Рапорт полк. Пассека ген.-м. Клугенау, от 11-го января 1844 года, N1. - Укр. Темир-хан-шура / Пассек = პოლკოვნიკ პასეკის პატაკი გენერალ-მაიორ კლუგენაუს, 1844 წლის 11 იანვრით დათარირებული, N1 - თემირ-ხან-შურას სიმაგრე / პასეკი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою Коммиссиею : Ч. II. Кавказ и Закавказье за время управления генерал-адъютанта, генерала-от-инфантерии Александра Ивановича Нейдгардта. 1842-1844. : VI. Дагестан / Ад. Берже [председатель коммиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1884. - Т. 9, Ч. II. N679. - С. 798. - ერთვის ავარიელთა რაზმის დახოცილ და დაჭრილ ობერ-ოფიცერთა სია[MFN: 15013]

სრული ტექსტი (გვ. 254)

ანოტაცია:  მოახსენება თავის მოსაზრებებს შამილისა და ჰაჯი-მურატის საომარ მოქმედებატა შესახებ, აცნობებს, რომ ხუნძახიდან თემირ-ხან-შურასკენ გაემართა, ხუნძახელებმა ეს მეტად მძიმედ განიცადეს, რადგან იმპერატორისადმი სრული ერთგულებით გამოირჩევიან, მაგრამ ხუნძაჰელთა ნაწილი მაინც დაედევნატ, ალბათ უფრო შამისლის წინაშე თავის გამართლების მიზნით, ამიტომ მათთან შებრძოლება მოუხდა, ბოლოს ბელაქანში ჩააღწია, სადაც ბრძოლა აქაურ მიურიდებთან მოუხდა, ბოლოს კი ჰაჯი-მურატის ძალებზე მიიტანა იერიში და სასტიკად დაამარცხა, დეტალურად აღწერს ბრძოლების მიმდინარეობას, დასასრულ კი რუსეთის გამარჯვებული ჯარი თემირ-ხან-შურაში შევიდა

პერსონალია:  კლუგენაუ, კლიუკი-ფონ- (პოდპოლკოვნიკი, 1791-1851, ფრანს კარლოვიჩ კლუგენაუ).

მოხსენიებული პირები:  შამილი (ჩეჩნეთისა და დაღესტნის იმამი); ქიბით-მაგომა (ჩეჩენი ნაიბი, შამილის თანამზრახველი); ჰაჯი-მურატი (მეამბოხე ავარი ნაიბი); ეგერი (შტაბის კაპიტანი, ინჟინერი); მასლოვსკი (მაიორი); ორბელიანი (თავადი, მაიორი, პოდპოლკოვნიკი); იასინსკი (პოლკოვნიკი); დუროვი (პორუჩიკი); გუნინი (შტაბის კაპიტანი); ანანოვი (პოდპორუჩიკი).

გეოგ.დასახელება:  თემირ-ხან-შურა; ხუნძახი; ზირიანი; ირგანაი; გერგებილი; აკუშა; წუდახარი; მეხთული; თარღუ; ჯენგუთაი; ყაზანიშჩი; ყოისუ.

თემატიკა:  რუსეთის მმართველობა კავკასიაში; დაღესტანი.