Рапорт кн. Бебутова кн. Долгорукову, от 11-го июля 1855 года, N12 / Бебутов = თავად ბებუთოვის პატაკი თავად დოლგორუკოვს, 1855 წლის 11 ივლისით დათარიღებული, N12 / ბებუთოვი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерал-адъютанта, генерала-от-инфантерии Николая Николаевича Муравьева. 1854-1856 : IV. Абхазия / Дм. Кобяков [председатель коммиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1888. - Т. 11, N38. - С. 46. - ერთვის ბარათი პორუჩიკ ჰასან მარგანისა და მაიორ ბათალბეი მარშანიას შესახებ, 1855 წელი[MFN: 5436]

სრული ტექსტი (გვ. 62)

ანოტაცია:  მოახსენებს, რომ გავრცელდა ხმა, თითქოს აფხაზეთის მთავარმა შარვაშიძემ რუსებს უღალატა, თუმცა მისგან მიიღო წერილი, რომ აფხაზეთში იმიტომ დაბრუნდა, რომ იქაური ვითარება შეისწავლოს და რუსების სასარგებლოდ შემოატრიალოს, ხოლო თუ წარმატებას ვერ მიაღწია, ისევ სამეგრელოში დაბრუნდება

პერსონალია:  დოლგორუკოვი ვასილ ანდრეევიჩ (თავადი, გენერალ-ადიუტანტი, სამხედრო მინისტრი, 1804-1868).

მოხსენიებული პირები:  ალექსანდრე II (სრულიად რუსეთის იმპერატორი); ბაგრატიონ-მუხრანელი ივანე კონსტანტინეს ძე (თავადი, გენერალ-მაიორი, ქუთაისის სამხედრო გუბერნატორი); შარვაშიძე(ჩაჩბა) მიხეილ (აფხაზეთის მთავარი, გენერალ-ადიუტანტი, ჰამუთ-ბეი); შარვაშიძე გიორგი (თავადი); მარგანი ჰასან (პორუჩიკი); მარშანია ბათალბეი (თავადი, მაიორი); შარვაშიძე ალექსანდრე (თავადი, მაიორი); ბერზეკი ჰაჯი-გერენდუკ (უბიხთა თავკაცი); მუსტაფა-ფაშა (თურქი მხედართმთავარი); დადიანი ალექსანდრა (მიხეილ შარვაშიძის მეუღლე); შარვაშიძე დიმიტრი (თავადი, პოლკოვნიკი); სერებრიაკოვი ლაზარ მარკოვიჩ (კონტრ-ადმირალი, ვიცე-ადმირალი, შავი ზღვის სანაპირო ზოლის უფროსი, კაზარ მარკოსოვიჩ არცატაგორციანი).

გეოგ.დასახელება:  აფხაზეთი; ოჩამჩირე; თურქეთი; სამეგრელო; თბილისი; ლეჩხუმი; ენგური; ჭკადუაში; სენაკი; სამურზაყანო; სოხუმი; იმერეთი; ბზიფი.

თემატიკა:  რუსეთის მმართველობა ამიერკავკასიაში; აფხაზეთი.

Письмо ген.-м. кн. Багратион-Мухранскаго, август 1855 года / Багратион-Мухранский = გენერალ-მაიორის თავად ბაგრატიონ-მუხრანელის წერილი, 1855 წლის აგვისტო / ბაგრატიონ-მუხრანელი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерал-адъютанта, генерала-от-инфантерии Николая Николаевича Муравьева. 1854-1856 : IV. Абхазия / Дм. Кобяков [председатель коммиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1888. - Т. 11, N40. - С. 50[MFN: 5438]

სრული ტექსტი (გვ. 66)

ანოტაცია:  თურქეთის მთავრობამ აფხაზეთის მთავარს რამდენიმე ერთგული კაცი მიუგზავნა, რათა აფხაზეთში ჩასვლასა და მოლაპარაკებაზე დაეთანხმებინა, თუმცა მთავარს სურდა დრო გაეყვანა გენერალ მურავიოვის სამეგრელოში ჩასვლამდე. ბოლოს მაინც ჩავიდა ოჩამჩირეში, მაგრამ მუსტაფა-ფაშა მოსალაპარაკებლად არ შეხვდა და ალექსანდრე შარვაშიძესთან ერთად ქობულეთისკენ დაიძრა რუსების წინააღმდეგ, ბოლოს მოლაპარაკება მაინც შედგა და მთავარმა მუსტაფა-ფაშას პირობები წაუყენა,რომლებზეც სულთანი, როგორც ამბობენ, დათანხმდა

მოხსენიებული პირები:  მარშანი ბათალბეი (თავადი, მაიორი); მარგანი ჰასან (პორუჩიკი); მარშანი კაცო (აზნაური); მურავიოვი ნიკოლაი ნიკოლაევიჩი (გენერალ-ადიუტანტი, ინფანტერიის გენერალი, კავკასიის მეფისნაცვალი); შარვაშიძე ალექსანდრე (თავადი); ბერზეკი ჰაჯი-გერენდუკ (უბიხთა თავკაცი).

გეოგ.დასახელება:  აფხაზეთი; ჩურუკ-სუ; ქობულეთი; ოჩამჩირე; სოხუმი; ბათუმი.

თემატიკა:  რუსეთის მმართველობა ამიერკავკასიაში; აფხაზეთი.

Письмо Кутаисскаго военнаго губернатора, полк. Н.П. Колюбякина к кн. Бебутову, от 15-го сентября 1855 года. - Гор. Кутаис / Колюбякин = ქუთაისის სამხედრო გუბერნატორის, პოლკოვნიკ ნ.პ. კოლიუბიაკინის წერილი თავად ბებუთოვს, 1855 წლის 15 სექტემბრით დათარიღებული - ქ. ქუთაისი / კოლიუბიაკინი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерал-адъютанта, генерала-от-инфантерии Николая Николаевича Муравьева. 1854-1856 : VII. Турция / Дм. Кобяков [председатель коммиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1888. - Т. 11, N87. - С. 122[MFN: 5485]

სრული ტექსტი (გვ. 138)

ანოტაცია:  ეხება აფხაზეთის მთავრის მიხეილ შარვაშიძის პიროვნების შესახებ ინფორმაციას და მისი მოღალატეობის დამადასტურებელ ფაქტებს

პერსონალია:  ბებუთოვი ვასილ ოსიპოვიჩ (თავადი, გენერალ-ლეიტენანტი, ამიერკავკასიის სამოქალაქო სამმართველოს უფროსი, 1791-1858, ბებუთაშვილი).

მოხსენიებული პირები:  შარვაშიძე(ჩაჩბა) მიხეილ (აფხაზეთის მთავარი, გენერალ-ადიუტანტი, ჰამუთ-ბეი); შარვაშიძე ალექსანდრე (მიხეილ შარვაშიძის ძმა); მარგანი კაცო (აფხაზი თავადი); მარგანი ჰასან (აფხაზი თავადი); მარშანი ბათალბეი (აფხაზი საქმოსანი); ბერზეკ ჰაჯი-გერენდუკ (უბიხი დიდებული); ნიკოლოზ I (სრულიად რუსეთის იმპერატორი); გურიელი დათო (თავადი).

გეოგ.დასახელება:  აფხაზეთი; რუსეთი; სამეგრელო; თბილისი; ენგური; კონსტანტინოპოლი.

თემატიკა:  რუსეთის მმართველობა ამიერკავკასიაში; ურთიერთობა თურქეთთან.

საკვანძო სიტყვები:  თურქები სამეგრელოში.

Письмо командующаго войсками в Абхазии, ген.-м. Корганова к начальнику Главнаго Штаба Кавказской Армии, ген.-адъют. Милютину, от 15-го августа 1860 года / Корганов = აფხაზეთის ჯარების სარდლის, გენერალ-მაიორ ყორღანოვის წერილი კავკასიის არმიის მთავარი შტაბის უფროსს, გენერალ-ადიუტანტ მილიუტინს, 1860 წლის 15 აგვისტოთი დათარიღებული / ყორღანოვი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерал-адъютанта, генерала-фельдмаршала князя Александра Ивановича Барятинскаго. 1856-1862 : XIV. Правое крыло Кавказской Линии : Кубанская область / Е. Вейденбаум [председатель коммиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1904. - Т. 12, N737. - С. 859[MFN: 7009]

სრული ტექსტი (გვ. 169)

ანოტაცია:  ეხება რუსების ჩანაფიქრით აფხაზეთისა და წებელდის მოსახლეობის ლაშქრობას ფსხუს მოსახლეობის წინააღმდეგ შურისძიების მიზნით და ამ ლაშქრობის აღწერას

პერსონალია:  მილიუტინი დიმიტრი ალექსეევიჩ (გენერალ-ადიუტანტი, კავკასიის არმიის მთავარი შტაბის უფროსი, 1816-1912).

მოხსენიებული პირები:  შარვაშიძე კონსტანტინე (აფხაზი თავადი); შარვაშიძე ალექსანდრე (აფხაზი თავადი); მორგანი კაცო (გენერალ-მაიორი); გრევე (1-ლი რანგის კაპიტანი).

გეოგ.დასახელება:  ფსხუ; წებელდა; კელასური; ბზიფი; ადლერი; სოჭი; გაგრა; სოხუმი; აფხაზეთი.

თემატიკა:  რუსეთის მმართველობა კავკასიაში; კავკასიის ხაზის მარჯვენა ფრთა.

Докладная записка полк. кн. Бебутова ген.-адъют. Сипягину, от 22-го декабря 1827 года / Бебутов = პოლკოვნიკ თავად ბებუთოვის მოხსენებითი ბარათი გენერალ-ადიუტანტ სიპიაგინს, 1827 წლის 22 დეკემბრით დათარიღებული / ბებუთოვი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою Коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерала-фельдмаршала графа Ивана Федоровича Паскевича-Ереванскаго. 1827-1831 : VI. Западное Закавказье : Мингрелия / Ад. Берже [председатель коммиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1878. - Т. 7, N325. - С. 395. - ერთვის თავად თემურ ანჩაბაძის წერილი პოლკოვნიკ თავად ბებუთოვს[MFN: 12792]

სრული ტექსტი (გვ. 411)

ანოტაცია:  ეხება სამურზაყანოს თავადებს, რომლებიც არ ემორჩილებიან სამეგრელოს მთავარს ლევან დადიანს, თვითნებობენ და კანონსაწინააღმდეგო ქმედებებს სჩადიან, მაგრამ ახლა მათი შეპყრობა და დასჯა აფხაზეთსა და წებელდაში არეულობას გამოიწვევს, ამიტომ სამხედრო პოსტი უნდა მოაწყონ და სამხედრო ნაწილი ჩააყენონ იკ, რათა ამ მხსრეში უწესრიგობა ალაგმონ

პერსონალია:  სიპიაგინი ნიკოლაი მარტემიანოვიჩ (გენერალ-ლეიტენანტი, გენერალ-ადიუტანტი, თბილისის სამხედრო გუბერნატორი, 1785-1828).

მოხსენიებული პირები:  ლევან V დადიანი (თავადი, სამეგრელოს მთავარი); ერმოლოვი (ინფანტერიის გენერალი, კავკასიის მთავარმართებელი); ჰესე (გენერალ-მაიორი, იმერეთის მმართველი); ანჩაბაძე თემურყვა (თავადი, პორუჩიკი); ანჩაბაძე თადა (თავადი, პრაპორშჩიკი); შარვაშიძე ალექსანდრე (თავადი); შარვაშიძე მანუჩარი (თავადი); ემუხვარი სესირყვა (თავადი); მარღანია ჯემბულათ.

გეოგ.დასახელება:  აფხაზეთი; სამურზაყანო; სამეგრელო.

თემატიკა:  რუსეთის მმართველობა კავკასიაში; დასავლეთ ამიერკავკასია; სამეგრელო.

Письмо барона Розена княгине Тамар Кациевне, от 25-го июля 1834 года, N4091 / Розен = ბარონ როზენის წერილი კნეინა თამარ კაციას ასულს, 1834 წლის 25 ივლისით დათარიღებული, N4091 / როზენი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою Коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерала-от-инфантерии генерала-адъютанта барона Григория Владимировича Розена 1-го. 1831-1837 : VII. Западное Закавказье : Абхазия / Ад. Берже [председатель коммиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1881. - Т. 8, N331. - С. 449[MFN: 13730]

სრული ტექსტი (გვ. 474)

ანოტაცია:  როგორც გენერალმა ახლესტიშევმა აცნობა, მისი უმცროსი ვაჟი ალექსანდრე ფარულად წასულა წებელდაში, სადაც თანამზრახველებს აგროვებს, რათა თავს დაესხას სამურზაყანოს სოფლებს, ამიტომ მოუწოდებს, სასწრაფოდ შეიპყრონ და მასთან თბილისში გამოგზავნონ, აღუთქვამს, რომ არ დასჯიან მისდამი პატივისცემის გამო, სასწავლებლად მიაბარებენ და მერე სამსახურშიც გაამწესებენ

პერსონალია:  შარვაშიძე თამარ კაციას ასული (კნეინა, აფხაზეთის მთავრის მიხეილის დედა ).

მოხსენიებული პირები:  ახლესტიშევი (გენერალ-მაიორი, იმერეთის მმართველი); შარვაშიძე მიხეილ (ჰამუთ-ბეი) (თავადი, პოლკოვნიკი, აფხაზეთის მთავარი); შარვაშიძე ალექსანდრე (თავადი, მიხეილ შარვაშიძის ძმა).

გეოგ.დასახელება:  სამურზაყანო; წებელდა; აფხაზეთი; თბილისი.

თემატიკა:  რუსეთის მმართველობა კავკასიაში; დასავლეთ საქართველო; აფხაზეთი.

Предписание барона Розена кн. Михаилу Шарвашидзе, от 12-го сентября 1834 года, N5190 / Розен = ბარონ როზენის მითითება თავად მიხეილ შარვაშიძეს, 1834 წლის 12 სექტემბრით დათარიღებული, N5190 / როზენი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою Коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерала-от-инфантерии генерала-адъютанта барона Григория Владимировича Розена 1-го. 1831-1837 : VII. Западное Закавказье : Абхазия / Ад. Берже [председатель коммиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1881. - Т. 8, N332. - С. 449[MFN: 13731]

სრული ტექსტი (გვ. 474)

ანოტაცია:  ეხება მიხეილ შარვაშიძისა და მისი უმცროსი ძმის ალექსანდრეს შერიგებას, მოუწოდებს, შეიპყროს მაჰმუდ და ლევან ზვანბაიები, რომლებსაც აფხაზეთისთვის საზიანო ზრახვები აქვთ, და გაგზავნოს ისინი ქუთაისში

პერსონალია:  შარვაშიძე მიხეილ (თავადი, პოლკოვნიკი, აფხაზეთის მთავარი, 1806-1866, ჰამუთ-ბეი).

მოხსენიებული პირები:  ახლესტიშევი (გენერალ-მაიორი, იმერეთის მმართველი); შარვაშიძე ალექსანდრე (თავადი, მიხეილ შარვაშიძის ძმა); ზვანბაია ლევან; ზვანბაია მაჰმუდ.

გეოგ.დასახელება:  აფხაზეთი; ქუთაისი; თბილისი.

თემატიკა:  რუსეთის მმართველობა კავკასიაში; დასავლეთ საქართველო; აფხაზეთი.

Предписание барона Розена кн. Михаилу Шарвашидзе, от 22-го декабря 1834 года, N7369 / Розен = ბარონ როზენის მითითება თავად მიხეილ შარვაშიძეს, 1834 წლის 22 დეკემბრით დათარიღებული, N7369 / როზენი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою Коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерала-от-инфантерии генерала-адъютанта барона Григория Владимировича Розена 1-го. 1831-1837 : VII. Западное Закавказье : Абхазия / Ад. Берже [председатель коммиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1881. - Т. 8, N333. - С. 450. - ერთვის ბარონ როზენის სამახსოვრო ბარათი პორუჩიკ კაცო მარღანიას იმ მოთხოვნების შესახებ, რომდებიც მან უნდა აუხსნას აფხაზეთის მთავარს, 1834 წლის 22 დეკემბრით დათარიღებული, N7368[MFN: 13732]

სრული ტექსტი (გვ. 475)

ანოტაცია:  სწერს, რომ მისი ძმა ალექსანდრე თბილისში ჩამოვიდა პორუჩიკ კაცო მარღანიასთან ერთად, რომლის პირადად გაცნობის გამოც კმაყოფილებას გამოთქვამს, ატანს მას წერილს მოთხოვნებით და დიდ იმედს გამოთქვამს, რომ ზედმიწევნით შეასრულება, მისი ძმა ალექსანდრე კი ერთ ხანს გენერალ ახლესტიშევის მფარველობაში იქნება

პერსონალია:  შარვაშიძე მიხეილ (თავადი, პოლკოვნიკი, აფხაზეთის მთავარი, 1806-1866, ჰამუთ-ბეი).

მოხსენიებული პირები:  ახლესტიშევი (გენერალ-მაიორი, იმერეთის მმართველი); შარვაშიძე ალექსანდრე (თავადი, მიხეილ შარვაშიძის ძმა); მარღანია კაცო (აზნაური, პორუჩიკი).

გეოგ.დასახელება:  აფხაზეთი.

თემატიკა:  რუსეთის მმართველობა კავკასიაში; დასავლეთ საქართველო; აფხაზეთი.

Отношение барона Розена к гр. Чернышеву, от 19-го ноября 1836 года, N1232 / Розен = ბარონ როზენის მიმართვა გრაფ ჩერნიშევს, 1836 წლის 19 ნოემბრით დათარიღებული, N1232 / როზენი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою Коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерала-от-инфантерии генерала-адъютанта барона Григория Владимировича Розена 1-го. 1831-1837 : VII. Западное Закавказье : Абхазия / Ад. Берже [председатель коммиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1881. - Т. 8, N339. - С. 453[MFN: 13738]

სრული ტექსტი (გვ. 478)

ანოტაცია:  მოახსენებს, რომ აფხაზეთსა და სამურზაყანოში არასტაბილური ვითარების მიზეზი, როგორც დასტურდება, აფხაზეთის მთავრის მიხეილ შარვაშიძის არა იმდენად უმოქმედობის ბრალია, რამდენადაც იმის, რომ იგი ხელს აფარებს და მფარველობს გარკვეულ დესტრუქციულ ძალებს და მოჰყავს ამის დამადასტურებელი ფაქტები

პერსონალია:  ჩერნიშევი ალექსანდრ ივანოვიჩ (გრაფი, თავადი, გენერალ-ადიუტანტი, სამხედრო მინისტრი, 1786-1857).

მოხსენიებული პირები:  ნიკოლოზ I (სრულიად რუსეთის იმპერატორი); დადიანი ლევან (თავადი, გენერალ-ლეიტენანტი, სამეგრელოს მთავარი); შარვაშიძე მიხეილ (ჰამუთ-ბეი) (თავადი, პოლკოვნიკი, აფხაზეთის მთავარი); შარვაშიძე თამარ კაციას ასული (მიხეილ შარვაშიძის დედა); პაცოვსკი (გენერალ-მაიორი); შარვაშიძე ალექსანდრე (თავადი, მიხეილ შარვაძის ძმა); ესპეხო (გენერალ-მაიორი).

გეოგ.დასახელება:  სამეგრელო; აფხაზეთი; სამურზაყანო; ბზიფი; წებელდა; ბომბორა; სოხუმი; ილორი; ფოთი; ხობი.

თემატიკა:  რუსეთის მმართველობა კავკასიაში; დასავლეთ საქართველო; აფხაზეთი.