XII-XV საუკუნეების ბათუმის საკითხი ევროპულ ისტორიოგრაფიაში / თამაზ ბერაძე // ბათუმი - წარსული და თანამედროვეობა : საერთაშორისო სამეცნიერო კონფერენცია / საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო; ნიკო ბერძენიშვილის ინსტიტუტი, ისტორიის განყოფილება. - ბათუმი, 2009. - ISSN 1987-8745. - კრ. I. - გვ.13-20. - რეზ. ინგლ. ენ.[MFN: 55911]
ბათუმის საკითხი XV საუკუნის რამდენიმე ახლად აღმოჩენილი იტალიური დოკუმენტის მიხედვით / პაპუნა გაბისონია // ისტორიულ-ეთნოლოგიური ძიებანი / ივანე ჯავახიშვილის ისტორიისა და ეთნოლოგიის ინსტიტუტი. - თბილისი, 2011. - ISSN 1512-2727. - [ტ.] XIII. - გვ.86-96. - გამოყენებული ლიტ-რა გვ.95. - რეზ. ინგლ. ენ.[MFN: 110476]
პონტოს ყოფითი გარემო და გეოგრაფიული პირობები : (ს. კარპოვი, ტარპეზუნტის იმპერიის ისტორია, 2007. რუს. ენაზე) : თავი XVI / მიტროპოლიტი ანანია ჯაფარიძე // სვეტიცხოველი : სამეცნიერო საისტორიო ჟურნალი. - თბილისი, 2011. - ISSN 1987-6874. - N3, ეძღვნება უწმინდესსა და უნეტარესს, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს ილია მეორეს. - გვ.80-87. - ნაკვეთი მიტროპოლიტ ანანია ჯაფარიძის გამოკვლევიდან "საეპისკოპოსოები ლაზიკაში"[MFN: 126891]
სიწმინდეები : ტრაპეზუნტის ეპისკოპოსები და მიტროპოლიტები (IX-XI); ბიზანტიელთა დენაციონალიზაცია : თავი XVI / მიტროპოლიტი ანანია (ჯაფარიძე) // სვეტიცხოველი : სამეცნიერო საისტორიო ჟურნალი. - თბილისი, 2011. - ISSN 1987-6874. - N3, ეძღვნება უწმინდესსა და უნეტარესს, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქს ილია მეორეს. - გვ.87-91. - კარპოვის წიგნის დასასრული[MFN: 126900]
ბასილი ეზოსმოძღვარი ტრაპიზონის იმპერიის დაარსების შესახებ / ელდარ მამისთვალიშვილი // ქართული წყაროთმცოდნეობა = Georgian Source-Studies. - თბილისი, 2013/2014. - ISSN 1987-9563. - N15-16. - გვ.88-95. - წყაროთა კრიტიკა და ისტორიული რეპრეზენტაცია. - რეზ. ინგლ. ენ.. - ლიტ-რა გვ.94-95[MFN: 177262]