Рапорт с. с. Литвинова кн. Цицианову, от 25-го октября 1804 года, N109. - Суджун / Литвинов = სამოქალაქო მრჩეველ ლიტვინოვის პატაკი თავად ციციანოვისადმი, დათარიღებული 1804 წლის 25 ოქტომბრით, N109. - სუჯუნა / ლიტვინოვი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерала от инфантерии, князя Павла Димитриевича Цицианова. 1802-1806 : XV. Имеретия, Мингрелия, Абхазия и Гурия : А. Имеретия / Ад. Берже [председатель комиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1868. - Т. II, ч. 15, N803. - С. 406-411. - ტექსტი რუსულ ენაზე[MFN: 2619]

სრული ტექსტი (გვ. 408)

ანოტაცია:  ფოთის აღას მიერ სიტყვიერი უფლება მდინარე რიონით ჯარებისა და სურსათის გადატანის თაობაზე. ცნობა სამეგრელოს მთავარ გრიგოლ დადიანის გარდაცვალების გამო. სამეგრელოს თავადთა ფიცის დადება რუსეთის იმპერიის ქვეშევრდომობაზე. დოკუმენტს ახლავს ფიცის ტექსტი და იმერეთისა და სამეგრელოს ფიზიკურ-გეოგრაფიული, ტოპოგრაფიული, ეთნოგრაფიული, სამხედრო და პოლიტიკური აღწერილობა, შედგენილი სამოქალაქო მრჩეველ ლიტვინოვის მიერ

პერსონალია:  ციციშვილი პავლე დიმიტრის ძე (საქართველოს მთავარმართებელი, ინფანტერიის გენერალი, 1754-1806, ციციანოვი); დადიანი გრიგოლ კაცია II ძე (სამეგრელოს მთავარი, 1770-1804); სოლომონ II (იმერეთის მეფე, 1772-1815, დავით არჩილის ძე).

მოხსენიებული პირები:  ქაიხოსრო ბატონიშვილი (გურიის მთავარი, -1829, გურიელი); გურიელი მამია (თავადი); გურიელი ვახტანგ (თავადი); თავდგირიძე (თავადი); ალექსანდრე I (რუსეთის იმპერატორი); ნაკაშიძე (თავადი); ქელეშ-ბეგი (აფხაზეთის მთავარი, შერვაშიძე).

გეოგ.დასახელება:  იმერეთი; საქართველო; რუსეთი; ხოფი - მდინარე; ხორგა; სუჯუნა - სოფელი; გურია; სამეგრელო; ახალციხე; გრიგოლეთი; ოდიში; აფხაზეთი; ლეჩხუმი; სვანეთი; ოსეთი; ქართლი; შავი ზღვა; რიონი - მდინარე; ფოთი; ქუთაისი; თურქეთი; აბაშა; ენგური - მდინარე; ცივი - მდინარე; ცხენისწყალი - მდინარე; თერგის ხეობა.

თემატიკა:  ისტორია; ისტორიული გეოგრაფია; ტოპონიმიკა; ეთნოგრაფია; საქართველო-რუსეთის ისტორიული ურთიერთობები.

საკვანძო სიტყვები:  იმერეთის სამეფო; იმერეთის რუსეთთან შეერთება; სამეგრელოს სამთავრო; სამეგრელოს რუსეთთან შეერთება; რუსეთის მმართველობა საქართველოში.

Письмо ген. Колюбакина кн. Бебутову, от 5-го ноября 1855 года, N3 / Колюбакин = გენერალ კოლიუბაკინის წერილი თავად ბებუთოვს, 1855 წლის 5 ნოემბრით დათარიღებული, N3 / კოლიუბაკინი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерал-адъютанта, генерала-от-инфантерии Николая Николаевича Муравьева. 1854-1856 : III. Кутаисская губерния : Мингрелия / Дм. Кобяков [председатель коммиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1888. - Т. 11, N33. - С. 37[MFN: 5431]

სრული ტექსტი (გვ. 53)

ანოტაცია:  აცნობებს, თუ როგორი ვითარებაა სამეგრელოში და რა განწყობილებაა მოსახლეობაში, აგრეთვე იმას, რომ იმერეთში 3-ათასიანი ლაშქარი შეიქმნა თურქებთან საბრძოლველად, მთელი თავადაზნაურობა ენგურთან დგას, მთელი გურია შეიარაღებულია, სამეგრელოს მოსახლეობა შუაზეა გაყოფილი, დაპირისპირებაში აფხაზეთის მთავარიცაა ჩართული

პერსონალია:  ბებუთოვი ვასილ ოსიპოვიჩ (თავადი, გენერალ-ლეიტენანტი, ამიერკავკასიის სამოქალაქო სამმართველოს უფროსი, 1791-1858, ბებუთაშვილი).

მოხსენიებული პირები:  ომერ-ფაშა (თურქი მუშირი, თურქეთის ჯარების სარდალი სამეგრელოში); ბაგრატიონ-მუხრანელი ივანე კონსტანტინეს ძე (თავადი, გენერალ-მაიორი, ქუთაისის სამხედრო გუბერნატორი); დადიანი ელიზბარ (თავადი).

გეოგ.დასახელება:  იმერეთი; სამეგრელო; ენგური; საქართველო; ზუგდიდი; რუხი; ხორგა; ქუთაისი; თბილისი.

თემატიკა:  რუსეთის მმართველობა ამიერკავკასიაში; ქუთაისის გუბერნია; სამეგრელო.

Докладная записка кн. Бебутова ген. Муравьеву, от 6-го января 1856 года, N25 / Бебутов = თავად ბებუთოვის მოხსენებითი ბარათი გენერალ მურავიოვს, 1856 წლის 6 იანვრით დათარიღებული, N25 / ბებუთოვი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерал-адъютанта, генерала-от-инфантерии Николая Николаевича Муравьева. 1854-1856 : III. Кутаисская губерния : Мингрелия / Дм. Кобяков [председатель коммиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1888. - Т. 11, N34. - С. 39[MFN: 5432]

სრული ტექსტი (გვ. 55)

ანოტაცია:  მოახსენებს, რომ სამეგრელოს თავადაზნაურობა ორადაა გაყოფილი, ეკატერინე დადიანისა და გრიგოლ დადიანის მომხრეებად, აგრეთვე ეხება ამის მიზეზებს და ამასთან დაკავშირებით სამეგრელოში შექმნილ რთულ ვითარებას

პერსონალია:  მურავიოვი ნიკოლაი ნიკოლაევიჩ (გენერალ-ადიუტანტი, ინფანტერიის გენერალი, კავკასიის მეფისნაცვალი, 1794-1866).

მოხსენიებული პირები:  ალექსანდრე II (სრულიად რუსეთის იმპერატორი); დადიანი კონსტანტინე (თავადი, მაიორი, სამეგრელოს მთავრის დავით დადიანის ძმა); ბაგრატიონ-მუხრანელი ივანე კონსტანტინეს ძე (თავადი, გენერალ-მაიორი, ქუთაისის სამხედრო გუბერნატორი); დადიანი ეკატერინე ალექსანდრეს ასული (სამეგრელოს მთავრის დავით დადიანის მეუღლე, ჭავჭავაძე); დადიანი გრიგოლ (თავადი, გენერალ-მაიორი); ბრუნერი (გენერალ-მაიორი); დადიანი ლევან V (სამეგრელოს მთავარი, გრიგოლ დადიანის ძე).

გეოგ.დასახელება:  სამეგრელო; ხორგა; აფხაზეთი; სანქტ-პეტერბურგი; ბანძა.

თემატიკა:  რუსეთის მმართველობა ამიერკავკასიაში; ქუთაისის გუბერნია; სამეგრელო.