Выписка из жалобы, принесенное на Высочайшее имя обществом Аксаевских и Андреевских жителей на Кавказское пограничное начальство = ამონარიდი კავკასიის სასაზღვრო დაცის უფროსობაზე აქსაისა და ანდის მცხოვრებთა საჩივრიდან იმპერატორის სახელზე // Акты, собранные Кавказскою Археографическою коммиссиею : Кавказ и Закавказье во второй половине XVIII столетия и за время управления генерал-лейтенанта Карла Федоровича Кнорринга 2-го. 1762-1802 : XVI. Кавказская линия : Кабардинцы, закубанцы, чеченцы, калмыки, кумыки, ногайцы, киргизы и трухмены / Ад. Берже [председатель комиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1866. - Т. 1, Ч. 2, N1117. - С. 755[MFN: 1199]

Full Text (გვ. 767)

Annotation:  ამონარიდი შეიცავს აქსაისა და ანდის მცხოვრებთა პრეტენზიებს და გენერალ-ლეიტენანტ კნორინგის მოსაზრებებს ამის თაობაზე

Person Name:  ალექსანდრე I (სრულიად რუსეთის იმპერატორი, 1777-1825).

Person Name:  კნორინგი (გენერალ-ლეიტენანტი).

Geographical Name:  ყიზლარი; აქსაი; ანდი.

Subjects:  რუსეთის იმპერია - საქართველოსა და ასტრახანის გუბერნიის სამხედრო და ეკონომიკური ცნობები.

Отношение гр. Воронцова к кн. Чернышеву, от 19-го июня 1845 года, N25. - Лагерь при сел. Анди / Воронцов = გრაფ ვორონცოვის მიმართვა თავად ჩერნიშევს, 1845 წლის 19 ივნისით დათარიღებული, N25 - ბანაკი სოფელ ანდისთან / ვორონცოვი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерал-адъютанта, генерала-от-инфантерии, князя Михаила Семеновича Воронцова. 1844-1854 : IX. Чечня и Дагестан / Ад. Берже [председатель комиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1885. - Т. 10, N369. - С. 367[MFN: 4990]

Full Text (გვ. 8)

Annotation:  აღწერს რუსეთის ჯარის ლაშქრობას კირკიდან ანდისკენ და ამ ლაშქრობის სირთულეებს, მეომართა თავდადებული ბრძოლის მაგალითებს, მოახსენებს მთიელთა განადგურების შესახებ

Person Name:  ჩერნიშევი ალექსანდრ ივანოვიჩ (გრაფი, თავადი, გენერალ-ადიუტანტი, სამხედრო მინისტრი, 1786-1857).

Person Name:  ნიკოლოზ I (სრულიად რუსეთის იმპერატორი); კუდაშევი (გენერალ-მაიორი); რომანოვი ალექსანდრ ნიკოლაევიჩი (მემკვიდრე უფლისწული, იმპერატორი ალექსანდრე II); შამილი (ჩეჩნეთისა და დაღესტნის იმამი); კლიუგენაუ კლიუკი-ფონ- ფრანც კარლოვიჩ (გენერალ-ლეიტენანტი, ჩრდილოეთ დაღესტნის ჯარების სარდალი); ფოკი (გენერალ-მაიორი); ერისტოვი (თავადი, პორუჩიკი, ერისთავი); ორბელიანი (თავადი, ნიჟნი ნოვგოროდის დრაგუნთა პოლკის შტაბის კაპიტანი); ბარიატინსკი ალექსეი ივანოვიჩ (თავადი, გენერალ-ლეიტენანტი, გენერალ-ადიუტანტი, კავკასიის ხაზის მარცხენა ფლანგის უფროსი, კავკასიის კორპუსის შტაბის უფროსი); მელიქოვი ლევან ივანეს ძე (თავადი, კაპიტანი, პოლკოვნიკი, გენერალ-მაიორი, დაღესტნის ხაზის მარცხენა ფლანგის უფროსი, მელიქიშვილი); ერისტოვი (თავადი, კაპიტანი, ერისთავი); ლიდერსი ალექსანდრ ნიკოლაევიჩი (გრაფი, გენერალ-ადიუტანტი, ინფანტერიის გენერალი, მე-5 ქვეითი კორპუსის მეთაური); მულკოვსკი (პოლკოვნიკი); გურკო (გენერალ-ლეიტენანტი); შვარცი (გენერალ-ლეიტენანტი); მამედ-ჰაჯი-ყულ-მაჰმუდი (ჩეჩენი ნაიბი); ალბრანტი (პოლკოვნიკი); კოზლოვსკი (პოლკოვნიკი, გენერალ-მაიორი, გენერალ-ლეიტენანტი); მაევსკი (პორუჩიკი, ეგერთა ასეულის მეთაური); არგუტინსკი-დოლგორუკი მოისეი ზახარევიჩ (თავადი, გენერალ-ადიუტანტი, გენერალ-ლეიტენანტი); ალალაევი (პორუჩიკი); ნეიმანი (შტაბს-კაპიტანი, კარაბინერთა ასეულის მეთაური); ალექსანდრე (უფლისწული, ჰესენის დიდი ჰერცოგი); ზეინ-ვიტჰენშტაინ-ბერლებურგი (ჰესენის დიდი ჰერცოგის ადიუტანტი).

Geographical Name:  კირკი; ანდი; დაღესტანი; მიჩიკალი; ბუცური; კავკასია; დარგო.

Subjects:  რუსეთის მმართველობა კავკასიაში; ჩეჩნეთი და დაღესტანი.

Отношение гр. Воронцова к кн. Чернышеву, от 26-го июня 1845 года, N31. - Лагерь при сел. Гогатль, в Андии / Воронцов = გრაფ ვორონცოვის მიმართვა თავად ჩერნიშევს, 1845 წლის 26 ივნისით დათარიღებული, N31 - ბანაკი სოფელ გოგატლთან, ანდიში / ვორონცოვი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерал-адъютанта, генерала-от-инфантерии, князя Михаила Семеновича Воронцова. 1844-1854 : IX. Чечня и Дагестан / Ад. Берже [председатель комиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1885. - Т. 10, N370. - С. 372[MFN: 4991]

Full Text (გვ. 13)

Annotation:  აცნობებს, რომ შამილის ჯარის დამარცხების შემდეგ მთიელ მზვერავთა ცალკეული რაზმები ისევ ესხმიან თავს, სწერს, რომ მთებში შამილის მებრძოლებთან გახიზნულ მოსახლეობას აძლევენ შანსს, რუსების მხარეს გადმოვიდნენ და თავიანთ სახლებს დაუბრუნდნენ

Person Name:  ჩერნიშევი ალექსანდრ ივანოვიჩ (გრაფი, თავადი, გენერალ-ადიუტანტი, სამხედრო მინისტრი, 1786-1857).

Person Name:  ნიკოლოზ I (სრულიად რუსეთის იმპერატორი); შამილი (ჩეჩნეთისა და დაღესტნის იმამი); კლუგენაუ კლიუკი-ფონ- ფრანც კარლოვიჩ (გენერალ-ლეიტენანტი, ჩრდილოეთ დაღესტნის ჯარების სარდალი); ბებუთოვი ვასილ ოსიპოვიჩ (თავადი, გენერალ-ლეიტენანტი, კავკასიის მხარის სამოქალაქო სამმართველოს უფროსი); სტანისლავსკი (პოდპორუჩიკი); ჰაჯი-მურატი (ავარიელი ნაიბი); ვიქტოროვი (გენერალ-მაიორი).

Geographical Name:  ანდი; იჩქერია; დარგო; გოგათლი.

Subjects:  რუსეთის მმართველობა კავკასიაში; ჩეჩნეთი და დაღესტანი.

Отношение гр. Воронцова к кн. Чернышеву, от 9-го июля 1845 года, N33. - Лагерь при сел. Дарго (в Ичкерии) / Воронцов = გრაფ ვორონცოვის მიმართვა თავად ჩერნიშევს, 1845 წლის 9 ივლისით დათარიღებული, N33 - ბანაკი სოფელ დარღოსთან (იჩქერიაში) / ვორონცოვი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерал-адъютанта, генерала-от-инфантерии, князя Михаила Семеновича Воронцова. 1844-1854 : IX. Чечня и Дагестан / Ад. Берже [председатель комиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1885. - Т. 10, N375. - С. 380[MFN: 4996]

Full Text (გვ. 21)

Annotation:  აცნობებს, რომ აიღეს დარგო - შამილის მთავარი ადგილსამყოფელი, ხაზს უსვამს რუსეთის ჯარის გამძლეობას და თავდადებას, მოახსენებს დაღუპულთა და დაჭრილთა რაოდენობას, აგრეთვე მოწინააღმდეგის დანაკარგების შესახებ

Person Name:  ჩერნიშევი ალექსანდრ ივანოვიჩ (გრაფი, თავადი, გენერალ-ადიუტანტი, სამხედრო მინისტრი, 1786-1857).

Person Name:  ნიკოლოზ I (სრულიად რუსეთის იმპერატორი); შამილი (ჩეჩნეთისა და დაღესტნის იმამი); ბელგარდი (პოდპოლკოვნიკი); ლევისონი (პოდპოლკოვნიკი); სუაიბი (ჩეჩენი ნაიბი); დუბა (ჩეჩენი ნაიბი); სემიონოვი (პოლკოვნიკი); ლაბინცევი (გენერალ-მაიორი, გენერალ-ლეიტენანტი); კორნილოვი (პოდპოლკოვნიკი); პოზნანსკი (პოდპოლკოვნიკი).

Geographical Name:  დარგო; ანდი; იჩქერია.

Subjects:  რუსეთის მმართველობა კავკასიაში; ჩეჩნეთი და დაღესტანი.

Отношение гр. Воронцова к кн. Чернышеву, от 21-го июля 1845 года, N42. - Укр. Герзель-аул / Воронцов = გრაფ ვორონცოვის მიმართვა თავად ჩერნიშევს, 1845 წლის 21 ივლისით დათარიღებული, N42 - გერზელ-აულის ციხესიმაგრე / ვორონცოვი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерал-адъютанта, генерала-от-инфантерии, князя Михаила Семеновича Воронцова. 1844-1854 : IX. Чечня и Дагестан / Ад. Берже [председатель комиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1885. - Т. 10, N378. - С. 388[MFN: 4999]

Full Text (გვ. 29)

Annotation:  აცნობებს, რომ სურსათით და სხვა მარაგით დატვირთული ტრანსპორტი დარგოში ანდის მხრიდან გამოჩნდა და მის შესაგებებლად ძალები გაგზავნა, შემდეგ დარგოდან ძირითადი ძალები დაიძრნენ, მდინარე აქსაი გადალახეს და შამილის სიმაგრეს შეუტიეს, ლაშქრობა ძნელი, მაგრამ წარმატებული გამოდგა, ამან ადგილობრივი მოსახლეობა დაარწმუნა, რომ რუსებისთვის შეუძლებელი არაფერია

Person Name:  ჩერნიშევი ალექსანდრ ივანოვიჩ (გრაფი, თავადი, გენერალ-ადიუტანტი, სამხედრო მინისტრი, 1786-1857).

Person Name:  ნიკოლოზ I (სრულიად რუსეთის იმპერატორი); შამილი (ჩეჩნეთისა და დაღესტნის იმამი); კლიუგენაუ კლიუკი-ფონ- ფრანც კარლოვიჩ (გენერალ-ლეიტენანტი, ჩრდილოეთ დაღესტნის ჯარების სარდალი); ბებუთოვი ვასილ ოსიპოვიჩ (თავადი, გენერალ-ლეიტენანტი, კავკასიის მხარის სამოქალაქო სამმართველოს უფროსი); პასეკი (გენერალ-მაიორი); ვიქტოროვი (გენერალ-მაიორი); ფრეიტაგი რობერტ კარლოვიჩ (გენერალ-მაიორი, გენერალ-ლეიტენანტი).

Geographical Name:  დარგო; ანდი; აქსაი; შაუხალ-ბერდი; მისკიტუ; გერზელ-აული.

Subjects:  რუსეთის მმართველობა კავკასიაში; ჩეჩნეთი და დაღესტანი.

Отношение гр. Воронцова к кн. Чернышеву, от 24-го июля 1845 года, N44. - Секретно. - Укр. Герзель-аул / Воронцов = გრაფ ვორონცოვის მიმართვა თავად ჩერნიშევს, 1845 წლის 24 ივლისით დათარიღებული, N44 - საიდუმლო - გერზელ-აულის ციხესიმაგრე / ვორონცოვი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерал-адъютанта, генерала-от-инфантерии, князя Михаила Семеновича Воронцова. 1844-1854 : IX. Чечня и Дагестан / Ад. Берже [председатель комиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1885. - Т. 10, N379. - С. 389[MFN: 5000]

Full Text (გვ. 30)

Annotation:  აცნობებს, რომ საკმაოდ მძიმე ლაშქრობის შემდეგ ჯარს დასვენება სჭირდებოდა, ამიტომ დროებით კავკასიის ხაზზე დააბინავა, დაჭრილები და ავადმყოფები კი ჰოსპიტლებში გადაანაწილა, ჯარი გენერალ ბებუთოვის მეთაურობით თავს იყრის კირკის უღელტეხილთან, მაგრამ დასვენება მათაც სჭირდებათ და ახლა ეს უმთავრესი საზრუნავია, ატყობინებს შამილის სავარაუდო გეგმებს და იმას, თუ რა ზომების მიღებას აპირებს თავად ამ გეგმებთან დაკავშირებით

Person Name:  ჩერნიშევი ალექსანდრ ივანოვიჩ (გრაფი, თავადი, გენერალ-ადიუტანტი, სამხედრო მინისტრი, 1786-1857).

Person Name:  ნიკოლოზ I (სრულიად რუსეთის იმპერატორი); შამილი (ჩეჩნეთისა და დაღესტნის იმამი); ბებუთოვი ვასილ ოსიპოვიჩ (თავადი, გენერალ-ლეიტენანტი, კავკასიის მხარის სამოქალაქო სამმართველოს უფროსი); ვოლფი (ფლიგელ-ადიუტანტი, პოლკოვნიკი); ფრეიტაგი რობერტ კარლოვიჩ (გენერალ-მაიორი, გენერალ-ლეიტენანტი).

Geographical Name:  თერგი; ანდი; კირკი; გერზელ-აული; სულაკი; ჩირ-იურტი; სუნჯა.

Subjects:  რუსეთის მმართველობა კავკასიაში; ჩეჩნეთი და დაღესტანი.

Письмо гр. Воронцова к ген. Шварцу, от 28-го июля 1845 года / Воронцов = გრაფ ვორონცოვის წერილი გენერალ შვარცს, 1845 წლის 28 ივლისით დათარიღებული / ვორონცოვი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерал-адъютанта, генерала-от-инфантерии, князя Михаила Семеновича Воронцова. 1844-1854 : IX. Чечня и Дагестан / Ад. Берже [председатель комиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1885. - Т. 10, N381. - С. 395[MFN: 5002]

Full Text (გვ. 36)

Annotation:  აღწერს მთიელებთან ბრძოლას ანდიზე ლაშქრობისას, აცნობებს, რომ დარგო გაანადგურეს, რითაც იმპერატორის ნება აღასრულეს, აღნიშნავს, რომ ჯარისკაცებს უჭირთ ადგილობრივ კლიმატთან შეგუება, ასახელებს გმირულად დაღუპულ სამხედროებს, აცნობს სამომავლო გეგმებს

Person Name:  შვარცი გრიგორ ეფიმოვიჩ (გენერალ-ლეიტენანტი, დაღესტნის ხაზის უფროსი, 1791-1882).

Person Name:  ნიკოლოზ I (სრულიად რუსეთის იმპერატორი); არგუტინსკი-დოლგორუკი მოისეი ზახარევიჩ (თავადი, გენერალ-ადიუტანტი, გენერალ-ლეიტენანტი); ბებუთოვი ვასილ ოსიპოვიჩ (თავადი, გენერალ-ლეიტენანტი, კავკასიის მხარის სამოქალაქო სამმართველოს უფროსი); პასეკი (გენერალ-მაიორი); ვიქტოროვი (გენერალ-მაიორი); ფრეიტაგი რობერტ კარლოვიჩ (გენერალ-მაიორი, გენერალ-ლეიტენანტი).

Geographical Name:  დერბენტი; შურა; კირკი; მიჩიკალი; კახეთი; ჩირ-იურტი; გერზელ-აული; დარგო; ანდი; აქსაი; ვლადიკავკაზი; სუნჯა.

Subjects:  რუსეთის მმართველობა კავკასიაში; ჩეჩნეთი და დაღესტანი.

Отношение гр. Воронцова к кн. Чернышеву, от 5-го августа 1845 года, N386. - Темир-хан-шура / Воронцов = გრაფ ვორონცოვის მიმართვა თავად ჩერნიშევს, 1845 წლის 5 აგვისტოთი დათარიღებული, N386 - თემირ-ხან-შურა / ვორონცოვი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерал-адъютанта, генерала-от-инфантерии, князя Михаила Семеновича Воронцова. 1844-1854 : IX. Чечня и Дагестан / Ад. Берже [председатель комиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1885. - Т. 10, N382. - С. 396[MFN: 5003]

Full Text (გვ. 37)

Annotation:  აცნობებს შამილის რაზმებთან შეტაკებების, სიმაგრეების მშენებლობის მიმდინარეობას, მზვერავთა მიერ მოპოვებულ ინფორმაციას

Person Name:  ჩერნიშევი ალექსანდრ ივანოვიჩ (გრაფი, თავადი, გენერალ-ადიუტანტი, სამხედრო მინისტრი, 1786-1857).

Person Name:  ნიკოლოზ I (სრულიად რუსეთის იმპერატორი); შამილი (ჩეჩნეთისა და დაღესტნის იმამი); ბებუთოვი ვასილ ოსიპოვიჩ (თავადი, გენერალ-ლეიტენანტი, კავკასიის მხარის სამოქალაქო სამმართველოს უფროსი); არგუტინსკი-დოლგორუკი მოისეი ზახარევიჩ (თავადი, გენერალ-ადიუტანტი, გენერალ-ლეიტენანტი); ბელგარდი (პოდპოლკოვნიკი); სუაიბი (ჩეჩენი ნაიბი); ბათირ-მირზა (ჩეჩენი მეთაური).

Geographical Name:  თემირ-ხან-შურა; გოთალი; ანდი; კირკი; ყარაყოისუ; თურჩი-დაგი; ყიზლარი.

Subjects:  რუსეთის მმართველობა კავკასიაში; ჩეჩნეთი და დაღესტანი.

Рапорт ген.-адъют. Адлерберга кн. Воронцову, от 4-го сентября 1845 года, N317. - Елисаветград / Адлерберг = გენერალ-ადიუტანტის ადლერბერგის პატაკი თავად ვორონცოვს, 1845 წლის 4 სექტემბრით დათარიღებული, N317 - ელისავეტგრადი / ადლერბერგი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерал-адъютанта, генерала-от-инфантерии, князя Михаила Семеновича Воронцова. 1844-1854 : IX. Чечня и Дагестан / Ад. Берже [председатель комиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1885. - Т. 10, N383. - С. 397[MFN: 5004]

Full Text (გვ. 38)

Annotation:  აცნობებს, რომ იმპერატორი გაეცნო მის პატაკს ანდიდან დარგომდე ძირითადი ძალების ლაშქრობის შესახებ და საკუთარი ხელით მიაწერა: "წავიკითხე უდიდესი ინტერესით და მეომართა ბრწყინვალე სიმამაცისადმი პატივისცემით"

Person Name:  ვორონცოვი მიხაილ სემიონოვიჩ (თავადი, გენერალ-ადიუტანტი, ინფანტერიის გენერალი, კავკასიის მეფისნაცვალი, 1782-1856).

Person Name:  ნიკოლოზ I (სრულიად რუსეთის იმპერატორი).

Geographical Name:  ანდი; დარგო; გერზელ-აული.

Subjects:  რუსეთის მმართველობა კავკასიაში; ჩეჩნეთი და დაღესტანი.

Рапорт кн. Барятинскаго ген.-л. Завадовскому, от 18-го сентября 1851 года, N1503 / Барятинский = თავად ბარიატინსკის პატაკი გენერალ-ლეიტენანტ ზავადოვსკის, 1851 წლის 18 სექტემბრით დათარიღებული, N1503 / ბარიატინსკი // Акты, собранные Кавказскою Археографическою коммиссиею : Кавказ и Закавказье за время управления генерал-адъютанта, генерала-от-инфантерии, князя Михаила Семеновича Воронцова. 1844-1854 : IX. Чечня и Дагестан / Ад. Берже [председатель комиссии и автор предисловия]. - Тифлис, 1885. - Т. 10, N465. - С. 518[MFN: 5086]

Full Text (გვ. 163)

Annotation:  შამილის მომხრე ნაიბების თალგიკისა და ათაბაიას მეთაურობით მთიელთა ძალებმა ხანკალის ხეობაში გაიტყუეს რუსეთის ჯარები და პირუტყვი გაიტაცეს, მაგრამ რუსები მშვიდობიან ჩეჩნებთან ერთად სუნჯის ქვემო წელისკენ დაედევნენ, თავდამსხმელები გაანადგურეს და ნადავლიც დაიბრუნეს

Person Name:  ზავადოვსკი ნიკოლაი სტეპანოვიჩ (კავალერიის გენერალი, კავკაზიის ხაზის ჯარების სარდალი, 1788-1853).

Person Name:  შამილი (ჩეჩნეთისა და დაღესტნის იმამი); ოლშევსკი (პოდპოლკოვნიკი); თალგიკი (ნაიბი); ათაბაი (ნაიბი).

Geographical Name:  ჩეჩნეთი; იჩქერია; ანდი; ხანკალა; გროზნო; სუნჯა; ვოზდვიჟენსკი.

Subjects:  რუსეთის მმართველობა კავკასიაში; ჩეჩნეთი და დაღესტანი.