გიორგი II (საქართველოს მეფე)

საქართველოს მეფე 1072-1089წწ., ბაგრატ IV-ის ძე; მას მძიმე საშინაო და საგარეო პირობებში მოუხდა მეფობა; 1073 წელს მას განუდგნენ დიდგვაროვანი ფეოდალები: ნიანია ქვაბულის ძე, ივანე ლიპარიტის ძე და ვარდან სვანთა ერისთავი; ნინია ქვაბულის ძემ ქუთაისი დაიკავა, ივანე ლიპარიტის ძემ კახელები მოიშველია და ქსნისპირი დაიპყრო, ხოლო ვარდანმა სვანები ააჯანყა და საეგრო(ეგრისი) დაარბია; მათი დამორჩილების შემდგომ გიორგი II გარკვეულ დათმობაზე წავიდა და ურჩი ყმები "წყალობით დაფარა"; ივანე ლიპარიტის ძეს სამშვილდე უბოძა, მის ვაჟს ლიპარიტს - ლოწობანი, ნიანია ქვაბულის ძეს - თმოგვი, ვარდანს სვანთა ერისთავს - ასკალანა; 1074 წელს ივანე ლიპარიტის ძე კვლავ განუდგა მეფეს; გიორგი II-მ მესხთა ლაშქრითა და კახთა მეფის აღსართანის გამდგარი ფეოდალი დაამარცხა; ლიპარიტს ლოწობანი წაართვეს და სამეფოს შემოუერთეს; მალე მეფე და ივანე ლიპარიტის ძე დაზავდნენ, მაგრამ ურჩმა ფეოდალმა გიორგი II-ის მეციხოვნეებს გაგი გამოსტყუა და განძის პატრონს ფალდონს მიჰყიდა; 1073 ან 1074წწ. საქართველოს შემოესია "დიდ სელჩუკთა" სახელმწიფოს სულთანი მალიქ-შაჰი, რომელმაც აიღო სამშვილდე, დაარბია ქართლი და დიდძალი ტყვიითა და ნადავლით უკან დაბრუნდა; იმავე ხანებში სულთნის ლაშქრით საქართველოს შემოესია მალიქ-შაჰის მიერ განძის გამგედ დანიშნული სარანგი; გიორგი II-მ აღსართან კახთა მეფე მოიშველია და ფარცხისთან დაამარცხა მტერი; ამ გამარჯვების შემდეგ, როგორც "მატიანე ქართლისა" მოგვითხრობს, მეფემ აიღო ანაკოფია, "მრავალრიცხოვანი კლარჯეთისა, შავშეთისა ჯავახეთისა და არტანისა", აგრეთვე ციხე-ქალაქი, "სიმაგრენი ვანანდისა და კარნიფორისანი" და გააქცია თურქები; საერთაშორისო მდგომარეობის გართულებამ ახალი საფრთხე შეუქმნა საქართველოს: მტერი უკვე ორი მხრიდან დასავლეთიდან და აღმოსავლეთიდან უტევდა; 1079 წელს ყველის ციხესთან მდგომ გიორგი II-ს თავს დაესხნენ დიდძალი თურქები ამირა აჰმადის მეთაურობით; მეფე იძულებული გახდა უბრძოლველად გასცლოდა მტერს; თურქებმა ააოხრეს საქართველოს დიდი ნაწილი და აურაცხელი ალაფით დაბრუნდნენ უკან; XI საუკუნის 80-იან წლების დამდეგიდან დაიწყო სელჩუკიან თურქთა ახალი შემოსევები; გიორგი II დიდებულებთან მოთათბირების შემდეგ სულთან მალიქ-შაჰს ეახლა(სავარაუდოდ 1081-1082წწ.) და მორჩილება გამოუცხადა; საქართველო სელჩუკიანი თურქების მოხარკე გახდა; კმაყოფილმა მალიქ-შაჰმა საქართველოს სამეფო გაათავისუფლა "ზედამარბეველთაგან", გიორგი II-ს კახეთ-ჰერეთი მისცა და მის შესაერთებლად ლაშქარიც გამოაყოლა; მტრისა და ქართველთა გაერთიანებული ჯარი კახეთს შეესია, ვეჯინის ციხეს გარშემოადგა; ვეჯინის ალყა ხანგრძლივი გამოდგა; ზამთარში მოულოდნელად გიორგი II-მ ალყა მოხსნა და დასავლეთ საქართველოში გადავიდა, რის გამოც მას კიცხავს დავით აღმაშენებელის ისტორიკოსი; ქვეყნის ისედაც გართულებულ მდგომარეობას ზედ დაერთო სტიქიური უბედურება მიწისძვრა(1088), რომელიც თითქმის მთელი წელიწადი გაგრძელდა და მრავალი ადამიანი იმსხვერპლა; მძიმე საშინაო და საგარეო მდგომარეობისა და მწვავე სახელმწიფოებრივი კრიზისის პირობებში საქართველოს სამეფო კარზე მოხდა გადატრიალება; 1089 წელს  გიორგი II ტახტიდან გადააყენეს და მეფედ მისი ძე დავითი(შემდეგ აღმაშენებლად წოდებული) დასვეს; ისტორიკოსთა ერთი ნაწილი(ვახუშტი ბატონიშვილი, მარი ბროსე) გიორგი II-ის გარდაცვალების თარიღად მიიჩნევს 1089 წელს, ხოლო ზოგიერთი(ნ. ურბნელი, თ . ჟორდანია, დ. კარიჭაშვილი) კი 1112 წელს.

წყარო: საქართველო: ენციკლოპედია: ტ.2. - თბ., 2012. - გვ.17