეთები დაგვანახა და, რაც მთავარია, ისიც, რომ მისი სიზმრული სამყაროდან წამოსული იმპულსი პიროვნული ზრდის იმპულსია.

ლექს-სენი >>>

მუსიკოსი >>>

თრილერი >>>

ვითომ ქუჩაში ვდგავარ, ბევრი ხალხია. ატყდა ჩხუბი, დამარტყეს დანა, ხელი მოვიკიდე და სისხლი ვიგრძენი. ვიფიქრე, არ უნდა მოვკვდე! და გავიქეცი, უკან მომდევენ. თან ყვირიან, არ მომკვდარაო. გავრბივარ. უეცრად სადღაც გადავხტი, ავფრინდი და ზემოდან ვხედავდი მთელს საქართველოს: კავკასიონს, ცას და მდელოს... მივფრინავ სამოთხეში, შეიძლება ჯოჯოხეთში, მაგრამ ლამაზი და მწვანე იყო. ტკივილს ვეღარ ვგრძნობდი, ყველაფერს სიამოვნების განცდა ჩაენაცვლა.

სიზმრის ახსნა >>>

სიზმარი მიუთითებს პერსონაჟის ღრმა განცდაზე, რომ „აქაურობა“ ძალადობის და მოულოდნელობის ასპარეზია; რომ ის ვერ აკონტროლებს სიტუაციას; რომ უეცრად, შეიძლება მსხვერპლი აღმოჩნდეს, დევნილი დამნაშავე, რომლის დასჯასაც/სიკვდილსაც ბრბო მოითხოვს..

ამ დროს სულ ერთ ნაბიჯზე თავისუფლებაა, სხვა რეალობა (სამოთხე? ჯოჯოხეთი?) - დამაამებელი და სასიამოვნო... ხედვის განსხვავებული კუთხით და რაკურსებით...

რას გვეუბნება ეს სიზმარი? ჩვენი პერსონაჟი დაღლილია და „ხალხმრავალ თავყრილობებს“ ვერ ენდობა; რომ გრძნობს, თუ რა „არათანმიმდევრული“, უეცარი ექსცესებით და საშიშრობებით სავსეა ცხოვრება. მაგრამ აქვეა შინაგანი ცოდნა იმისა, რომ შვების მოპოვება შესაძლებელია, თუ ძალებს მოიკრებს და ახალ „ნახტომს“ გააკეთებს. ამ ახალი ხედვის მოსაპოვებლად კი, განსაცდელის გამოვლა, უბრალოდ, აუცილებელია...

გიორგი გიორგანაშვილი/ბახალა >>>

მსახიობი >>>

ამ სიზმრის შემდეგ ყველაფერი ცუდად წავიდა >>>

ვითომ პირობითი გარემო იყო, თუმცა ძალიან შინაური. თავს ისე ვგრძნობდი, როგორც თევზი წყალში. ირგვლივ ჩემიანები იყვნენ და მე თვითონ ვიყავი ყველა. მოულოდნელად, ჩემს ეზოში აღმოვჩნდი, უცხო ბიჭები მოვიდნენ. ჩხუბი დავიწყეთ. ისინი დამარცხდნენ და წავიდნენ. ვრძნობდი, რომ პასუხის გასაცემად აუცილებლად დაბრუნდებოდნენ. ამისთვის მზად ვიყავი. ისინი მართლაც მოვიდნენ და წამიყვანეს. არ ვიცი, რა მიქნეს. მერე უკვე გარედან ვუყურებდი ჩემს თავს. საშინელი განცდა მქონდა, ვერავინ მიშველა. არავინ იცის, რა მომივიდა. ვგრძნობდი, რომ დავიკარგე. გავქრი. ვხედავდი, რომ, უბრალოდ, აღარ ვარსებობ. აღარ ვარ.

სიზმრის ახსნა >>>

ეს სიზმარი შეიძლება „გამაფრთხილებელი“ სიზმრების ჯგუფს მივაკუთვნოთ. ხაზგასმულია პირობითობა - ეს სიტუაცია მეტაფორულია, თუმცა ძალიან ბანალური ჩანს.

სიზმარი ავტორს ორ უკიდურესობას აჩვენებს: მდგომარეობას, როცა ის ზედმეტად ასოცირებულია გარემოსთან, ზედმეტად გაშინაურებული და გაერთიანებულია („მე თვითონ ვიყავი ყველა“) და მეორეს - „გაქცეულ“, საკუთარი თავიდან მოწყვეტის, დაკარგვის, დისოციაციის გამოცდილებას.

პირველი მდგომარეობა - სიფრთხილედაკარგული, რელაქსირებული მდგომარეობაა; მეორე კი - განსაცდელის დროს აღმოცენებული, გაურკვევლობით, სასოწარკვეთით, მარტოობის და უსუსურობის განცდით დამუხტული. ავტორი ძალიან ემოციურია (თუმცა, აღსანიშნავია, რომ განცდების სახელდების შესანიშნავი ლინგვისტური ნიჭი აქვს), შეიძლება იოლად კარგავდეს წონასწორობას, ენერგიას, ღალატობდეს (გაურბოდეს) საკუთარ თავს. მისი ცხოვრება შეიძლება „რიტმული“ იყოს - ნათელი და რთული პერიოდების ხშირი მონაცვლეობით.

სიზმარი „ქანქარის“ ორ ზღვარზე მიუთითებს და ჩვენს პერსონაჟს „ოქროს შუალედის“ არსებობას შეახსენებს. სიზმარი ამ რიტმულობის გაცნობიერებას „თხოვს“: ორივე უკიდურესობა „საზიანოა“, თუმცა მეორე - განსაკუთრებით მტკივნეული, რადგან მე-სთან კავშირის გაწყვეტის და დეზინტეგრაციის საფრთხეს გულისხმობს.

ჩემი აზრით, რადგან „ამ სიზმრის შემდეგ, ყველაფერი ცუდად წავიდა“, ავტორმა ამ მეორე ზღვარზე „გაჩხერილი“ ქანქარა უნდა დაძრას (შეცვალოს სიზმრის მიმართულება) - თუნდაც წარმოდგენის ძალით (ვიზუალიზაციის, მართული წარმოსახვის გამოყენებით). შემდგომი, ასოცირებული ფაზის დადგომისას კი, საკუთარ თავს ახალი ამოცანები უნდა დაუსახოს...

ხათუნა ხუციშვილი

ინჟინერ-პროგრამისტი

Horror >>>

ვითომ ვარ ჩემს ოთახში. დღის განათებაა. ეს ოთახი გარდაცვალებამდე ბებიაჩემს ეკუთვნოდა. ველოდები მეგობარს. მუქი, ნაღებისფერი ტყავის დივანზე, ბებიაჩემის მოქარგული ფერადი ბალიშები ყრია, მილაგებას ვაპირებ. მოულოდნელად, ბებიაჩემის შიშველ გვამს ვხედავ. ფაქტი არ მაშფოთებს, უბრალოდ, სტუმართან მეუხერხულება, ისიც წმინდა ესთეტური თვალსაზრისით. სწრაფად ვიწყებ გვამის ბალიშებით დაფარვას, რადგან კარზე უკვე ზარის ხმა ისმის. კარს ჩემს მაგივრად ვიღაც აღებს, მოულოდნელად შემოდის მეგობარი. გვამის სათანადოდ დაფარვა ვერ მოვასწარი, ამიტომ ზემოდან ვაჯდები. მეგობარს ჩვეულებრივი განწყობით ვესაუბრები. ბებიაჩემის ხელი ვარდება. ვცდილობ, ხელი ისე დავმალო, რომ სტუმარმა არ დაინახოს, ბალიშებში ვჩურთავ. ვეხები, ის ხელს მაშვებინებს, დგება და ამბობს - კაი რა! ვინ არ მომკვდარა! ბებიაჩემი გვიერთდება. ვსვამთ ყავას, ვეწევით სიგარეტს.

სიზმრის ახსნა >>>

სიზმარი დეტალებით არის სავსე, ავტორისთვის მნიშვნელოვანი და ნაცნობი ნივთებით - ეს მისი რეალობაა, საიდანაც „მოდის“; მაგრამ აქ რაღაც საიდუმლოც იმალება - ძველი ამბავი, „ჩონჩხი კარადაში”, რომელიც გარეშე თვალთაგან საგულდაგულოდ არის დასაფარი - თუნდაც ესთეტიკური თვალსაზრისით... ეს ძველი, უხერხული, გაუგებარი (წარსული) ამბავი „მოქარგული ბალიშებით' ან მოქარგული სიტყვებით უნდა დაიფაროს. ის, რაც დასამალია - პიროვნულად ძვირფასია, მაგრამ უადგილოა თანამედროვე კონტექსტში. ავტორი გაორებულია, თუმცა თამაშს აგრძელებს და ამას წარმატებით ახერხებს. პრობლემა კი არ იმალება (როგორც ყოველთვის). ის შემოდის თამაშში, აქტიურდება. ბოლოს და ბოლოს, თავად პრობლემა ათავისუფლებს ჩვენს პერსონაჟს, ხსნის მის დაძაბულობას, ჩვეულებრიობას უბრუნებს სიტუაციას...

ავტორი, თითოეული ჩვენგანის მსგავსად, ცდილობს შენიღბოს საკუთარი ცხოვრების, წარსულის, წარმოშობის (?) ზოგიერთი ასპექტი; დეტალები, რაც მიაჩნია, რომ მის „სახეს“ მომხიბვლელობას აკლებს. დრო შეახსენებს მას, რომ ცდებოდა. სიზმარი უხსნის, რომ რაც უფრო თავისუფლად გაათამაშებს „სამარცხვინო კარტს“, არ განდევნის და დაფარავს, არამედ „გააცოცხლებს“ და მოიპატიჟებს თავის რეალობაში - მით უფრო ბუნებრივი და თავისთავადი იქნება. პრობლემები გადასახედი და გადასალაგებელია, ავტორს წარსულის „ინვენტარიზაცია“ სჭირდება...

დათო უჯმაჯურიძე >>>

კინორეჟისორი >>>

უცნაური სიზმარი

ვითომ უცხო ქალაქში ვარ. უცნობია გარემო, სადაც რომის პაპია ჩამოსული. მიდის დიდი პროცესია, რომელსაც უკან უამრავი ხალხი მოყვება. მოულოდნელად, იოანე პავლე II ჩემსკენ მოდის, საუბრით მივუყვებით ბაღს, რომელსაც ვერცხლისფერი ნაძვები მიჰყვება. ვსაუბრობთ ზოგად თემებზე: მე პოლონურად, რომის პაპი - ქართულად. უკან ამალა მოგვყვება, ხალხი აღარ ჩანს. საუბარი დავასრულეთ, თბილად დამემშვიდობა და წავიდა. უცხო სახლში აღმოვჩნდი, რომელიც სავსე იყო ჩემი ნათესავებით და ყველა ეჭვის თვალით მიყურებდა. მეღიმებოდა და ჩემთვის ვფიქრობდი, არაფრის აზრზე არა ხართ-მეთქი.

სიზმრის ახსნა >>>

სიზმარი თავისებურ მარტოობაზე ან განდეგილობის ფორმაზე მიგვანიშნებს. პერსონაჟში ბევრი რამის მიმართ გაუცნობიერებელი გაუცხოება იგრძნობა. შესაძლებელი პიროვნული კრიზისი, სულიერებასთან მიმართებაში, მოძღვრის პერსონის ან სულიერი მეგობრის უშედეგო ძიებაა, რომლის კრებითი სახე შეიძლება იყოს რომის პაპი.

პიროვნება შინაგანად გახსნილია მისგან განსხვავებული ადამიანის მიმართ და მზად არის მის ენაზე სალაპარაკოდ და იმის გაზიარებისთვის, რაც სხვის სულიერ სამყაროს ეხება. ანალოგიურის მოლოდინშია თვითონაც. ჩემი აზრით, რომის პაპი ამ „სხვის“ სახესაც გულისხმობს.

პიროვნება გადაღლილია ყოველდღიური ურთიერთობებით, რაც გარემოსა და ახლობლებისადმი გაუცხოების ნიშანია. ის სულიერი, ინტიმური ურთიერთობებისთვის „ჩაკეტილია“, რადგან მისი ბოლომდე არავის ესმის, თუმცა ამ სიტუაციისადმი მისი ირონია კარგად ფარავს ამ განცდას.

შესაძლებელია უცხოეთისადმი ნოსტალგია, ან სამშობლოს დატოვების სურვილი ჰქონდეს, რადგან სულიერი ფასეულობები ამ მშობლიურ გარემოში ვერ აღმოაჩინა.

თუმცა მასში ტრაგიზმი არ არის...

ავტორი: სალომე კიკალეიშვილი
ფოტო: დავით მესხი

ამ სათაურზე, ანიეს ვარდას ფილმი მახსენდება - „კლეო 5-დან 7-მდე“, სადაც მშვენიერი კლეოს ცხოვრების ორი მნიშვნელოვანი საათია ნაჩვენები.

„დიტო 6-დან 9-მდე“ კი ცდაა. ცდა დღევანდელობის ერთერთი საინტერესო ქართველი რეჟისორის - დიტო ცინცაძის მთელი ცხოვრების თუ არა, მისი ფრაგმენტების ჩვენებისა.

18:00.

ვცდილობ, სწრაფად გავიკვლიო გზა წვიმაში და სწრაფსწრაფად ვახტები გუბეებად დაგროვილ ივნისის წვიმას. დანიშნულების ადგილას დროზე და ნახევრად მშრალი მაინც მინდა მივიდე. აი, ისიც: მაღალი, გამხდარი, მართლაც რომ კლდიაშვილისეული ტიპაჟი (რატომ კლდიაშვილისეული, ამაზე მოგვიანებით) შავი კეპით, ჩემსკენ მოემართება: „ვაა, ეს რა პუნქტუალურები ვართ ორივე!“

სტუდიაში შესვლამდე:

- „ბედი არ გინდა?! მთელი ცხოვრება ვოცნებობდი, ოთარ იოსელიანთან მემუშავა. არ დარეკა იმ დღეს? როლი მაქვს შენთვის, ჩამოდიო. მერე? მე თვითონ გადაღებებს ვიწყებ აქ და სად წავალ?! ესეც შენი „ზაკონ პოდლოსტი“! არა უშავს. ვეტყვი, ან როლი შემინახოს, ან მერე ჩემთან გადავიღებ.“ ვერ ვიტან ამ მინაწერს, მაგრამ ამ ადგილს, მგონი, მოუხდებოდა - (იცინის).

სტუდიაში:

- ყავა გინდა?

- მინდა.

- მაშინ, ცოტა მადროვე.

ისევ ისე უბედურად წვიმს.

18:15

ალბათ ელოდებით, რომ ბავშვობით დავიწყებთ. მოგიყვებით, როგორი ონავარი იყო სან-სებასტიანის „ოქროს ნიჟარის“ მფლობელი დიტო ცინცაძე, როგორ დარბოდა ეზოში, თამაშობდა ფეხბურთს... არა, ფეხბურთს „ქუჩის დონეზე კარგად“ თამაშობდა, მაგრამ დიტოს ისტორია სულ სხვა ადგილიდან, ჯერ კიდევ მის დაბადებამდე იწყება, როცა დედამისი, ქალბატონი ნარი ორსულობის მე-9 თვეში თბილისის ერთ-ერთ კინოთეატრს ესტუმრა. იჯდა თავისთვის, დიდი ეკრანის წინ და ვაიმე! ტკივილებიც დაეწყოოო. ახლა ხომ ხვდებით, რომ გვარში ექიმობის ტრადიციის მიუხედავად, არასდროს, არასდროს არ უნდა ჰკითხოთ დიტო ცინცაძეს:

- ბატონო დიტო, გიფიქრიათ ოდესმე სხვა პროფესიაზე?

იმიტომ, რომ არა! არ უფიქრია და არც იფიქრებს!

ბავშვობიდან დავიწყებ-მეთქი.

ამ სიტყვასთან პირველ რიგში წყნეთი ასოცირდება. მაშინ, როდესაც მშობლები ერთმანეთს შორდებიან, ძმებს ცალცალკე უწევთ ცხოვრება: დიტოს - დედასთან, ძმას კი მამასთან; ანუ „რაღაც დავიშალეთსავით“-ო. როგორც თვითონ ამბობს - „მშობლების დაშორება დიდად არ განმიცდია. რა ვიცი, ოთხი წლის ბავშვს დიდად არაფერი მესმოდა.“ თუმცა, სიტყვა „ბავშვობაზე“ მაინც წყნეთი, და ზაფხულობით ისევ ერთად შეკრებილი ოჯახი ახსენდება. უეცრად, ჩემი სევდამელანქოლიური გამომეტყველების დანახვისას კი, ოპტიმისტურად მპასუხობს - „იცი, ამ ყველაფერს რაღაც დადებით, პლუსიც კი ჰქონდა“ და ის ისტორია ახსენდება, როცა უკვე წამოზრდილი, რაღაც ძალიან ცუდ ამბავში გაეხვია. ვიღაც დაჭრეს, თუ რაღაც ამგვარი. ატეხილა ერთი ამბავი და ყველა დაუჭერიათ. ყველა, დიტოს გარდა. რატომ? იმიტომ, რომ ვერ იპოვეს. არავინ იცოდა, სად იქნებოდა - ერთ სახლში, მეორეში თუ მესამეში. ესეც შენი პლუსი!

მგონი, დიდი მოჩხუბარი არც ყოფილა, რადგან საკმაოდ მორიდებულად მითხრა: - ნუ... ყველა ჩხუბობდა და მეც ვჩხუბობდიო. მართალია, ერთხელ იარაღითაც მოსულან, მაგრამ სერიოზული არაფერი. „ხომ იცი, 53-ე სკოლა, ვერა, თბილისი...“

ჰო, აქ ერთი წამით შევჩერდეთ და დიტოს ერთ უცნაურობაზე მოგითხრობთ; ერთ ჩვევაზე, რომელიც მეგობრების მარად სახუმარო თემაა. როგორც თვითონ უწოდებს, „დოუბლე ცჰეკინგ“-ი სჭირს. ერთი და იგივე კითხვას რამდენჯერმე დაგისვამს. ეტყობა ამოწმებს, გაიგე თუ არა. რა ვიცი, ალბათ ამიტომ იყო, რომ სკოლის მეგობრების სახელები ორჯერ ჩამომითვალა: ალეკო გურგენიძე, ზაზა ალექსიძე, გიორგი გვახარია (ოღონდ კინომცოდნე არაო), მამუკა მაისაია, გიორგი ჭკუასელი, პაატა ჩახნაშვილი, ზაზა ჩაჩუა, ზურა ერისთავი.

მე კი ყველა დავიმახსოვრე, მაგრამ... სწორედ ამ „double Checking“-ობის გამო იყო, ერთხელ ძალიან რომ აწყენინეს. არ დამავიწყდეს, მოგვიანებით მოგიყვებით.

18:45

კინო? კინო სულ იყო. დაიწყო იმით, როცა „კინოშნიკმა“ დეიდამ, ერთ დილას სასეირნოდ წაიყვანა და შინ მხოლოდ დაღამებისას, ცხრა საათზე დაბრუნდნენ. დიდი სკანდალი დახვდათ - აქამდე სად იყავითო!!! მთელი ოჯახი ნერვიულობდა. ეს სკანდალი არ ახსოვს. დაამახსოვრდა მხოლოდ კინოდარბაზში გატარებული მთელი დღე და ნანახი... ასე, ათი ფილმი მაინც! ჩარლი ჩაპლინი და ბასტერ კიტონი!

მერე 10 წლის იყო, როცა ბაბუამ 8 მილიმეტრიანი კამერა აჩუქა, და... აქედან დაიწყო, თუ დაიწყო. იღებდა ყველაფერს, დგამდა სცენებს... ერთმა ასეთმა „გადაღებამ“ კინაღამ მეგობრის ნეკნები შეიწირა, რომელიც მკვდარს თამაშობდა და კიბეებზე უნდა ჩამოგორებულიყო. რა ქნას, რომ არ მოსწონდა დიტო რეჟისორს მეგობრის დაგორება, და იმ საწყალს ხუთი დუბლი მაინც გადაუღო. სერიოზული ამბავი იყო! კაცი ვესტერნს იღებდა და..!

„დამოუკიდებელი ცხოვრება ადრე დავიწყე. ისე, ცოტა ძნელია, როცა ძალიან აქტიური მშობლები გყავს და სულ შენს ცხოვრებაში ერევიან. ცალკე ბინა მქონდა კეკელიძის ქუჩაზე და იყო ერთი ამბავი, გნიასი, გიჟური ისტორიები. მამას იშვიათად ვხედავდი. მერე უფრო დავახლოვდით. დედა? დედა ძალიან აქტიური ადამიანია. ერთხელ, პატარაობისას, დიდი არაფერი, თავი გავიტეხე და ისეთი ამბავი ატყდა... მთელი ქუჩა გაჩერდა. არა, ძალიან აქტიური დედა მყავს. ჩემზე რომ ჰკითხო, გეტყვის ასეთი წყნარი ბავშვი და კარგი მოსწავლე, მეორე არ იყოო. არადა, მე-7 კლასის მერე, რა ხდებოდა მათემატიკაში, აზრზე არ ვიყავი. ერთადერთი, თავისუფალი თემების წერა მიყვარდა ლიტერატურაში. ეგ იყო და ეგ. დედა ახლაც აქტიურობს. სულ მირეკავს, არ დალიო, ბევრი არ მოწიო, რას აკეთებ...“

საუბარს ტელეფონის ზარი წყვეტს:

- „ალო, ჰო... დედა! ახლა ზუსტად შენზე ვლაპარაკობდი. რაა?.. ჰო, ჰო, კარგი. არა, არ ვარ მთვრალი... კაი, კაი, წავედი...“

აჰა, დამტკიცდა.

19:00

თეატრალურ ინსტიტუტამდე პუშკინის ინსტიტუტი და რუსული ფილოლოგია იყო, როცა მოსკოვში უმაღლეს კურსებზე უნდოდა ჩაბარება და აქ, იძულებით მოუხდა საბუთების შეტანა. „მაშინ ასეთი წესი იყო. თუ რაიმე არ გექნებოდა დამთავრებული, არ მიგიღებდნენ“. ზუსტად ერთ წელიწადში კი, თეატრალურ ინსტიტუტში კინოს ჯგუფი გაიხსნა და... ხომ გახსოვთ, რა არ უნდა ჰკითხოთ არასდროს? საბუთები მაშინვე გადაიტანა. ელდარ შენგელაიას სახელოსნოში ჩაირიცხა.

სარეჟისორო ჯგუფში, საფეხბურთო გუნდივით თერთმეტნი იყვნენ. იმ დროს, მოკლედ, ასე ახასიათებს - ვლოთობდით, უსაშველოდ ვგიჟობდით, მაგრამ თან ვმუშაობდითო.

„მივხვდი, რომ რაღაცნაირი კინო არსებობს, სხვა კინო. ეს იყო ელდარ შენგელაია, ოთარ იოსელიანი, რომელიც მონტაჟს გვასწავლიდა. მიყვარს ელდარის იგავური თხრობა, მისი სამყარო, მისი ადამიანურობა. დღესაც მახსოვს, „არაჩვეულებრივი გამოფენის“ ჩვენებისას, კინაღამ რომ დაინგრა დარბაზი როტერდამში. ასეთი რამ არსად მინახავს. ისე, მეც ვინატრებდი ასეთ ჩვენებას.

ოთარის სუფთა კინემატოგრაფი, სტრუქტურა, სადაც ენა არ არის საჭირო. ეს აღმოჩენა იყო ჩემთვის. დღესაც, ჩემს ფილმებს მათ ვუჩვენებ ხოლმე და... ისე ვნერვიულობ, როცა ოთარი უყურებს. ის ხომ არასდროს არ იმეორებს კადრებს, მე კი ხშირად ვიმეორებ. ჰოდა, როცა ამ გამეორებებს ხედავს, ვიცი, იმ მომენტში რას ფიქრობს!

რეზო ესაძე, რომელიც ასევე გვასწავლიდა მონტაჟს. მაგარი მსახიობია. ისე იცოდა ფილმის მოყოლა, რომ გაგიჟდებოდი, გაიქცეოდი სანახავად და რა?!! რეზოს მონაყოლთან შედარებით, ფილმი უინტერესო იყო ხოლმე.“

კარგად ახსოვს, როგორ გაუმწარა ერთხელ სიცოცხლე ჯგუფელ ტატო კოტეტიშვილს. „არ მახსოვს, რაღაცას ვუწლიკინებდი“, რომ ბოლოს აიღო და ერთი კარგად მოისროლა ეს ჩვენი დიტო ტატომ. სახსოვარიც დარჩა: ფრენის შედეგად გადამტყდარი და შემდეგ არასწორად შეხორცებული ლავიწის ძვალი.

დასაწყისში კლდიაშვილისეული ტიპაჟი ვუწოდე. და აი, რატომ. როცა ჯგუფის ხელმძღვანელი, ბატონი ელდარი ფილმ „სამანიშვილის დედინაცვალს“ იღებდა, დიტოს თქმის არ იყოს, „დაციკლული“ ყოფილა კლდიაშვილზე. ამიტომ ჯგუფი ინტენსიურად დგამდა კლდიაშვილის პიესებს და მთავარ როლებს ყველგან ჩვენი გამხდარი, აწოწილი დიტო თამაშობდა. მე შენ გეტყვი და გარეგნობა აქვს ისეთი, ვერ დაიჯერებ, გაძვალტყავებული აზნაური რომ შეიძლება არსებობდეს?!

გასუსული დარბაზი. სცენაზე სადიპლომო წარმოდგენაა. ვისი პიესაა? ეს რა იკითხეთ? კლდიაშვილის, რაღა თქმა უნდა. პიესის მონაწილეებს შორის ძაღლია. უფრო სწორად, ძაღლი არ ჩანს, მარტო ყეფა ისმის. ეს სამამულიშვილო საქმე ჯგუფელ მამუკა მინდიაშვილს აკისრია, ანუ მამუკა ყეფს. დიტოს გამოსვლის დროა. ცოტა ნერვიულობს. ვაა, ლევან ერისთავს არაყი მოუტანია. ცოტას მოსვამს, რა! ცოტა - ნახევარი ბოთლი გამოვიდა. აი, უკვე დაგიარა სისხლში თბილმა ჟრუანტელმა. თან ჰა, ჰა, გაგეხსნება და... სცენაზე გასვლის დროც მოსულა. ჯოხმომარჯვებული, ამაყად, ყოველგვარი შიშის გარეშე - არაყმა თავისი საქმე და იმაზე მეტიც ქნა - სცენაზე გადის. ახლა კი გაგრძელებას რომ წაიკითხავთ, თქვენც ჩემნაირად იფიქრებთ - ეჰ, ნეტავ არ გასულიყოო, რადგან იქ ისეთი ამბები დატრიალდება... სულ ტკბილ-ტკბილ სიზმრებშიც კი არ დაესიზმრებოდა კლდიაშვილს. როლში შევიჭერიო, - იმართლებს თავს, და სცენაზე გასული, ხელის ერთი მოსმით სწევს ფარდას - ეტყობა, ყველას კარგად რომ დაენახა ძაღლის როლის შემსრულებელი. მერე კი, მომარჯვებული ჯოხით, უცებ, ენერგიულად იწყებს ჯგუფელის ცემა-ტყეპას. „მამუკა თან მიყურებს, თან ვერ მაგინებს, ითმენს. აგრძელებს ყეფას... რა ჰქნას, რა ჰქნას და არ დაიწყო წკმუტუნი!... წინ ტატო მიდგას, ამ ამბის შემყურე, ძლივს იკავებს თავს. არადა, დიალოგი გვეწყება, თან ძალიან მნიშვნელოვანი. რა უნდა გვექნა? ერთმანეთს თვალებში ვერ ვუყურებდით! სიცილისგან ისე ცუდათ ვიყავით, რომ გვერდიგვერდ, მაყურებლისკენ ზურგით დავდექით და ისე, რომ არც შეგვიხედავს ერთმანეთისთვის, ჩავარაკრაკეთ დიალოგი. კულისებიდან გამწარებული მამუკას მუშტები მოჩანდა.“

სადიპლომო ფილმი ლევან ერისთავთან ერთად გადაიღო - „კვაზიმოდო“. მთავარ როლში მამუკა კიკალეიშვილი იყო. მამუკა მასწავლებელს თამაშობდა, ოღონდ ისეთს, რომლის შიში და ძრწოლა მთელ კლასს უნდა ჰქონოდა. დიტოს ძალიან უნდოდა, რომ ბავშვები გადაღებებამდე დაეშინებინა მამუკათი. ამიტომ ბევრი იფიქრა, იფიქრა და მოიფიქრა: ზოოპარკში მგლებთან შევასეირნებ მამუკას და ბავშვებს დავანახებო. მართალი გითხრათ, არ ვიცი, დაფიქრდა თუ არა მამუკა შესაძლო შედეგებზე. ალბათ არა, რადგან ბავშვებთან ერთად ზოოპარკშიც წავიდა და გალიასთან თავისი ფეხითაც მივიდა. „ოპერატორმა თქვა, მე არ წამოვალო. ფილმის დირექტორმა, მე ვითომ არც გამიგიაო. მოკლედ, ვერ ვართ, რა. დგანან ეს ბავშვები დაჭყეტილები, მამუკა გალიასთან მივიდა და... არ შექუჩნდნენ გალიასთან ეს მგლები?! თან, ლამის ნერწყვი მოუვიდათ! ბოლოს, კიდევ კარგი, ჩემმა მეგობარმა, რომელიც კარგად იცნობდა მგლებს და მათ ჩვევებს, აგვიხსნა, წამითაც არ დაფიქრდებიან, ისე შეახრამუნებენ მაგ თქვენს მამუკასო. ამის გამგონე მამუკასაც ნელ-ნელა ჩაუქრა ენთუზიაზმი. მეც დავფიქრდი და... მოკლედ, გადარჩა, თორემ ბოლომდე არ ტყდებოდა და მიდიოდა“.

19:35

საკუთარ ფილმებზე პირდაპირ და გულახდილად საუბრობს. ზოგჯერ, ძალიან იშვიათად თუ გადმოიღებს და ნახულობს. ისიც იმიტომ, რომ მაინტერესებს, როგორი ვიყავიო. როგორც შემფასებელი, საკმაოდ კრიტიკულია - „არ მიყვარს „დახატული წრე“, რაღაც ამბიციით გავაკეთე. აი, ახლა ყველაზე მაგარ ფილმს გავაკეთებ-მეთქი და ეს ცუდი ფილმი გადავიღე, რომელსაც სულ ვმალავ. „სტუმრები“ კი მიყვარს. მაშინ იმდენად თავისუფალი ვიყავი, შეიძლება ითქვას, სითავხედემდე თავისუფალი. მარტო ამის მერე მივხვდი, რომ რაც უფრო თავისუფლად შეხედავ და ითამაშებ, მით უფრო სასიამოვნო და საინტერესო გამოვა ფილმი.“

პირველი ნამუშევრებიდან დაწყებული, თითქმის ყველა ფილმი: „დღე“, „კვაზიმოდო“, „სტუმრები“ სხვადასხვა ფესტივალებზეა პრიზირებული. თვითონვე გაუკვირდა, როცა „ხუთი ფირი „კოდაკით“ და დანარჩენი შავ-თეთრით“, 1993 წელს გადაღებულმა ფილმმა „ზღვარზე“, ერთ-ერთი ყველაზე პრესტიჟული, ლოკარნოს საერთაშორისო კინოფესტივალის პრიზი „ვერცხლის ლეოპარდი“ მოიპოვა. რა თქმა უნდა, ძალიანაც გაუხარდა და ისიც იფიქრა, აი, ახლა დაიწყება კარგი ცხოვრებაო. მაგრამ ქვეყანა აირია და თვითონაც ხომ აირია და აირია!

ბენედიქტ ნოენფელსი და დიტო ცინცაძე

თუ გინდათ ოდესმე, - რატომ უნდა გინდოდეთ, მაგრამ მაინც - დიტო ცინცაძეს დღე ჩაუშხამოთ, ყოვლად უწყინარად უნდა წარმოთქვათ: პროდუტტორე იტალიანო ვიტო დიბარი. ისე, ხუმრობა იქით იყოს და, ვითომ საქმე გაუკეთა დიტოს, მტერს არ უსურვებდა კაცი! მოკლედ, ლოკარნოზე გამარჯვების შემდეგ, დიტოს თბილისში ჩამოაკითხა და ოქროს მთებს დაპირდა... ამას გავაკეთებთ, იმას გავაკეთებთო... თანაც, მილანში წაიყვანა! ასეირნა, აქეიფა და „კაცო, მაშინ ცოტა თავქარიანი ვიყავი“, მითხრა და გააგრძელა იმ ამბის მოყოლა, თუ ნასვამმა როგორ მოაწერა ხელი რაღაც კონტრაქტს. რას? მაშინ ზუსტად არ ახსოვდა. აქაოდა, სერიოზული კონტრაქტი მაქვსო, მილანური ჰაერი გემრიელად ჩაისუნთქა და ტკბილადაც ჩაიძინა. როცა გამოფხიზლდა, მხოლოდ მეორე დღეს გაიგო, რომ კონტრაქტი ექსკლუზიური იყო და ბატონი ვიტოს გარდა, ვერავისთან, ვეღარასოდეს იმუშავებდა. იმ დღიდან, ვიტო დიბარი გახდა მისი მზეც, მთვარეც, და დარჩენილი ცხოვრებაც. ამბავი 1994 წელს ხდება. „ექვსი წელი გამაჩერა. დამღუპა, რა! საერთოდ არ მამუშავებდა! არც ფულს მაძლევდა! ვერც სხვასთან წავიდოდი სამუშაოდ! წარმოიდგინეთ, რა დღეში ვიყავი?!“ ნუ გგონიათ, რომ გეკითხათ - რატომ ვიტოო? მხრებს ნაზად აიჩეჩავდა და გიპასუხებდათ - რა ვი, აბაო. არა! ბოლოს თვითონ შესთავაზა: - თუ თავის გამოსყიდვა გინდა, 20 ათასი გადამიხადეო! ესეც შენი ვიტოო! აი, თურმე რატომო! მერე? მერე თბილისში სახლი გაყიდა, „კულტურული“ ტყვეობიდან თავი გამოისყიდა და გერმანიაში წავიდა, სადაც ერთგული მეგობარი, „ჩემი კლაუსიკოო“ რომ ეძახის, სწორედ ის ეგულებოდა.

ორიოდე სიტყვა კლაუსიკოზე.

„ეს კლაუს ესერია. რომელმაც ჩემს ცხოვრებაში გარდატეხა მოახდინა. შემთხვევით შევხვდი და დავძმაკაცდით. ეს რაღაც „მეჯიქ“ მომენტია“. ისე, ჯერ არ მითქვამს? დიტოს ცხოვრებაში ხომ ასეთი „მეჯიქ“ მომენტები საკმაოდ ხშირად ხდება. უბრალოდ, ზოგი ვის უკავშირდება და ზოგი - ვის. „მეჯიქებში“ ლიდერი კი, როგორც მიხვდით, გერმანელი კლაუსია - „თვალები ამიხილა, ხომ არის რაღაც კარები, ფანჯრები, რაც არ იცი; სადაც არასდროს შეგიხედავს. კლაუსი სწორედ მათ გახსნაში დამეხმარა. ცხოვრებაში ყველაფერს სხვანაირად შევხედე. ძალიან დამეხმარა ჩემი კლაუსიკო. მის გამო ავირჩიე გერმანია, იქ მეგულებოდა. ჰო, სხვათა შორის, კლაუსი ჯიმი ჰენდრიქსის მეგობარი იყო“. ოო, აქ კი ვცქვიტე ყურები, მაგრამ დავაგვიანე. დიტო მოყოლას აგრძელებს.

კადრი ფილმიდან „ხელმოცარული მკვლელები“

20:05

„ძალიან დამეხმარა ნანა ჯორჯაძე, გერმანიაში საჭირო ხალხს დამაკავშირა და ასე. მაგრამ იცი, მთელი ეს პერიოდი ალბათ საჭირო იყო, რომ „ხელმოცარული მკვლელები“ გადამეღო. იქ, კიდევ მომატყუეს. კაცო, მოვიდოდნენ ამ ლიმუზინებით. მე, როგორც გოიმი, „ვებმებოდი“ ამაზე და... ერთხელ წამოსვლაც ვიფიქრე, რადგან მიუნჰენში ისეთ ბუნაგში ვცხოვრობდი, ისეთ ცუდ სიტუაციაში ვიყავი, რომ... მართლა დაღუპვის პირას აღმოვჩნდი. აქაც იყო ერთი გერმანელი პროდიუსერი, ფულს არ მაძლევდა. ჰოდა, ერთხელ რომ მოვუქნიე საფერფლე - ახლა, ჩაგცხებ თუ ფულს არ მომცემ-მეთქი და... გაჭრა.“ ერთი პერიოდი... არა, კი არ უფიქრია, მაგრამ მორბენალი სტრიქონივით გაურბინა თავში. ის, რასაც „მკვლელებში“ ზანგი გმირი სჩადის, - ფულის საშოვნელად ცალ თირკმელს რომ აბარებს. ხომ გეუბნები, სერიოზულად არ მიფიქრია, მაგრამ სადღაც მაინც გამიელვაო.

ასე ნელ-ნელა დაიბადა „ხელმოცარული მკვლელების“ ისტორია. „ხომ იცი, რაღაც რომ ილექება, ილექება და ჰოპ! შემთხვევით შევხვდი ერთ გაქუცულ, ჭუჭყიან, ტალახიანი პალტოთი, ველოსიპედით მოსულ პროდიუსერს. მოვუყევი სიუჟეტი და ვიღებთო, მითხრა.“ მართლა გადაიღეს. აღარ მოუტყუებიათ. სალონიკის საერთაშორისო კინოფესტივალზე „ვერცხლის ალექსანდრეც“ აიღეს. მანამდე კი, ოთარს უჩვენა, რომელმაც სადღაც გადარეკა, დიტოს შედევრი გადაუღიაო. ფილმი კანში უჩვენეს. აი, ასეთი - დაიცადე, როგორ ამბობენ - ია-ვარდებით მოფენილი არ ყოფილა დიტო ცინცაძის გზა. გზა „ხელმოცარულ მკვლელებამდე“.

კადრი ფილმიდან „ხელმოცარული მკვლელები“ ფრანკა

გადაღებები დაიწყო და პირველი სამი დღე დაბნეული დიტო გადასაღებ მოედანზე, ალბათ, კარგად დაამახსოვრდათ - „მომცეს ეს ვოქი თოქები, პირდაპირი ჩაწერა, მონიტორი... არ მქონია ასეთი გადაღებები. მოკლედ, არაფერი არ ვიცი და ვთამაშობ“. ძალიან დაეხმარა დღეს უკვე ერთ-ერთი საუკეთესო მეგობარი, მაშინ კი, უბრალოდ, ჯგუფის სრულიად უცხო წევრი, ფილმის ოპერატორი ბენედიქტ ნოიენფელსი. „წარმოიდგინე, ენა არ ვიცი, უცხო ტექნიკის გარემოცვაში, სრულიად დაბნეული ვარ... ბენედიქტი კი ბოლომდე გვერდში ამომიდგა. ვიღაცას რაიმე ცუდის თქმა ძალიან ადვილად შეეძლო, მაინც ხომ ვერაფერს გავიგებდი. ხომ ხვდები, არა?.. მოკლედ, დამიცვა ყველაფრისგან...“ აქ კი, თავისთავად, ის ცუდი გაახსენდა, რაც მაინც მოხდა მოგვიანებით, „გასროლის შიშზე“ მუშაობისას. ერთგულ ბენედიქტს არ ეცალა და ფილმისთვის ახალი ოპერატორი აიყვანეს. „გაგიკვირდება, რომ გითხრა, ვის უნდოდა ჩვენთან მუშაობა. ვიმ ვენდერსთან, ფასბინდერთან ნამუშევარ ოპერატორებს. ყველას უარი ვუთხარი. ახალგაზრდა, რისკიანი ადამიანი მჭირდებოდა. ბევრი საწინააღმდეგო აზრის მიუხედავად, ძალით გავიტანე ეს ბიჭი. დავამტკიცეთ ფილმზე და... იცი, როგორ ჩაიჭრა? ადამიანურად ჩაიჭრა. ბოღმა არა ვარ, მაგრამ ისე მაწყენინა... ერთ-ერთი ასეთი „double checking“-ის შემდეგ, შეტრიალდა და გერმანულად თქვა, - ამან, ხომ გამიტრაკა თავისი „checking“-ებითო, რაზეც ვიღაცეებმა ჩაიცინეს. ეს მხოლოდ გადაღებების დამთავრების შემდეგ მითხრეს. მაშინ არ გამიგია, საქმეში ვიყავი ჩართული, თორემ ნამდვილად გადავამტვრევდი კამერას თავზე. უბრალოდ, რა არის იცი? შეეძლო ეთქვა ინგლისურად, ხომ გავიგებდი, ვუპასუხებდი კიდეც, თუნდაც ხუმრობით. არა, გერმანულად თქვა. არადა, მანამდე მარტო რეკლამებს იღებდა, და ეს მისი პირველი ფილმი იყო, რაშიც გერმანელ კრიტიკოსთა პრიზი აიღო. მერე, ლამის ყოველ კვირას, მეილებს მიგზავნიდა, მაპატიეო. მაგრამ... პატიება არ მიჭირს, მე თვითონ იმდენჯერ მაპატიეს, რომ რატომ არ უნდა ვაპატიო სხვას...“

აქ, ნელ-ნელა დიტოს ცხოვრების ერთ-ერთ ყველაზე მტკივნეულ და სათუთ მომენტს მივუახლოვდით. უფროსი ქალიშვილი მარიკა ნიუ-იორკში ცხოვრობს. ერთმანეთს მხოლოდ ახლახანს შეხვდნენ. „ჩემი ბრალია... სულ ვნანობდი ამ სიშორეს... ისეთი მადლობელი ვარ, რომ მაპატია და მიმიღო! ჩამეხუტა კიდეც.

იმ დროს, მარტინ სკორსეზეს და რობერტ დე ნიროს დაარსებული ერთ-ერთი „ახალგაზრდა“ კინოფესტივალი იმართებოდა. დახურვაზე, ჟიურის თავმჯდომარეს, პიტერ სკარლეტს - სხვათა შორის, თბილისის საერთაშორისო კინოფესტივალზე „პრომეთე“, სწორედ პიტერმა გადასცა მთავარი პრიზი დიტოს, ფილმისთვის „გასროლის შიში“ - ჩემთვის და მარიკასთვის ორი მოსაწვევი ვთხოვე. წარმოიდგინეთ, ვსხედვართ მეორე რიგში, დახურვაა. ყველა ვარსკვლავია გარშემო და პიტერი სიტყვით გამოდის: - იცით, ჩემო მეგობრებო! ამ ფესტივალმა კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი რამ მოიტანა. წლების მერეც კი, დაშორებული ადამიანები დააკავშირაო და არ დაგვასახელა?! ამერიკული ფილმების ფინალებში რომ არის, ზუსტად ისე, მთელი დარბაზი ჩვენსკენ შემოტრიალდა. მე და მარიკა კი, გაოგნებულები ვუყურებდით ერთმანეთს.“ მეორე ქორწინებიდან „პრინცესა“ ნუცა ჰყავს; პატარა ნიკუშა ხომ... ნიკუშა, მესამე ქორწინებიდან, დიტოს და მარიკა გიორგობიანის შვილია. როგორც მარიკაზე ამბობს, ფილმ „სტუმრების“ გადაღებებზე გავიცანი, და „სახლზე“ მუშაობისას შემიყვარდაო“.

„ნიკუშა რეჟისორი არასოდეს არ იქნება. მე და თავის ძმას (მარიკას პირველი ქორწინებიდან), დათოს გვეუბნება, რა გინდათ, გამოვალ რონალდინიო, ბევრ ფულს ვიშოვი და მერე შენც და დათოსაც დაგაფინანსებთო“.

რა გინდა, ძალიანაც რომ პრაქტიკულია.

- ბევრჯერ გყვარებიათ?

- კი, კი, უფფ... ხანმოკლე ურთიერთობები სულ მქონდა. სიყვარულით კი ხანდახან ორი ქალიც მყვარებია. და სწორედ ამიტომ იყო, რომ შეცდომები მომდიოდა.

- სასიყვარულო წერილები?

- არა. - და ღიმილით ამატებს, - პირდაპირ პრაქტიკას ვამჯობინებდიო.

ისე, სიყვარულზე მალევე მოვრჩით. პირადულზე საუბარი მაინცდამაინც არ სიამოვნებს. ჯერ კიდევ ტელეფონით საუბრისას გამაფრთხილა, ინტიმურზე არ ვილაპარაკებო. სულ იმეორებს, რა გითხრა, ცუდიც მაქვს და კარგიც: „კარგი ჩემია და მინდა შევინახო. ცუდზე კი უფრო შემიძლია მოვყვე“. ძალიან ცუდი, რამდენიმე ხნის წინ იყო, როცა ქრონიკულ ჰეპატიტს მკურნალობდა. „ინტერფერონი საშინელი პრეპარატია, სულ ანგრევს ორგანიზმს - ფსიქოლოგიურად, ფიზიკურად. აუტანელი ვიყავი. უხეში. ახლა მითხრა ნიკუშამ, სახლში რომ მოდიოდი, არ მიყვარდა, ასე ვამბობდი, ნეტა არ მოვიდეს-მეთქი“.

20:25
ფრანკა.

თუ „ხელმოცარული მკვლელები“ ნანახი გაქვთ, მაშინ აუცილებლად დაგამახსოვრდებოდათ ქალის კაბაში ჩაცმული დიტო. „ამ როლზე ლენი რიფენშტალის დროინდელი ქალი გვინდოდა, მაგრამ არ დაგვთანხმდა“, ლაშა ბაქრაძის მერაბი, ისე, ამ როლზე მერაბ ნინიძე ყოფილა დამტკიცებული. მაგრამ აქაც მომხდარა „მეჯიქ“ მომენტი. ერთ საღამოს რესტორანში ლაშას შეხვედრია და... როგორც იტყვიან, მყის მიმხვდარა, რომ ის - „ის“ იყო. მოკლედ, დარწმუნებული ვარ, რომ ამ კარგი ფილმიდან ბევრი, გაცილებით ბევრი რამ დაგამახსოვრდებოდათ. მათ შორის კი, უდავოდ იქნება პორტუგალიელი ქალის როლის შემსრულებელი, ველური ფრანკა.

დღეს ფრანკა, ბერლინის თეატრალურ საზოგადოებაში თითქმის ლეგენდაა. თუმცა, თავის დროზე, ყველა თეატრიდან გამოაგდეს იმიტომ, რომ... მაგალითად ერთგან, სადაც მთავარ, ლულუს როლს თამაშობდა, ფინალში მისი გმირი უნდა მომკვდარიყო. უცებ გამოაცხადა: - დღეს თქვენთვის ლულუ არ მოკვდებაო. დატოვა პირდაღებული დარბაზი და კულისებში ამაყად გავიდა. „კაი, რა ფრანკა. რა იცი ხოლმე. აუ, ფრანკა, რა“... მოკლედ, იმდენს სთხოვდნენ, რომ ჯანდაბას თქვენი თავიო, გაბრუნდა უკან და როგორც წინა დღეებში, ისე „მოკვდა“ სცენაზე; ერთ-ერთი სპექტაკლის მსვლელობისას კი, პარტნიორს ზედმეტად მოუვიდა სახეში გარტყმა - ასე ეწერა პიესაში და... ამან ისე გააბრაზა, რომ აიღო სკამი და მთელი ძალით გადაამტვრია თავზე. შემდეგ ნერვაუტოკავად შემოტრიალდა და თამაში გააგრძელა. ის უბედური კი... მაშინვე წამოხტა, თუ კიდევ ცოტა ხანს ეგდო ძირს, - არავინ იცის.

ახლა ხომ თქვენც გაგიჩნდათ კითხვა - კი, მაგრამ რატომ, ბატონო დიტო? რატომ აიყვანეთ ასეთი ქალი?

პასუხი: ზუსტად ეგ მჭირდებოდაო. კაცო, რა უცნაური ხალხია ეს რეჟისორები?!

გადაღებები რთული იყო. ფრანკა ძალიან მომხიბვლელი ქალი იყო, და, ბუნებრივია, ყველა მამაკაცი ეარშიყებოდა. ის კი არ იცოდნენ, რომ ფრანკას სულაც არ აინტერესებდა მამაკაცური ღირსებები და სიგიჟემდე იყო შეყვარებული მემონტაჟე ბიჭის... ცოლზე. დასანახად ვერ იტანდა კაცებს, არც დიტოზე გიჟდებოდა. აბა, რა საყვარელია რეჟისორი, რომელიც გამუდმებით დირექტივებს იძლევა? თანაც, კაცი! ერთხელ ანტისემიტობაც კი დააბრალა, სიზმარში ასე გნახეო. „სერიოზულ ნარკოტიკებზე იჯდა. რთული იყო მასთან მუშაობა, ზოგჯერ 40 დუბლსაც კი ვუღებდი, რადგან არ მიჯერებდა. მაგრამ მაინც ვთვლი, რომ სწორი არჩევანი გავაკეთე. გახსოვთ ყმუილის სცენა? მანდ ყვირილი მჭირდებოდა და თვითონ მითხრა, არ გინდა ვიყმუვლოო? მინდამეთქი. კარგი სცენა გამოვიდა. ბოლო დუბლის გადაღების შემდეგ რომ ვთქვით, მორჩა გადაღებები, დასრულდა-თქო, კინაღამ გაგიჟდა, რას ჰქვია დასრულდა? კიდევ, კიდევ მინდაო, ყვიროდა“. ერთი წლის შემდეგ, ფრანკა ბერლინის ცენტრში, მაღალსართულიანი სახლიდან გადმოხტა. როცა ოთახში შევიდნენ, მაგიდაზე „ხელმოცარული მკვლელების“ გადაღებების ფოტოები იდო. „არ ვიცი, სულ მეუბნებოდა, დიტო, შენ გოიმი ხარ. ფრენა არ იცი, მე კი ვიციო. რა ვიცი, იქნებ გაფრინდა?“

„პოეტური თრილერი“

ერთხელ ერთ გენიალურ ჟურნალისტს შეხვდა: „ბატონო დიტო, თქვენი ფილმი „გასროლის შიში“ თავისი ხასიათით გერმანული არ არისო. - არა-მეთქი. - არც ქართული არ არისო. - არა-მეთქი. აბა, სადაურია? - მალაიზიური-მეთქი. გულმოდგინედ ჩაიწერა, მ ა ლ ა ი ზ ი უ რ ი.

„პოეტური თრილერიც“ ამ ამბავს ჰგავს. ასე მითხრა, ამ სახელით მწერალი დირკ კურბოვიდი „დავაბიო“. ეს მაშინ ხდება, როცა დირკის ნაწარმოების მიხედვით სცენარი მზად არის - დიტოს სიტყვებით, საშინლად გაუმართავი სცენარი - და რეჟისორს ეძებენ. ტელეფონის ზარი: ჰალო, „ხელმოცარული მკვლელების“ რეჟისორი გვინდოდა? არადა, სამ დღეში თბილისში მოდიოდა და აცდებოდა. სუფთა „მეჯიქ“ მომენტია! „ხომ იცი, ცნობილი ადამიანები რომ ჰყვებიან ხოლმე - აი, სასტუმრო „რიცის“ რესტორანში როცა ვისხედით... აქაც ასე იყო. შევხვდით „რიცში“. კარგი ისტორიაა-მეთქი, ვუთხარი მწერალს.

- წაიკითხეთ, არა? - მკითხა.

- არა. გერმანული არ ვიცი. ვერსელამ, - მემონტაჟე ბულგარელ ქალზე მივუთითე, - ამან მიამბო-მეთქი.

- აა, - ცოტა დაიბნა მწერალი. და რა ენაზე გიამბოთო, - იმასაც უჩნდება რა, კითხვები.

რუსულად-მეთქი, რომ ვუთხარი, სახე წაეშალა. იფიქრა, main gott, ეს რა გიჟებში მოვხვდიო. „ძალიან მიკვირს, რომ არ ადგა და არ წავიდა. ეტყობა, დიტოს სპონტანურად გამოგონილმა - „ეს სცენარი კარგი „პოეტური თრილერიაო“, ისე მოხიბლა დირკი, რომ არამარტო მის კანდიდატურას, არამედ მთელი სცენარის და ფინალის გადაკეთებაზეც დათანხმდა. „თავიდანვე, იმით მომეწონა სცენარი, რომ აბსურდი, სიმარტოვე, სიურეალიზმი დავინახე. ბედისწერა... ყველაფერი რეალური, ამ დროს კი შინაარსით აბსოლუტურად აბსურდული. რაღაც კაფკას „პროცესს“ ჰგავდა.“

„გასროლის შიშმა“ თბილისური „ოქროს პრომეთე“ და ესპანური „ოქროს ნიჟარა“ მოიპოვა. „სან-სებასტიანის შემდეგ, ესპანურმა პრესამ გადამიარა, მომკლა რა. თან, ვთქვი, ალმოდოვარი მომწონს-მეთქი და... ხომ ვერ იტანენ. შეიძლება რაღაც შოვინისტური მომენტიც იყო, იმიტომ, რომ ესპანურმა ფილმმა ვერაფერი ვერ მოიპოვა.... რა ვიცი, კარგ „სასტავში“ ვარ, თუ არც მე და არც ალმოდოვარი არ გევასებით... ძაანაც კარგი-მეთქი. არადა, ევროპული პრესა პირიქით შეხვდა. ჟიურის თავმჯდომარე ჰექტორ ბაბენკო იყო, რომელმაც თქვა - ძალიან საინტერესო ფილმია, ძალიან შემაწუხებელიო. ერთი სიტყვით, იმოქმედაო... და ესპანელებმა იცი როგორ დაწერეს? ბაბენკო ძალიან შეაწუხა ამ ფილმმა, და პრიზიც ამიტომ გადასცაო!“

რაა მაინც, კაცო, ეს ჰოლივუდი!

„გასროლის შიშის“ შემდეგ, რაღაც-რაღაცეები შეიცვალა. ევროპულ კინოსამყაროში უკვე კარგად მიცნობენ, საინტერესო წინადადებებიც შემომთავაზეს, მათ შორის ჰოლივუდიდან. ხომ იცი, სულ იმის იმედი გაქვს, რომ - რა არის, კაცო, ერთი ჰოლივუდში გადამაღებინა და... ძალიანაც მინდოდა, მაგრამ ისეთი ცუდი სცენარი იყო, რომ... ჯერ არ ვარ ამისთვის მზად. ახლა არ მინდა, რა! როცა საავტორო, არაპროგნოზირებადი რეჟისორის სახელი მოვიპოვე... არა, ჯერ არ მინდა. ერთი პროექტიც იყო „ბრიჯიტ ჯონსის“ პროდიუსერთან, მაგრამ იქაც მოხდა ისე, რომ ბალანსი დაირღვა. მართალია კომპრომისზე წავედი, მაგრამ ხომ არის ის, რასაც არ გადააბიჯებ?! თავის მხრივ, არც ის წამოვიდა დათმობაზე და ჩაიშალა პროექტი. ცოტას კიდევ ვიბრძოლებ და მერე ვნახოთ. ხომ იცი, არასდროს არ თქვა „არასდროს“. ხვალ რა მოხდება, ვინ იცის?“

გადაღებებს მუსიკალურ იმპროვიზაციას ადარებს, რასაც გადასაღებ მოედანზე ყოველთვის იტოვებს. „ყველაფერი თავშია. იქ, მოედანზე როგორ აეწყობა, ეს უკვე არავინ იცის.“

რადგან გადაღებებს შევეხეთ, იმასაც გეტყვით, რომ ამ დღეებში ახალი ფილმის გადაღებებს იწყებს. პირობითი სახელია - „ტაბუ“. გერმანელი კაცის, საელჩოს თანამშრომლის და ქუჩის ბიჭის ურთიერთობის შესახებ. მეგობრობის სევდიანი ისტორიაა, რომელსაც საზოგადოება არასწორად აღიქვამს ხოლმე. ამბავი ორი მარტოსული ადამიანისა - „უნიკალური შემთხვევაა, რომ გერმანიის ZDF-Arte-მ დააფინანსა ფილმი, რომელიც მის ბაზაზე არ კეთდება. და ეს მაშინ, როცა იქ რეჟისორების 30 პროცენტი უმუშევარია. პრობლემა კი ის არის, რომ ფული საკმარისი არ არის და არათუ მონტაჟს, გადაღებების დასამთავრებლადაც არ გვყოფნის. კინოცენტრში არ მინდა მისვლა, იქ ისედაც ბევრი პროექტია. ეს ხომ აქ გადაღებული ქართული ფილმი იქნება. მსახიობების ნაწილი იქიდან ჩამოგვყავს, მაგალითად მსახიობი მატიას ბრანტი. თან კანის, ტორონტოს, სან-სებასტიანის კინოფესტივალებზე უკვე ელოდებიან, რადგან მათთანაც მისაუბრია და ფილმით დაინტერესებულები არიან. სერიოზული პროექტია. ძლივს მოვაბი თავი, რომ საქართველოში გადავიღო. ახლა ერთადერთი, რაც ძალიან მინდა ისაა, რომ ფული ვიშოვო. იცი, როგორ მინდა, რომ ყველაფერი კარგად წავიდეს და თბილისში გადავიღო?!

20:55

- გადაიღებდით ფანტასტიკას?

- კი, კი, ვცდიდი.

- საშინელებათა ჟანრის ფილმს?

- ვაიმე! ვგიჟდები! პოლანსკი მიყვარს ძალიან. საერთოდ, ისე მიყვარს კინო, რომ ყველაფერს ვცდიდი. ერთხელ ვთქვი, ეროტიკასაც-მეთქი და ისეთი მითქმა-მოთქმა ატყდა! (ცნობისთვის: 2002 წელს სცადა. „ხელმოცარული მკველებიდან“ დარჩენილი ეპიზოდით, ისეთი „ეროტიკული ისტორია“ გადაიღო რომ... რაღაც ოცეულშიც კი შევიდაო - მითხრა).

- ყველაზე ხშირი სიტყვა ლექსიკონში?

- ტო. ბილწსიტყვაობას გერმანიაში შევეჩვიე, არავის არ ესმის და მიდი...

- შანსი. ერთი დღე ვისი ცხოვრებით იცხოვრებდით?

- ბანალურია, მაგრამ გულახდილი - მილიონერის ცხოვრებით.

- რატომ მითხარით, შეგხვდები, ოღონდ არა დილითო?

- ვერ ვფხიზლდები. ამას წინათ, ტელევიზიაში დილით მივედი და ისეთი სისულეები ვიბლუყუნე, რომ...

- შეგიძლიათ თქვათ, ბერლინი ჩემი ქალაქია? თუ...

- რა ვიცი, არა. მაინც სულ უცხო ხარ, ამას მუდამ გრძნობ. მეც ვერა და ვერ ვისწავლე ეს გერმანული. არადა, ასეც არ შეიძლება. ვის სიამოვნებს, იქ ცხოვრობ და ენა არ იცი?! რა ვიცი, ან დებილი გამოვდექი, ან არ მოვისურვე. არ ვიცი.

დათო ტურაშვილი

ასეთი ქალაქი მართლაც იყო, როცა თბილისს ტფილისი ერქვა და გამთენიისას, როცა მეეზოვეები ქუჩებს ჰგვიდნენ, სწორედ იმ არიებს ღიღინებდნენ, წინა საღამოს ტფილისის საოპერო თეატრის სცენიდან რომ ისმოდა.

ტფილისის საოპერო თეატრის თავგადასავალი XIX საუკუნის თბილისისა და საქართველოს ისტორიის ერთი უცნაური ფურცელია უცნაური დასაწყისითა და უცნაური დასასრულით. ახალი საოპერო თეატრის აგების იდეა ქართველებს არ ეკუთვნოდათ და გასული საუკუნის მეორე ნახევრიდან, მეფისნაცვალმა ვორონცოვმა ზუსტად ამოიცნო გზა და ხერხი, რომელიც ამბოხებულ ქართველ თავადაზნაურობას რუსეთის მეკავშირედ და რაც მთავარია, შემგუებელ და მორჩილ უმრავლესობად აქცევდა. გრაფმა ვორონცოვმა, როგორც ჩანს, ზუსტად მიაგნო აქილევსის ქართულ ქუსლს და რამდენიმეგზის აჯანყებული თავად-აზნაურობა, სწორედ ვორონცოვის დროს, რუსეთის იმპერიის ერთგულ ქვეშევრდომად იქცა. რამდენიმე (იშვიათ) გამონაკლისთა გარდა, რუსეთის მოძულე თაობამ, სწორედ რუსული მედლებითა და ორდენებით დაიმშვენა ქართული გულ-მკერდი და იოლად და სწრაფად დაიჯერა, რომ ტფილისსა და საქართველოში, ჟურნალ-გაზეთებისა და თეატრების დაარსება, ქართველთა მიმართ რუსთ ხელმწიფის წყალობისა და სიყვარულის ნიშანი იყო. რასაკვირველია, იმ იშვიათ გამონაკლისთა გარდა, ვინც რუსულ ჩინსა და ეპოლეტებზე არ გაცვალა ქართული ჩოხები, მაშინვე ამოიცნეს ვორონცოვის მზაკვრობა, მაგრამ უმრავლესობის გადარწმუნება ვეღარ შეძლეს. უმრავლესობას კი სჯეროდა, რომ ყველა კულტურული წამოწყება ტფილისში ქართული ბედნიერებისთვის კეთდებოდა და არა იმ ქართველთა თვალის ასახვევად და დასამშვიდებლად, ვინც მთელი ცხოვრება რუსეთის უღელს ებრძოდა საქართველოში.

საოპერო თეატრის იდეასაც სწორედ ეს მიზანი ჰქონდა - ქართულ არისტოკრატიას (და არამარტო არისტოკრატიას) ოპერაში სიარულით თავი უნდა შეექცია და უმთავრეს საზრუნავზე აღარ ეფიქრა. ქართული აჯანყებებითა და შეთქმულებებით თავმობეზრებულ რუსეთის იმპერატორს ძალიან მოეწონა ქართული პრობლემის მოგვარების ეს უმტკივნეულო გზა და სიხარულით დათანხმდა ტფილისის საოპერო თეატრის დაარსების იდეას. ოპერა უნდა ყოფილიყო იტალიური და შენობა უნდა აეგო თამამშევს, რომელმაც მიწა ესტატე ციციშვილისაგან შეიძინა, როგორც მაშინდელი გაზეთები იუწყებოდნენ, „ორ დოშად და ორ საკაბედ“. თვითონ ბატონი ესტატე მუდამ ეჭვის თვალით უყურებდა მუდამ ტალახითა და ღორღით სავსე მაშინდელ ერევნის მოედანს, რომლის ქვემოთაც მიწისქვეშა არხი გადიოდა. სწორედ ამ არხით გაედინებოდა ზემო სოლოლაკიდან ჩამოვარდნილი წყალი, მუხრანის ხევის გავლით, მტკვრის მარჯვენა სანაპირომდე. სწორედ საოპერო თეატრის გახსნის წინ, „ნაშუადღევს თბილისში კოკისპირული წვიმა მოვიდა, ადიდებულმა წყალმა სოლოლაკში ძროხა მოიტაცა, გაატარა ერევნის მოედნის ქვეშ გაყვანილ ხვრელში და ჩაიტანა მუხრანის ხევთან“. გაზეთ „კავკაზის“ ამ ინფორმაციას ზეპირგადმოცემაც ადასტურებს, რომლის თანახმადაც, ოპერის გახსნას სოლოლაკელი ძროხის ამბავი მართლაც უსწრებდა წინ და იქნებ ამის გამოც, თეატრი მოგვიანებით, 1851 წლის 24 აპრილს გაიხსნა. შენობა ოთხსართულიანი იყო, რომლის არქიტექტორიც გახლდათ იმავე წელს ტრაგიკულად დაღუპული იტალიელი სკუდიერი. მხატვრობა თეატრისა ეკუთვნოდა გაგარინს, მაგრამ თეატრი სინამდვილეში მხოლოდ შიდა ნაწილში მოთავსდა შენობისა, რომელიც თამამშევის დაჟინებული სურვილით, უპირველესად უნდა აშენებულიყო, როგორც ქარვასლა. და ეს გასაგები გახლდათ იმის გათვალისწინებით, თუ როგორი მიზნები ჰქონდა თვითონ თამამშევს - ქართული თეატრისა და კულტურის აღორძინებაგანვითარებაზე დარდი რომ არა სტანჯავდა, ფაქტია. ისიც ფაქტია, რომ იმ დროისათვის უმდიდრეს სომეხს, არათუ ქართული, სომხური თეატრის დარდიც ნაკლებად ჰქონდა, მიუხედავად ტფილისელ სომეხთა არაერთგზის თხოვნისა, სომხებს მაინც დახმარებოდა, კაპიკიც ვერ გააგდებინეს ბატონ თამამშევს და რა გასაკვირია, რომ ქართული კულტურის დარდი არა ჰქონდა. ჰქონდა მიზანი - რაც შეიძლება მომგებიანი ყოფილიყო ყველაფერი, რაშიც დააბანდებდა ფულს და თამამშევს ყველაფერი გათვლილი ჰქონდა ისევე, როგორც რუსეთის იმპერიის თბილისელ მსახურებს - ქართველები ოპერას შეიყვარებენ, იმპერატორის მადლიერნიც დარჩებიან და თავისუფლებაზე ფიქრსაც შეეშვებიანო. საფუძველი ზემოთქმულისა კი, უდავოდ ჰქონდათ - თბილისის იტალიური ოპერის თეატრი ახალი გახსნილი იყო, დიდი შამილის ლეგენდარული, მაგრამ რუსეთის მიერ გადაბირებული ნაიბი ჰაჯიმურადი თბილისში რომ ჩამოიყვანეს. იმ საღამოს ვინჩენცო ბელინის “ნორმა” უნდა წარმოედგინათ და “ნორმას” თბილისელთა უკვე საყვარელი სოპრანო, მშვენიერი ჯულია მინოცი მღეროდა. სპექტაკლის დაწყებამდე რამდენიმე წუთით ადრე, გაჭახჭახებულ დარბაზში, მაღალჩინოსან რუსებთან ერთად, ჰაჯი-მურადი შემოვიდა, პარტერში კუთვნილი, საპატიო ადგილი დაიკავა და სინათლეც ჩაქრა. სინათლის ჩაქრობისთანავე (როგორც შემდეგ თვითმხილველნი ყვებოდნენ), ახალგაზრდა, თეთრ ჩოხაში გამოწყობილი ქართველი თავადი წამოდგა და ხმამაღლა, მთელი დარბაზის გასაგონად, ჰაჯი-მურადს, როგორც მოღალატეს, დედა შეაგინა. ჩვენი თეატრისათვის სპეციალურად პარიზიდან ჩამოტანილი უზარმაზარი ჭაღი სასწრაფოდ აანთეს, დაცვაც გამოიძახეს, მაგრამ ჰაჯი-მურადის ღალატით აღშფოთებული ქართველის ვინაობა ვერ დაადგინეს. არანაკლებ აღშფოთებულმა პუბლიკამ მხოლოდ ის დაადასტურა, რაც სიბნელეში შენიშნა - თეთრი, თავადური ჩოხა ზემოთ, „გალიორკაზე“. ჰაჯი-მურადისათვის გალიორკის რეპლიკა არ უთარგმნიათ, მაგრამ ის მაინც მიხვდა, რაშიც იყო საქმე და თეატრის შენობა ისე დატოვა, სპექტაკლი არ უნახავს. მან იცოდა, რომ საქართველოში ვიღაც მაინც ჩათვლიდა მოღალატედ, მიუხედავად იმისა, რომ რუსებმა გადაბირება სწორედ ქართველებისგან დაიწყეს, მაგრამ არ იცოდა, რომ რევოლუციები, როგორც წესი, გალიორკებიდან იწყება.

იმ საღამოს, როცა შეურაცხყოფილმა ჰაჯი-მურადმა ქარვასლა დატოვა, სპექტაკლი მაინც გაგრძელდა, მიუხედავად იმისა, რომ წარმოდგენის დაწყება დაგვიანდა - თუმცა არა ლეგენდარული ნაიბის, არამედ ულამაზესი ქართველი ქალბატონის, მაიკო ორბელიანის გამო, რომელსაც თეატრში გული წაუვიდა. პარტერში იმდენი მონდომებული დამხმარე აღმოჩნდა, რომ მარაოთა სიმრავლემ (როგორც მოგვიანებით გაირკვა) ფილტვების ანთება დამართა მაიკო ორბელიანს. მოგვიანებით, ჭორების მოყვარულმა თბილისელებმა ისიც თქვეს, კნეინა ორბელიანზედ ჰაჯი-მურადის შეურაცხყოფამ იმდენად იმოქმედა, შეუძლოდ შეიქნაო - ალბათ ის ღამე გაახსენდა, საქართველოში იმპერატორის სტუმრობისას, ქართველებმა პატივისცემის ნიშნად, ნიკოლოზს პირველს რომ მიჰგვარესო. იქვე იმითაც იმხნევებდნენ თავს, იმ ღამეს იმპერატორი ისეთი მთვრალი გახლდათ, მაიკო ორბელიანის სიმშვენიერეს ვეღარ შეამჩნევდაო...

იქვე ისიც უნდა ითქვას, რომ რუსულ ლიტერატურათმცოდნეობაში გავრცელებული აზრი იმის შესახებ, რომ ლევ ტოლსტოიმ თბილისის ოპერის თეატრში ჰაჯი-მურადი ნახა (და, მოგვიანებით, ამიტომაც წიგნი დაწერა მასზედ), სინამდვილეს არ შეესაბამება. გრაფ ტოსლტოის ჰაჯი-მურადი არათუ ცოცხალი, მკვდარიც არ უნახავს - როცა ლეგენდარული ნაიბის მოჭრილი თავი თბილისში ჩამოიტანეს და ჰოსპიტალში დაასვენეს. ჰაჯი-მურადის მოჭრილი თავი უამრავმა ტფილისელმა ნახა (როგორც დამთვალიერებელმა), მაგრამ მნახველთა შორის ნამდვილად არ იყო ლევ ტოლსტოი. თუმცა, ტფილისში ნამდვილად იყო დიდი რუსი მწერალი და ნაიბზე წიგნის შექმნის იდეაც, საქართველოში სტუმრობის დროს გაუჩნდა. სწორედ მაშინ დაინტერესდა ჰაჯი-მურადის თემით და უამრავი მასალაც შეაგროვა, მაგრამ პირადად იგი არასოდეს უნახავს...

ქარვასლაში ოპერის მოსასმენად კი, ნამდვილად დადიოდა ლევ ტოლსტოი და წერილებში ვერც მალავდა აღფრთოვანებას თეატრის გამო. თბილისის საოპერო თეატრით აღფრთოვანებული იყო ალექსანდრე დიუმაც, მსოფლიოს ყველა ცნობილი თეატრი ნანახი რომ ჰქონდა, მაგრამ მაინც ჯიუტად იმეორებდა, რომ თბილისის ოპერას ვერაფერი შეედრებოდა დედამიწის ზურგზე. ვერაფერი შეედრებოდა თბილისელ მაყურებელსაც და მსმენელსაც, რადგან მაშინ, მართლაც ძნელად მოიძებნებოდა ქალაქი, სადაც ადამიანები, ერთმანეთთან შეხვედრისას, ერთმანეთის მოკითხვის ნაცვლად, იმ ტენორის ჯანმრთელობით ინტერესდებოდნენ, იმ საღამოს რომ უნდა ემღერა. უპირველესად იმას არკვევდნენ, სად და რამდენად შეიძლებოდა ზედმეტი ბილეთის შოვნა, რადგან ეროვნული თუ რელიგიური, კულტურული თუ სოციალური სიჭრელის მიუხედავად, ყველა თბილისელს, გასაოცარის მონდომებით სურდა სწორედ სცენიდან მოესმინა „Ցა დონნა ე მობილე“. სწორედ სცენიდან, რადგან ტფილისის ქუჩებში, ყოველ ფეხის ნაბიჯზე, ისედაც ისმოდა „Ցა დონნა ე მობილე“, რომელსაც არა მხოლოდ მეთულუხჩე ბავშვები მღეროდნენ ერევნის მოედანზე, თურმე დინჯი კახელი მედუქნეებიც იგივეს ღიღინებდნენ და რა გასაკვირია, რომ ანტონიო ტორეძელას ცოცხლად ნახვის მსურველი, მართლაც ბევრი იყო XIX საუკუნის თბილისში. იმასაც ამბობდნენ, ანტონიო ტორეძელა პარტიტურის გარეშე, ზეპირად დირიჟორობსო და არც ისაა გასაკვირი, რომ ჯუზეპე ვერდის „ტრუბადურის“ პრემიერის წინა დღეს, 1857 წლის 5 ოქტომბერს, კოკისპირულ წვიმასა და მუხლამდე წყალში, მოთმინებით იდგნენ ტფილისელები ბილეთების რიგში. საერთოდ კი, თბილისის თეატრს ვერავინ ასწრებდა ახალი ოპერის დადგმას და მთელს მაშინდელ რუსეთის იმპერიაში სწორედ თბილისში დაიდგა პირველად ბიზეს „კარმენიც“ და „ჩიო-ჩიო-სანიც“. იტალიური პრემიერა ჩვენს დედაქალაქში დაუჯერებელი სისწრაფით მეორდებოდა, როგორც წესი და მაგალითად, „რიგოლეტოს“ იტალიური პრემიერიდან უკვე ორ წელიწადში, 1853 წელს, თბილისშიც განხორციელდა „რიგოლეტოს“ დადგმა...

როგორც ჩანს, თბილისის მაშინდელი ოპერის მესვეურებს სარეკლამო საქმეც კარგად სცოდნიათ და ამ მიზნით, იმ აბელასაც კი იყენებდნენ, ვისი გვარიც ისტორიამ არ შემოინახა, მაგრამ ვიცით, რომ აბელა, XIX საუკუნის მეორე ნახევარში, ყველაზე მაღალი კაცი იყო ტფილისში და მის შესახებ ბაშიჯანღიანცს მოთხრობაც კი აქვს დაწერილი. აბელას შესახებ წერდა ილია ჭავჭავაძეც - წერდა ყველაზე მაღალი კაცის შესახებ ტფილისში, რომელიც ხის მაღალ ფეხებზე შემდგარი, მთელი დღე ქალაქის ქუჩებში დააბიჯებდა ხმაურით და ომახიანად ამცნობდა ტფილისის მოქალაქეებს, თუ რას შესთავაზებდა ოპერის თეატრი იმ საღამოს თბილისელებსა და ქალაქის სტუმრებს. ჯუზეპე გარიბალდის ფოტოც, ილია ჭავჭავაძის სამუშაო ოთახს რომ ამშვენებდა, ილიას დავალებით, სწორედ გრძელმა აბელამ მოიძია კამბიაჯოს ფოტოსტუდიაში. შემთხვევითი ალბათ არაფერია ამქვეყნად და მით უმეტეს ილია ჭავჭავაძე, შემთხვევით არ დაინტერესდებოდა ჯუზეპე გარიბალდის პიროვნებით - იმ ადამიანის პორტრეტით, ვინც სწორედ იმ დროს ედგა სათავეში იტალიის ეროვნულ-გამათავისუფლებელ მოძრაობას. შემთხვევითი არც ის გახლდათ, რომ თვითონ გარიბალდისაც ძალიან უყვარდა ოპერა და იტალიაში იყო შემთხვევები, როცა (განსაკუთრებით „ნაბუქოს“ მოსმენისას) აღელვებული იტალიელები, პირდაპირ ოპერიდან მოდიოდნენ საბრძოლველად და როგორც ჩანს, რუსებმა, მათთვის საშიში ტენდენციები თბილისის ოპერის თეატრშიც აღმოაჩინეს. თუმცა რა ძნელი აღმოსაჩენი იყო იტალიური ოპერის „მავნე“ გავლენა ქართველებზე, როცა 1867 წლის 17 ოქტომბერს, გიმნაზიის ქართველმა მოწაფეებმა პირდაპირ პარტერში ააფრიალეს ქართული დროშები. მთავარმართებელი ბარიატინსკი იმან განარისხა, რომ გიმნაზიელებს, საერთოდ ეკრძალებოდათ თეატრში შესვლა და თეატრის ხელმძღვანელობა უმკაცრესად დასაჯეს. სინამდვილეში ეს იყო საბაბი, მიზეზი კი გახლდათ ნაციონალური გრძნობების კვლავ გამოღვიძება საქართველოში, რომელთა მისაძინებლადაც ააშენეს რუსებმა ოპერის თეატრი ტფილისში და შეცდნენ. მიხვდნენ, რომ შეცდნენ და საკუთარი შეცდომების გამოსწორებასაც შეეცადნენ - გადაწყვიტეს თბილისის ოპერიდან იტალიელთა და ქართველთა გაყრა და თეატრის გადაკეთება მხოლოდ რუსული ოპერის ასპარეზად. დაითხოვეს კიდეც დასის შემადგენლობიდან იტალიელები და ქართველები. ქართველი მომღერალი ქალები ყველაზე ცუდ დღეში აღმოჩნდნენ - დირექტორ მურავიოვთან დაუჩივლიათ, გათხოვებითაც ჩვენ ვეღარ გავთხოვდებით და რა უნდა ვქნათო. კაცები და განსაკუთრებით იტალიელები, ცოტა უკეთეს პირობებში იყვნენ - ბლოტამ და ტოლემ ყვავილების მაღაზიები გახსნეს, ასევე გაძევებულმა მომღერალმა სალვატორე კოკუცამ (ჯოზეფ ვილლასთან ერთად), იქვე, თამამშევის ქარვასლასთან, ქუდების შეკერვა დაიწყო. დირექტორ მურავიოვს არაფრის გაგონება არ სურდა - აკეთებდა იმას, რაც ნაბრძანები ჰქონდა და დირიჟორები მილერი და ბარბიერიც დაითხოვა. სასწრაფოდ დაიწყეს რუსული დასის შექმნა, რომელსაც მხოლოდ რუსული რეპერტუარი უნდა ჰქონოდა, ოპერა უნდა ყოფილიყო მკაცრად და კატეგორიულად მხოლოდ რუსული. ჩქარობდნენ კი იმიტომ, რომ ოპერისა და კლასიკური მუსიკის მოთხოვნილება მართლაც უზარმაზარი იყო ტფილისში, - ქალაქში, რომლის „მეიდანზეც კი მღეროდნენ „კასტა დივას“ და ყოველს ფეხის ნაბიჯზე გაიგონებდით გამებსა და ტრილერებს, ფიორიტურებსა და ბემოლებსა“...

რუსულ ოპერას თბილისში საშინლად უარყოფითი რეაქცია მოჰყვა, იტალიურ ოპერებს მიჩვეულებმა, გემოვნებიანმა და მომთხოვნმა მსმენელებმა ვერაფრით აიტანეს მხოლოდ რუსული, თავსმოხვეული რეპერტუარი და ქალაქში უკმაყოფილებამ ახალი საშიშროება წარმოშვა ამბოხებისა. ალბათ, თბილისსა და საქართველოში, იტალიური ოპერის მოთხოვნით, არავითარი ამბოხება არც მოხდებოდა, მაგრამ შიშს, მოგეხსენებათ, ყოველთვის დიდი თვალები ჰქონდა (განსაკუთრებით ხელისუფლებაში) და უკმაყოფილოთა დასაშოშმინებლად, ისევ დააბრუნეს იტალიელი დირიჟორები და მომღერლები და ისევ აღადგინეს იტალიური ოპერები. ზედმეტი ბილეთის შოვნა ისევ პრობლემად იქცა ჩვენს დედაქალაქში, მაგრამ მცირე წარმატების მიღწევამ, საკმაოდ გაამხნევა მაშინდელი ქართული საზოგადოება და ჭეშმარიტ ხელოვნებასთან ხელახლა ზიარებამ, კიდევ ერთხელ გაახსენა ქართველებს თავიანთი დაპყრობილი სამშობლო. რამდენადაც გახშირდა სიტყვა: „თავისუფლების“ ხსენება ტფილისში, იმდენად გაძლიერდა ცენზურა და გამკაცრდა ოპერაში მოხვედრის წესები - გიმნაზიებისა და რეალური სასწავლებლების მოწაფეებს საბოლოოდ აუკრძალეს არათუ პარტერში, „გალიორკაზე“ ჯდომაც კი. მაგრამ ცხელი გულები მარტო ახალგაზრდებს არ ჰქონდათ მაშინდელს საქართველოში და სამოცდაათიანი წლების დასაწყისში, მეფისნაცვალმა თეატრის დარბაზში საიდუმლო მიკროფონი დაადგმევინა მექანიკოს ბოჩარნიკოვს, რომლითაც მეფისნაცვლის სამუშაო კაბინეტიდან ყველაფერი ისმინებოდა, რაც სცენასა და პარტერში ხდებოდა. ამ ხაზის გაყვანისათვის (რაც უპრეცედენტო შემთხვევა იყო იმდროინდელ მსოფლიოში) მექანიკოს ბოჩარნიკოვს, იმდროინდელი საზომით უზარმაზარი თანხა - 139 მანეთი და 72 კაპიკი გადაუხადეს, მაგრამ იმ პირობით, რომ საიდუმლოს არ გათქვამდა. ბოჩარნიკოვმა გონებაში რომ გადაიანგარიშა, იმ თანხით რამდენი ბოთლი არყისა და ღვინის შეძენა შეეძლო, სიხარულისაგან დამუნჯდა. თუმცა დროებით. რესტორან “ევროპაში”, რომელიც მუშთაიდის ბაღში იყო გახსნილი და რომელიც ქართველ თავად-აზნაურთა ლხინისა და თავშექცევის საყვარელ ადგილად ითვლებოდა, როცა უგონოდ მთვრალ მექანიკოსს სიმშვიდისაკენ მოუწოდეს, შეურაცხყოფილმა ბოჩარნიკოვმა ქართველი თავადები „დურაქებად“ მოიხსენია და არგუმენტებს შორის თავისი ხელით აწყობილი საიდუმლო მავთული დაასახელა. მეფისნაცვლის მფარველობა იქ და იმ დროს, ვერაფერს უშველიდა მექანიკოს ბოჩარნიკოვს და გარდა ამისა, ინფორმაცია საიდუმლო მოსასმენი ხაზის შესახებ, პრესაშიც დაიბეჭდა. ალექსანდრე ორბელიანი, თურმე, განსაკუთრებით ცხარობდა - ვამბობდი, ტყუილად რუსები ოპერას არ აგვიშენებენ და რატომ არ მიჯერებდითო. ოპერა კი, მართლაც რუსების აშენებული იყო და, მართლაც, განსაზღვრული მიზნით, თუმცა მიზანი მიღწეული არ იყო და რუსებმაც ყველაზე ბარბაროსული, მაგრამ ყველაზე მარტივი გამოსავალი მოძებნეს - ოპერა, რომელიც თვითონ ააშენეს, თვითონვე დაწვეს. რუსეთის ხელისუფლებამ 1874 წელს, თვითონვე დაწვა ტფილისის იტალიური ოპერა - ულამაზესი თეატრის შენობა მთელ მსოფლიოში, რომელმაც ქართველებში სრულიად სხვა გრძნობები გააღვიძა, განსხვავებით იმისაგან, რაც რუსებს ჩაფიქრებული ჰქონდათ და ამიტომაც დაწვეს. თუმცა ოფიციალური ვერსიით, ხანძარი სრულიად შემთხვევით გაჩნდა ვაჭარ ლაზარევის დუქანში და შემდეგ ცეცხლი მთელ შენობას მოედო. შეგვიძლია დავიჯეროთ, რომ სწორედ წინა დღეს, შემთხვევით გაემგზავრა მეფისნაცვალი ბორჯომში, მაგრამ ძნელი დასაჯერებელია, რომ მუდამ წყლით სავსე უზარმაზარი აუზი, რომელიც ოპერის წინ მდებარეობდა, სწორედ იმ საღამოს, შემთხვევით აღმოჩნდა წყლისგან სრულიად დაცლილი. ისიც ძნელი დასაჯერებელია, რომ თექვსმეტი საათის მანძილზე, მეხანძრეებმა ვერ მოახერხეს თეატრის შენობამდე მისვლა. არადა, თექვსმეტი საათის განმავლობაში, მთელი ტფილისი, დიდიან-პატარიანად, ცდილობდა საყვარელი ოპერის გადარჩენას და თექვსმეტი საათის მანძილზე, მტკვრიდან ვედროებით (სათლებით) ეზიდებოდნენ წყალს ხანძრის ჩასაქრობად. შემთხვევითი არც ის უნდა იყოს რომ თეატრის სახანძრო დაცვის უფროსი იაბლოჩკინი, არათუ დააპატიმრეს, მოგვიანებით დააჯილდოვეს კიდეც. დააპატიმრეს მხოლოდ მედუქნე, რომელიც სასამართლო პროცესზე ჯიუტად იმეორებდა, რომ ცეცხლი აშკარად განზრახ გაჩნდა შენობაში და ეჭვმიტანილებად თავის კონკურენტებს ასახელებდა, თუმცა, რასაკვირველია, წარმოდგენაც კი არ ჰქონდა, რომ ხანძარი არათუ მეზობელ დუქნებში, პეტერბურგის უმნიშვნელოვანესსა და უბრწყინვალეს სასახლეში დაიგეგმა. დაიგეგმა და განხორციელდა კიდეც - მიუხედავად ტფილისელთა თავგანწირული მცდელობისა, შენობა ისე დაიწვა, რომ მის აღდგენაზე ფიქრსაც კი აზრი არა ჰქონდა. აზრი არა ჰქონდა ცრემლსაც, მაგრამ ღამენათევი ტფილისელები მაინც იდგნენ და ტიროდნენ, რადგან, როგორც ჩანს, ქვეცნობიერად მაინც გრძნობდნენ, რომ იმ დღეს კიდევ ერთხელ დაკარგეს სამშობლო, რომელიც სხვათა შორის, ცეცხლსაც ჰგავს - სულს თუ არ შეუბერავ, უბრალოდ ჩაქრება...

ავტორი: ანა კორძაია-სამადაშვილი

ბევრი ვერაფერი ორიგინალური დასაწყისია, მაგრამ მაინც: მე ძალიან მიყვარს ლამაზი ქალები. გავრცელებული აზრი იმის თაობაზე, რომ ყოველი ქალი თავისებურად ლამაზია, სრულ სიბრიყვედ მესახება - რა აუცილებელია, ლამაზი ვუწოდოთ, ვთქვათ, რომ კეთილია, ან კარგი დიასახლისი, ან მაგარი ფიზიკოსი, ესეც ხომ კარგია? ერთი ლამაზი ქალის, კრისტის შესახებ გიამბობთ. მე ის ძალიან მომწონს და თავიდანვე მოგახსენებთ, რომ მის შესახებ ობიექტური ნაამბობი ნამდვილად ვერ გამომივა. დარწმუნებული ვარ, არც არავის გამოსდის ხოლმე. კრისტის გაცნობის შემდეგ, ადამიანი ან შეყვარებული რჩება, ან შურით გამსკდარი. მე ღმერთმა მიშველა, პირველთა კატეგორიას მივეკუთვნები.