საარჩევნო ადმინისტრაციისადმი საზოგადოების ნდობა ქვეყნის პოლიტიკური და სოციალური სტაბილურობის მნიშვნელოვან ფაქტორს წარმოადგენს. სწორედ საარჩევნო ადმინისტრაციის მიერ 2003 წლის 2 ნოემბერს არჩევნების შედეგებისადმი საზოგადოების უნდობლობამ გამოიწვია ის მღელვარება, რომელსაც `ვარდების რევოლუციად“ ცნობილი მოვლენები, და საბოლოოდ, ხელისუფლების ცვლილება მოყვა.

საარჩევნო კომისიების ფორმირების ადრე მოქმედი სისტემა, რომელიც ძირითადად საარჩევნო კომისიების პარტიული პრინციპით დაკომპლექტებას ითვალისწინებდა, ყველა დონის საარჩევნო კომისიისადმი საზოგადოების უმრავლესობის უნდობლობას იწვევდა.

შედეგად საზოგადოებაში, არც თუ უსაფუძვლოდ, დამკვიდრდა აზრი, რომ არჩევნებს იგებს ის პოლიტიკური ძალა, რომელიც საარჩევნო კომისიებში მეტი წევრის შეყვანას ახერხებს. შეიძლება ითქვას, რომ პოლიტიკური პარტიების წინაასარჩევნო კამპანიების ერთ-ერთ მთავრ მიზანს ყველა დონის საარჩევნო კომისიაში საკუთარი წარმომადგენლების რიცხოვნობის ზრდა წარმოადგენდა. რასაც წარმატებით ახერხებდა მმართველი და მისი სატელიტი პოლიტიკური პარტიები (ბლოკები). გარდა ამისა, საარჩევნო კომისიების დაკომპლექტების ზემოთაღნიშნულმა პრინციპმა, ერთი მხრივ, ხელი შეუწყო საზოგადოებაში საარჩევნო ნიჰილიზმის ჩამოყალიბებას და, მეორე მხრივ, ამ სისტემის საფუძველზე არჩეული ხელისუფლებისადმი უნდობლობის დამკვიდრებას. თუმცა, საქართველოს სახელმწიფოს დამოუკიდებლობის ადრეული წლების სუსტი დემოკრატიისა და სამოქალაქო საზოგადოების განუვითარებლობის პირობებში, საარჩევნო ადმინისტრაციის პარტიულ პრინციპზე მოწყობა, არჩევნებში მონაწილე პარტიების მხრიდან, საარჩევნო პროცესის კონტროლის განხორციელების პრაქტიკულად ერთადერთ საშუალებას წარმოადგენდა.

საარჩევნო კომისიების დაკომპლექტების ამგვარმა სისტემამ, ერთსა და იმავე პოლიტიკურ ძალას ხელისუფლებაში ხანგრძლივად ყოფნის ილუზია შეუქმნა, რამაც, საბოლოოდ, ქვეყნის განვითარებაზე ნეგატიური გავლენა მოახდინა.

ამგვარად, საზოგადოების წინაშე ხელისუფლების არასაარჩევნო გზით ცვლილების საკითხი დადგა. 2003 წლის 2 ნოემბრის საპარლამენტო არჩევნებმა თვალნათლივ აჩვენა, რომ საარჩევო კომისიების პარტიული პრინციპით დაკომპლექტების სისტემამ ვეღარ უზრუნველყო ხელისუფლების არჩევნების გზით გადაცემა და, ამდენად, წარუმატებელი აღმოჩდა. აქედან გამომდინარე, დღის წესრიგში დადგა საარჩევნო სისტემის დაკომპლექტების წესის შეცვლის აუცილებლობა; რაც საქართველოს პარლამენტის მიერ საარჩევნო კოდექსის შეცვლით განხორციელდა კიდეც.

შეცვლილი საარჩევნო კოდექსის თანახმად, საარჩევნო სისტემა პროფესიული ნიშნით ყალიბდება, რაც ფორმალურად, შეიძლება სამართლიანი, ობიექტური და მიუკერძოებელი არჩევნების ჩატარების გზაზე წინგადადგმულ ნაბიჯად ჩაითვალოს, თუმცა ამ კანონის პრაქტიკული რეალიზაცია, ანუ საარჩევნო კომისიათა დაკომპლექტების პრაქტიკა (საარჩევნო კოდექსით გათვალისწინებული საარჩევნო ადმინისტრაციების დაკომპლექტების კანონით 3 დადგენილი პროცედურის შესაბამისობა საარჩევნო ადმინისტრაციის დაკომპლექტების არაფორმალურ წესთან), სოციოლოგიურ კვლევას მოითხოვს.

საარჩევნო დმინისტრაციის დაკომპლექტების კანონით გათვალისწინებული მოდელისა და საარჩევნო ადმინისტრაციის დაკომპლექტების პრაქტიკის შესატყვისობის დასადგენად შეიქმნა მკვლევართა ჯგუფი (ჯგუფის ხელმძღვანელი ილია ჭავჭავაძის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ასოცირებული პროფესორი, ემზარ ჯგერენაია. ჯგუფის წევრები: ივანე ჯავახიშვილის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ასისტენტ პროფესორი ნინო დურგლიშვილი, ეკონომისტ-მათემატიკოსი გიორგი კილაძე, საქართველოს პარლამენტის ილია ჭავჭავაძის სახელობის ეროვნული ბიბლიოთეკის სამოქალაქო განათლების განყოფილების უფროსი თეა კენჭოშვილი).

მკვლევართა ჯგუფმა, პროექტის მიზნებიდან გამომდინარე, შეიმუშავა კვლევის მეთოდოლოგია, მოახდინა პროექტის სხვა მონაწილეთა ინტერვიუერების რეკრუტირება, ტრენინგი, გააანალიზა მოპოვებული ემპირიული სოციოლოგიური ინფორმაცია და კვლევის შედეგები წარმოადგინა წინამდებარე ანგარიშის სახით.

საარჩევნო ადმინისტრაციის დაკომპლექტების კანონით გათვალისწინებული მოდელისა და საარჩევნო ადმინისტრაციის დაკომპლექტების პრაქტიკის შესატყვისობის დასადგენად გამოიკვეთა კვლევის ძირითადი მიზნები:

საკვლევი ობიექტის თავისებურებებიდან გამომდინარე, მკვლევართა ჯგუფმა სრულფასოვანი სოციოლოგიური ინფორმაციის მისაღებად სოციოლოგიური კვლევის თვისებრივი მეთოდოლოგია აირჩია, რაც გულისხმობდა დოკუმენტების ანალიზს; პრესის სტრუქტურულ-შინაარსობრივ ანალიზს, კვლევას ფოკუს-ჯგუფების მეშვეობითა და ჩაღრმავებულ-სტრუქტურირებულ ინტერვიუს.

დოკუმენტების ანალიზი წარმოადგენს სოციოლოგიური კვლევის მეთოდს და შესაძლებელს ხდის შესასწავლი მოვლენის შესახებ არსებული დოკუმენტების (ოფიციალური დოკუმენტები, რეგულაციები, მიმოწერები და ა.შ.) ანალიზით კვლევისათვის პირველადი სოციოლოგიური ინფორმაციის მოპოვებასა და მის საფუძველზე კვლევის მომდევნო ეტაპებისათვის ახალი საოლქო საარჩვნო ადმინისტრაციების დაკომპლექტების პრაქტიკის გამოვლენას, რესპონდენტთა შერჩევას და შესაბამისი დასკვნების გაკეთებას.

აქედან გამომდინარე ჩვენთვის საინტერესო დოკუმენტების მოპოვების მიზნით მკვლევართა ჯგუფმა განცხადებით მიმართა ცენტრალური საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარეს და გამოითხოვა შემდეგი დოკუმენტები: 2003 წლის 2 ნოემბრის საპარლამენტო არჩევნების, 2004 წლის 4 იანვრის რიგგარეშე საპრეზიდენტო არჩევნების, 2004 წლის 28 მარტის საპარლამენტო არჩევნებისთვის შექმნილი საქართველოს ცენტრალური და საოლქო კომისიების წევრების სიები, ახალი საარჩევნო ადმინისტრაციების (საოლქო საარჩევნო კომისიების) წევრთა შრომითი გამოცდილება ე.წ. CV და სერთიფიცირების შედეგები.

მიღებული დოკუმენტების ანალიზმა საშუალება მოგვცა, ახალ კომისიებში ძველი საარჩევნო კომისიების წევრების გამოვლენის მიზნით ერთმანეთისთვის შეგვედარებინა ძველი და ახალი საარჩევნო კომისიების შემადგენლობები; გაგვეანალიზებინა ახალი საარჩევნო ადმინისტრაციის წევრთა შრომითი გამოცდილება მათი ადრინდელი პარტიული კუთვნილების განსაზღვრისა და შესაბამისი დასკვნებისათვის; შეგვესწავლა ახალი საარჩევნო კომიისის წევრთა სერთიფიცირების შედეგები და მის საფუძველზე გაგვერკვია თუ რამდენად მოახდინა ზეგავლენა სერთიფიცირების განსხვავებულმა შედეგებმა საარჩევნო ადმინისტრაციაში კომისიის წევრის პოზიციის დაკავებაზე.

აღსანიშნავია, რომ ჩვენს მიერ ცსკო-დან კვლევისათვის საჭირო დოკუმენტების მოპოვების პროცესმა გამოავლინა ისეთი მნიშვნელოვანი ინდიკატორი როგორიცაა საარჩევნო ბიუროკრატიის ყურადღებიანობა.

ზოგადად, ბიუროკრატიის ყურადღებიანობა გულისხმობს ბიუროკრატიული აპარატის რეაქციას მოქალაქეთა შეკითხვებსა და მიმართვებზე. ჩვენს შემთხვევაში ცსკოს აპარატის ყურადღებიანობა გაიზომა ჩვენს მიერ მოთხოვნილი დოკუმენტების მოწოდების სისწრაფით.

აღსანიშნავია, რომ ჩვენს მიერ მოთხოვნილი ყველა დოკუმენტი მოწოდებულ იქნა სრულყოფილად და კანონით დადგენილ ვადაში.

შრომითი გამოცდილების ანალიზის მიზანს წარმოადგენდა ახალ საარჩევნო ადმინისტრაციის წევრთა პროფესიული საქმიანობის შესწავლით კლასტერების გამოყოფა, სამუშაო გამოცდილების მაჩვენებლების სტატისტიკური გარდასახვა, კვლევის მომდევნო ეტაპისათვის რესპონდენტთა შერჩევა და, აქედან გამომდინარე, ახალი საარჩევნო ადმინისტრაციის დაკომპლექტების პრაქტიკის სპეციფიკის გამოვლენა.

ა) ახალი საოლქო საარჩევნო ადმინისტრაციის წევრთა კლასტერიზაცია შრომითი გამოცდილების ანალიზის საფუძველზე.

შრომითი გამოცდილების ანალიზმა საშუალება მოგვცა გამოგვევლინა ახალი საარჩევნო ადმინისტრაციის წევრთა ჩვენთვის საინტერესო ბიოგრაფიული მაჩვენებლები, რომელთაც, სავარაუდოდ, არსებითი ზეგავლენა მოახდინეს საოლქო საარჩევნო კომისიების დაკომპლექტებაზე. ამ მაჩვენებელთაგან აღსანიშნავია: სხვადასხვა დონის საარჩევნო კომისიის წევრობა (თავმჯდომარეობა, მოადგილეობა, მდივნობა), არჩევნებზე სადამკვირვებლო გამოცდილება, არჩევნებზე ორიენტირებული არასამთავრობო ორგანიზაციების წევრობა.

სწორედ ამ მაჩვენებლების საფუძველზე გამოიყო რამდენიმე კლასტერი:

1) ახალ საარჩევნო ადმინისტრაციაში სხვადასხვა დონის საარჩევნო კომისიებში წევრობის გამოცდილების მქონე წევრების რაოდენობა;

2) ახალი საარჩევნო ადმინისტრაციაში სხვადასხვა დონის საარჩევნო კომისიებში მხოლოდ სადამკვირვებლო გამოცდილების მქონე წევრები;

3) ახალ საარჩევნო ადმინისტრაციაში სხვადასხვა დონის საარჩევნო კომისიებში სხვა საარჩევნო გამოცდილების (არჩევნებზე ორიენტირებული არასამთავრებო ორგანიზაციებში მუშაობის გამოცდილება, ახალ საარჩევნო ადმინისტრაციაში ყოფილი ცსკოს კომისარი ან წარმომადგენლობა, ახალ საარჩევნო ადმინისტრაციაში საარჩევნო ტრენინგების გავლა) მქონე წევრები;

4) ახალ საარჩევნო ადმინისტრაციაში საარჩევნო გამოცდილების არმქონე წევრები

თითოეული ბიოგრაფიული მაჩვენებლების სტატისტიკურ ცხრილებში გარდასახვამ ცხადყო საოლქო საარჩევნო კომისიის დაკომპლექტების პრაქტიკა. გარდა ამისა, გამოიკვეთა ზოგიერთი ბიოგრაფიული მაჩვენებელი (გამგეობებსა და სხვა სახელისუფლებო სტრუქტურებში მუშაობის გამოცდილება,

პოლიტიკური პარტიების (მოძრაობების) წევრობა ან აქტივისტობა), რომლებმაც საოლქო საარჩევნო კომისიის დაკომპლექტების პრაქტიკაზე გავლენა ვერ მოახდინა.

ბ) სამუშაო გამოცდილების მაჩვენებლების სტატისტიკური გარდასახვის შედეგები

როგორც უკვე აღვნიშნეთ, შრომითი გამოცდილების ანალიზმა გამოავლინა ჩვენთვის საინტერესო ისეთი ბიოგრაფიული მაჩვენებლები, როგორიცაა სხვადასხვა დონის კომისიის წევრობა, სადამკვირვებლო საქმიანობა, არჩევნებზე ორიენტირებული არასამთავრობო ორგანიზაციების წევრობა და აღმასრულებელ ხელისუფლებაში (გამგეობის დონეზე) მუშაობა. ამ მაჩვენებელთაგან ყველაზე საყურადღებო (სიხშირის თვალსაზრისით) სხვადასხვა დონის საარჩევნო კომისიის წევრობა აღმოჩნდა. ეს მაჩვენებელი სტატისტიკურად გარდაისახა და გრაფიკულად აღიწერა.

ახალი საოლქო საარჩევნო ადმინისტრაციის გენერალურ ერთობლიობაში (374 წევრი) საარჩევნო კომისიის წევრობის გამოცდილების მქონე წევრთა წილი 63,1% (236 წევრი) შეადგენს, რაც ახალი საოლქო საარჩევნო ადმინისტრაციის წევრთა საერთო რიცხოვნობისა და ამ ადმინისტრაციაში სხვადასხვა დონის საარჩევნო კომისიებში მუშაობის გამოცდილების მქონე წევრთა რიცხოვნობას შორის საკმარისად დიდ დამოკიდებულებაზე მიუთითებს. ახალი საოლქო საარჩევნო ადმინისტრაციის დარჩენილ წევრებს (36,9%) საარჩევნო კომისიის წევრობის გამოცდილება არ გააჩნიათ.

საარჩევნო ადმინისტრაციის წევრთა საერთო რიცხოვნობაში საარჩევნო გამოცდილების მქონე წევრებსა და საარჩევნო გამოცდილების არმქონე წევრთა ურთიერთმიმართება წარმოდგენილია დიაგრამა 2-ზე.

ხოლო 2004-2006 წლებში საარჩევნო გამოცდილების მქონე წევრთა რაოდენობის თანაფარდობა ახალ საოლქო საარჩევნო ადმინისტრაციის წევრთა საერთო რაოდენობასთან (23.56%25) იხ. დიაგრამა 3. ახალი საარჩევნო ადმინისტრაციაში სხვადასხვა დონის საარჩევნო კომისიებში სადამკვირვებლო გამოცდილების მქონე წევრთა რაოდენობა 32 ანუ 8,56%25. მოცემული მიმართება ასახულია დიაგრამა 4-ზე. ახალ საარჩევნო ადმინისტრაციაში სხვადასხვა დონის საარჩევნო კომისიებში სხვა საარჩევნო გამოცდილების (არჩევნებზე ორიენტირებული არასამთავრებო ორგანიზაციებში მუშაობის გამოცდილება, ახალ საარჩევნო ადმინისტრაციაში ყოფილი ცსკოს კომისრობა ან წარმომადგენლობა, ახალ საარჩევნო ადმინისტრაციაში საარჩევნო ტრენინგების გავლა) მქონე წევრების საერთო რაოდენობის (17 ანუ 4,55%25) მიმართება ახალი საოლქო საარჩევნო ადმინისტრაციის წევრთა საერთო რიცხოვნობასთან მოცემულია დიაგრამა 5-ზე. ცალკე აღებული ეს მიმართება ვერ გამოავლენდა ახალი საოლქო საარჩევნო კომისიების დაკომპლექტების პრაქტიკას, თუმცა, სხვა კლასტერებთან ერთად ის მაინც იძენს მნიშვნელობას.

ახალ საარჩევნო ადმინისტრაციაში საარჩევნო გამოცდილების არმქონე წევრების (109 ანუ 29,14%25) მიმართება ახალი საოლქო საარჩევნო ადმინისტრაციის წევრთა საერთო რიცხოვნობასთან მოცემულია დიაგრამა 6-ზე.

ახალი საარჩევნო ადმინისტრაციის წევრების (საოლქო საარჩევნო კომისიები) შრომითი გამოცდილების, ე.წ. CV-ების ანალიზმა ცხადყო, რომ კომისიების წევრების აბსოლუტური უმრავლესობა არ მიუთითებდა მათ ყოფილ პარტიულ კუთვნილებას. ჩვენს მიერ ახალი საარჩევნო ადმინისტრაციის წევრების პარტიული კუთვნილების გამოსაკვლევად შედარებულ იქნა 2003 წლის საარჩევო კომისიების შემადგენლობა 2004 წლის 4 იანვრის საპრეზიდენტო არჩევნებისა და 28 მარტის საპარლამენტო არჩევნების ჩამტარებელი კომისიების სიებთან. აღსანიშნავია, რომ ახალ საარჩევნო ადმინისტრაციის წევრებთაგან მხოლოდ 4,8%25-ია იმ კომისიის წევრები, რომლებიც 2003 წლის 2 ნოემბრის არჩევნები ჩაატარა (დიაგრამა 7).

2003 წლის საოლქო სარჩევნო კომისიის 18 წევრი 5 სხვადასხვა პარტიის წევრი აღმოჩნდა. ეს პარტიებია: „დემოკრატიული აღორძინების კავშირი“ (5 წევრი), „ქრისტიან კონსერვატიული პარტია“ (4 წევრი), „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა“ (5 წევრი), „ახალი მემარჯვენეები“ (2 წევრი) და „მრეწველეობა გადაარჩენს საქართველოს“ (2 წევრი). პოლიტიკურ პარტიებსა და საარჩევნო კომისიებს წევრებს შორის მიმართებას ასახავს დიაგრამა 8.

პოლიტიკურ პარტიებსა და საარჩევნო კომისიების წევრებს შორის ამგვარი შესაბამისობა არ გვაძლევს შესაძლებლობას დაბეჯითებით დავასკვნათ, რომ ახალი საარჩევნო ადმინისტრაციების დაკომპლექტებისას ფარულად გამოიყენებოდა საოლქო საარჩევნო კომისიის წევრობის კანდიდატის პოლიტიკური სიმპატია ან პოლიტიკური პარტიის წევრობა. ამის გამოვლენას კვლევის შემდეგი ეტაპი ითვალისწინებდა.

როგორც დიაგრამა 3-ის განმარტებისას აღვნიშნეთ, ჩვენი ყურადღება მიიპყრო 2004-2006 წლებში საარჩევნო გამოცდილების მქონე წევრთა მიმართებამ ახალი საოლქო საარჩევნო ადმინისტრაციის საერთო რიცხოვნობასთან. საინტერესო აღმოჩნდა 2004-2006 წლებში საარჩევნო გამოცდილების მქონე წევრთა დისპერსია საარჩევნო ოლქებში. აღსანიშნავია, რომ სამგორის, მთაწმინდისა და ხელვაჩაურის საოლქო საარჩევნო კომისიების 5 წევრიდან 4-ს ანუ 80%25-ს 2004-2006 წლების საარჩევნო მუშაობის სხვადასხვა გამოცდილება აქვს. ხოლო ვაკის, კრწანისის, ჩუღურეთის, გლდანის, სამგორის, დედოფლისწყაროს, კასპის, აბაშის, ჩხოროწყუს,11 ხულოსა და ქედის საოლქო საარჩევნო კომისიების 5 წევრიდან 3-ს ანუ 60%25-ს ანალოგიური გამოცდილება გააჩნია (იხ.დიაგრამა 9).

შრომითი გამოცდილების ბიოგრაფიული მაჩვენებლების სტატისტიკურმა გარდასახვამ შესაძლებლობა მოგვცა დაგვედგინა ყოფილი საარჩევნო კომისიების ყოფილი წევრების წილობრივი ოდენობა ახალ საარჩევნო ადმინისტრაციაში (საარჩევნო ოლქების მიხედვით). განსაკუთრებით აღსანიშნავია ის რაიონები, სადაც ახალ საოლქო საარჩევნო ადმინისტრაციაში ყოფილი საარჩევნო კომისიების ყოფილი წევრების ხვედრითი წილი 50%25-ზე მეტია.

შესაბამისად, ახალ საარჩევნო ადმინისტრაციაში ყოფილი წევრების ხვედრითი წილი შემდეგნაირად გადანაწილდა: მთაწმინდის, კრწანისის, სამგორის, დიდუბის, თეთრიწყაროს, ახალგორის, ხონის, ოზურგეთის, აბაშის, ჩხოროწყუს, ქედის, ხელვაჩაურის საარჩევნო კომიისიის 5 წევრიდან ხუთივეს, ანუ მთელი შემადგენლობის 100%25-ს, სხვადასხვა დონის საარჩევნო კომისიაში მუშაობის გამოცდილება აქვს; ვაკის, საბურთალოს, გურჯაანის, სიღნაღის, თელავის, გარდაბნის, მარნეულის, ბოლნისის, ზესტაფონის, ჭიათურის, ტყიბულის, ლანჩხუთის, ჩოხატაურის, ხობის, ზუგდიდის, წალენჯიხის, ფოთის და ქობულეთის საოლქო საარჩევნო კომისიების 5 წევრიდან 4-ს ანუ 80%25-ს, ხოლო ჩუღურეთის, გლდანის, დედოფლისწყაროს, ლაგოდეხის, ახმეტის, თიანეთის, რუსთავის, მცხეთის, კასპის, გორის, ხაშურის, ადიგენის, ნინოწმინდის, ონის, ხარაგაულის, ბაღდათის, ვანის, წყალტუბოსა და სენაკის საოლქო საარჩევნო კომისიების 5 წევრიდან 3-ს ანუ 60%25-ს სხვადასხვა სახის საარჩევნო u4306 .ამოცდილება გააჩნია (იხ.დიაგრამა 10).

გ) კვლევის შემდგომი ეტაპისათვის რესპოდენტთა შერჩევა შრომითი გამოცდილების, ე.წ. CV ანალიზის საფუძველზე

სამუშაო გამოცდილების სტატისტიკური გარდასახვის შედეგებმა და შრომითი გამოცდილების ანალიზის საფუძველზე კლასტერების გამოყოფამ შესაძლებლობა მოგვცა ჩაღრმავებულ-სტრუქტურირებული ინტერვიუსათვის გაგვეხორციელებინა რესპონდენტთა შერჩევა.

თითოეულ კლასტერს მიენიჭა წონა გენერალურ ერთობლიობაში (ახალი საოლქო საარჩევნო ადმინისტრაციის წევრთა საერთო რიცხოვნობა) ამა თუ იმ ბიოგრაფიული მაჩვენებლის სიხშირის მიხედვით.

წონის მინიჭების შემდეგ კლასტერები დალაგდა შემდეგი თანმიმდევრობით:

1) ახალ საარჩევნო ადმინისტრაციაში სხვადასხვა დონის საარჩევნო კომისიის წევრობის გამოცდილების მქონე წევრების რაოდენობა;

2) ახალ საარჩევნო ადმინისტრაციაში საარჩევნო გამოცდილების არმქონე წევრები.

3) მხოლოდ ახალი საარჩევნო ადმინისტრაციაში სხვადასხვა დონის საარჩევნო კომისიებში სადამკვირვებლო გამოცდილების მქონე წევრები;

4) ახალი საარჩევნო ადმინისტრაციაში სხვადასხვა დონის საარჩევნო კომისიებში მხოლოდ სხვა საარჩევნო გამოცდილების მქონე წევრები.

კლასტერებისათვის წონების მინიჭებამ შესაძლებელი გახადა საარჩევნო ოლქების დაჯგუფება. დაჯგუფების შედეგად მივიღეთ, რომ ახალ საარჩევნო ადმინისტრაციაში სხვადასხვა დონის საარჩევნო კომისიის წევრობის გამოცდილების მქონე წევრების რაოდენობა 10 რაიონში შეადგ ნს 100%25-ს, 19 რაიონში - 80%25-ს, 20 რაიონში - 60%25-ს, 14 რაიონში - 40%25-ს, 2 რაიონში - 20%25-ს. ახალ საარჩევნო ადმინისტრაციაში საარჩევნო გამოცდილების არმქონე წევრების რაოდენობა 19 რაიონში შეადგენს 80%25-ს, 8 რაიონში - 60%25-ს, 19 რაიონში - 40%25-ს, 21 რაიონში - 2 0%25-ს, 23 რაიონში - 0%25-ს. ახალ საარჩევნო ადმინისტრაციაში სხვადასხვა დონის საარჩევნო კომისიებში მხოლოდ სადამკვირვებლო გამოცდილების მქონე წევრების რაოდენობა 2 რაიონში - 60%25-ს, 2 რაიონში - 40%25-ს, 22 რაიონში - 20%25-ს, დანარჩენ 49 რაიონში - 0%25-ს. ახალი საარჩევნო ადმინისტრაციაში სხვადასხვა დონის საარჩევნო კომისიებში მხოლოდ სხვა საარჩევნო გამოცდილების მქონე წევრების რაოდენობა 4 რაიონში შეადგენს 20%25-ს, დანარჩენ რაიონებში 0%25-ს.

აქედან გამომდინარე, შესაძლებელი გახდა ინტერვიუების განაწილება საარჩევნო ოლქებში. ეს განაწილება მოცემულია ცხრილში 1.

დოკუმენტების ანალიზის შედეგად შეიძლება დავასკვნათ: ახალ საოლქო საარჩევნო კომისიებში ერთ წევრს მაინც გააჩნია რაიმე სახის საარჩევნო გამოცდილება (განსაკუთრებით ყოფილი საარჩევნო კომისიების წევრობა) და, აქედან გამომდინარე, ახალი საოლქო საარჩევნო ადმინისტრაციები, ძირითადად, დაკომპლექტდა სხვადასხვა საარჩევნო გამოცდილების მქონე წევრებით.

ახალ საარჩევნო ადმინისტრაციაში ვაკანსიის დასაკავებლად აუცილებელ პირობას ტესტური გამოცდის ჩაბარება და, შესაბამისად, საარჩევნო ადმინისტრაციის მოხელის სერთიფიკატის აღება წარმოადგენდა. სერთიფიცირება განხორციელდა „გამოცდის გზით - ტესტური მეთოდით“. ტესტი შეიცავდა 100 შეკითხვას საქართველოს სხვადასხვა კანონიდან (საქართველოს კონსტიტუცია, საარჩევნო კოდექსი, კანონი რეფერენდუმის შესახებ, კანონი ადგილობრივი თვითმმართველობის შესახებ, ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსი, კანონი ნორმატიული აქტების შესახებ) და „უნარ-ჩვევების ტესტს“.

სერთიფიცირების შედეგების ანალიზის მიზანს წარმოადგენდა დაგვედგინა, თუ რა გავლენა მოახდინა სერტიფიცირების შედეგებმა ახალ საოლქო საარჩევნო ადმინისტრაციის დაკომპლექტებაზე. კერძოდ, აისახა თუ არა კონკურსანტის სერთიფიცირებისას მიღებული შეფასება მის მიერ ახალ საარჩევო ადმინისტრაციაში დაკავებულ პოზიციაზე.

ზემოთაღნიშნული მიზნის მისაღწევად ჩვენს მიერ შესწავლილ იქნა ახალი საოლქო საარჩევნო ადმინისტრაციის წევრების სერთიფიცირების შედეგები და შევადარეთ იგი საოლქო საარჩევნო ოლქში მათ მიერ დაკავებულ პოზიციას (თავმჯდომარე, თავმჯდომარის მოადგილე, მდივანი, წევრები).

ახალ საოლქო საარჩევნო ადმინისტრაციაში საოლქო საარჩევნო კომისიის წევრთა სერთიფიცირების შედეგების ანალიზმა შესაძლებლობა მოგვცა საარჩევნო ოლქები 2 კრიტერიუმით დაგვეჯგუფებინა. I ჯგუფში გაერთიანდა ის საარჩევნო ოლქები, რომლებშიც დაცულია „პრინციპი“: „მაღალი შედეგი - მაღალი პოზიცია“ ანუ საარჩევნო ოლქში კომისიის წევრის პოზიცია განსაზღვრა სერთიფიცირების შედეგმა. II ჯგუფში გაერთიანდა ის საარჩევნო ოლქები, რომლებშიც „პრინციპი“: მაღალი შედეგი - მაღალი პოზიცია - არ იქნა დაცული. მეორე კრიტერიუმის მიხედვით დაჯგუფებულ სააჩევნო ოლქთა ხვედრითი წილი (92%25) მთელ ერთობლიობაში (75 ოლქი) მნიშვნელოვნად აღემატება პირველი კრიტერიუმით დაჯგუფებული საოლქო საარჩევნო ოლქების ხვედრით წილს (8%25). შესაბამისად, პრინციპი - „მაღალი შედეგი - მაღალი პოზიცია“ - დაცულია შემდეგ საარჩევნო 15 ოლქებში: ისანი, დიდუბე, ლაგოდეხი, თელავი, ქარელი, საჩხერე. ყველა სხვა საარჩევნო ოლქში არ არსებობს ცალსახა კავშირი სერთიფიცირების შედეგებსა და საოლქო კომისიაში წევრის პოზიციას შორის.

სტრუქტურირებულ-ჩაღრმავებული ინტერვიუების ანალიზის შედეგად გამოვლინდა, რომ საოლქო საარჩევნო კომისიის წევრებს შორის პოზიციათა განაწილება სხვადასხვა პრინციპით მოხდა. მათ შორის პრინციპი: „მაღალი შედეგი - მაღალი პოზიცია“ შედარებით იშვიათად გვხვდება. უფრო ხშირია პოზიციათა განაწილება თვითონ კომისიის წევრების მიერ არჩევითობის პრინციპით.

არჩევითობის პრინციპით პოზიციების განაწილების ყველაზე ხშირი მოდელი შემდეგნაირია: საოლქო საარჩევნო კომისიის წევრები გარკვეული ნიშნის მიხედვით ირჩევდნენ თავმჯდომარეს, რომელიც, თავის მხრივ, ასახელებდა მოადგილესა და მდივანს. თავმჯდომარის კანდიდატურის შერჩევა, ძირითადად, საარჩევნო გამოცდილების მიხედვით ხდებოდა, თუმცა, როგორც რესპონდენტები აღნიშნავენ, ცალკეულ შემთხვევაში ანგარიში გაეწია სქესსა და ასაკსაც.

ზემოთაღნიშნულიდან გამომდინარე, შეიძლება დავასკვნათ, რომ სერთიფიცირების შედეგებმა ძირითადი ზეგავლენა ვერ მოახდინა საოლქო საარჩევნო ოლქში კომისიის წევრის პოზიციაზე.

ჩვენს მიერ საოლქო საარჩევნო კომისიების ადამიანური რესურსების ზოგადი დონის შეფასების მიზნით შესწავლილ იქნა სერთიფიცირების შედეგების სიხშირული გადანაწილება (დიაგრამა 11). აღსანიშნავია, რომ ასეთი განაწილების ანალიზმა დასკვნის გამოტანის საფუძველი არ მოგვცა. გარდა ამისა, გამოვლინილ იქნა სერთიფიცირების შედეგების საშუალო და მოდური მნიშვნელობა (დიაგრამა 12). საყურადღებოა, რომ საშუალო მაჩვენებელი (86 ქულა) მაღალია რაც, ფორმალურად, ახალი საოლქო საარჩევნო ადმინისტრაციის საკმაოდ მაღალ დონეზე მიუთითებს. ადამიანური რესურსების ასევე მაღალ დონეზე მიუთითებს მოდური მნიშვნელობაც (76-90 ქულა). იგი წარმოდგენილია საკმაოდ მაღალი სიხშირით (289) და მკვეთრად განსხვავდება ზღვრული მნიშვნელობების (70-75 - აბსოლუტური სიხშირე 44 და 96-100, აბსოლუტური სიხშირე 51) სიხშირეებისაგან.

მკვლევართა ჯგუფისთვის ასევე საინტერესო იყო ახალ საარჩევნო ადმინისტრაციაში სააოლქო საარჩევნო კომისიების თავმჯდომარეების, მათი მოადგილეებისა და მდივნების სერთიფიცირების შედეგების საშუალო მნიშვნელობების დადგენა და მათი შედარება, საოლქო საარჩევნო კომისიების ადამიანური რესურსების ზოგად დონესთან. შედარებამ აჩვენა, რომ საოლქო საარჩევნო კომისიების თავმჯდომარის სერთიფიცირებისას მიღებული შეფასების საშუალო მაჩვენებელი 88 ქულაა, რაც ახალი საოლქო საარჩევნო ადმინისტრაციის ანალოგიურ მაჩვენებლზე მაღალია. კომისის თავმჯდომარის მოადგილის სერთიფიცირების შედეგების საშუალო მნიშვნელობა 86 ქულაა, ხოლო მდივნის - 87, რაც, ფაქტობრივად, საოლქო საარჩევნო კომისიების ადამიანური რესურსების ზოგად დონეს უთანაბრდება.

ახალი საოლქო საარჩევნო ადმინისტრაციის სრული შემადგენლობის გაცნობისას ჩვენი ყურადღება მიიპყრო ადმინისტრაციის წევრთა განაწილებამ სქესის ნიშნით.

აღმოჩნდა, რომ ახალი საარჩევნო ადმინისტრაციის 374 წევრიდან 222 (ანუ 59,36%25) კაცია, ხოლო 152(ანუ 40,64) ქალი (იხ. დიაგრამა 13).

ასეთი განაწილება, ერთი შეხედვით, თანამედროვე ქართულ საზოგადობაში ქალისა და კაცის სოციალური სტატუსების თანასწორობაზე, ერთგვარ „იდეალურ თანაფარდობაზე“ მიუთითებს, თუმცა, გენდერულ ანალიზში შემდეგი ცვლადის: „მაღალი სტატუსი - გადაწყვეტილების მიმღები“ შემოტანის შედეგად გამოვლინდა გენდერული სტერეოტიპი, რომლის მიხედვითაც „მაღალი - გადაწყვეტილების მიმღების“ სტატუსი კაცს მიეწერება, ხოლო „დაბალი - შემსრულებლის“ სტატუსი - ქალს.

ოფიციალური სტატისტიკის, აგრეთვე სხვა კვლევების საფუძველზე შეიძლება ითქვას, რომ ამ გენდერულ სტერეოტიპს ღრმად აქვს ფესვი გადგმული თანამედროვე ქართული საზოგადოების როგორც მიკრო, ასევე მაკრო დონეზე. აქედან გამომდინარე, შევიმუშავეთ ჰიპოთეზა: საოლქო საარჩევნო ადმინისტრაციების წევრთა სტატუსების განაწილება სქესის ნიშნის მიხედვით ასიმეტრიულია.

აღნიშნული ჰიპოთეზის დადასტურება/უარყოფის მიზნით ჩვენს მიერ გენდერული თვალსაზრისით გაანალიზდა საარჩევნო ოლქებში სტატუსების სტრუქტურა (თავმჯდომარე, თავმჯდომარის მოადგილე, მდივანი). თუ დიაგრამა 13-ზე სქესის ნიშნის მიხედვით წარმოდგენილ თანაფარდობას „იდეალურად“ მივიჩნევთ, მაშინ ახალ საოლქო საარჩევნო ადმინისტრაციაში დაახლოებით 45 (ანუ 59,36%25) კაცი-თავმჯდომარე უნდა ყოფილიყო, ხოლო 30 (ანუ 40,64%25) ქალი- თავმჯდომარე. გამოკვლევის შედეგად კი გამოვლინდა, რომ 75 კომისიის თავმჯდომარიდან 63 (ანუ 84%25) კაცია, ხოლო 12 (ანუ16%25) - ქალი (დიაგრამა 14).

გენდერული თვალსაზრისით, ასევე საინტერესო აღმოჩნდა თავმჯდომარეების მოადგილეებისა და მდივნების თანაფარდობა სქესის ნიშნის მიხედვით (დიაგრამა 15, 16). 75 კომისიის თავმჯდომარის მოადგილიდან 57 ( ანუ 76%25 ) კაცია, ხოლო 18 (ანუ 24%25) - ქალი. ქართულ საზოგადოებაში „მდივანი“, როგორც სტატუსის ამსახველი სიტყვა, უფრო ქალს მიეწერება, ვიდრე კაცს. ეს გენდერული სტერეოტიპი მკაფიოდ გამოვლინდა საარჩევნო კომისიის მდივნების გენდერული ანალიზისას. აღმოჩნდა, რომ კომისიის მდივნებს შორის 52 ( ანუ 69,33%25 ) კაცია, ხოლო 23 (ანუ 31,66%25) - ქალი, ეს შედეგები, აგრეთვე, სტრუქტურირებულ-ჩაღრმავებული ინტერვიუებიდან მიღებული ინფორმაცია ცალსახად ადასტურებს ჩვენს მიერ ზემოთგამოთქმული ჰიპოთეზის სისწორეს.

დასკვნის სახით შეიძლება ითქვას, რომ გენდერული სტერეოტიპების მდგრადობამ (კაცი - მაღალი სტატუსი/გადაწყვეტილების მიმღები, ქალი - დაბალი სტატუსი/შემსრულებებლი) უშუალო ზეგავლენა მოახდინა სტატუსების განაწილებაზე საოლქო საარჩევნო ადმინისტრაციაში.

ახალი საოლქო საარჩევნო ადმინისტრაციის წევრების პირადი დოკუმენტები, საარჩევნო ადმინისტრაციის მოხელის სერთიფიკატის გარდა, შეიცავდა შრომითი გამოცდილების დოკუმენტს, ე.წ. CV-ს.

შრომითი გამოცდილების დოკუმენტების უდიდესი უმრავლესობა კომისიის წევრის მიერ შესრულებულ ხელნაწერს წარმოადგენდა. აქედან გამომდინარე, შრომითი გამოცდილების დოკუმენტის უმეტესი ნაწილი ავთენტური იყო და ამდენად, ჩვენი აზრით, საიმედოობის მაღალი ხარისხი აქვს.

შრომითი გამოცდილების დოკუმენტების ანალიზისას აშკარად იკვეთება კომისიის წევრთა მიერ საარჩევნო გამოცდილების ხაზგასმის, წინა პლანზე წამოწევის ტენდენცია.

აღსანიშნავია ის გარემოება, რომ შრომითი გამოცდილების დოკუმენტები არაერთგვაროვნადაა სტრუქტურირებული, მიუხედავად ამისა, ხშირ შემთხვევაში მასში საგანგებოდ იყო გამოყოფილი საარჩევნო გამოცდილება. გარდა ამისა, კომისის წევრების უმრავლესობა წარსულში საკუთარ პარტიულ კუთვნილებას არ მიუთითებდა. მხოლოდ მცირე ნაწილმა მიიჩნია საჭიროდ შრომითი გამოცდილების დოკუმენტში, პარტიული კუთვნილების აღნიშვნა (იხ. დიაგრამა 7-8).

ძველი საარჩევნო კანონის თანახმად, კომისიები ძირითადად პარტიული პრინციპით კომპლექტებოდა. ჩვენს მიერ ჩატარებული ანალიზის შედეგად გამოიკვეთა, რომ ახალ საარჩევნო ადმინისტრაციაში, საარჩევნო კომისიის წევრობის გამოცდილების მქონე წევრთა ხვედრითი წილი 63,1%25-ია. მიგვაჩნია, რომ საარჩევნო კომისიის წევრობის გამოცდილების მქონე 236 წევრს საკუთარი პარტიული კუთვნილება უნდა მიეთითებინა.

აქედან შეიძლება დავასკვნათ, რომ ახალი საოლქო საარჩევნო კომიისის წევრებმა, იცოდნენ რა ახალი საარჩევნო კოდექსის მოთხოვნა საარჩევნო ადმინისტრაციების არა პარტიული, არამედ პროფესიული ნიშნით კომპლექტდების შესახებ, შეგნებულად აარიდეს თავი შრომითი გამოცდილების დოკუმენტში წარსული პარტიული კუთვნილების მითითებას. თუმცა, აღსანიშნავია, რომ საოლქო საარჩევნო კომისიის წევრის ყოფილი პარტიულობა კანონს არ ეწინააღმდეგება.

შრომითი გამოცდილების დოკუმენტში საარჩევნო გამოცდილების ხაზგასმა (შრომითი გამოცდილების დოკუმენტში საარჩევნო გამოცდილების საგანგებო გამოყოფა) ადასტურებს, რომ საოლქო სარჩევნო კომისიის წევრობის კანდიდატმა ვაკანსიის დასაკავებლად საარჩევნო კომისიის წევრობის გამოცდილებას განსაკუთრებული მნიშნელობა მიანიჭა.

შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ საოლქო საარჩევნო კომისიის წევრის დანიშვნისა და საარჩევნო ოლქში პოზიციის მინიჭებისას ცენტრალური საარჩევნო ადმინისტრაცია განსაკუთრებულ წონას ანიჭებდა კომისიის საარჩევნო გამოცდილების კომპონენტს.

ცალკე აღნიშვნის ღირსია საოლქო საარჩევნო კომისიის წევრების მიერ შრომითი გამოცდილების დოკუმენტის შედგენის კულტურა. უპირველეს ყოვლისა, ყურადღება უნდა მიექცეს იმ ფაქტს, რომ შრომითი გამოცდილების დოკუმენტს კომისიის წევრები სხვადასხვა სახელით აღნიშნავენ (ავტობიოგრაფია, შრომითი ბიოგრაფია და საარჩევნო ადმინისტრაციაში მუშაობის გამოცდილების აღწერა, შრომითი ბიოგრაფია, N საოლქო საარჩევნო კომისიის M წევრის შრომითი ბიოგრაფია და არჩევნებში მონაწილეობის აღწერა, CV -პერსონალური გამოცდილება, საარჩევნო გამოცდილება, მოქ: M. მცხ. Q-ში. შრომითი ბიოგრაფია, შრომითი საქმიანობა, შრომითი ბიოგრაფია და საარჩევნო გამოცდილება, არჩევნებში მიღებული გამოცდილება).

ზოგადად აღიარებული წესის თანახმად, CV-ს ორი ძირითადი მიზანი შეიძლება ჰქონდეს:

1) შეუქმნას დამქირავებელს სრული წარმოდგენა პიროვნების ბიოგრაფიის შესახებ და/ან

2) უზრუნველყოს დამქირავებლის დაინტერსება კანდიდატის ინტერვიუზე მისაწვევად.

ცენტრალურ საარჩევნო ადმინისტრაციაში ვაკანსიის დასაკავებლად წარსადგენ დოკუმენტებში შრომითი გამოცდილების მოთხოვნამ ვერ უზრუნველყო ვერც ერთი ზემოთაღნიშნული მიზნის მიღწევა (განსაკუთრებული ყურადღება უნდა21 მიექცეს მეორე მიზანს, რამდენადაც ინტევრვიუზე მიწვევა მხოლოდ სერთიფიცირების შედეგზე უნდა ყოფილიყო დამოკიდებული).

საოლქო საარჩევნო კომისიის ზოგიერთმა წევრმა შრომითი გამოცდილების დოკუმენტში საკუთარი სახელი და გვარიც კი არ მიუთითა, რის გამოც დოკუმენტის ავტორის დასადგენად დამატებითი სამუშაოს ჩატარება გახდა საჭირო.

საილუსტრაციოდ მოგვყავს რამდენიმე შრომითი ბიოგრაფია (სტილი და პუნქტუაცია დაცულია).

„შრომითი ბიოგრაფია

1994-1997 წლებში ვმუშაობდი ქ. ბათუმში ფირმა „მშენებელი“ საქმეთა მწარმოებლად.

2001 წლის თებერვლიდან ვმუშაობდი საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს საგანგებო დავალებათა ელჩთა გჯუფში 2004 წლის სექტემბრიდან დღემდე ვმუშაობ საგარეო საქმეთა სამინისტროს საკონსულო დეპარტამენტში.“ (ხელმოწერა გაურკვეველია).

„შრომითი ბიოგრაფია

1999 წელს დაამთავრა ქ. ყვარლის II საშუალო სკოლა.

1997 წელს დაამთავრა ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ბიოლოგიისა და მედიცინის ფაკულტეტის ბაკალავრიატი, ბიოლოგის სპეციალობით.

1999 წელს დაამთავრა ამავე ფაკულტეტის მაგისტრატურა ეკოლოგიის განხრით.

2002-2005 წლებში შ.პ.ს. „ჯი-ემ-თი»-ს ღვინის ქარხანაში ქიმიკოსად.

ამჟამად არის დროებით უმუშევარი.

აქვს საარჩევნო გამოცდილება (ხელმოუწერელია)“

„შრომითი ბიოგრაფია

1988-90 წლებში ვმუშაობდი ი.გოგებაშვილის სახლ-მუზეუმში მძღოლად.
1990-95 წლებში დავამთავრე საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტი.
2000 წლიდან მუშაობა დავიწყე სოფ. ვარიანის ინკასატორად. დღემდე ამ
საქმით ვარ დაკავებული (ხელმოუწერელია).

საოლქო საარჩევნო ადმინისტრაციის ზოგიერთი წევრი შრომითი გამოცდილების დოკუმენტში მხოლოდ საარჩევნო გამოცდილებზე მიუთითებს. ასე მაგალითად:

„არჩევნებში მონაწილეობის გამოცდილება

2003 წლის 2 ნოემბრის საპარლამენტო არჩევნებზე ვიყავი კომისიის წევრი ერთიანი ნაციონალური მოძრაობიდან №32 ოლქის 40 უბანზე.

2004 წლის იანვრის საპრეზიდენტო არჩევნებზე ვიყავი გორის №32 ოლქის 40 საუბნო საარჩევნო კომისიის მდივანი.

2004 წლის 28 მარტის საქართველოს პარლამენტის ხელახალ არჩევნებზე ვიყავი გორის №32 ოლქის 40 საუბნო საარჩევნო კომისიის მდივანი. 8.020.2006 (ხელმოწერა).

ხშირია შემთხვევა, როცა საუბნო საარჩევნო კომისიის წევრები შრომითი გამოცდილების დოკუმენტში მიუთითებენ საარჩევნო კომისიის წევრობის გამოცდილებას, მაგრამ არ მიუთითებენ თარიღებს („წლების განმავლობაში ვმონაწილეობდი საპარლამენტო, საპრეზიდენტო და ადგილობრივი თვითმმართველობითი ორგანოების u4304 არჩევნებში როგორც კომისიის წევრად ასევე დამკვირვებლად“. „მაქვს საარჩევნო ადმინისტრაციაში მუშაობის გამოცდილება. სხვადასხვა დროს მონაწილეობას ვიღებდი ლენტეხის საოლქო კომისიაში არჩევნების დროს. აგრეთვე ვიყავი ლენტეხის საუბნო კომისიის თავმჯდომარეც“. „მაქვს საარჩევნო ადმინისტრაციაში მუშაობის გამოცდილება“).

ჩვენი ყურადღება მიიპყრო ახალი საოლქო საარჩევნო კომისიის წევრის წერის სტილმა:

„შრომითი ბიოგრაფია

1998 წ. 22. IX დავინიშნე „შ.პ.ს. „ვანის რაიონულ პოლიკლინიკაში“ ექიმ ლაბორანტად. 1999 წლის 21.01-დან გადაყვანილი ვარ ამავე პოლიკლინიკის ნარკოლოგიურ კაბინეტში ქიმიკოს-ტოქსიკოლოგად.

მონაწილეობას ვიღებდი 2003 2 ნოემბრის საპარლამენტო არჩევნებში, ვიყავი ვანის №53 საარჩევნო ოლქის №2 საარჩევნო უბნის კომისიის წევრი (ხელმოუწერელია).

„შრომითი ბიოგრაფია

2005 წლის 7 აპრილის მუშაობა დავიწყე პერევის საშუალო სკოლაში ლაბორანტად. ვასწავლიდი აგრეთვე ეკონომიკას ამავე სკოლაში. 2006 წლის 10 იანვარს გადავედი საჩხერის საგანმანათლებლო რესურს-ცენტრში სპეციალისტის თანამდებობაზე სადაც ვმუშაობ ამჟამად. (ხელმოწერა, 13/02/2006).

„შრომითი ბიოგრაფია

მოგახსენებთ, რომ 2003 წლის 13 ივლისიდან ვმუშაობ ქ. ბათუმის ნავთობ ტერმინალში. 2004 წლის 20 ივნის აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს არჩევნებში, კერძოდ ქ. ბათუმის მეორე ოლქის 6-ე უბანში ვღებულობდი მონაწილეობას მდივნის თანამდებობაზე (27.06.05. ხელმოწერა).

„ავტობიოგრაფია

...1997 წელს დავინიშნე საქართველოს წითელი ჯვრის საზოგადოების ახალგაზრდული დეპარტამენტის ქ. თბილისის სამგორის რ-ონის მოწყალების სამსახურის ხელმძღვანელად. 1998 წელს გადაყვანილი ვიქენი საქართველოს წითელი ჯვრის საზოგადოების ცენტრალურ აპარატში ახალგაზრდული წითელი ჯვრის მოწყალების სამსახურის ხელმძღვანელად. 1999 წელს გადაყვანილი ვიქენი საქართველოს წითელი ჯვრის საზოგადოების ახალგაზრდული დეპარტამენტის ხელმძღვანელის მოადგილედ...“

ახალი საოლქო საარჩევნო ადმინისტრაციის წევრების შრომითი გამოცდილების ანალიზმა გამოავლინა, რომ ზოგიერთ შემთხვევაში, შრომითი გამოცდილების დოკუმენტი არ არის შედგენილი ზოგადად აღიარებული სტრუქტურის, აგრეთვე, ენობრივი და სტილისტური ნორმების შესაბამისად.

სტრუქტურულ-შინაარსობრივი ანალიზის ქრონოლოგიური საზღვრები: 2006 წლის 1 აპრილი - 2006 წლის 1 სექტემბერი.

სტრუქტურულ-შინაარსობრივი ანალიზი დაიწყო საპარლამენტო ოპოზიციის მიერ საარჩევნო კანონმდებლობის შეცვლის მოთხოვნით მემორანდუმის მიღებამდე (8. 04. 06) ერთი კვირით ადრე - მიმდინარე წლის 1 აპრილს და დამთავრდა პრეზიდენტის მიერ თვითმმართველობის არჩევნების თარიღის გამოცხადებიდან (26. 08. 06) ოთხი დღის შემდეგ - მიმდინარე წლის 1 სექტემბერს.

გაზეთების შერჩევის კრიტერიუმები: ტირაჟი, პოზიცია, გავრცელება, პოპულარობა. შერჩეული კრიტერიუმების გათვალისწინებით დამუშავდა გაზეთები: „24 საათი“, „ახალი თაობა“, „ახალი ვერსია“, „ალია“, რეზონანსი“ და „კვირის პალიტრა“1.

_______________________

1. უნდა აღინიშნოს, რომ, გაზეთი „ალია“ 5 აგვიტოსდან 1 სექტემბრამდე აღარ გამოდიოდა. ეს ფაქტი გათვალისწინებულია სტრუქტურულ-შინაარსობრივ ანალიზში, როგორც ლოკალური ქრონოლოგიური ფაქტორი, რამაც ზეგავლენა მოახდინა საკვლევ პუბლიკაციათა სიხშირეზე.

სტრუქტურული ანალიზის შედეგად მიღებული ზოგადი მონაცემი: საარჩევნო თემატიკაზე 1 აპრილიდან 31 აგვისტოს ჩათვლით ანუ 5 თვეში გამოქვეყნებული 490 პუბლიკაცია, უკვე იძლევა იმ დასკვნის საფუძველს, რომ თვითმმართველობის არჩევნები ბეჭდვითი მედიის ერთ-ერთ მთავარ, აქტუალურ თემას წარმოადგენდა.

თვეების მიხედვით გამოქვეყნებული პუბლიკაციები შემდეგნაირად განაწილდა (იხ. დიაგრამა 18):

ამრიგად, პუბლიკაციები თვეების მიხედვით არათანაბრადაა განაწილებული.

ეს სხვადასხვა ფაქტორით შეიძლება იყოს გამოწვეული. მათ შორის ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ფაქტორად შეიძლება მივიჩნიოთ ბეჭდვითი მედიის ყურადღების გადატანა ექსტრემალურ მოვლენებზე.

ასეთი მოვლენის მაგალითია კოდორის ხეობაში განვითარებული პროცესები (სპეცოპერაცია კოდორის ხეობაში), რამაც ივლისის თვეში არჩევნების თემატიკის გადაფარვა, შესაბამისად, არჩევნების შესახებ პუბლიკაციების კლება გამოიწვია.

მაგრამ, თუ საკვლევი თვეების განმავლობაში საარჩევნო თემატიკაზე გამოცემული პუბლიკაციების მინიმალური რაოდენობის მიხედვით ვიმსჯელებთ: 62 სტატია ერთი თვის განმავლობაში 5 გაზეთში, აშკარაა, რომ საარჩევნო თემა მასმედიის სტაბილური ყურადღების ობიექტია, რაც თავის მხრივ, ამ თემის სტაბილური სოციალურ-პოლიტიკური მნიშვნელობის მაჩვენებლად შეიძლება მივიჩნიოთ.

აგვისტოში პუბლიკაციათა რაოდენობის მკვეთრი მატება მნიშვნელოვანწილად არჩევნების თარიღის დანიშვნით არის გამოწვეული, რადგან ამ თარიღის ოფიციალურ გამოცხადებას ოპოზიციის დაუყოვნებელი და რადიკალური კრიტიკა მოჰყვა და არჩევნების თემა მთელი საზოგადოების, მათ შორის ბეჭდვითი მედიის ყურადღების ცენტრში მოექცა.

არჩევნების თემა თითქმის ყველა საგაზეთო ჟანრის სახითაა წარმოდგენილი (ინტერვიუ, ნიუსი, განცხადება, განკარგულება, სიტყვა, თვალსაზრისი, რეპორტაჟი, კომენტარი, პრესლიზი, ანალიტიკური სტატია, სოციოლოგიური და სტატისტიკური კვლევების ანგარიშები), მაგრამ მათ შორის განსაკუთრებით მაღალი სიხშირით გამოირჩევა ნიუსი (51,43%25) და ინტერვიუ (24,9%25): მათი საერთო რაოდენობა პუბლიკაციების მთლიანი რაოდენობის 76,33%25 შეადგენს, ხოლო ანალიტიკური სტატიები მინიმალური სიხშირითაა წარმოდგენილი (1,63%25): ხუთი თვის განმავლობაში გამოქვეყნებული 490 პუბლიკაციიდან მხოლოდ რვას აქვს ანალიტიკური სტატიის ფორმა (დიაგრამა 19).

ნიუსების მაღალი სიხშირე არჩევნებთან დაკავშირებული სოციალურ- პოლიტიკური მოვლენების სწრაფი და აქტუალური ცვლილებების მაჩვებლად უნდა მივიჩნიოთ, რადგან ქართულ ბეჭდვით მედიაში ყველაზე უფრო ხშირად სწორედ ნიუსებში აისახება მნიშვნელოვანი საზოგადოებრივი სიახლეები.

როგორც წესი, ნიუსებში ოპერატიულად, მაგრამ მოკლედ ასახული ინფორმაცია უფრო სიღრმისეულად შუქდება სხვადასხვა ჟანრობრივი ფორმით. მიღებული მონაცემებიდან შეიძლება დავასკვნათ, რომ ასეთი ჟანრის ფუნქციას, მოცემულ შემთხვევაში, ძირითადად ინტერვიუ ასრულებდა, ანალიტიკური ჟანრის როლი კი, ფაქტობრივად, უმნიშვნელო იყო.

ბუნებრივია, რომ ეს სხვადასხვა ფაქტორის კომპლექსური გავლენის შედეგია. ამ ფაქტორების გამოვლენა ჩვენი კვლევის უშუალო მიზანს არ წარმოადგენს, მაგრამ მიღებული ინფორმაცია გვაძლევს იმ ჰიპოთეზის ჩამოყალიბების საშუალებას, რომ საკმაოდ დაბალია საზოგადოების მოთხოვნა ანალიტიკურ სტატიებზე, შესაბამისად, ბეჭდვითი მედიის დაინტერესებაც ამ ჟანრით და, შესაძლოა, ჟურნალისტთა პროფესიონალიზმიც.

სოციალური მოვლენის მნიშვნელობის განსასაზღვრად და, განსაკუთრებით, იმ კონტექსტის დასადგენად, რომელშიც საზოგადოების მიერ საკვლევი მოვლენა მოიაზრება, ერთ-ერთ ძირითად ინდიკატორს წარმოადგენს რუბრიკები, სადაც ამ მოვლენის ამსახველი პუბლიკაციებია განთავსებული.

საკვლევი გაზეთებიდან რუბრიკად არ არის დაყოფილი მხოლოდ გაზეთი „ალია“, სტაბილური სტრუქტურა რუბრიკების მიხედვით აქვს გაზეთებს: „კვირის პალიტრა“, „24 საათი“, „რეზონანსი“, ხოლო რაც შეეხება „ახალ ვერსიას“, მასში რუბრიკები ცალკეული ნომრის მიხედვით ვარირებს.

საარჩევნო თემის ამსახველი პუბლიკაციები ძირითადად განთავსებულია ხუთ რუბრიკაში: პოლიტიკა - 122 სტატია, დღეს - 29 სტატია, ამბები - 28 სტატია, არჩევნები - 25 სტატია, მოკლედ - 24 სტატია. დანარჩენი რუბრიკების ხვედრითი წილი უმნიშვნელოა. სტატიების განაწილება რუბრიკების მიხედვით იხ. დიაგრამა 20.

როგორც ვხედავთ, არჩევნების თემა უპირატესად რუბრიკა „პოლიტიკაში“ გვხვდება, რაც საშუალებას გვაძლევს დავასკვნათ, რომ ბეჭდვით მედიაში არჩევნების თემა ძირითადად პოლიტიკურ კონტექსტში მოიაზრება.

საკვლევ პუბლიკაციებში შემდეგი ძირითადი თემები გამოიკვეთა: საარჩევნო ადმინისტრაცია, საარჩევნო კანონმდებლობა, ოპოზიციური პარტიების სტრატეგია, მოსახლეობის დამოკიდებულება ადმინისტრაციული რეფორმებისადმი, თვითმმართველობის მოდელი, არჩევნების თარიღი, თვითმმართველობა, ამომრჩეველთა სიები, თბილისის მერის შესაძლო კანდიდატები, მერის პირდაპირი არჩევნები, პოლიტიკური პარტიები, მარკირება, ბათუმის მერის შესაძლო კანდიდატები, წინასაარჩევნო აგიტაცია, თბილისის მერი, პარტიების დაფინანსება, თბილისის მერის ერთიანი კანდიდატი ოპოზიციის მხრიდან, ხმის მიცემის პროცედურა, სოციოლოგიური კვლევები, სტატისტიკური მონაცემები/რეიტინგები, პრაიმერი, არჩევნების ბოიკოტი, პროგნოზები და სხვ.

თემათა ეს მრავალფეროვნება არჩევნებით ბეჭდვითი მედიის განსაკუთრებულ დაინტერესებას მიუთითებს, რაც უკვე გამოიკვეთა პუბლიკაციების სტრუქტურული ანალიზის შედეგად.

აღსანიშნავია, რომ ასეთი ფართო თემატური სპექტრი, ძირითადად, ერთგვაროვანი - პოლიტიკური დისკურსითაა წარმოდგენილი, რაც თავის მხრივ, ამყარებს ჩვენს მიერ ზემოთ გამოთქმულ თვალსაზრისს იმის შესახებ, რომ არჩევნების თემა პოლიტიკურ კონტექსტში მოიაზრება.

ეს ფაქტი შეიძლება გარკვეულწილად განაპირობებდეს ინტერვიუს პრიორიტეტულობასაც სხვა ჟანრებთან შედარებით, რადგან ჩვენს მედიასივრცეში ინტერვიუ ყველაზე უფრო გავრცელებული და იოლი ჟანრია პოლიტიკური პოზიციის გამოსახატავად (მაგალითად, ანალიტიკური სტატიისაგან განსხვავებით).

საკვლევი პერიოდის საგაზეთო პუბლიკაციებში საარჩევნო ადმინისტრაციასთან დაკავშირებული საკითხები საკმაოდ მაღალი სიხშირითაა წარმოდგენილი.

უშუალოდ საარჩევნო ადმინისტრაციის თემის ამსახველი სტატიების საერთო რაოდენობა 150-ია, რაც მოკვლეული პუბლიკაციების თითქმის მესამედს (30,61%25) შეადგენს.

გარდა ამისა, საარჩევნო ადმინისტრაციის თემა გაბნეულია იმ პუბლიკაციებშიც, რომლებიც არჩევნების სხვა ასპექტებს ეხება.

მაგალითად:

გაზეთ „24 საათის“ ჩანართი - „რეგიონის დროით“ (15 აპრილი), „ყველა გზა რევოლუციისკენ მიდის“, ძირითადი თემა - საარჩევნო კანონმდებლობა.

გაზეთი „ახალი თაობა“, 25 მაისი, „რესპუბლიკელები სააკაშვილზე მუშაობენ“, ძირითადი თემა - ზოგადად საარჩევნო კანონმდებლობა.

გაზეთი „რეზონანსი“, 26 აპრილი, „დემოკრატიული ფრონტი აქტიური ბოიკოტის რეჟიმზე გადადის“, ძირითადი თემა - ზოგადად საარჩევნო კანონმდებლობა.

საარჩევნო ადმინისტრაციასთან დაკავშირებული საკითხები მრავალმხრივია. ბეჭდვითმა მედიამ განსაკუთრებული ყურადღება დაუთმო ცენტრალური საარჩევნო კომისიის განცხადებებს, სერტიფიცირებას, შესარჩევ კონკურსებს, საარჩევნო ადმინისტრაციის ტრენინგებს, ტენდერებს, საარჩევნო ადმინისტრაციების მიერ შესრულებულ სამუშაოთა ასახვას.

საკვლევი პერიოდის განმავლობაში ბეჭდვით მედიაში ცესკოს 80 განცხადება გამოქვეყნდა. მათი შინაარსი შეეხებოდა საარჩევნო კომისიების მუშაობას, სერტიფიცირებას, მარკირებას, წინაასაარჩევნო მზადებას, ვიზიტებსა და შეხვედრებს, ეროვნულ უმცირესობებს, საოლქო საარჩევნო კომისიების დაკომპლექტების წესს, პოლიტიკური პარტიების რეგისტრაციას, გამოცხადებულ კონკურსებსა და ტენდერებს, ამომრჩეველთა ერთიანი სიების ფორმირებასა და სხვა.

განცხადება ცენტრალური საარჩევნო კომისიისათვის არა მხოლოდ ინფორმაციის გავრცელების, არამედ სხვადასხვა აქტორის გამოწვევაზე (ოპოზიცია, ამომრჩეველი, არასამთავრობო ორგანიზაციები, მასმედია და სხვა) ოპერატიული რეაგირების საშუალებაცაა, რაც თავის მხრივ, კრიტიკული ხასიათის მოსაზრებებზე ცესკო-ს განსაკუთრებულ მგრძნობელობაზე მეტყველებს.

მაგალითად, 30 აგვისტოს „ახალ თაობაში“ გამოქვეყნდა სტატია „ქვეყანას ბოკერია მართავს“, სადაც განხილულია თინა ხიდაშელის მიერ პრესკონფერენციაზე გამოთქმული მოსაზრება იმის თაობაზე, რომ ცესკო არ არის მზად არჩევნების ჩასატარებლად. გაზეთის ამავე ნომერში მოთავსებულია ცესკო-ს განცხადება იმის შესახებ, რომ ამომრჩეველთა ერთიანი სიების პირველადი ვერსია უკვე შექმნილია და ცესკო მზად არის არჩევნების ჩასატარებლად.

ბეჭდვით მედიაში საარჩევნო ადმინისტრაციისადმი ნდობასთან დავშირებით 39 პუბლიკაცია დაიბეჭდა. მათი უმრავლესობა კრიტიკულია.

საარჩევნო ადმინისტრაციისადმი უნდობლობას ძირითადად ოპოზიციური პარტიები, არასამთავრობო ორგანიზაციები და სხვადასხვა დარგის დამოუკიდებელი ექსპერტები გამოხატავენ.

უნდობლობის ძირითად ობიექტს საარჩევნო ადმინისტრაციების შემადგენლობა წარმოადგენს.

აღნიშნულ თემასთან დაკავშირებით, განსაკუთრებით უნდა გამოვყოთ 14 აგვისტოს გაზეთ „რეზონანსში“ გამოქვეყნებული სტატია: „ქუთაისი არჩევნებისთვის ემზადება“. სტატიაში საუბარია, იმის შესახებ, რომ ქუთაისის №59 საოლქო საარჩევნო კომისიის 5 წევრიდან თავმჯდომარე მეორედ იკავებს პოსტს, კლდიაშვილი ნაციონალური მოძრაობის საარჩევნო შტაბიდანაა, ნაცვლიშვილი კი ბურჯანაძის თანაკლასელია.

სტატიაში „ლანჩხუთის ,,ნაცმოძრაობის“ მისამართით კიდევ ერთი სკანდალი აგორდა“ (გაზეთი „ალია“ 1. 05. 06) აღნიშნულია, რომ საოლქო საარჩევნო კომისიის წევრის ვაკანტურ თანამდებობაზე კონკურსი მიკერძოებით - ნაციონალური მოძრაობის სასარგებლოდ ჩატარდა, რის შედეგადაც, კონკურსანტი, რომელმაც სერტიფიცირებისას 100 ქულა დააგროვა, კომისიის წევრი ვერ გახდა.

490 პუბლიკაციიდან სერტიფიცირებას მხოლოდ 8 სტატია დაეთმო. მათი შინაარსი ძირითადად სერტიფიცირების ჩატარების პროცესს: მის ობიექტურობას, გამჭვირვალებასა და სამართლიანობას ეხებოდა.

პუბლიკაციათა ასეთი მცირე ხვედრითი წილი (8 სტატია 490-დან) იმას მიუთითებს, რომ ბეჭდვითი მედიისათვის არჩევნებთან დაკავშირებით სხვა საკითხები უფრო აქტუალური იყო.

ამ ფაქტს კომპლექსური ახსნა შეიძლება ჰქონდეს. მაგალითად, ერთ-ერთი სავარაუდო ფაქტორია ის, რომ სერტიფიცირების პროცესი დარღვევების გარეშე მიმდინარეობდა და, აქედან გამომდინარე, ნაკლებად მოექცა საზოგადოების, შესაბამისად, ბეჭდვითი მედიის ყურადღების ცენტრში.

მაგრამ ამ ჰიპოთეზას ეჭვქვეშ აყენებს 22 მაისის „ახალ თაობაში“ გამოქვეყნებული სტატია: „თავისუფლების ინსტიტუტმა საარჩევნო კომისიები დაიწუნა“, სადაც გამოთქმულია მოსაზრება, რომ სერტიფიცირებამ შექმნა მანიპულირების შესაძლებლობა და არსებობს საარჩევნო ადმინისტრაციის დამოუკიდებლობის ხელყოფის საფრთხე:

„საარჩევნო ადმინისტრაციების არსებული სტუქტურა და დაკომპლექტების წესი ვერ უზრუნველყოფს საარჩევო ადმინისტრაციების ოპერატიულ და ადმინისტრაციულ დამოუკიდებლობას... აკაკი მინაშვილი ამის დასადასტურებლად იშველიებს ვენეციის კომისიის დასკვნას საქართველოს საარჩევნო კოდექსის შესახებ, სადაც კომისიის მიერ მითითებულია, რომ ცენტრალური საარჩევნო კომისიის ფორმირების პროცესი არის გაუმჭვირვალე და მონოპოლიზებულია პრეზიდენტისა და მმართველი პარტიის მიერ. გარდა ამისა კომისიის დასკვნაში ნათქვამია, რომ საარჩევნო ადმინისტრაციების სტრუქტურა და საარჩევნო მოხელეთა სერთიფიცირების პროცესი შეიცავს მანიპულირებისა და საარჩევნო ადმინისტრაციების დამოუკიდებლობის ხელყოფის დიდ საფრთხეს“.

სერტიფიცირების პროცესისადმი ბეჭდვითი მედიის ერთგვარი „უყურადღებობის“ ფაქტორს შეიძლება წარმოადგენდეს, აგრეთვე ის, რომ როგორც უკვე გამოვლინდა, არჩევნების თემა ძირითადად პოლიტიკურ კონტექსტში მოიაზრება. შესაბამისად, სერტიფიცირების/უშუალოდ სელექციის პროცესი, რომელიც ნაკლებად არის პოლიტიკური დატვირთვის მქონე, ოპონენტებისათვის, შესაბამისად, ბეჭდვითი მედიისათვის საარჩევნო ადმინისტრაციის დაკომპლექტების ზოგადი პროცესის ნაკლებად მნიშვნელოვანი ტექნიკური დეტალი აღმოჩნდა. ძირითადი აქცენტი კი კანონმდებლობასა და საარჩევნო თემის სხვა, პოლიტიზებულ ასპექტებზე გაკეთდა.

საარჩევნო კანონმდებლობასთან დაკავშირებული სტატიების სიხშირე საკმაოდ მაღალია (111 სტატია, თვითმმართველობის არჩევნებთან დაკავშირებული პუბლიკაციების 22,65 %25).

საკვლევ გაზეთებში საარჩევნო კანონმდებლობისა და ოპოზიციის, განასაკუთრებით, საპარლამენტო ოპოზიციის სტრატეგიის თემები ხშირ შემთხვევაში ერთ სტატიაშია მოქცეული.

ამ თემების ერთმანეთთან ასოცირება მნიშვნელოვანწილად შეიძლება აიხსნას ოპოზიციური პარტიების მიერ საარჩევნო კანონმდებლობის რადიკალური კრიტიკითა და მისი შეცვლის მოთხოვნის კატეგორიული ფორმებით (მემორანდუმის შემუშავება, პარლამენტის სხდომების ბოიკოტირება).

საპარლამენტო ოპოზიციის მიერ პარლამენტის სხდომების ბოიკოტირების ერთ-ერთ ძირითად მიზეზს მერის პირდაპირი წესით არჩევის მოთხოვნაზე ხელისუფლების უარი წარმოადგენს: 21 პუბლიკაციიდან, რომლებიც საპარლამენტო ოპოზიციის მიერ პარლამენტის სხდომების ბოიკოტის საკითხს უკავშირდება, 20 უშუალოდ მერის პირდაპირი არჩევის საკითხს ეხება.

საარჩევნო კანონმდებლობას 4 ექსპერტი (ულრიხ შპრინგროუმი, დავით ზარდიაშვილი, ვახტანგ ხმალაძე, რამაზ კლიმიაშვილი) შეეხო. მათ საარჩევნო 34 კანონმდებლობის კონტექსტში განიხილეს შემდეგი საკითხები: საპარლამენტო ოპოზიციის ბოიკოტი, თბილისის მერისა და რაიონის გამგებლების ფუნქციები, არჩევნების მოსალოდნელი შედეგები და ოპოზიციის შანსები, ნდობა ხელისუფლების მიმართ, ოპოზიციისა და ხელისუფლების ურთიერთმიმართება.

განსაკუთრებულ ყურადღებას იქცევს სტატია „ოპოზიციის მთავარი პრობლემა: მისი დაქსაქსულობაა, ხელისუფლებისა კი - ,,ნათელი გონების“ დაუნახაობა“ (გაზეთი „24 საათი რეგიონის დროით“), რომელშიც გერმანიის ტექნიკური თანამშრომლობის საზოგადოების ხელმძღვანელი ულრიხ შპრინგროუმი აანალიზებს ხელისუფლების ნდობისა და საპარლამენტო ოპოზიციის ბოიკოტის საკითხებს და აღნიშნავს: „თუკი ოპოზიციას არ შეხვდება ამ ხელისუფლებაში გარკვეული წილი და მას ამის შანსი არ მიეცემა, მაშინ მე მესმის ოპოზიციის ბოიკოტის. მინდა მართლა გულით და სულით გირჩიოთ, რომ ოპოზიციის საკითხს ხელისუფლება მსუბუქად მიუდგეს, რომ ოპოზიციას გადაწყვეტილებებში მონაწილეობის საშუალება მისცეს, მისცეს ხელმძღვანელი პოსტები, რათა ერთმანეთთან ითანამშრომლონ. ამაში საშიში არაფერია“.

რაც შეეხება საარჩევნო კანონმდებლობაში ცვლილებების საკითხს, ულრიხ შპრინგროუმი ამბობს: „არა მგონია, რომ ცვლილებები საარჩევნო კოდექსში აუცილებელი იყოს. ოპოზიციის მთავარი პრობლემა მათი დაქსაქსულობაა“.

ხელისუფლების პოზიცია საარჩევნო კანონმდებლობასთან დაკავშირებით 11 სტატიაშია დაფიქსირებული. მათში ძირითადად მაღალი რანგის სახელისუფლებო წარმომადგენლების თვალსაზრისებია ასახული: ნინო ბურჯანაძე, ხათუნა გოგორიშვილი, მიხეილ მაჭავარიანი, პავლე კუბლაშვილი, ვახტანგ ხუხუნაიშვილი, ალექსანდრე შალამბერიძე.

ხელისუფლების წარმომადგენლების პოზიციით, ამჟამად არსებული საარჩევნო კანონმდებლობა საქართველოს დღევანდელი რეალობის ადეკვატურია და არჩევნებში მონაწილე ყველა სუბიექტისა და მთელი საზოგადოების ინტერესებს ითვალისწინებს.

მაგალითად, საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარე, ნინო ბურჯანაძე, თბილისის მერის არჩევის საკითხზე მსჯელობისას აღნიშნავს, რომ კანონთან დაკავშირებით ადამიანებს განსხვავებული მოსაზრებები აქვთ და ძალიან მალე საქართველოში დადგება ის ეტაპი, როდესაც ჩვენ ამ თანამდებობაზე პირდაპირი არჩევნები გვექნება. დღევანდელ ეტაპზე არსებული სქემა კი ექსპერტების მიერ სრულიად გამართლებულია (გაზეთი „რეზონანსი - მთელი კვირა“ 17 აპრილი; „რას სთავაზობს პარლამენტის თავმჯდომარე ოპოზიციას“, ინტერვიუ).

პოლიტიკური პარტიების დამოკიდებულება არჩევნებისადმი, ფაქტობრივად, პოლარიზებულია. ერთი მხრივ, გამოიყოფა სახელისუფლებო პარტიის პოზიცია, რომელიც თვლის, რომ საარჩევნო კანონმდებლობა საქართველოს დღევანდელი რეალობის ადეკვატურია და არჩევნებში მონაწილე ყველა სუბიექტისა და მთელი საზოგადოების ინტერესებს ითვალისწინებს და, მეორე მხრივ, ოპოზიციური პარტიები, რომელთა მიმართებაც ამ საკითხისადმი ძირითადად ერთგვაროვანია და საარჩევნო კანონმდებლობის შეცვლაზეა ორიენტირებული.

ყურადღებას იქცევს სახელისუფლებო და ოპოზიციური პარტიების პოზიციათა ამსახველ პუბლიკაციებს შორის როგორც რაოდენობრივი, ისე ჟანრობრივი სხვაობა:

სახელისუფლებო პარტიასთან დაკავშირებულ u4318 პუბლიკაციებში ნიუსები და ინტერვიუები დომინირებს. მათი საერთო რაოდენობა 41 პუბლიკაციას შეადგენს, მაშინ, როდესაც ოპოზიციასთან 182 პუბლიკაციაა დაკავშირებული და მათი ფორმა გაცილებით უფრო მრავალფეროვანია (ნიუსისა და ინტერვიუს გარდა, ინტენსიურად გვხვდება პრეს-რელიზი, სტატია და სხვა).

ეს სხვადასხვა ფაქტორით შეიძლება აიხსნას. სავარაუდო ფაქტორებს შორის შეიძლება მივუთითოთ შემდეგი:

როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, ოპოზიციის განსაკუთრებული ყურადღება საარჩევნო კანონმდებლობასთან დაკავშირებულმა საკითხებმა მიიპყრო და, სწორედ აქედან გამომდინარე, განისაზღვრა ოპოზიციის, შეიძლება ითქვას, „პირველი სტრატეგია“ - მემორანდუმი და საპარლამენტო სხდომების ბოიკოტი საარჩევნო კანონმდებლობის შეცვლის მოთხოვნით.

ოპოზიციის სტრატეგიასთან დაკავშირებულ თითქმის ყველა სტატიაში ინტენსიურად ფიგურირებს ფრაზა „მერის პირდაპირი წესით არჩევა“. ეს ფრაზა ასევე ხშირად გვხვდება დამოუკიდებელი ექსპერტებისა და სხვადასხვა სოციალური ჯგუფის წევრებისაგან აღებულ ინტერვიუებშიც. მას შემდეგ, რაც საკანონმდებლო ცვლილებების მოთხოვნა მარცხით დამთავრდა, საკვლევ პუბლიკაციებში გამოიკვეთა ახალი თემა, რომელსაც, პირობითად, „ოპოზიციის მეორე სტრატეგია“ შეიძლება ვუწოდოთ: „გაერთიანება ან არჩევნების ბოიკოტი“.

გაერთიანება, თავის მხრივ, გულისხმობდა როგორც პარტიების ერთ ოპოზიციურ ბლოკად ჩამოყალიბებას, ასევე თბილისის მერობის ერთიანი კანდიდატის დასახელებას.

აღსანიშნავია, რომ „მეორე სტრატეგიის“ პერიოდში ბეჭდვითი მედიის განსაკუთრებული ყურადღება მიიპყრო განცხადებამ პარტია „საქართველოს გზის“ ლიდერის, სალომე ზურაბიშვილის არჩევნებში დამოუკიდებლად მონაწილეობის შესახებ, რის შემდეგაც პარტია „საქართველოს გზა“, ფაქტობრივად, გამოეყო ერთიან ოპოზიციურ სივრცეს და მისი თვითმმართველობის არჩევნებში მონაწილეობა გაზეთებში დამოუკიდებლად განიხილებოდა.

არასამთავრობო ორგანიზაციების დამოკიდებულება არჩევნებისადმი 35 სტატიაშია გაშუქებული. მათი ინტერესები ძირითადად შემდეგ პრობლემებზეა ფოკუსირებული: საარჩევნო კანონმდებლობა, მერის პირდაპირი არჩევნები, ინფორმაციის დეფიციტი, დეცენტრალიზაციის აუცილებლობა, თვითმმართველი ერთეულების გამსხვილებასთან დაკავშირებული პრობლემები და სხვ.

საკვლევ პუბლიკაციებში ყველაზე ხშირად გვხვდება შემდეგი არასამთავრობო ორგანიზაციების დასახელებები: „სამართლიანი არჩევნები“, „საქართველოს ადგილობრივი თვითმმართველობის ეროვნული ასოციაცია“, „მშვიდობის დემოკრატიისა და განვითარების კავკასიური ინსტიტუტი“, ფონდი „ღია საზოგადოება - საქართველო“, „საქართველო ნატოში“, „ყოფილი პოლიტპატიმრები ადამიანთა უფლებებისათვის“, „დემოკრატიული პრინციპებისა და ადამიანის უფლებათა დაცვის კავშირი“, „ახალი თაობა-ახალი ინიციატივა“, „თავისუფლების ინსტიტუტი“, ასოციაცია „კანონი ხალხისთვის“, „კავკასიის ინსტიტუტი“, „საქართველოს რეგიონული მედიის ასციაცია“, ხოლო მათ წარმომადგენლებს შორის: გია ნოდია, დავით დარჩიაშვილი, არჩილ გეგეშიძე, აკაკი მინაშვილი, დავით ლილუაშვილი, ზაქარია ქუცნაშვილი, გიორგი ქირქაშვილი.

ხელისუფლების, ოპოზიციისა და, ხშირ შემთხვევაში, დამოუკიდებელი ექსპერტებისაგან განსხვავებით, არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენელთა მოსაზრებებში პოლიტიკური დისკურსი არ დომინირებს, საკითხები ძირითადად სამოქალაქო/სამართლებრივ კონტექსტშია განხილული და არა „ხელისუფლება-ოპოზიციის“ დაპირისპირების ჭრილში.

წინასაარჩევნო გარემოს აღწერა მკვლევართა ჯგუფის მიერ განისაზღვრა როგორც იმ მნიშვნელოვანი პოლიტიკური, სოციალური და ეკონომიკური ფაქტორების გამოყოფა/შეფასება, რომლებმაც შეიძლება არსებითი ზეგავლენა მოახდინოს არჩევნებზე.

საოლქო საარჩევნო კომისიების დაკომპლექტებასთან დაკავშირებით საქართველო საარჩევნო კოდექსში შეტანილი ცვლილებების, აგრეთვე 2006 წლის ადგილობრიოვი თვითმმართველობის არჩევნების წინ საარჩევნო გარემოს კომპლექსური შესწავლისა და ობიექტური შეფასების მიზნით, გამოკითხულ იქნა სხვადასხვა ჯგუფის წარმომადგენლები (საოლქო საარჩევნო კომისიის წევრები, იურისტი და პოლიტოლოგი, ექსპერტები), აგრეთვე შესწავლილ იქნა საოლქო საარჩევნო კომისიების სრული შემადგენლობის შრომითი გამოცდილების ამსახველი დოკუმენტები და განხორციელდა წინასაარჩევნო პერიოდის ბეჭდვითი მედიის სტრუქტურულ-შინაარსობრივი ანალიზი.

ემზარ ჯგერენაია
ნინო დურგლიშვილი
გიორგი კილაძე
თეა კენჭოშვილი