Извлечение из журнала кн. Аргутинскаго о военных происшествиях в при-Каспийском крае в 1850 году / Аргутинский = ამონარიდი თავად არგუტინსკის ჟურნალიდან 1850 წელს კასპიისპირეთის მხარეში მომხდარი საომარი მოქმედებების შესახებ / არგუტინსკი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерал-адъютанта, генерала-от-инфантерии, князя Михаила Семеновича Воронцова. 1844-1854 : IX. Чечня и Дагестан / Ад. Берже [председатель комиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1885. - Т. 10, N457. - С. 505[MFN: 5078]

Full Text (გვ. 150)

Annotation:  ეხება ჰაჯი-მურატის მეთაურობით მთიელთა თავდასხმას, რომლის შედეგადაც 14 ათასი ცხვარი გაიტაცეს, მაგრამ კაპიტნების ტიხონოვისა და ლაზარევის მეთაურობით რუსეთის ჯარმა ნადავლი დააბრუნა, ამასთან ტყვეები, ცხენები და დიდძალი იარაღი იგდო ხელთ, ეს ფაქტი სასაზღვრო სოფლებისთვის იმის დასტური გახდა, რომ ერთსულოვნება და საბრძოლო შემართება მუდამ მტრის დამარცხების საწინდარია

Person Name:  ჰაჯი-მურატი (ავარიელი ნაიბი); ტიხანოვი (დაღესტნის პოლკის კაპიტანი); ლაზარევი (შტაბის კაპიტანი).

Geographical Name:  გერგებილი; ოღლი; კუტიში; მეხთული; აკუშა.

Subjects:  რუსეთის მმართველობა კავკასიაში; ჩეჩნეთი და დაღესტანი.

Предписание ген. Ермолова ген.-м. фон-Краббе, от 6-го сентября 1823 года / Ермолов = გენერალ ერმოლოვის მითითება გენერალ-მაიორ ფონ-კრაბეს, 1823 წლის 6 სექტემბრით დათარიღებული / ერმოლოვი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою Коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерала от инфантерии Алексея Петровича Ермолова. 1816-1827 : I. Дагестан : Мехтулинское ханство / Ад. Берже [председатель коммиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1875. - Т. 6, ч. II, N202. - С. 86[MFN: 11537]

Full Text (გვ. 92)

Annotation:  კმაყოფილებას გამოთქვამს მეხთულის სახანოსა და თარღუს საშამხლოში ამბოხების წარმატებით ჩახშობის გამო, მოითხოვს იმის დადგენას, თუ ვინ მოკლა ბოქაული ბატირევი და ვინ იყვნენ ამბოხების მოთავენი, აძლევს მითითებას, რომ ჯარი მეხთულში დატოვოს სრული შემადგენლობით, აგრეთვე დასაჯილდოებლად წარმოადგინოს ისინი, ვინც განსაკუთრებული სიმამაცე გამოიჩინა ბრძოლაში

Person Name:  კრაბე ფონ- კარლ-კარლოვიჩ (გენერალ-მაიორი, დაღესტნის სამხედრო ოლქის უფროსი).

Person Name:  ევრეინოვი (პოდპოლკოვნიკი); ბატირევი (ბოქაული); მეჰდი (თარღუს შამხალი, გენერალ-ლეიტენანტი).

Geographical Name:  თარღუ; მეხთული; ყაზანიჩი; დაღესტანი.

Subjects:  რუსეთის მმართველობა ამიერკავკასიაში; დაღესტანი; მეხთულის სახანო.

Всеподданнейший рапорт ген. Ермолова, от 12-го сентября 1823 года / Ермолов = გენერალ ერმოლოვის ყოვლად უქვეშევრდომილესი პატაკი, 1823 წლის 12 სექტემბრით დათარიღებული / ერმოლოვი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою Коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерала от инфантерии Алексея Петровича Ермолова. 1816-1827 : I. Дагестан : Мехтулинское ханство / Ад. Берже [председатель коммиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1875. - Т. 6, ч. II, N203. - С. 87[MFN: 11538]

Full Text (გვ. 93)

Annotation:  მოახსენებს მეხთულის სახანოში მომხდარი ამბოხებისა და მისი წარმატებით ჩახშობის შესახებ

Person Name:  ალექსანდრე I (სრულიად რუსეთის იმპერატორი, 1777-1825).

Person Name:  ევრეინოვი (პოდპოლკოვნიკი); ოვეჩკინი (კაპიტანი).

Geographical Name:  მეხთული; თარღუ; დაღესტანი.

Subjects:  რუსეთის მმართველობა ამიერკავკასიაში; დაღესტანი; მეხთულის სახანო.

Отношение ген. Ермолова к барону Дибичу, от 12-го сентября 1823 года / Ермолов = გენერალ ერმოლოვის მიმართვა ბარონ დიბიჩს, 1823 წლის 12 სექტემბრით დათარიღებული / ერმოლოვი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою Коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерала от инфантерии Алексея Петровича Ермолова. 1816-1827 : I. Дагестан : Мехтулинское ханство / Ад. Берже [председатель коммиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1875. - Т. 6, ч. II, N204. - С. 87[MFN: 11539]

Full Text (გვ. 93)

Annotation:  მოახსენებს, რომ დაღესტანში მომხდარი ამბოხების მოთავე იყო ამალათ-ბეგი, რომელმაც მოკლა პოლკოვნიკი ვერხოვსკი, ასევე აცნობებს, რომ ყუბანგაღმელები ყაბარდოზე თავდასხმისთვის ემზადებიან

Person Name:  დიბიჩი ივან ივანოვიჩ (ბარონი, გენერალ-ადიუტანტი, მთავარი შტაბის უფროსი, 1776-1852).

Person Name:  ვერხოვსკი (პოლკოვნიკი, ქვეითი პოლკის მეთაური); ამალათ-ბეგი (მეჰდი შამხალის ძმისწული); მეჰდი (თარღუს შამხალი, გენერალ-ლეიტენანტი); ვლასოვი (გენერალ-მაიორი).

Geographical Name:  მეხთული; დაღესტანი; ყაბარდო.

Subjects:  რუსეთის მმართველობა ამიერკავკასიაში; დაღესტანი; მეხთულის სახანო.

Рапорт полк. Верховскаго ген. Ермолову, от 24-го апреля 1820 года, N391. - На марше из Казы-юрта / Верховский = პოლკოვნიკ ვერხოვსკის პატაკი გენერალ ერმოლოვს, 1820 წლის 24 აპრილით დათარიღებული, N391 - მარშისას ყაზი-იურტიდან / ვერხოვსკი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою Коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерала от инфантерии Алексея Петровича Ермолова. 1816-1827 : I. Дагестан : Шамхальство Тарковское / Ад. Берже [председатель коммиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1875. - Т. 6, ч. II, N216. - С. 93. - ერთვის პოლკოვნიკ ვერხოვსკის განცხადება საშამხლოს ხალხს და მეხთულის სამფლობელოს მცხოვრებთ, 1820 წლის 15 აპრილით დათარიღებული - ყაზანიშჩი[MFN: 11551]

Full Text (გვ. 99)

Annotation:  თარღუს შამხალს მისი სამფლობელოს მოსახლეობამ მორჩილება და ერთგულება გამოუცხადა, 400 კაცი დაიცავს საზღვრებს და მოსახლეობა გადაუხდის მათ ჯამაგირს, 60 საიმედო აკუშელი კი უზრუნველყოფს შამხლის უსაფრთხოებას, ამასთან აღნიშნავს, რომ სხვა დაღესტნელ ხალხებთან შედარებით აკუშელები ყველაზე მოწესრიგებული და ძლიერი ხალხია

Person Name:  ერმოლოვი ალექსეი პეტროვიჩ (ინფანტერიის გენერალი, არტილერიის გენერალი, კავკასიის მთავარმართებელი, 1777-1861).

Person Name:  მეჰდი (თარღუს შამხალი, გენერალ-ლეიტენანტი); ზუხუმ-ყადი (აკუშელთა თავკაცი).

Geographical Name:  კაზანიჩი; მეხთული; აკუშა.

Subjects:  რუსეთის მმართველობა ამიერკავკასიაში; დაღესტანი; თარღუს საშამხლო.

Предписание ген. Ермолова полк. Верховскому, от 3-го мая 1820 года, N1779 / Ермолов = გენერალ ერმოლოვის მითითება პოლკოვნიკ ვერხოვსკის, 1820 წლის 3 მაისით დათარიღებული, N1779 / ერმოლოვი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою Коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерала от инфантерии Алексея Петровича Ермолова. 1816-1827 : I. Дагестан : Шамхальство Тарковское / Ад. Берже [председатель коммиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1875. - Т. 6, ч. II, N217. - С. 94[MFN: 11552]

Full Text (გვ. 100)

Annotation:  მადლობას უხდის მეტად წარმატებული სამხედრო ექსპედიციისთვის, იწონებს მის გადაწყვეტილებას, რომ მოსახლეობა თავად დაიცავს თავის საზღვრებს, აგრეთვე კმაყოფილებას გამოთქვამს, რომ მეჰდი შამხალი დაარწმუნა დარჩენილიყო თავის სამფლობელოში

Person Name:  ვერხოვსკი (პოლკოვნიკი).

Person Name:  მეჰდი (თარღუს შამხალი, გენერალ-ლეიტენანტი).

Geographical Name:  მეხთული; აკუშა; თარღუ.

Subjects:  რუსეთის მმართველობა ამიერკავკასიაში; დაღესტანი; თარღუს საშამხლო.

Письмо Мегди-Шамхала к ген. Ермолову, от 24-го сентября 1826 года. - Тарку / Мегди = მეჰდი შამხალის წერილი გენერალ ერმოლოვს, 1826 წლის 24 სექტემბრით დათარიღებული - თარღუ ; მეჰდი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою Коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерала от инфантерии Алексея Петровича Ермолова. 1816-1827 : I. Дагестан : Шамхальство Тарковское / Ад. Берже [председатель коммиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1875. - Т. 6, ч. II, N234. - С. 101. - თარგმანი სპარსულიდან[MFN: 11569]

Full Text (გვ. 107)

Annotation:  აცნობებს, რომ ალაჰის წყალობით აკუშაში, დარგოში, მეხთულისა და საერთოდ ყუმუხთა მაგალებში სიმშვიდეა და არეულობის გამოწვევის მოსურნეთ არაფერი გამოუვიდათ ისევე, როგორც მძლეთამძლე ნადირ-შაჰს, როცა დაღესტანს შემოესია, მისი ძმისწული ამალათი კი მხოლოდ რამდენიმე სოფელმა მიიღო, ხოლო როცა ეს ყუმუხის, მეხთულის და დარგოს მცხოვრებთ შეიტყვეს, მისი გაძევება მოითხოვეს, ამალათიც იძულებული გახდა 33 კაცის თანხლებით ნუხაში წასულიყო, საიდანაც აბას-მირზასთან აპირებს ჩასვლას

Person Name:  ერმოლოვი ალექსეი პეტროვიჩ (ინფანტერიის გენერალი, არტილერიის გენერალი, კავკასიის მთავარმართებელი, 1777-1861).

Person Name:  ნადირ-შაჰი (სპარსეთის შაჰი ავშართა ტომიდან); ამალათი (მეჰდი შამხალის ძმისწული); აბას-მირზა (სპარსეთის ტახტის მემკვიდრე, ბაბა-ხანის ვაჟი); ჰასბულათი (აქსაის მმართველი, ასლან-ბეგი); მამედ-ბეგი (ჰასბულათის შვილი); რაზი-ბეგი (ჰასბულათის შვილი); გებეკ-კიზი (ჰასბულათის ცოლი).

Geographical Name:  აკუშა; დარგო; მეხთული; ყუმუხი; გროზნო.

Subjects:  რუსეთის მმართველობა ამიერკავკასიაში; დაღესტანი; თარღუს საშამხლო.

Прокламация гр. Паскевича к жителям Дагестана и Кавказских гор, от ...мая 1830 года / Паскевич = გრაფ პასკევიჩის პროკლამაცია დაღესტნისა და კავკასიის მთების მცხოვრებთ, 1830 წლის ... მაისით დათარიღებული / პასკევიჩი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою Коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерала-фельдмаршала графа Ивана Федоровича Паскевича-Ереванскаго. 1827-1831 : IX. Дагестан / Ад. Берже [председатель коммиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1878. - Т. 7, N469. - С. 515[MFN: 12937]

Full Text (გვ. 11)

Annotation:  შეახსენებს, თუ რა მძიმე მდგომარეობა იყო რუსეთთან შეერთებამდე დაღესტანში შინაური და გარეშე მტრების მოქმედების შედეგად და რომ ეს შეერთება მათივე თხოვნით მოხდა, ასევე იმას, თუ რამდენი სიკეთე მოუტანა მათ რუსეთის მფარველობამ, აღნიშნავს იმასაც, რომ იმპერატორისადმი ერთგულება სათანადოდ დაფასდება, ხოლო ამბოხება და ღალატი მკაცრად დაისჯება

Person Name:  ნიკოლოზ I (სრულიად რუსეთის იმპერატორი).

Geographical Name:  მეხთული; ავარია; ყაზიყუმუხი; კიური; ჭარი; ბელაქანი; სპარსეთი; თურქეთი.

Subjects:  რუსეთის მმართველობა კავკასიაში; დაღესტანი.

Отношение барона Розена к гр. Чернышеву, от 14-го июня 1834 года, N450 / Розен = ბარონ როზენის მიმართვა გრაფ ჩერნიშევს, 1834 წლის 14 ივნისით დათარიღებული, N450 / როზენი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою Коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерала-от-инфантерии генерала-адъютанта барона Григория Владимировича Розена 1-го. 1831-1837 : X. Дагестан / Ад. Берже [председатель коммиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1881. - Т. 8, N462. - С. 576[MFN: 13861]

Full Text (გვ. 75)

Annotation:  აცნობებს, რომ გამზად-ბეგი ისევ აგროვებს მეამბოხეებს, რატა თავს დაესხას მეხთულის მმართველს აჰმედ-ხანს, გამზად=ბეგი ავარეთში დაბრუნდა და გზად ერთ სოფელს თავს დაესხა, მაგრამ მეზობელი სოფლების დახმარებით მისი თავდასხმა მოიგერიეს, ამასობაში ნუსალ-ხანმა, ისარგებლა რა გამზად-ბეგის არყოფნით, თავს დაესხა ერთ ამბოხებულ სოფელს და მტელი პირუტყვი გაიტაცა, რის შემდეგაც გამზად-ბეგმა ავარეთის რამდენიმე სოფელი აიღო

Person Name:  ჩერნიშევი ალექსანდრ ივანოვიჩ (გრაფი, თავადი, გენერალ-ადიუტანტი, სამხედრო მინისტრი, 1786-1857).

Person Name:  გამზად-ბეგი (ავარი მეამბოხე); აჰმედ-ხანი (მეხთულის მმართველი, ლეიბ-გვარდიის როტმისტრი); კლუგენაუ, კლიუკი-ფონ- (პოდპოლკოვნიკი, ფრანს კარლოვიჩ კლუგენაუ); შუმსკი (პოლკოვნიკი).

Geographical Name:  გერგებილი; მეხთული; შურა; სუნჯა.

Subjects:  რუსეთის მმართველობა კავკასიაში; დაღესტანი.

Рапорт ген. Головина гр. Чернышеву, от 15-го февраля 1841 года, N278 / Головин = გენერალ გოლოვინის პატაკი გრაფ ჩერნიშევს, 1841 წლის 15 თებერვლით დათარიღებული, N278 / გოლოვინი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою Коммиссиею : Ч. I. Кавказ и Закавказье за время управления генерал-адъютанта, генерала-от-инфантерии Евгения Александровича Головина. 1838-1842. : VIII. Дагестан / Ад. Берже [председатель коммиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1884. - Т. 9, Ч. I. N307. - С. 343[MFN: 14641]

Full Text (გვ. 349)

Annotation:  მოახსენებს ავარიაში შექმნილ ვითარებას, კერძოდ, ჰაჯი-მურატი 100-კაციანი რაზმით ავარიის სოფელ ცელმესში შევიდა და იქიდან აპირებდა მოსახლეობის ამბოხებას, თანაც შამილისგან დახმარებას ელოდა, რის აღსაკვეთადაც ავარიის მმართველმა აჰმედ-ხანმა მეხთულის მილიცია დარაზმა, მის დასახმარებლად გაიგზავნა პოდპოლკონიკი ზორინი, ამგვარად სამხრეთი და ცენტრალური დაღესტანი საკმარისად არის დაცული

Person Name:  ჩერნიშევი ალექსანდრ ივანოვიჩ (გრაფი, თავადი, გენერალ-ადიუტანტი, სამხედრო მინისტრი, 1786-1857 ).

Person Name:  ჰაჯი-მურატი (მეამბოხე ავარი ნაიბი); შამილი (ჩეჩნეთისა და დაღესტნის იმამი); კლიუგენაუ, კლიუკი-ფონ- (გენერალ-მაიორი, ახალციხის პროვინციის უფროსი, ჩრდილოეთ დაღესტნის ჯარების სარდალი, კარლ ფრანცევიჩ კლიუგენაუ); აჰმედ-ხანი (გენერალ-მაიორი, მეხთულისა და ავარიის მმართველი); ზორინი (პოდპოლკოვნიკი); ბაკუნინი (გენერალ-მაიორი).

Geographical Name:  ავარია; დაღესტანი; ცელმესი; თემირ-ხან-შურა; ხუნძახი; დერბენტი; თარღუ; ყაზიუუმუხი; შურა; მეხთული.

Subjects:  რუსეთის მმართველობა კავკასიაში; დაღესტანი.