Рапорт кн. Бебутова кн. Долгорукову, от 11-го июля 1855 года, N12 / Бебутов = თავად ბებუთოვის პატაკი თავად დოლგორუკოვს, 1855 წლის 11 ივლისით დათარიღებული, N12 / ბებუთოვი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерал-адъютанта, генерала-от-инфантерии Николая Николаевича Муравьева. 1854-1856 : IV. Абхазия / Дм. Кобяков [председатель коммиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1888. - Т. 11, N38. - С. 46. - ერთვის ბარათი პორუჩიკ ჰასან მარგანისა და მაიორ ბათალბეი მარშანიას შესახებ, 1855 წელი[MFN: 5436]

სრული ტექსტი (გვ. 62)

ანოტაცია:  მოახსენებს, რომ გავრცელდა ხმა, თითქოს აფხაზეთის მთავარმა შარვაშიძემ რუსებს უღალატა, თუმცა მისგან მიიღო წერილი, რომ აფხაზეთში იმიტომ დაბრუნდა, რომ იქაური ვითარება შეისწავლოს და რუსების სასარგებლოდ შემოატრიალოს, ხოლო თუ წარმატებას ვერ მიაღწია, ისევ სამეგრელოში დაბრუნდება

პერსონალია:  დოლგორუკოვი ვასილ ანდრეევიჩ (თავადი, გენერალ-ადიუტანტი, სამხედრო მინისტრი, 1804-1868).

მოხსენიებული პირები:  ალექსანდრე II (სრულიად რუსეთის იმპერატორი); ბაგრატიონ-მუხრანელი ივანე კონსტანტინეს ძე (თავადი, გენერალ-მაიორი, ქუთაისის სამხედრო გუბერნატორი); შარვაშიძე(ჩაჩბა) მიხეილ (აფხაზეთის მთავარი, გენერალ-ადიუტანტი, ჰამუთ-ბეი); შარვაშიძე გიორგი (თავადი); მარგანი ჰასან (პორუჩიკი); მარშანია ბათალბეი (თავადი, მაიორი); შარვაშიძე ალექსანდრე (თავადი, მაიორი); ბერზეკი ჰაჯი-გერენდუკ (უბიხთა თავკაცი); მუსტაფა-ფაშა (თურქი მხედართმთავარი); დადიანი ალექსანდრა (მიხეილ შარვაშიძის მეუღლე); შარვაშიძე დიმიტრი (თავადი, პოლკოვნიკი); სერებრიაკოვი ლაზარ მარკოვიჩ (კონტრ-ადმირალი, ვიცე-ადმირალი, შავი ზღვის სანაპირო ზოლის უფროსი, კაზარ მარკოსოვიჩ არცატაგორციანი).

გეოგ.დასახელება:  აფხაზეთი; ოჩამჩირე; თურქეთი; სამეგრელო; თბილისი; ლეჩხუმი; ენგური; ჭკადუაში; სენაკი; სამურზაყანო; სოხუმი; იმერეთი; ბზიფი.

თემატიკა:  რუსეთის მმართველობა ამიერკავკასიაში; აფხაზეთი.

Письмо ген.-м. кн. Багратион-Мухранскаго, август 1855 года / Багратион-Мухранский = გენერალ-მაიორის თავად ბაგრატიონ-მუხრანელის წერილი, 1855 წლის აგვისტო / ბაგრატიონ-მუხრანელი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерал-адъютанта, генерала-от-инфантерии Николая Николаевича Муравьева. 1854-1856 : IV. Абхазия / Дм. Кобяков [председатель коммиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1888. - Т. 11, N40. - С. 50[MFN: 5438]

სრული ტექსტი (გვ. 66)

ანოტაცია:  თურქეთის მთავრობამ აფხაზეთის მთავარს რამდენიმე ერთგული კაცი მიუგზავნა, რათა აფხაზეთში ჩასვლასა და მოლაპარაკებაზე დაეთანხმებინა, თუმცა მთავარს სურდა დრო გაეყვანა გენერალ მურავიოვის სამეგრელოში ჩასვლამდე. ბოლოს მაინც ჩავიდა ოჩამჩირეში, მაგრამ მუსტაფა-ფაშა მოსალაპარაკებლად არ შეხვდა და ალექსანდრე შარვაშიძესთან ერთად ქობულეთისკენ დაიძრა რუსების წინააღმდეგ, ბოლოს მოლაპარაკება მაინც შედგა და მთავარმა მუსტაფა-ფაშას პირობები წაუყენა,რომლებზეც სულთანი, როგორც ამბობენ, დათანხმდა

მოხსენიებული პირები:  მარშანი ბათალბეი (თავადი, მაიორი); მარგანი ჰასან (პორუჩიკი); მარშანი კაცო (აზნაური); მურავიოვი ნიკოლაი ნიკოლაევიჩი (გენერალ-ადიუტანტი, ინფანტერიის გენერალი, კავკასიის მეფისნაცვალი); შარვაშიძე ალექსანდრე (თავადი); ბერზეკი ჰაჯი-გერენდუკ (უბიხთა თავკაცი).

გეოგ.დასახელება:  აფხაზეთი; ჩურუკ-სუ; ქობულეთი; ოჩამჩირე; სოხუმი; ბათუმი.

თემატიკა:  რუსეთის მმართველობა ამიერკავკასიაში; აფხაზეთი.

Записка о военных действиях Гурийскаго отряда во время командования ген.-м. кн. Багратион-Мухранскаго, составленная начальником штаба сего отряда, полк. Усларом. - 1856 год / Услар = ბარათი გენერალ-მაიორის, თავად ბაგრატიონ-მუხრანელის სარდლობის დროს გურიის რაზმის საომარ მოქმედებათა შესახებ, ამავე რაზმის შტაბის უფროსის, პოლკოვნიკ უსლარის შედგენილი - 1856 წელი / უსლარი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерал-адъютанта, генерала-от-инфантерии Николая Николаевича Муравьева. 1854-1856 : VII. Турция / Дм. Кобяков [председатель коммиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1888. - Т. 11, N223. - С. 231[MFN: 5621]

სრული ტექსტი (გვ. 247)

მოხსენიებული პირები:  ბაგრატიონ-მუხრანელი ივანე კონსტანტინეს ძე (თავადი, გენერალ-მაიორი, ქუთაისის სამხედრო გუბერნატორი); ბებუთოვი ვასილ ოსიპოვიჩ (თავადი, გენერალ-ლეიტენანტი, ამიერკავკასიის სამოქალაქო სამმართველოს უფროსი, ბებუთაშვილი); დადიანი ეკატერინე ალექსანდრეს ასული (სამეგრელოს მთავრის დავით დადიანის მეუღლე, ჭავჭავაძე); დადიანი გრიგოლ (თავადი, გენერალ-მაიორი); დადიანი კონსტანტინე (თავადი, მაიორი, სამეგრელოს მთავრის დავით დადიანის ძმა); კოლიუბაკინი (პოლკოვნიკი); დადიშქელიანი კონსტანტინე (სვანეთის მმართველი); დადიშქელიანი ჯამსუღ (თავადი); შარვაშიძე(ჩაჩბა) მიხეილ (აფხაზეთის მთავარი, გენერალ-ადიუტანტი, ჰამუთ-ბეი); მუსტაფა-ფაშა (თურქი მთავარსარდალი); ლონგვორტი (ინგლის-საფრანგეთის აგენტი); შამპუასო (ინგლის-საფრანგეთის აგენტი); ბერზეკი ჰაჯი-გერენდუკი (უბიხთა თავკაცი); მარშანი ბათალ-ბეი (აფხაზთა თავკაცი).

გეოგ.დასახელება:  იმერეთი; გურია; სამეგრელო; ჩერქეზეთი; ყარაჩაი; სურამი; ალექსანდროპოლი (გიუმრი); ერევანი; სომხეთი; ახალციხე; ანატოლია; ბორჯომის ხეობა; რიონი; ქუთაისი; ცხენისწყალი; ნიკოლაევსკი; რედუტ-კალე (ყულევი); ქობულეთი; ენგური; ანაკლია; ვარციხე; სვანეთი; ყაბარდო; აფხაზეთი; ოჩამჩირე; სევასტოპოლი; არტანუჯი.

თემატიკა:  რუსეთის მმართველობა ამიერკავკასიაში; ურთიერთობა თურქეთთან; ყირიმის ომი.