პომპეუსის ლაშქრობა კავკასიაში // ისტორიულ-პუბლიცისტური ნარკვევები / ჯუმბერ ოდიშელი. - თბილისი, 2010. - ISBN 978-9941-0-2371-2. - გვ. 53-112[MFN: 1710]

UDC:  94(479.22)"0" + 314(479.22) + 94(479.22:37)

Content:  აღმოსავლეთში რომის ექსპანსიის საკითხი და მისი შესწავლის მოკლე ისტორია; მითრიდატეს ომები აღმოსავლეთში მთავარსარდლად პომპეუსის დანიშვნამდე; პომპეუსისათვის მთავარსარდლობისა და უმაღლესი ხელისუფლების ჩაბარება აღმოსავლეთში და მისი ლაშქრობა პონტოსა და სომხეთში; პომპეუსის ბრძოლები ალბანელებთან და მისი ლაშქრობა იბერია-კოლხეთში

Person Name:  პომპეუსი (რომაელი სარდალი); მითრიდატე VI (პონტოს მეფე).

Person Name:  ლუკულუსი (რომაელი სარდალი); ტიგრანი (სომხეთის მეფე); მარიუსი (რომაელი სარდალი); ცინა (რომაელი სარდალი); დუკუდუსი (რომის კონსული); მარკუს ავრელიუს კოტა (რომის კონსული); არტოკი (იბერიის მეფე); ოროზიუსი (ალბანეთის მეფე); დარიოსი (მიდიის მეფე); არეთა (ნაბატეის მეფე); გაიუს გრაკქუსი; პლუტარქე; აპმანე; დიონ კასიუსი; ტიტუს ლივიუსი; ციცერონი; ველეიუს პატერკულუსი; ფლორუსი; პლინიუს (უფროსი); სტრაბონი (ბერძენი ისტორიკოსი); მარკუს ანეიუს ლუკანი; ევტროპიუსი; პავლე ოროზიუსი; თეოფანე მიტილენელი; პოსიდონიუსი; ნიკოლოზ დამასკელი; ქსენოფონტე; აპოლონიუს როდოსელი; არიანე; იუსტინე.

Geographical Name:  კოლხეთი; იბერია; კავკასია; ალბანეთი; რომი; სომხეთი; იბერია; საბერძნეთი.

Subjects:  საქართველოს ისტორია; საქართველო-რომის ისტორიული ურთიერთობები; უცხოელები საქართველოს შესახებ; მოსახლეობა.

Keywords:  ქართველური ტომები; ხალიბები; ტაოხები; ფასიანები; სკვითინები; მაკრონები; სანიგები; ტიბარენები; ხალდები; ლაზები.

სტრაბონი კოხეთის შესახებ // ქალდეა : (ქალდეა-ლაზიკის სამტროპოლიტო) / ანანია მანგლელი. - თბილისი, 2013. - ISBN 978-9941-20-324-4. - გვ.35-63[MFN: 59839]

UDC:  94(479.222)"0" + 908(479.22)(093)

Content:  კოლხიდა იბერიის სამხრეთ-დასავლეთით მდებარეობდა; კოლხიდის სანაპირო; კოლხიდის გაწვრივ, "ერთ ხაზზე" - არმენიაა; "იბერები დასახლდნენ კოლხეთის ზემოთ არაქსთან"; კოლხიდა სამსუნთანაა; არმენია და კოლხიდა ერთმანეთის გასწვრივაა; "კოლხიდის ზემოთ მცხოვრები ალბანები და იბერები"; კოლხიდა ტრაპეზუნტთანაა; კუნძულები კოლხიდის სანაპიროს გასწვრივ; იაზონის ლაშქრობა არმენიაში; მიდიელები - მედეას შთამომავლები; ქართველები არმენიელთა მიერ დაპყრობილ იბერიაში; იაზონი არაქსთან; ფაზისი - "არმენიის მდინარეა"; ერთ რეგიონში მდებარე - ტრაპეზუნტი, ფარნაკია, მცირე არმენია, სკიდისე, კოხიდის ზემოთ მდებარე მოსხური მთები, პარიადრე, თემისკირა, სადენე, ეფესო, სმირნა, კვიმე და მირინა; ტიბარენები, სანები (მაკრონები), აპაიტები (კერკიტები) ჰეპტაკომიტები (მოსინიკები) და ქალდები (ხალიბები); მითრიდატე ევპატორი; პითოდოროსი - პოლემონისა და არქელაეს ქვრივი; "ქართლის ცხოვრების" ავტორიტეტს სტრაბონის ცნობები ამტკიცებს; ფაზისის სათავე არმენიაშია; ცხენისწყლის სათავეც არმენიაშია?; სარაპანა სხვაა, შორაპანი კი სხვა; სწრაფ და მქუხარე მდინარეებზე გადებული 120 ხიდი; ფაზისი სანაოსნო მდინარე იყო; ოთხი დღის გზა; ქალაქი ფაზისის შესართავთან; საზღვაო გზა ფაზისიდან; რბილი სანაპირო; კოლხური სელი; ფაზისის, გლავკოსისა და ჰიპოსის მაღლა ლევკოთეას სამლოცველო მოსხების ქვეყანაში; სამ ნაწილად გაყოფილი მოსხების ქვეყანა; საზღვარი კოლხიდასა და იბერიას შორის; სვანთა ლაშქარი; სვანური ოქრო; სვანებს იბერებსაც უწოდებენ; სვანების საცხოვრისი; იაზონი; კოლხეთი - პონტოს ერთი ნაწილი; სანების ტომი ქალდების გვერდით; იბერია დასავლეთ საქართველოში და "შუა იბერია"; კოლხიდა მოსხების მთების ქვემოთაა; ქართლის ცხოვრების "შუა-ქართლ" არის სტრაბონის "შუა იბერია"; ქართული ტომები ზღვისპირეთში; კოლხები სამხრეთში ცხოვრობდნენ; პიტიუნტი ოფ-რიზესთანაა; კერკეტები და ქართულ ტომთა სახელების ფუძეები - "ერგ" და 'არგ"; აქეელთა სანაპირო; ჰენიოხთა სანაპირო; პიტიუნტის სანაპირო; დიოსკურია - მდებარეობდა შავი ზღვის "ყველაზე ჩავარდნილ უბეში" ანუ 41-ე პარალელს (განედს) ქვემოთ; კოლხიდის სანაპირო; "ფაზისი - ხომალდებისათვის ბოლო წერტილი"; მანძილები პუნქტებს შორის

Person Name:  სტრაბონი (ბერძენი ისტორიკოსი, ძვ.წ.64/63 - ახ.წ. 23/24).

Geographical Name:  ლაზეთი; კოლხეთი.

Subjects:  ძველი ისტორია; უცხოელები საქართველოს შესახებ.

ფლავიუს არიანე ლაზებისა და ძიდრიტების შესახებ // ქალდეა : (ქალდეა-ლაზიკის სამიტროპოლიტო) / ანანია მანგლელი. - თბილისი, 2013. - ISBN 978-9941-20-324-4. - გვ.159-177[MFN: 60164]

UDC:  94(479.22) + 908(479.22)(093) + 314(479.22)

Content:  შესავალი; მდინარე ფაზისი; "ზღვის სანაპირო ტრაპეზუნტიდან" (არიანეს ტექსტი); პუნქტები და მდინარეები; ტომები შავიზღვისპირეთში; ბიძერები ანუ ძიდრიტები; იბერია, ჰენიოხები და ლაზები აფსაროსთან; კოლხები მდინარე ოფისამდე, ჰენიოხები და მაკრონები - მდინარე პრიტანიდამდე (ვიწემდე), ბიძერები (ძიდრატები) აფსაროსამდე; აბასკები; სანიგები; გეორგები; დასკვნა

Subjects:  ძველი ისტორია; უცხოელები საქართველოს შესახებ; მოსახლეობა.